Osteomiyelit Nedir? Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir?

Osteomiyelit Nedir? Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı yazımızda konuya dair detaylara değineceğiz. Bakteriler ve mantarlar osteomiyelite neden olabilir. Bu ağrılı kemik enfeksiyonu, kemiğe zarar verebilir ve kemik kaybına yol açabilir. Antibiyotiklerle hızlı tedavi genellikle işe yarar. Bazı kişilerin apseleri boşaltmak veya hasarlı kemiği çıkarmak için ameliyat olması gerekebilir. Küçük çocuklar, yaşlılar ve diyabetli kişiler osteomiyelit için en büyük riske sahip olanlardır.

Osteomiyelit Nedir?

Osteomiyelit, bakteri veya mantarların neden olduğu bir kemik enfeksiyonudur. Osteomiyelit, kemiklerin içindeki yumuşak doku olan kemik iliğinin ağrılı bir biçimde şişmesine neden olur. Bu kemik enfeksiyonundan kaynaklanan şişlik tedavi edilmezse, kemiğe giden kan akışını keserek kemiğin ölmesine neden olabilir.

Kemik İliği Nedir?

Kalça ve uyluk kemikleri gibi iskelet sistemindeki belirli kemikler yumuşak, süngerimsi dokuya sahiptir. Kemik iliği adı verilen bu doku, kan hücreleri ve trombosit üreten kök hücreleri üretir.

Osteomiyelit Ne Kadar Yaygındır?

Osteomiyelit, her 10.000 kişiden yaklaşık 2 ila 5'ini etkiler. Kayıtlardaki en eski hastalıklardan biridir. Bilim insanları osteomiyelitin izini 250 milyon yıldan fazla bir süre öncesine kadar sürebilmişlerdir.

Kimler Osteomiyelit Olabilir?

Osteomiyelit her yaştan ve cinsiyetten insanı etkileyebilir. 3 yaşından küçük çocuklar, yaşlılar ve ciddi sağlık sorunları olan kişiler bu duruma daha yatkındır.

Çocuklarda enfeksiyonun, bacaklardakiler ve kollardakiler gibi uzun kemikleri etkileme ihtimali daha yüksektir. Yetişkinlerde ise kemik enfeksiyonları daha çok omurgayı hedef alır.

Osteomiyelit Türleri Nelerdir?

Osteomiyelit türleri aşağıdakiler gibidir:

• Akut: Bu enfeksiyon aniden ortaya çıkar. Kişinin yüksek ateşi olabilir ve ardından günler sonra enfekte bölgede ağrı gelişebilir.
• Kronik: Kronik osteomiyelit, tedavilerle geçmeyen bir kemik enfeksiyonudur. Kemik ağrısına ve tekrarlayan drenaja (irin) neden olur. Nadiren de olsa kronik osteomiyelit belirtisi göstermeyebilir. Bu sebeple enfeksiyon aylarca hatta yıllarca fark edilmeyebilir.
• Vertebral: Bu tip osteomiyelit omurgayı etkiler. Hareket edildiğinde kötüleşen kronik sırt ağrısına neden olur. Dinlenme, ısınma ve ağrı kesici gibi tedaviler ağrının giderilmesine yardımcı olmaz. Bu tür osteomiyelit nadiren ateşe neden olur. Huzurevlerinde yaşayan, intravenöz uyuşturucu madde kullanan veya diyalize giren kişiler, omurga enfeksiyonlarına daha yatkındır.

Osteomiyelit Neden Olur?

Osteomiyelit, yakındaki enfekte dokudan veya açık bir yaradan gelen bakteriler kan yoluyla kemiğe ulaşıp yerleşerek çoğaldıklarında ortaya çıkar. Staphylococcus aureus bakterisi (staph enfeksiyonu) tipik olarak osteomiyelite neden olur. Bazen bir mantar veya başka bir mikrop da kemik enfeksiyonuna neden olabilir.

Aşağıdakilere sahip olanların osteomiyelite yakalanma riski daha yüksektir:

• Kalça protezi gibi yapay eklemleri olanlar.
• Kan enfeksiyonu veya orak hücreli anemi gibi hastalıklara sahip olanlar.
• Diyabet, özellikle diyabete bağlı ayak ülseri olanlar.
• Kemiklerinde vida gibi metal implantları olanlar.
• Bası yaralanmaları (yatak yaraları) olanlar.
• Son zamanlarda kemiklerini kıran veya kemik ameliyatı geçirenler.
• Travmaya bağlı yaralanma yaşayanlar.
• Zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olanlar.

Osteomiyelit Belirtileri Nelerdir?

Osteomiyelitin belirtileri, hastalığın tipine ve nedenine göre değişir. Kronik osteomiyelitli bazı kişilerde herhangi bir belirti görülmeyebilir.

Ağrıya ek olarak, enfekte bölge kırmızı, sıcak, şiş ve dokunulduğunda hassas olabilir. Diğer osteomiyelit belirtileri aşağıdakiler gibidir:

• Drenaj (sarı irin)
• Yüksek ateş
• Huzursuzluk veya uyuşukluk
• Sınırlı ve ağrılı hareket
• İştah kaybı
• Bel ağrısı
• Mide bulantısı ve kusma
• Terleme veya titreme

Osteomiyelit Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor hastanın belirtilerini değerlendirdikten ve fiziki muayene yaptıktan sonra aşağıdaki testlerden bir veya daha fazlasını isteyebilir:

• Kan testleri: Tam kan sayımı, iltihaplanma ve enfeksiyon belirtilerini kontrol eder. Bir kan kültürü, kan dolaşımındaki bakterileri arar.
• Görüntüleme testleri: Röntgen, MR'lar, BT taramaları ve ultrasonlar kemiklerin, kasların ve dokuların görüntülerini sağlar.
• Kemik taraması: Kemik taraması, görüntüleme taraması sırasında enfeksiyonları veya kırıkları belirlemek için az miktarda güvenli, radyoaktif malzeme kullanır.
• Biyopsi: Doktor, enfeksiyon belirtilerini incelemek için sıvı, doku veya kemik örnekleri almak üzere bir iğne biyopsisi gerçekleştirebilir.

Osteomiyelitin Komplikasyonları Nelerdir?

Osteomiyelit komplikasyonları aşağıdakiler gibidir:

• Apseler: Enfeksiyon kaslara ve yumuşak dokuya yayılarak apselere neden olabilir. Bu irin torbaları ciltten sızabilir. Kronik osteomiyelitli kişilerin tekrarlayan apselere sahip olma olasılığı daha yüksektir. Bu apseleri boşaltmak için uygulanan tedavi cilt kanseri riskini bir miktar artırabilir.
• Kemik ölümü: Enfeksiyondan kaynaklanan şişlik kemiğe giden kan akışını keserse osteonekroz olarak da adlandırılan kemik ölümü meydana gelebilir. Çok nadiren, bu bir uzuv kaybına veya amputasyona yol açabilir.
• Bodur kalma: Büyüyen bir çocukta osteomiyelit kemik büyümesini engelleyebilir.

Osteomiyelit Nasıl Tedavi Edilir?

Bir kemik enfeksiyonunun iyileşmesi uzun zaman alabilir. Semptomlar ilk olarak fark edildikten sonraki 3 ila 5 gün içinde tedaviye başlanırsa enfeksiyon daha hızlı temizlenebilir.

Tedavi çeşitleri aşağıdakiler gibidir:

• Antibiyotikler: Antibiyotikler enfeksiyona neden olan bakterileri öldürür. Hastanede bir veya 2 hafta intravenöz (damar yoluyla) antibiyotiklerle başlanır ve kişinin toplamda 4 ila 8 hafta boyunca antibiyotiklere ihtiyacı olabilir. Sonraki birkaç hafta boyunca ilaçlar ağızdan alınır. Kronik enfeksiyonlar aylarca antibiyotik kullanımı gerektirebilir.
• Antifungaller: Mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek için aylarca oral antifungal ilaçlar alınması gerekebilir.
• İğne aspirasyonu: Doktor, apsedeki sıvıyı ve irini boşaltmak için ince bir iğne kullanabilir.
• Ağrı kesiciler: Steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar ağrı ve iltihabı tedavi eder.

Kemik enfeksiyonlarını tedavi etmek için bazen ameliyat gerekebilir. Ameliyattan sonra da hastanın antibiyotiklere ihtiyacı olacaktır. Cerrahi seçenekler aşağıdakiler gibidir:

• Kemik cerrahisi: Doktor, enfekte olmuş ölü doku ve kemiği cerrahi olarak çıkarır (debride eder). Bu prosedür kemik deformitelerine neden olabilir.
• Omurga cerrahisi: Vertebral osteomiyelitli kişilerin omurga cerrahisine ihtiyacı olabilir. Bu prosedür, omurların çökmesini ve omuriliğe, sinirlere ve sinir sisteminin diğer bölümlerine zarar vermesini önler.

Osteomiyeliti Nasıl Önlenir?

Bakterileri dışarıda tutmak ve enfeksiyonları önlemek için mevcut yaraları temizlemek ve tedavi etmek önemlidir. Yakın zamanda bir kemik kırılması veya ameliyatı geçiren ya da yapay bir eklemi olanların, herhangi bir enfeksiyonun ilk belirtisinde doktoruyla iletişime geçmesi gerekir. Birçok durumda osteomiyeliti önlemek için yapılabilecek hiçbir şey yoktur.

Osteomiyelitli İnsanlarda Hastalığın Seyri Nasıldır?

Osteomiyelitli çoğu insan tedavi ile iyileşir. Enfeksiyonu ne kadar erken yakalanır ve tedaviye başlanırsa hastalığın seyri de o kadar iyi olur. Kronik ya da tedavi edilmeyen enfeksiyonlar; kemiklere, kaslara ve dokulara kalıcı hasar verebilir.

Ne Zaman Bir Doktor ile İletişime Geçmek Gerekir?

Kemik enfeksiyonu riski altında olan ve aşağıdaki durumlara sahip kişiler bir doktorla iletişime geçmelidir:

• Dinlenme veya ağrı kesicilerle düzelmeyen sırt ağrısı
• Yüksek ateş ve sarı akıntı (irin) gibi enfeksiyon belirtileri
• Hareket etmeyi zorlaştıran ağrı

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Osteomiyelit teşhisi almış olan kişilerin doktorlarına aşağıdaki soruları sormaları kendileri için faydalı olacaktır:

• Neden osteomiyelit oldum?
• Ne tür bir osteomiyelite sahibim?
• Bu tip osteomiyelit için en iyi tedavi seçeneği nedir?
• Tedavinin riskleri ve yan etkileri nelerdir?
• Tekrar osteomiyelite yakalanmaktan nasıl kaçınabilirim?
• Tedaviden sonra ne tür bir takip bakımına ihtiyacım olacak?
• Komplikasyon belirtilerine dikkat etmeli miyim?

Osteomiyelit acil tedavi gerektiren ciddi bir durumdur. Çoğu kemik enfeksiyonu antibiyotik alındığında kaybolur. Hasta kendini daha iyi hissetmeye başlasa bile reçeteli tüm ilaçlarını aldığından emin olmalıdır. İlaçları almayı vakti gelmeden bırakmak, enfeksiyonun geri dönmesine yol açabilir. Osteomiyelit riski altında olanlar, uyarı işaretleri hakkında bir doktorla konuşmalı ve böylece ne zaman acil tıbbi yardım almaları gerekebileceğini öğrenmelidir.