Osteoporoz Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Osteoporoz Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Osteoporoz, kemikleri sessizce zayıflatan bir hastalıktır ve bu da kemik kırığı yaşama olasılığını artırır. Tedaviler ve egzersizle kemik yoğunluğu kaybı önlenebilir. Kişi 65 yaşın üzerindeyse veya ailesinde osteoporoz öyküsü varsa, kemik yoğunluğu testi hakkında bir doktordan bilgi alınmalıdır.

Osteoporoz Nedir?

Osteoporoz, kemikleri zayıflatan bir hastalıktır. Kemikleri normalden daha ince ve daha az yoğun hale getirir. Osteoporozu olan kişilerin kemik kırıkları yaşama olasılığı çok daha yüksektir.

Kemikler genellikle kişinin ağırlığını destekleyecek ve çoğu darbeyi emecek kadar yoğun ve güçlüdür. Yaş ilerledikçe, kemikler doğal olarak yoğunluklarının bir kısmını ve kendilerini yeniden oluşturma (yeniden şekillendirme) yeteneklerini kaybeder. Kişide osteoporoz varsa, kemikleri olması gerekenden çok daha kırılgan ve zayıftır.

Çoğu kişi, osteoporozu bir kemiği kırmasına neden olana kadar bu durumu fark etmez. Osteoporoz, herhangi bir kemiğin kırılma olasılığını artırabilir ancak en sık etkilenen kemikler şunlardır:

• Kalça.
• Bilekler.
• Omurga.

Doktor ne kadar erken osteoporoz teşhisi koyarsa, kemik kırığı yaşama olasılığı o kadar azalır. Özellikle kişi 65 yaşın üzerindeyse, 50 yaşından sonra kemik kırığı yaşadıysa veya biyolojik ailesinde osteoporoz varsa, kemik yoğunluğunun kontrol edilmesi hakkında doktorundan bilgi almalıdır.

Osteoporoz Ne Kadar Yaygındır?

ABD’de 50 milyondan fazla kişi osteoporozla yaşamaktadır.

Osteoporoz, 50 yaşın üzerindeki kişilerde yaygındır. Uzmanlar, 50 yaşın üzerindeki kadınların yarısının ve erkeklerin dörtte birinin osteoporoza sahip olduğunu tahmin etmektedir.

Çalışmalar, osteoporozu olmayan 50 yaşın üzerindeki yetişkinlerin üçte birinde bir dereceye kadar azalmış kemik yoğunluğu (osteopeni) olduğunu bulmuştur. Osteopenisi olan kişilerde osteoporozun erken belirtileri bulunur. Osteopeni tedavi edilmezse osteoporoza dönüşebilir.

Osteoporozun Belirtileri Nelerdir?

Osteoporoz, diğer birçok sağlık durumunun yaptığı gibi belirtilere sebep olmaz. Bu nedenle doktorlar bazen buna “sessiz hastalık” der.

Osteoporoz olabileceğini işaret eden bir şey hissedilmez veya fark edilmez. Baş ağrısı, ateş veya mide ağrısı gibi vücutta bir şeyin yanlış olduğunu bildiren belirtiler olmaz.

En yaygın “belirti”, özellikle küçük bir düşme veya genellikle zarar vermeyecek küçük bir kaza sonrası aniden bir kemiğin kırılmasıdır.

Osteoporoz doğrudan belirtiye neden olmasa da kemiklerin güç veya yoğunluk kaybettiğini gösterebilecek bazı vücut değişiklikleri fark edilebilir. Osteoporozun uyarı işaretleri şunlar olabilir:

• Bir santim veya daha fazla boy kaybı.
• Doğal duruşta değişiklikler (daha fazla kambur veya öne eğilme).
• Nefes darlığı (omurgadaki diskler akciğer kapasitesini azaltacak kadar sıkışırsa).
• Bel ağrısı (lomber omurgada ağrı).

Kendi fiziksel görünümündeki değişiklikleri fark etmek zor olabilir. Kişinin yakınlarından biri, vücutta, özellikle de boy veya duruştaki değişiklikleri daha kolay fark edebilir. Bazen insanlar, yaşlanan kişilerin “küçülmesi” hakkında şaka yapar ancak bu, kemik yoğunluğu testi için doktora başvurulması gerektiğinin bir işareti olabilir.

Osteoporozun Nedenleri Nelerdir?

Osteoporoz, yaş ilerledikçe ve kemiklerin kendilerini yeniden oluşturma ve şekillendirme yeteneğini kaybetmesiyle oluşur.

Kemikler, vücudun diğer kısımları gibi canlı dokulardır. Görünmeseler de yaşam boyunca sürekli olarak kendi hücrelerini ve dokularını yenilerler. Yaklaşık 30 yaşına kadar, vücut kaybedilenden daha fazla kemik üretir. 35 yaşından sonra, kemik yıkımı vücudun yerine koyabileceğinden daha hızlı olur ve bu da kemik kütlesinin kademeli kaybına neden olur.

Osteoporoz varsa, kemik kütlesi daha yüksek bir oranda kaybedilir. Menopoz sonrası kişilerde kemik kütlesi kaybı daha da hızlıdır.

Osteoporozun Risk Faktörleri Nelerdir?

Herkes osteoporoz geliştirebilir. Bazı gruplar daha fazla risk altındadır. Bunlar:

• 50 yaşın üzerindeki herkes.
• Kadınlar, özellikle de menopoz sonrası dönemde.
• Biyolojik ailesinde osteoporoz öyküsü olan kişiler.
• Doğal olarak zayıf veya ince yapılı kişiler. Daha ince yapılı kişiler genellikle daha az doğal kemik kütlesine sahiptir, bu nedenle kayıplar onları daha fazla etkiler.
• Sigara içen veya tütün ürünleri kullanan kişiler.

Bazı sağlık durumları osteoporoz gelişme olasılığını artırabilir. Bunlar:

• Paratiroid bezlerini, tiroid bezini ve hormonları etkileyen endokrin bozukluklar (tiroid hastalığı ve diyabet gibi).
• Gastrointestinal hastalıklar (çölyak hastalığı ve inflamatuar bağırsak hastalığı gibi).
• Kemikleri etkileyen otoimmün bozukluklar (romatoid artrit veya ankilozan spondilit artrit gibi).
• Kanı etkileyen kan bozuklukları veya kanserler (multipl miyelom gibi).

Bazı ilaçlar veya cerrahi prosedürler osteoporoz riskini artırabilir. Bunlar:

• Kan basıncını düşüren ve vücuttan fazla sıvıyı temizleyen diüretikler.
• Enflamasyonu tedavi eden kortikosteroidler.
• Nöbetleri tedavi etmek için kullanılan ilaçlar.
• Bariatrik (kilo verme) cerrahisi.
• Kanser için hormon tedavisi (meme kanseri veya prostat kanseri tedavisi dahil).
• Antikoagülanlar.
• Asit reflüyü tedavi eden proton pompa inhibitörleri (kalsiyum emilimini etkileyebilir).

Diyet ve egzersiz rutininin bazı yönleri osteoporoz gelişme olasılığını artırabilir. Bunlar:

• Diyette yeterli kalsiyum veya D vitamini alınmaması.
• Yeterli fiziksel egzersiz yapılmaması.
• Düzenli olarak alkol tüketilmesi (günde ikiden fazla içki).

Osteoporoz Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, osteoporozu kemik yoğunluğu testi ile teşhis edecektir. Kemik yoğunluğu testi, kemiklerin gücünü ölçen bir görüntüleme testidir. Kemiklerdeki kalsiyum ve diğer minerallerin miktarını ölçmek için röntgen kullanılır.

Doktorlar bazen kemik yoğunluğu testlerine DEXA taramaları, DXA taramaları veya kemik yoğunluğu taramaları olarak atıfta bulunur. Bunların hepsi aynı testi ifade eden farklı isimlerdir.

Kemik yoğunluğu testi, kemiklerin yoğunluğunu ve mineral içeriğini ölçmek için düşük seviyeli röntgen kullanır. Bu, tipik bir röntgene benzer. Bu bir ayakta tedavi prosedürüdür, yani hastanede kalmak gerekmez. Test bittiğinde eve gidilebilir. Bu testte iğne veya enjeksiyon yoktur.

Kemik yoğunluğundaki değişiklikleri kontrol etmek, osteoporozun kemik kırığına neden olmadan önce yakalanmasının en iyi yoludur. Ailede osteoporoz öyküsü varsa, kişi 50 yaşın üzerindeyse veya osteopenisi varsa doktor, düzenli kemik yoğunluğu testleri önerebilir.

Osteoporoz Nasıl Tedavi Edilir?

Doktor, kemik kaybını yavaşlatan ve mevcut kemik dokusunu güçlendiren bir tedavi kombinasyonu önerecektir. Osteoporoz tedavisinin en önemli kısmı kemik kırıklarını önlemektir.

En yaygın osteoporoz tedavileri şunlardır:

• Egzersiz: Düzenli egzersiz, kemikleri güçlendirebilir (ve kaslar, tendonlar ve bağlar gibi bağlantılı tüm dokuları). Doktor, kasları güçlendirmek ve dengeyi eğitmek için ağırlık taşıyan egzersizler önerebilir. Yürüyüş, yoga, Pilates ve tai chi gibi vücudun yerçekimine karşı çalıştığı egzersizler, kemiklere fazla stres bindirmeden güç ve dengeyi iyileştirebilir. Kişiye uygun egzersiz ve hareketleri bulmak için bir fizyoterapistle çalışılması gerekebilir.
• Vitamin ve mineral takviyeleri: Reçetesiz veya reçeteli kalsiyum veya D vitamini takviyelerine ihtiyaç duyulabilir. Doktor, hangi türe ihtiyaç duyulduğunu, ne sıklıkta alınması gerektiğini ve hangi dozajın gerektiğini söyleyecektir.
• Osteoporoz için ilaçlar: Doktor, kişi ve vücudu için hangi reçetelerin en iyi çalışacağını söyleyecektir. Osteoporozu tedavi etmek için kullanılan en yaygın ilaçlar arasında hormon tedavileri (yerine östrojen veya testosteron) ve bifosfonatlar bulunur. Şiddetli osteoporozu veya yüksek kırık riski olan kişiler, paratiroid hormonu (PTH) analogları, denosumab ve romosozumab gibi ilaçlara ihtiyaç duyabilir. Bu ilaçlar genellikle enjeksiyon olarak verilir.

Osteoporoz Varsa Ne Beklenmelidir?

Osteoporoz, genellikle ömür boyu yönetilmesi gereken bir durumdur. Doktorla düzenli randevular ve kemik yoğunluğu testleri gerekecektir. Doktor, kemik yoğunluğundaki herhangi bir değişikliği izleyecek ve ihtiyaç duyulduğunda gerekli tedavileri ayarlayacaktır.

Osteoporoz Riski Nasıl Azaltılır?

Egzersiz yapmak ve beslenme düzeninde yeterli kalsiyum ve D vitamini alındığından emin olmak, genellikle osteoporozu önlemek için gereken tek şeydir. Doktor, kişi ve kemik sağlığı için en iyi tedavi kombinasyonunu bulmaya yardımcı olacaktır.

Yaralanma riskini azaltmak için şu genel güvenlik ipuçları takip edilmelidir:

• Her zaman emniyet kemeri takılmalıdır.
• Tüm aktiviteler ve sporlar için doğru koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
• Ev ve iş yeri, kişiyi veya başkalarını düşürebilecek dağınıklıktan arındırılmalıdır.
• Evde bir şeylere ulaşmak için uygun aletler veya ekipmanlar kullanılmalıdır. Sandalyeler, masalar veya tezgahların üzerine asla çıkılmamalıdır.
• Kişiye sağlıklı bir diyet ve egzersiz planı takip edilmelidir.
• Yürümekte zorluk çekiliyorsa veya düşme riski artmışsa baston veya yürüteç kullanılmalıdır.

Osteoporozu Olan Biri Kendine Nasıl Bakmalıdır?

Kişiye sağlıklı bir diyet ve egzersiz planı takip etmek, kemik sağlığını (ve genel sağlığı) korumaya yardımcı olacaktır. Düzenli kontroller için doktora başvurulmalıdır. Doktor, kemikleri etkileyen herhangi bir sorun veya belirtiyi mümkün olan en kısa sürede yakalamaya yardımcı olacaktır.

Kişi 65 yaşın üzerindeyse veya ailesinde osteoporoz öyküsü varsa, doktor ile kemik yoğunluğu testi hakkında konuşulmalıdır.

Doktora Ne Zaman Başvurulmalıdır?

Vücutta osteoporozun uyarı işaretleri olabilecek herhangi bir değişiklik fark edilirse doktora başvurulmalıdır. Kemik ağrısı veya hareket etme zorluğu gibi diğer belirtiler yaşanıyorsa bunlar doktora söylenmelidir.

Acil Servise Ne Zaman Gidilmelidir?

Kemik kırığı olduğundan şüpheleniliyorsa veya şu belirtilerden herhangi biri yaşanıyorsa acil servise gidilmelidir:

• Yoğun ağrı.
• Vücudun bir kısmının hareket ettirilememesi.
• Vücudun bir kısmının belirgin şekilde farklı görünmesi veya doğru yerinde olmaması.
• Kemiğin cilt üzerinden görülüyor olması.
• Şişlik.
• Bu diğer belirtilerle aynı anda ortaya çıkan yeni morarmalar.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Doktora aşağıdaki soruları sormak faydalı olacaktır:

• Osteoporoz geliştirme riskim nedir?
• Kemik yoğunluğu testlerine ne sıklıkta ihtiyacım olacak?
• Hangi tedavilere ihtiyacım olacak?
• Kemiklerimi güçlendirmek için hangi egzersizler iyidir?
• Fizik terapiye ihtiyacım olacak mı?

Osteoporozlu Birinin Yaşam Süresi Ne Kadardır?

Osteoporozun kendisi ölümcül değildir ve yaşam süresini (ne kadar yaşanacağını) değiştirmez. Ancak kemik kırığı yaşama olasılığını (ve daha ciddi kırıklar ile ilgili riskleri veya kırık komplikasyonları riskini) artırabilir. Bazı çalışmalar, 65 yaşın üzerindeki yetişkinlerde kalça kırıklarının hareket kabiliyetini azalttığını ve daha erken ölüme yol açtığını bulmuştur.

Düşme veya kemik kırığı riskinden endişe ediliyorsa doktorla konuşulmalıdır. Doktor, güvenli ve sağlıklı kalmaya yardımcı olacaktır.

Osteoporoz, kemikleri olması gerekenden daha ince ve zayıf hale getirir. Kemik kırığı yaşama olasılığını artırdığı için tehlikeli olabilir. Birçok kişi, osteoporoz bir kemiğinin kırılmasına neden olana kadar bu durumu fark etmez.

Kemik kırıklarını önlemenin en iyi yolu, osteoporozun zarar vermeden önce yakalanmasıdır. Düzenli kontroller için doktora başvurulmalıdır. Kemik yoğunluğunun ne zaman test edilmesi ve kemik sağlığını izlemek için takip testlerinin ne sıklıkta yapılması gerektiği konusu doktorla konuşulmalıdır.