Tiroit Uyarıcı Hormon (TSH) Nedir? Yüksek ve Düşük TSH Ne Anlama Gelir?

Tiroit Uyarıcı Hormon (TSH) Nedir? Yüksek ve Düşük TSH Ne Anlama Gelir? başlıklı yazımızda, konuya dair detaylara değineceğiz. Tiroit uyarıcı hormon (TSH), tiroidin hormonlarını salgılamasını tetikler ve bu hormonlar esas olarak vücudun metabolizmasını etkiler. Yüksek TSH seviyeleri genellikle hipotiroidizmi, düşük TSH seviyeleri ise genellikle hipertiroidizmi gösterir.

Tiroit Uyarıcı Hormon (TSH) Nedir?

Genellikle TSH olarak kısaltılan ve tirotropin olarak da adlandırılan tiroit uyarıcı hormon, hipofiz bezinin tiroidin kendi hormonları olan tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) üretmesini ve salmasını tetiklemek için salgıladığı bir hormondur. Bu iki hormon vücudun metabolizma hızını (vücudun yenilen gıdaları enerjiye dönüştürme ve kullanma hızı) korumak için gereklidir. Tiroksin ve triiyodotironin ayrıca aşağıdakileri de korur:

• Kalbi ve sindirim fonksiyonlarını
• Kas kontrolünü
• Beyin gelişimini
• Kemiğin yapısını

Hormonlar, kan aracılığıyla organlara, kaslara ve diğer dokulara mesajlar taşıyarak vücuttaki farklı işlevleri koordine eden kimyasallardır. Bu sinyaller vücuda ne yapacağını ve ne zaman yapacağını söyler.

Hipofiz bezi, beynin tabanında hipotalamusun altında bulunan küçük, bezelye büyüklüğünde bir bezdir. TSH dahil olmak üzere sekiz hormon üretir ve salgılar. Hipofiz bezi iki lobdan oluşur:

• Arka (posterior) lob ve ön (anterior) lob.
• Ön lob, TSH üretir.

Tiroit, boynunun ön tarafında derinin altında bulunan küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Hipofiz bezi ve tiroit, endokrin sisteminin bir parçasıdır.

TSH Seviyeleri Nasıl Kontrol Edilir?

Endokrin sistemindeki birden fazla hormon ve bez, bir geri bildirim döngüsü aracılığıyla kan dolaşımındaki TSH seviyesini dikkatlice kontrol etmek için birlikte çalışır.

• Başlangıç olarak hipotalamus, hipofiz bezi tarafından tiroit uyarıcı hormon (TSH) salınımını tetiklemek için tiroit salgılatıcı hormon (TRH) salgılar.
• Hipofiz bezi, kan damarları ve sinirlerden oluşan bir sap aracılığıyla hipotalamusa bağlıdır. Buna hipofiz sapı denir.
• Hipotalamus, beynin kan basıncı, kalp atış hızı, vücut ısısı ve sindirim gibi işlevlerini kontrol eden bölümüdür. Hipotalamus, sap aracılığıyla hipofiz beziyle iletişim kurar ve ona belirli hormonları salgılamasını söyler.
• Bu durumda hipotalamus, tiroit salgılatıcı hormon (TRH) salgılar ve bu da ön hipofiz lobunu TSH salgılaması için uyarır.
• Hipotalamus ayrıca ön hipofizden TSH salınımını inhibe etmek (önlemek) için başka bir hormon olan somatostatin salgılayabilir.
• TSH daha sonra tiroitteki hücreleri uyararak kan dolaşımına tiroksin veya T4 (%80) ve triiyodotironin veya T3 (%20) salgılamasını sağlar. Bu iki hormon, tiroksin ve triiyodotironin seviyeleri çok yüksekse hipofiz bezinin daha fazla TSH üretmesini önler ve böylece döngü tamamlanır.
• T4 ve T3 seviyeleri düştüğünde, döngü yeniden başlar.

Bu geri bildirim döngüsü nedeniyle tiroit çok fazla veya çok az tiroit hormonu üretiyorsa, TSH seviyelerini etkiler. Ayrıca hipofiz bezi çok fazla veya çok az TSH üretiyorsa, bu da tiroidin işlevini etkiler. Tiroitte düzensiz TSH seviyelerine neden olan bir sorun olması, hipofiz bezinde düzensiz TSH seviyelerine neden olan bir sorun olmasından daha yaygındır.

Normal TSH Seviyeleri Nelerdir?

Normal TSH seviyeleri yaşa göre değişir. Genel olarak, hamile olmayan sağlıklı insanlar için normal TSH aralıkları aşağıdaki gibidir:

• 5 güne kadar olan bebekler: Mililitre başına 0,7 - 15,2 mikro uluslararası birim (uIU/mL).
• 6 ila 90 günlük bebekler: 0,72 - 11,0 uIU/mL.
• 4 ila 12 aylık bebekler: 0,73 - 8,35 uIU/mL.
• 1 ila 6 yaş arası çocuklar: 0,7 - 5,97 uIU/mL.
• 7 ila 11 yaş arası çocuklar: 0,6 - 4,84 uIU/mL.
• 12 ila 20 yaş arası kişiler: 0,51 - 4,3 uIU/mL.
• 21 ila 99 yaş arası yetişkinler: 0,27 - 4,2 uIU/mL.

TSH için normal değer aralıkları farklı laboratuvarlar arasında biraz farklılık gösterebilir. Sonuçlarda laboratuvar raporunun referans aralığı kontrol edilmelidir. Sonuçlarla ilgili herhangi bir sorun varsa bir doktorla görüşülmelidir.

Hamilelik Sırasında Normal TSH Seviyeleri Nelerdir?

Hamile olan kişilerin bebeklerinin sağlıklı gelişimini sağlamak için sağlıklı miktarlarda TSH ve tiroit hormonlarına sahip olmaları özellikle önemlidir. TSH seviyeleri hamilelik boyunca dalgalanır. Genel olarak, hamilelik sırasında normal TSH seviyeleri şöyledir:

• İlk üç aylık dönem (9 ila 12 hafta): 0,18 - 2,99 (uIU/mL).
• İkinci üç aylık dönem: 0,11 - 3,98 uIU/mL.
• Üçüncü üç aylık dönem: 0,48 - 4,71 uIU/mL.

Sonuç raporunda her zaman laboratuvarın referans aralığı kontrol edilmelidir. Sonuçlar hakkında soruları olanlar bunu doktoruyla paylaşmalıdır.

TSH Seviyeleri Nasıl Test Edilir?

Doktorlar TSH seviyelerini bir kan testi kullanarak test eder. Koldaki bir damardan kan örneği alınır ve örnek test için bir laboratuvara gönderilir. TSH kan testine hazırlanmak için genellikle özel bir şey yapmaya gerek yoktur.

TSH kan testi, tiroit sorunlarıyla ilgili semptomlar yaşanıyorsa genellikle doktorların istediği ilk testtir.

TSH Seviyeleri Çok Düşük Olduğunda Ne Olur?

TSH düzeyi çok düşükse, büyük olasılıkla tiroit bezi aşırı tiroit hormonu üretiyordur. Bu duruma hipertiroidizm veya aşırı aktif tiroit denir. Graves hastalığı ve tiroit nodülleri de dahil olmak üzere çeşitli durumlar hipertiroidizme yol açar. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yetişkinlerin %1'inden biraz fazlasında hipertiroidi vardır.

Tiroit hormonu TSH salınımını baskıladığından, yüksek tiroit hormonu seviyeleri normalden daha düşük TSH seviyelerine neden olabilir. Nadiren, çalışmayan bir hipofiz adenomu gibi hipofiz beziyle ilgili sorunlar, düşük TSH seviyelerinin yanı sıra düşük tiroit hormonu seviyelerine de neden olabilir.

Düşük TSH Seviyelerinin Belirtileri Nelerdir?

Düşük TSH seviyeleri genellikle hipertiroidi belirtisidir. Hipertiroidi belirtileri şunları içerir:

• Hızlı kalp atışı (çarpıntı).
• Titrek ve/veya endişeli hissetme.
• İştah artışı ile birlikte açıklanamayan kilo kaybı.
• İshal ve daha sık dışkılama.
• Görme değişiklikleri ve/veya şişkin gözler.
• İnce, sıcak ve nemli cilt.
• Büyümüş tiroit bezi (guatr) nedeniyle boyunda şişme ve genişleme.
• Düzensiz adet dönemleri.

Bu belirtileri yaşayanların bir doktorla görüşmeleri önemlidir. Hipertiroidizm tedavi edilebilir.

TSH Seviyeleri Çok Yüksek Olduğunda Ne Olur?

Kişinin TSH'ı varsa, bu tiroidin yeterince tiroit hormonu üretmediğini gösterebilir. Bu duruma hipotiroidizm veya tiroidin az çalışması denir. Hashimoto hastalığı da dahil olmak üzere bir dizi durum hipotiroidizme neden olabilir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yetişkinlerin yaklaşık %5'inde hipotiroidizm vardır.

Tiroit hormonu TSH salınımını baskıladığından, çok az tiroit hormonu hipofizin aşırı TSH üretmesine neden olabilir. Nadiren, TSH salgılayan hipofiz adenomu gibi hipofiz beziyle ilgili sorunlar veya nadir genetik durumlar normalden daha yüksek TSH ve tiroit hormonu seviyelerine neden olabilir.

Yüksek TSH Seviyelerinin Belirtileri Nelerdir?

Yüksek TSH seviyeleri genellikle hipotiroidizmin bir işaretidir. Hipotiroidi belirtileri aşağıdakiler gibidir:

• Yorgunluk
• Ellerde uyuşma ve karıncalanma
• Kabızlık
• Açıklanamayan kilo alımı
• Depresyon
• Soğuk havaya tahammül edememe
• Cinsel ilişkiye karşı ilginin azalması
• Sık ve ağır adet dönemleri

Bu belirtileri yaşayanların bir doktora başvurması önemlidir. Hipotiroidizm tedavi edilebilir.

TSH Seviyesi Sonuçları Anormal Çıkarsa Endişelenmek Gerekir mi?

TSH test sonuçlarının anormal olması her zaman tıbbi bir sorun olduğu anlamına gelmez. Doktor, TSH test sonuçlarını yorumlarken aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok faktörü göz önünde bulunduracaktır:

• Yaş: TSH seviyeleri 80 yaşın üzerindeki kişilerde daha yüksek olma eğilimindedir. TSH seviyeleri normalden biraz daha yüksek olan çoğu yaşlı insanın ilişkili herhangi bir sağlık durumu yoktur.
• Hamilelik: Hamilelik tiroit hormonlarında değişikliklere neden olur. TSH'ın ilk üç aylık dönemde normalden biraz daha düşük olması ve ardından yavaşça yükselmesi yaygındır.
• Ağır hastalık: Tiroitle ilgili olmayan rahatsızlıklar nedeniyle hasta olan kişilerde geçici olarak TSH seviyesi düşük olabilir.
• Diğer tiroit testleri: Serbest T4 ve tiroit antikorları gibi diğer tiroit testlerinin sonuçları, doktorun TSH testi sonuçlarını nasıl yorumladığını etkileyebilir.

Çoğu durumda, düzensiz tiroit uyarıcı hormon (TSH) seviyeleri tiroitte bir sorun olduğu anlamına gelir. Tiroit ya çok fazla ya da çok az tiroit hormonu üretiyordur. İyi haber şu ki tiroit hormon seviyeleri ve TSH seviyeleri çeşitli tedaviler ve ilaçlarla düzeltilebilir. TSH testi sonuçları hakkında herhangi bir sorunu olan kişiler bunu doktoruyla paylaşmalıdır.