Adet Düzensizliği (Oligomenore) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Adet Düzensizliği (Oligomenore) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı yazımızda, konuya dair detayları anlatacağız. Oligomenore, seyrek dönemleri içeren bir tür anormal adet kanamasıdır. Oligomenorede adetler arasında düzenli olarak 35 günden daha uzun süre geçebilir. Oligomenore için genellikle hormon dengesizlikleri sorumlu tutulur. Kesin teşhisi ancak bir hekim koyabilir.

Oligomenore Nedir?

Oligomenore, seyrek adet dönemlerine sahip olmak anlamına gelen tıbbi terimdir. Normal bir adet döngüsü her 28 günde bir gerçekleşir ve 4 ila 7 gün sürer. Adet dönemi 21 günde bir ila 35 günde bir arasında değişebilir ve bu yine de normal kabul edilebilir. Genellikle dönemler arasında bir veya iki gün oynar ve aşağı yukarı aynı gün sayısına denk gelir. Oligomenorede ise dönemler öngörülemez. Sıklıkla 35 günden daha uzun süre adet görülmez. Her ay adet görmek yerine yılda sadece altı ila sekiz kez adet görülebilir.

Oligomenore ve Amenore Arasındaki Fark Nedir?

Hem oligomenore hem de amenore anormal adet kanaması türleridir. Amenore adet görmeme anlamına gelirken, oligomenore seyrek adet görme anlamına gelir. Amenore durumunda hiç adet görülmez veya adet görüldükten sonra birkaç ay boyunca adet görülmez. Oligomenore durumunda adet görmeye devam edilir ancak her zaman düzenli değildir. Netice itibariyle normal kabul edilenden daha az adet görülür.

Oligomenore Ne Kadar Yaygındır?

Adet gören kadınların yaklaşık %12 ila %15,3'ü bir noktada oligomenore yaşar. Doğurganlık sorunları olan kadınların %10 ila 20'sinde görülür. Oligomenore genellikle polikistik over sendromu ile birlikte görülür. Polikistik over sendromundan muzdarip kişilerin %75 ila %85'i seyrek adet görmektedir.

Oligomenorenin Belirti ve Semptomları Nelerdir?

Kaçırılan ve geciken dönemler oligomenorenin en yaygın belirtisidir ancak dönemlerin öngörülemez olmasına neyin neden olduğuna bağlı olarak başka belirtiler de yaşanabilir. Belirtiler şunları içerir:

• Akne.
• Baş ağrısı.
• Sıcak basmaları.
• Karın ağrısı.
• Vajinal akıntı.
• Görme bozukluğu.
• Yüzde ve vücutta aşırı kıllanma.

Oligomenoreye Ne Sebep Olur?

Vücutta hormon dengesizliklerine neden olan durumlar genellikle seyrek adet görme probleminin sorumlularıdır. Üreme organları ve beyindeki bezler adet döngüsünü düzenleyen çeşitli hormonlar üretir. Bu hormonlar dengede olduğunda, adet döngüsü daha öngörülebilir olur. Dengesiz hormonlar adet düzenliliğine sebebiyet verebilir. Üreme organlarındaki enfeksiyonlar ve yapısal anormallikler de adet döngüsünü bozabilir.

Oligomenore nedenleri şunları içerir:

• Polikistik over sendromu: Polikistik over sendromu, vücudun androjenler adı verilen hormonlardan çok fazla üretmesine neden olur (örneğin testosteron), bu da yumurtalıkların bir yumurta bıraktığı döngüde yumurtlamayı kesintiye uğratabilir.
• Androjen salgılayan tümörler: Yumurtalık ve böbrek üstü bezlerinde oluşan tümörler, adet döngüsünü bozan androjenler salgılayabilir. Bu tümörler genellikle polikistik over sendromuna benzer semptomlara yol açar.
• Cushing sendromu: Cushing sendromunda vücut çok fazla kortizol hormonu üretir ve bu da adet döngüsünü etkileyen hormon dengesizliklerine yol açabilir.
• Prolaktinoma: Prolaktinoma, hipofiz bezinin çok fazla prolaktin hormonu üretmesine ve östrojen gibi normal adet kanaması için gereken seks hormonlarının çok az üretilmesine neden olan bir tümördür.
• Birincil yumurtalık sendromu: Birincil yumurtalık sendromunda, yumurtalıklar beklenenden daha erken (menopozdan önce) yumurta üretmeyi durdurur. Ayrıca düzenli adet kanaması için gerekli bir hormon olan östrojen üretimini de durdururlar.
• Hipertiroidizm: Tiroid bezi hipofiz bezini çok fazla prolaktin ve çok az östrojen üretmesi için tetikler.
• Konjenital adrenal hiperplazi: Bu hastalık, böbreküstü bezlerinin adet kanaması için gerekli hormonları yapmak için yeterli enzim üretmesini engelleyen doğuştan gelen bir durumdur.
• Pelvik inflamatuar hastalık: Tedavi edilmeyen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar pelvik inflamatuar hastalığa yol açabilir. Oluşan enfeksiyon ve iltihap adet döngüsünü bozabilir.
• Asherman sendromu (endometriyal yapışıklıklar): Rahim veya rahim ağzındaki yara dokusu (çoğunlukla dilatasyon ve küretaj gibi jinekolojik bir ameliyattan kaynaklanır) normal adet akışını kesintiye uğratır.
• Diyabet: Oligomenore Tip 1 ve Tip 2 diyabet ile ilişkilendirilmiştir. Düşük kilolu (Tip 1 diyabette yaygın) ve fazla kilolu (Tip 2 diyabette yaygın) kişilerde yaygındır.
• Yeme bozuklukları: Bulimia, anoreksiya ve tıkınırcasına yeme gibi durumlar, regl dönemini engelleyen veya geciktiren beslenme eksikliklerine yol açabilir.
• Aşırı fiziksel aktivite: Egzersiz yoluyla kendini aşırı zorlamak, vücudu adet kanaması gibi önemli rutin süreçleri yerine getiremeyecek şekilde zorlayabilir.

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı ilaçlar seyrek adet görmeye neden olabilir:

• Doğum kontrol hapları gibi hormonal kontraseptifler.
• Antipsikotikler.
• Antiepileptikler.

Oligomenore Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, oligomenoreyi teşhis etmek ve buna neyin neden olduğunu belirlemek için kişi ile birlikte çalışacaktır.

Tıbbi Geçmiş

Doktor randevusun, adet dönemleri arasındaki gün sayısı da dahil olmak üzere adet düzensizliğiyle ilgili ayrıntılı soruları yanıtlamaya hazır olarak gidilmelidir. Bu bilgiler en az iki ay boyunca takip edilmelidir. Doktor kişiye ayrıca şunları da sorabilir:

• Normal bir adet döneminin kişi için nasıl olduğu: Doktor dönemler arasında kaç gün geçtiğini, dönemlerin ne kadar ağır olduğunu vb. bilmek isteyecektir. Tipik bir adet döneminin kişi için ne anlama geldiğini bilmek, doktorun sorunun ciddiyetini anlamasına yardımcı olur.
• Ailenin tıbbi geçmişi: Oligomenoreye neden olan bir rahatsızlığı olan bir aile üyesine sahip olmak (örneğin polikistik over sendromu) kişide de o hastalığa sahip olma olasılığını artırabilir.
• Alışkanlıklar ve yaşam tarzı: Doktor, rutinin seyrek dönemlere neden olup olmadığını görmek için diyet ve egzersiz alışkanlıklarını sorabilir. Ayrıca adet düzensizliklerine bir cinsel yolla bulaşan hastalığın neden olup olmadığını ekarte etmek için korunmasız cinsel ilişkiye girilip girilmediğini de öğrenmek isteyebilir.
• Kullanılan ilaçlar: Hormonal kontraseptifler, antipsikotikler, antiepileptikler ve steroidler oligomenore ile ilişkilendirilmiştir.

Muayeneler

Muayeneler şunları içerir:

• Fiziki muayene: Doktor, oligomenoreye neden olan durumların belirtilerini kontrol etmek için yüzü, boynu, göğüsleri ve karnı inceler.
• Rektovajinal muayene: Doktor vücudun içinde herhangi bir kitle olup olmadığını hissetmek için eldiven giyerek bir parmağını vajinaya ve diğerini rektuma sokar.
• Vajinal spekulum muayenesi: Spekulum adı verilen bir alet vajinayı genişletir, böylece doktor vajinayı ve rahim ağzını kanama, iltihaplanma veya sorunlara neden olabilecek yara dokusu belirtileri açısından kontrol edebilir. Doktor enfeksiyon testi için servikal sürüntü de isteyebilir.
• Karın muayenesi: Doktor karındaki kitleleri ve hassas noktaları eliyle hisseder.

Görüntüleme

Görüntüleme prosedürleri şunları içerir:

• Bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları: Kanamaya neden olabilecek kitleleri tespit eder.
• Pelvik ve abdominal ultrasonlar: İnflamasyon ve polikistik over sendromu belirtilerini gösterir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Prolaktinoma teşhisini doğrulayabilir.

Oligomenore Teşhisi İçin Hangi Testler Yapılır?

Kan testleri, doktorun hormon düzeylerini ve kan şekerini kontrol etmesine yardımcı olabilir. Doktor aşağıdakilerle ilgili seviyeleri test edebilir:

• Tiroid uyarıcı hormon (TSH): Azalmış seviyeler hipotiroidizme işaret edebilir.
• Folikül uyarıcı hormon (FSH): Yüksek seviyeler primer yumurtalık yetmezliğine işaret edebilir.
• Lüteinizan hormon (LH): FSH ile ilişkili olarak artan LH seviyeleri, doktorun polikistik over sendromu teşhisi koymasına yardımcı olabilir.
• Prolaktin: Artan prolaktin seviyeleri prolaktinomaya işaret edebilir.
• 17-OHP: 17-OHP seviyeleri doktorun konjenital adrenal hiperplazi teşhisi koymasına yardımcı olabilir.
• Kan şekeri: HbA1ctest, doktorun diyabet teşhisi koymasına yardımcı olabilir.

Oligomenore Nasıl Tedavi Edilir?

Oligomenore tedavisi nedene bağlıdır.

• Hormon tedavisi: Oligomenore bir hormon dengesizliğinden kaynaklanıyorsa, doktor doğum kontrol hapları veya diğer hormon tedavilerini reçete edebilir.
• Ameliyat: Doktor aşırı androjen üreten tümörleri çıkarabilir.
• Yaşam tarzı değişiklikleri: Beslenme eksiklikleri veya yorucu aktiviteler sorunlara neden oluyorsa beslenme düzeninde ve fiziksel aktivitede ayarlamalar yapılması gerekebilir.

Oligomenore Nasıl Önlenebilir?

Oligomenore önlenemez ancak doktor seyrek adet görmeye neyin neden olduğunu belirledikten sonra bir tedavi önerebilir.

Oligomenoresi Olanları Neler Bekler?

Oligomenore tek başına ciddi bir sorun değildir. Yine de komplikasyonlara yol açabilecek bir durum olması halinde buna neyin neden olduğunu bulmak önemlidir. Örneğin, tedavi edilmeyen pelvik inflamatuar hastalık ve polikistik over sendromu kısırlığa yol açabilir. Oligomenore nedeniyle rahim zarının düzenli olarak dökülmemesi kişiyi endometriyal hiperplazi ve endometriyal kanser geliştirme riskiyle karşı karşıya bırakabilir.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Kişi düzenli olarak 35 günden uzun süre boyunca adet görmüyorsa veya adet dönemlerini atlıyorsa, bir doktordan randevu almalıdır. Eksik veya gecikmiş adetler normal değildir ve uzun vadeli komplikasyonları önlemek için soruna neyin neden olduğunu belirlemek önemlidir. Doktor ziyaretlerinden önce bir takvim veya uygulama kullanarak adet dönemleri takip edilmelidir. Böylece doktor kişi için neyin normal ve anormal bir dönem sayıldığına ilişkin soruları kolayca yanıtlayabilir. Birçok uygulama aşağıdakilerin takip edilmesini sağlar:

• Regl döneminin tam olarak hangi günlerde durduğu ve başladığı.
• Kanamanın ne kadar ağır olduğu.
• Regl dönemi öncesinde, sırasında ve sonrasında yaşanan belirtiler.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Seyrek regl dönemlerim hakkında endişelenmeli miyim?
• Öngörülemeyen dönemlerim doğurganlığımı olumsuz etkiliyor mu?
• Hamile kalmak istersem hangi tedavi seçeneklerinden faydalanabilirim?
• Oligomenoreyi yönetmek istiyorsam hormon tedavilerine uzun süre devam etmem gerekecek mi?

Oligomenore Kısırlığa Neden Olabilir mi?

Oligomenore, polikistik over sendromu gibi genellikle kısırlıkla ilişkilendirilen bir durumun belirtisi olabilir. Anormal adet kanamasına neden olan hormon dengesizlikleri de hamile kalmayı zorlaştırabilir.

Polikistik Over Sendromu Oligomenore ile Aynı Şey midir?

İki durum aynı değildir ancak polikistik over sendromu ve seyrek adetler genellikle birlikte görülür. Adet dönemleri seyrekse paniğe kapılmamak gerekir. Adet döngüsü birçok nedenden dolayı senkronize olmayabilir ve bunların çoğu zararsızdır. Yine de adet görmeden uzun süre geçiriliyorsa bir doktora görünmek önemlidir. Kişinin ne kadar kanaması olduğu ve karın ağrısı veya akıntı gibi başka değişiklikler fark edip etmediği gibi diğer belirtilere de dikkat edilmelidir. Bu ayrıntılar doktorla paylaşılmalıdır, böylece doktor adet dönemi düzensizliklerine neyin neden olduğunu belirleyebilir ve kişiye ihtiyacı olan tedaviyi sağlayabilir.