Kalp Yetmezliği Nedir? Evreleri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Kalp Yetmezliği Nedir? Evreleri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair bilgi edinebilirsiniz. Kalp yetmezliği, kalbin her zaman vücudun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar iyi kan pompalayamadığı uzun dönemli bir hastalıktır. Tedavi; başlangıçta egzersiz ve ilaç tedavisini, kalp yetmezliği kötüleştiğinde ise olası cerrahi prosedürleri içerir. Hastalığın seyri, kişinin kendine ne kadar iyi baktığı da dahil olmak üzere bir dizi faktöre bağlıdır.

Kalp Yetmezliği Nedir?

Kalp yetmezliği veya konjestif kalp yetmezliği, zamanla kötüleşen uzun vadeli bir hastalıktır. Hastalığın adından kalbin çalışmasının durmuş olduğu anlaşılabilse de kalp yetmezliği, kalbin olması gerektiği gibi kan pompalayamaması anlamına gelir. Kalp daha az pompalama gücüne sahip olduğunda, bu durum kişinin organlarına zarar verebilir ve ciğerlerinde sıvı birikimi görülebilir.

Kalp Yetmezliği Ne Kadar Yaygındır?

Yaklaşık 6 milyon Amerikalı kalp yetmezliği yaşamakta ve her yıl 870.000'den fazla kişiye kalp yetmezliği teşhisi konmaktadır. Kalp yetmezliği (konjestif kalp yetmezliği), 65 yaşından büyük kişilerde hastaneye yatışların önde gelen nedenlerinden biridir.

Kalp Yetmezliği Türleri Nelerdir?

Kalp yetmezliğinin birçok nedeni vardır ancak hastalık genellikle aşağıdaki tiplere ayrılır:

• Sol taraflı kalp yetmezliği
• Azalmış sol ventrikül fonksiyonu (HF-rEF) ile kalp yetmezliği: Kalbin sol alt odacığı (sol ventrikül) büyür ve vücudun geri kalanına doğru miktarda oksijen açısından zengin kanı pompalamak için yeterince sıkı bir şekilde kasılamaz.
• Korunmuş sol ventrikül fonksiyonu (HF-pEF) ile kalp yetmezliği: Kalp normal olarak kasılır ve kan pompalar ancak kalbin alt odaları (ventriküller) normalden daha kalın ve serttir. Bu nedenle ventriküller tam olarak gevşeyemez ve tamamen dolamaz. Karıncıklarda daha az kan olduğu için kalp kasıldığında vücudun geri kalanına daha az kan pompalar.
• Sağ taraflı kalp yetmezliği: Kalp yetmezliği kalbin sağ tarafını da etkileyebilir. Sol taraflı kalp yetmezliği bunun en yaygın nedenidir. Diğer nedenler arasında belirli akciğer problemleri ve diğer organlardaki sorunlar yer alır.

Konjestif Kalp Yetmezliği Nedir?

Konjestif kalp yetmezliği kalbin kan hacmini kaldıramadığı durumdur. Konjestif kalp yetmezliği vücudun diğer bölgelerinde, en yaygın olarak da akciğerlerde ve alt ekstremitelerde (ayak/bacak) akümülasyona (birikime) neden olur.

Kalp Yetmezliğinin Komplikasyonları Nelerdir?

Kalp yetmezliğinden kaynaklanan komplikasyonlardan bazıları şunlardır:

• Düzensiz kalp atışı.
• Ani kalp durması.
• Kalp kapakçığı sorunları.
• Akciğerlerde bir sıvı toplanması.
• Pulmoner hipertansiyon.
• Böbrek hasarı.
• Karaciğer hasarı.
• Beslenme bozukluğu.

Kalp Yetmezliğinin Evreleri Nelerdir?

Kalp yetmezliği zamanla kötüleşen kronik bir durumdur. Kalp yetmezliğinin 4 evresi vardır (Evre A, B, C ve D). Evreler, "yüksek kalp yetmezliği geliştirme riski" ile "ileri kalp yetmezliği" arasında değişir.

Evre A: Evre A, kalp yetmezliği öncesi olarak kabul edilir. Evre A’da kişinin ailesinde kalp yetmezliği öyküsü olduğu veya aşağıdaki tıbbi durumlardan bir veya daha fazlasına sahip olduğu için kalp yetmezliği geliştirme riski yüksek demektir:

• Hipertansiyon.
• Diyabet.
• Koroner arter hastalığı.
• Metabolik sendrom.
• Aşırı alkol tüketimi.
• Romatizmal ateş öyküsü.
• Ailede kardiyomiyopati öyküsü.
• Bazı kanser ilaçları gibi kalp kasına zarar verebilecek ilaçları kullanma öyküsü.

Evre B: Evre B, kalp yetmezliği öncesi olarak kabul edilir. Bu durum, doktorun sistolik sol ventrikül disfonksiyonu teşhisi koyduğu ancak hastada hiçbir zaman kalp yetmezliği semptomları görülmediği anlamına gelir. Evre B kalp yetmezliği olan çoğu insanda ejeksiyon fraksiyonunu (EF) %40 veya daha az gösteren bir ekokardiyogram (eko) vardır. Bu kategori, herhangi bir nedenle kalp yetmezliği olan ve EF'si (HF-rEF) azalmış kişileri içerir.

Evre C: Evre C kalp yetmezliği olan kişilerde kalp yetmezliği teşhisi vardır ve bu kişiler şu anda veya geçmişte bu durumun işaret ve semptomlarına sahiptirler. Kalp yetmezliğinin birçok olası semptomu vardır. En yaygın olanları şunlardır:

• Nefes darlığı.
• Yorgun hissetmek (bitkinlik).
• Egzersiz yapmada güçlük.
• Güçsüz bacaklar.
• İdrar yapmak için uyanmak.
• Şişmiş ayaklar, ayak bilekleri, alt bacaklar ve karın (ödem).

Evre D ve Azalmış EF: Evre D HF-rEF'si olan kişiler, tedavi ile iyileşmeyen ilerlemiş semptomlara sahiptir. Bu evre, kalp yetmezliğinin son aşamasıdır.

Kalp Yetmezliğinin Belirtileri Nelerdir?

Başlıca kalp yetmezliği belirtileri aşağıdakilerdir:

• Nefes darlığı.
• Aktif olunduğunda kendini yorgun hissetmek (bitkinlik) ve bacak güçsüzlüğü yaşamak.
• Ayak bileklerinde, bacaklarda ve karında şişlik.
• Kilo almak.
• Geceleri idrara çıkma ihtiyacı.
• Hızlı veya düzensiz kalp atışları (çarpıntı).
• Kuru öksürük.
• Dolu (şişkin) veya sert bir mide, iştahsızlık veya mide rahatsızlığı (mide bulantısı).

Semptomların hafif olduğu veya hiç semptom gösterilmeyen zamanlar olabilir. Bu durum artık kalp yetmezliğinin olmadığı anlamına gelmez. Kalp yetmezliği belirtileri hafif ila şiddetli arasında değişebilir ve zaman zaman ortaya çıkıp kaybolabilir.

Ne yazık ki kalp yetmezliği genellikle zamanla kötüleşir. Kötüleştikçe, daha fazla veya farklı belirti ortaya çıkar. Yeni semptomları olan veya mevcut semptomları kötüleşenler bu durumu mutlaka doktoruna bildirmelidir.

Kalp Yetmezliğinin Sebepleri Nelerdir?

Yaşlandıkça kalp yetmezliği riski değişmese de yaşlandıkça kalp yetmezliği yaşama olasılığı daha yüksektir.

Kalp kasına zarar veren birçok tıbbi durum kalp yetmezliğine neden olabilir. Yaygın olarak kalp yetmezliğine sebep olabilen hastalıklar şunlardır:

• Koroner arter hastalığı.
• Kalp krizi.
• Kardiyomiyopati.
• Doğumda mevcut olan kalp sorunları (doğuştan gelen kalp hastalığı).
• Diyabet.
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon). Bu durum daha çok kadınlarda yaygın bir nedendir.
• Aritmi (atriyal fibrilasyon dahil anormal kalp ritimleri).
• Böbrek hastalığı.
• Obeziteye sahip olmak.
• Tütün ve uyuşturucu kullanımı.
• İlaçlar. Kanserle savaşmak için kullanılan bazı ilaçlar (kemoterapi) kalp yetmezliğine yol açabilir.

Kalp Yetmezliği Nasıl Teşhis Edilir?

Kişide kalp yetmezliği olup olmadığını belirlemek için doktorun, kişinin belirtilerini ve tıbbi geçmişini bilmesi gerekir. Doktor, kalp yetmezliğini teşhis etmek amacıyla aşağıdaki gibi sorular sorabilir:

• Diyabet, böbrek hastalığı, göğüs ağrısı (anjina), yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, koroner arter hastalığı veya diğer kalp sorunları gibi sağlık durumları var mı?
• Ailede kalp hastalığı veya ani ölüm öyküsü var mı?
• Sigara veya tütün kullanımı var mı?
• Alkol tüketimi var mı, varsa ne kadar?
• Kemoterapi ve/veya radyasyon alındı mı?
• Kullanılan ilaçlar neler?

Doktor ayrıca hastaya fiziki muayene de yapacak ve kalp kasınızın zayıflamasına veya sertleşmesine neden olabilecek konjestif kalp yetmezliği ve kalp hastalığı belirtileri arayacaktır.

Ejeksiyon Fraksiyonunun Önemi Nedir?

Ejeksiyon fraksiyonu (EF), durumun ciddiyetini ölçmenin bir yoludur. EF normalin altındaysa, kalp yetmezliği olduğu anlamına gelebilir. Ejeksiyon fraksiyonu doktora, sol veya sağ ventrikülün kan pompalamada ne kadar iyi bir iş çıkardığını söyler. Genellikle EF değeri, kalbin ana pompalama odası olduğu için sol ventrikülün ne kadar kan pompaladığı ile ilgilidir.

Birkaç non-invaziv test EF değerini ölçebilir. Bu bilgilerle doktor, hastanın nasıl tedavi edileceğine karar verebilir veya bir tedavinin olması gerektiği gibi çalışıp çalışmadığını anlayabilir.

Normal bir sol ventrikül ejeksiyon fraksiyonu (LVEF) %53 ila %70'tir. Örneğin, %65'lik bir LVEF, sol ventriküldeki toplam kan miktarının %65'inin her kalp atışında dışarı pompalandığı anlamına gelir. EF, kalbin durumuna ve tedavinin ne kadar iyi çalıştığına bağlı olarak artabilir ve azalabilir.

Kalp Yetmezliğini Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Kullanılır?

Kalp yetmezliğinizin ne kadar kötü durumda olduğunu ve buna neyin sebep olduğunu görmek için çeşitli testler vardır. Yaygın kullanılan testler şunlardır:

• Kan testleri.
• NT-pro B tipi Natriüretik Peptit (BNP) kan testi.
• Kalp kateterizasyonu.
• Göğüs röntgeni.
• Ekokardiyogram (eko).
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR).
• Elektrokardiyogram (EKG).
• MUGA taraması.
• Efor testi.

Kalp Yetmezliği Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi, sahip olunan kalp yetmezliğinin türüne ve kısmen buna neyin sebep olduğuna bağlıdır. İlaçlar ve yaşam tarzı davranışlarında yapılacak değişiklikler her tedavi planının bir parçasıdır. Doktor, hasta için en iyi tedavi planı hakkında onunla konuşacaktır. Tedavinin şekli, cinsiyetten bağımsız olarak erkekler ve kadınlar için aynıdır.

Kalp yetmezliği kötüleştikçe, kalp kası organlara daha az kan pompalar ve kalp yetmezliğinin bir sonraki aşamasına geçilir. Kalp yetmezliği evrelerinde geriye doğru gidiş mümkün olmadığı için tedavinin amacı, hastayı bu evrelerde ilerlemekten alıkoymak veya kalp yetmezliğinizin ilerlemesini yavaşlatmaktır.

Kalp Yetmezliği Evre A Tedavisi

Evre A kalp yetmezliği olan kişiler için olağan tedavi planı şu şekildedir:

• Düzenli egzersiz yapmak, aktif olmak, her gün yürümek.
• Tütün ürünleri kullanımını durdurmak.
• Yüksek tansiyon tedavisi (ilaç tedavisi, düşük sodyumlu diyet, aktif yaşam tarzı).
• Yüksek kolesterol tedavisi.
• Alkol ve uyuşturucu kullanmamak.
• Koroner arter hastalığı, diyabet, yüksek tansiyon veya diğer vasküler veya kardiyak rahatsızlıkları olanların anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörü (ACE-I) veya bir anjiyotensin II reseptör blokeri (ARB) kullanması.
• Yüksek tansiyonu olanların beta bloker kullanması.

Kalp Yetmezliği Evre B Tedavisi

Evre B kalp yetmezliği olan kişiler için olağan tedavi planı şu şekildedir:

• Evre A'da listelenen tedaviler.
• Henüz kullanılmıyorsa anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörü (ACE-I) veya anjiyotensin II reseptör blokeri (ARB) kullanmak.
• Kişi kalp krizi geçirdiyse ve EF'si %40 veya daha düşükse (henüz kullanmıyorsa) beta bloker kullanmak.
• Kişi kalp krizi geçirdiyse veya diyabeti varsa ve EF'si %35 veya daha azsa aldosteron antagonisti kullanmak.
• Koroner arter tıkanıklığı, kalp krizi, kapakçık hastalığı (kapakçık onarımı veya değişimi) veya doğuştan kalp hastalığı tedavisi için olası cerrahi veya müdahale.

Kalp Yetmezliği Evre C Tedavisi

Evre C HF-rEF'li kişiler için olağan tedavi planı şu şekildedir:

• Aşama A ve B'de listelenen tedaviler.
• Beta bloker kullanmak.
• Bir vazodilatör ilaç (ACE-I, ARB veya anjiyotensin reseptörü/neprilisin inhibitör kombinasyonu) ve beta-bloker semptomlarını gidermezse aldosteron antagonisti.
• Diğer tedaviler semptomları durdurmazsa hidralazin/nitrat kombinasyonu. Siyahi hastalar, orta ila şiddetli semptomları varsa bu ilacı (başka damar genişletici ilaçlar alıyor olsalar bile) almalıdır.
• Kalp atış hızı dakikada 70 atıştan daha hızlıysa ve hala kişinin semptomları varsa kalp atış hızını yavaşlatan ilaçlar.
• Semptomlar devam ederse bir diüretik (idrar söktürücü) reçete edilebilir.
• Beslenme düzeninde sodyum (tuz) kısıtlaması.
• Her gün kiloyu takip etmek. 1.8 kg’dan fazla alınır veya verilirse doktora bildirilmelidir.
• Olası sıvı kısıtlaması.
• Olası kardiyak resenkronizasyon tedavisi (biventriküler kalp pili).
• Muhtemel implante edilebilir kardiyak defibrilatör (lCD) tedavisi.

Tedavi semptomların iyileşmesine veya durmasına neden olursa, Evre D'ye ilerlemeyi yavaşlatmak için tedaviye devam edilmesi gerekir.

Kalp Yetmezliği Evre D Tedavisi

Evre D kalp yetmezliği olan kişiler için olağan tedavi planı, Evre A, B ve C'de listelenen tedavileri içerir. Ek olarak, aşağıdakiler başta olmak üzere daha gelişmiş tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekir:

• Kalp nakli.
• Ventriküler destek cihazları.
• Kalp ameliyatı.
• İntravenöz inotropik ilaçların sürekli infüzyonu.
• Palyatif bakım.
• Araştırma tedavileri.

Kalp Yetmezliğinde Korunmuş EF ile Evre C ve Evre D

Evre C ve Evre D kalp yetmezliği ve korunmuş EF (HF-pEF) olan kişiler için tedavi şu şekildedir:

• Bazı hastalar için uygun olmasa da Evre A ve B'de listelenen tedaviler.
• Atriyal fibrilasyon, yüksek tansiyon, diyabet, obezite, koroner arter hastalığı, kronik akciğer hastalığı, yüksek kolesterol ve böbrek hastalığı gibi kalp yetmezliğine neden olabilen veya durumu kötüleştirebilen tıbbi durumların tedavisine yönelik ilaçlar.
• Semptomları azaltmak veya hafifletmek için diüretik kullanımı.

Hastaların aşağıdakiler gibi diğer sağlık durumlarını yönetmesi de çok önemlidir:

• Diyabet.
• Böbrek hastalığı.
• Anemi.
• Yüksek tansiyon.
• Tiroit hastalığı.
• Astım.
• Kronik akciğer hastalığı (KOAH).

Bazı hastalıkların kalp yetmezliğine benzer işaret ve semptomları vardır. Yeni veya kötüleşen semptomları olanlar bu durumu doktoruna bildirmelidir.

Kalp Yetmezliğini Nasıl Önlenir?

Yaş, aile öyküsü veya ırk gibi bazı risk faktörleri kontrol edilemese de kişinin kalp yetmezliğini önleme konusunda yapacağı en iyi şey yaşam tarzını değiştirmektir. Yapılabilecek şeyler aşağıdakiler gibidir:

• Sağlıklı bir kiloda kalmak.
• Kalp için iyi olan yiyecekleri yemek.
• Düzenli egzersiz yapmak.
• Stresi yönetmek.
• Tütün ürünlerinin kullanımını durdurmak.
• Alkol kullanmamak.
• Uyuşturucu kullanmamak.
• Riski artırabilecek diğer sağlık durumlarının tedavisini yaptırmak.

Kalp Yetmezliğinde Hastalığın Seyri Nasıldır?

Konjestif kalp yetmezliği, doğru bakım sağlanırsa zevk alınan şeyleri yapmaya engel teşkil etmez. Hastalığın seyri büyük oranda aşağıdakilere bağlıdır.

• Kalp kasının ne kadar iyi çalıştığı.
• Kişinin semptomları.
• Tedavi planına ne kadar iyi yanıt verdiği.
• Tedavi planını ne kadar iyi takip ettiği.

Bir çalışma, kalp yetmezliği olan kişilerin kalp yetmezliği olmayanlara göre 10 yıl daha kısa bir yaşam süresine sahip olduğunu söylüyor. Başka bir çalışma, kronik kalp yetmezliği olan kişilerin hayatta kalma oranlarının ilk yılda %80 ila %90 olduğunu, ancak bunun beşinci yılda %50 ila %60'a ve 10 yılda %30'a düştüğünü gösteriyor

Farklı bir çalışma da ise kalp yetmezliği olan ve hastaneden taburcu edilen kişilerin, yaş ve cinsiyet gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak 3 ila 20 yıl arasında değişen yaşam sürelerine sahip olduğu tespit edilmiş durumda. Tüm bunların yanı sıra hastalığın seyri değerlendirilirken hastanın özel durumuna bakmak önemlidir.

Kalp Yetmezliği Yaşam Kalitesini ve Yaşam Tarzını Nasıl Etkiler?

Doğru bakım ve tedavi planı ile birçok yetişkin, kalp yetmezliği aktivitelerini sınırlasa da hayattan keyif almaya devam edebilir. Hastanın kendini ne kadar iyi hissettiği aşağıdakilere bağlıdır:

• Kalp kasının ne kadar iyi çalıştığı.
• Kişinin semptomları.
• Tedavi planına ne kadar iyi yanıt verdiği.
• Tedavi planını ne kadar iyi takip ettiği.

Hasta, aşağıdakileri yaparak kendine bakmalıdır.

• İlaçlarını almak.
• Aktif olmak.
• Düşük sodyumlu bir beslenme düzenine sahip olmak.
• Yeni veya kötüleşen semptomları izlemek ve doktoruna bildirmek.
• Düzenli takip randevuları ile doktoru ziyaret etmek.

Kalp yetmezliği olanlar, kalp sağlıklarını iyileştirmek için çeşitli adımlar atabilir. Hasta ilaçlarını kendisine önerilen şekilde almalı, düşük sodyumlu bir beslenme düzenine geçmeli, fiziksel olarak aktif olmalı, kilosundaki ani değişiklikleri fark etmeli, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeli, takip randevuları ihmal etmemeli ve semptomlarını takip etmelidir. Kullanılan ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri veya tedavi planının diğer bölümleri hakkında soruları veya endişeleri olanlar bir doktorla görüşmelidir.