Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı yazımızda, konuya dair detaylara değineceğiz. Willis-Ekbom hastalığı olarak da adlandırılan huzursuz bacak sendromu, güçlü bir hareket etme dürtüsüne neden olan bir hastalıktır. Huzursuz bacak sendromu ayrıca; ürperme, kaşınma, çekme, emekleme, zonklama, yanma veya kemirme olarak tanımlanabilen hislere de neden olur. Huzursuz bacak sendromu kalıtsal olarak görülmekle birlikte birçok durum, hastalık ve ilaçla da ilişkilidir.

Huzursuz Bacak Sendromu Nedir?

Willis-Ekbom hastalığı olarak da adlandırılan huzursuz bacak sendromu, bacakları (ve hatta kolları veya vücudu) hareket ettirmek için yoğun, genellikle karşı konulamaz bir dürtüye neden olan bir uyku bozukluğudur. Uzuvlarda çekme, zonklama, kaşınma, ağrıma, yanma ve benzeri olarak tanımlanan diğer hislerle birlikte ortaya çıkar.

Bu hisler genellikle yatakta uzanırken, araba kullanırken, örneğin tiyatroda ya da sinemada olduğu gibi uzun süre otururken ortaya çıkar. Huzursuz bacak sendromunun belirtileri genel olarak akşamları meydana gelir ve kişinin uykuya dalmasını zorlaştırır. Çoğu zaman huzursuz bacak sendromuna sahip kişiler rahatsız edici hisleri hafifletmek için etrafta dolaşmak ve bacaklarını veya kollarını sallamak isterler.

Huzursuz Bacak Sendromu Kimlerde Görülür?

Çocuklar da dahil olmak üzere her yaştan insanda huzursuz bacak sendromu görülebilir. Huzursuz bacak sendromuna ait semptomlar çocuklukta veya yetişkinlikte başlayabilir ancak sendroma yakalanma ihtimali yaşla birlikte büyük ölçüde artar. Huzursuz bacak sendromu, kadınlarda erkeklere göre daha yaygın görülür. Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun yaklaşık yüzde 10'unda huzursuz bacak sendromu vardır.

Huzursuz Bacak Sendromunun Nedeni Nedir?

Huzursuz bacak sendromunun bazı durumlarda kalıtımsal olabileceği görülmüştür. Bu da huzursuz bacak sendromuna sahip ebeveynlerin bunu çocuklarına geçirebileceği anlamına gelir. Huzursuz bacak sendromu olan hastaların yaklaşık %92'sinin birinci derece akrabalarında da bu rahatsızlık vardır. Ailelerinde de huzursuz bacak sendromunun görüldüğü bu hastalar, genetik bağlantısı olmayan hastalara göre daha erken (45 yaşından önce) yaşta semptom geliştirme eğilimindedir.

Genetik geçişe ek olarak, aşağıdakiler dahil birçok tıbbi sorun huzursuz bacak sendromunun gelişimi ile yakından ilişkilidir:

• Düşük demir seviyeleri (demir eksikliği).
• Üremi (kötüleşen böbrek fonksiyonu ile ilişkili bir durum).
• Hipotiroidizm.
• Depresyon.
• Fibromiyalji.
• Parkinson hastalığı.
• Böbrek hastalığı.
• Diyabet.
• Romatizmal eklem iltihabı.
• Periferik nöropati.
• Gebelik.
• Diyaliz.

İlaçlar da huzursuz bacak sendromunun gelişimine katkıda bulunabilir. Bu ilaçlar; antidepresanlar, alerji ilaçları ve bulantı önleyici ilaçları içerir. Kafein, nikotin ve alkol de bu rahatsızlığın semptomlarının kötüleşmesine sebep olabilir.

Huzursuz Bacak Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Huzursuz bacak sendromunun belirtileri şunlardır:

• Bacakta (veya kolda) rahatsızlık hissi: Bu uzuvlarla ilgili rahatsız edici hisler yetişkinler tarafından genellikle; sürünme, kaşınma, çekme, çekiştirme, zonklama, yanma veya kemirme şeklinde tanımlanır. Bu hisler genellikle yatmadan önce ortaya çıkar ancak uzuvların hareketsiz kaldığı diğer zamanlarında da ortaya çıkabilir.
• Bacakları (veya kolları) hareket ettirme dürtüsü: Hasta uzuv rahatsızlığını gidermek için, özellikle otururken, uzanırken veya dinlenirken, uzuvlarını hareket ettirmek için kontrol edilemeyen bir dürtü yaşar.
• Uyku bozukluğu: Rahatsızlığı gidermek için uzuvları hareket ettirme dürtüsü nedeniyle genellikle uykuya dalmak için ek bir süre gerekir. Bazen uykuda kalmak da zor olabilir.
• Yatma zamanı davranış sorunları: Rahatsızlık hissi nedeniyle, rahatsızlığı gidermek amacıyla uzuvları germek için yataktan kalkmak gerekebilir.
• Gündüz uyku hali: Uykuya dalma ve uykuyu sürdürme ile ilgili problemler gündüz uyku hali ile sonuçlanabilir.
• Davranış ve iş performansı sorunları: Yine uyku bölünmesine bağlı olarak gündüz davranışlarında (sinirlilik, huysuzluk, konsantrasyon güçlüğü, hiperaktivite vb) ve iş performansında sorunlar ortaya çıkabilir.

Huzursuz Bacak Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Ne yazık ki huzursuz bacak sendromunu teşhis etmek için özel bir test yoktur. Teşhis belirtilere göre yapılır. Huzursuz bacak sendromu ile ilişkili diğer olası sağlık sorunlarını ekarte etmek için hastanın tıbbi öyküsü alınır, eksiksiz bir fiziki ve nörolojik muayene yapılır ve kan testleri istenir. Diğer uyku bozukluklarını, özellikle obstrüktif uyku apnesini değerlendirmek için bir gecelik uyku çalışması da önerilebilir.

Doktor hastaya, ailede herhangi bir huzursuz bacak sendromu öyküsü olup olmadığını soracaktır. Belirtilerinden dolayı hastada, uykusuzluk (uykuya dalma veya uykuda kalma güçlüğü) gibi herhangi bir uyku şikayeti olup olmadığını da öğrenmek isteyecektir. Doktor ayrıca gün içinde uyanık kalmakta sorun yaşanıp yaşanmadığını soracak ve diğer davranış veya iş performansı sorunları hakkında da hastadan bilgi almak isteyecektir.

Huzursuz bacak sendromu tanısının doğrulanması için aşağıdaki beş kriterin karşılamanız gerekir:

• Bacakları (veya kolları) hareket ettirme dürtüsü genellikle çekme, sürünme, kaşınma, sızlama, zonklama veya yanma gibi rahatsız edici hislerle birlikte ortaya çıkar.

Ayrıca, hareket etme dürtüsü veya rahatsız edici hisler:

• Dinlenme veya hareketsizlik dönemlerinde başlar veya kötüleşir.
• Germe, yürüme veya etkilenen kasları çalıştırma gibi aktivitelerle kısmen veya tamamen rahatlar.
• Yalnızca akşamları veya geceleri ortaya çıkar ya da bu zamanlarda daha kötüleşir.
• Başka bir tıbbi veya davranışsal soruna bağlı değildir.

Huzursuz Bacak Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Huzursuz bacak sendromunun tedavisi semptomların yoğunluğuna bağlıdır. Geceleri uyuyamama durumu ve gündüz aşırı uyuşukluk hali yaşam kalitesini etkiliyorsa tedavi düşünülmelidir. Devam eden tıbbi bozukluklara bağlı huzursuz bacak sendromu vakalarında özel tedavi de gereklidir.

İlaçsız tedaviler: Özellikle belirtiler hafifse öncelikle ilaç dışı tedaviler denenir. İlaçsız tedaviler şunlardır:

• Bisiklete ya da kondisyon bisikletine binmek veya yürümek gibi düzenli egzersizler yapmak ancak yatmadan birkaç saat önce ağır ve yoğun egzersizden kaçınmak.
• Yatakta uzanırken kitap okumaktan, televizyon izlemekten veya bilgisayar ya da telefon başında olmaktan kaçınmak da dahil olmak üzere doğru uyku alışkanlıkları edinmek. 7 ila 9 saat uyumak gibi sağlıklı uyku alışkanlıklarını takip etmek. Yeterince uyumamak huzursuz bacak sendromu semptomlarını kötüleştirebilir.
• Kafeinli ürünlerden (kahveler, çaylar, kola, çikolatalar ve kafein içeren bazı ilaçlar), nikotin ve alkolden kaçınmak veya bunları azaltmak.
• Bacak rahatsızlığına geçici bir rahatlama sağlamak için bir ısıtma yastığı kullanmak, soğuk kompres uygulamak veya bacakları ovmak. Ayrıca masaj, yürüme, hafif esneme veya diğer gevşeme tekniklerini uygulamak.
• Sıcak bir banyo yapmak.
• Magnezyum takviyeleri almak.
• Stresi mümkün olduğunca azaltmak. Meditasyon, yoga, sakin bir müzik gibi seçenekleri değerlendirmek.

Demir takviyesi: Demir eksikliği, huzursuz bacak sendromunun geri döndürülebilir bir nedenidir. Kan testleri demir seviyesinin düşük olduğunu ortaya çıkarırsa, doktor demir takviyesi alınmasını önerebilir.

Reçeteli ilaçlar: Huzursuz bacak sendromu semptomları sık veya şiddetli olduğunda, doktor muhtemelen bunu tedavi etmek için bazı ilaçlar reçete edecektir. İlaç seçenekleri şunları içerir:

• Dopamin agonistleri, hareket etme dürtüsünü, bacaklardaki duyusal semptomları kontrol eder ve uykuda yaşanan istemsiz bacak sarsıntılarını azaltır. Ropinirol, pramipeksol ve rotigotin patch, huzursuz bacak sendromu için kullanılan FDA onaylı dopamin agonistleridir.
• Nöbet önleyici ilaçlar bacaklardaki sinirlerden gelen ağrı sinyallerini yavaşlatabilir veya bloke edebilir. Örnekler arasında gabapentin enacarbil, gabapentin ve pregabalin bulunur. Bu ilaçlar özellikle nöropatiye bağlı, ağrılı huzursuz bacak sendromuna sahip hastalarda etkilidir. Gabapentin enacarbil, bu sınıftaki huzursuz bacak sendromu için FDA onaylı tek ilaçtır ancak diğerleri de etkili olabilir.
• Özellikle klonazepam olmak üzere benzodiazepinler bazen huzursuz bacak sendromu için reçete edilir ancak bağımlılık yapma potansiyelleri ve gündüz uyuşukluğu dahil yan etkileri nedeniyle genellikle daha ciddi vakalar için düşünülürler.
• Metadon veya oksikodon gibi opioidler, huzursuz bacak sendromu semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir ancak bağımlılık riski nedeniyle vaka şiddetli olmadıkça ve diğer ilaçların etkisi denenmeden genellikle reçete edilmezler.