Omurilik Nedir? Görevleri Nelerdir?

Omurilik Nedir? Görevleri Nelerdir? başlıklı yazımızda konuya dair detayları paylaşacağız. Omurilik; uzun ve tüp benzeri bir doku bandıdır. Beyin ile bel kısmı arasındaki bağlantıyı sağlar. Omurilik beyinden vücuda, vücuttan beyne sinir sinyalleri taşır. Bu sinir sinyalleri duyuları hissetmeye ve vücudu hareket ettirmeye yardımcı olur. Omurilikteki herhangi bir hasar, kişinin hareketini veya işlevini etkileyebilir.

Omurilik Nedir?

Omurilik, omurganın ortasından geçerek beyin sapından bele kadar uzanan silindirik bir yapıdır. Beyninden vücudun geri kalanına mesajlar taşıyan sinir demetleri ve hücreleri içeren hassas bir yapı olan omurilik sinir sisteminin ana parçalarından biridir.

Omurilik ve Omurga Arasındaki Fark Nedir?

İnsanlar genellikle omurilik ve omurgayı birlikte omurga olarak adlandırır. Omurilik doku, sinir ve hücrelerden oluşan bir banttır. Omurga (vertebral kolon) adı verilen koruyucu bir kemik tabakası, omuriliği kaplar ve korur.

Omurgadaki kemiklere vertebra (omur) denir. Omurlar, leğen kemiklerinden kafatasına kadar üst üste dizilir. Her bir omur çifti arasında bir omurga diski bulunur. Disklerin sert bir dış kabuğu ve jel benzeri bir iç kısmı vardır. Bunlar; omurlar ve omurilik için şok emici ve yastık görevi görürler.

Omuriliğin Görevi Nedir?

Omuriliğin temel görevi, vücut boyunca sinir sinyalleri taşımaktır. Bu sinir mesajlarının üç önemli işlevi vardır. Bunlar;

• Vücut hareketlerini ve işlevlerini kontrol eder. Beyinden diğer vücut bölümlerine giden sinyaller hareketlerini kontrol eder. Ayrıca nefes alma hızı ve kalp atışı gibi otonom (istemsiz) işlevlerin yanı sıra bağırsak ve mesane işlevlerini de yönlendirirler.
• Duyuları beyne bildirir. Vücudun diğer bölümlerinden gelen sinyaller beynin basınç veya ağrı gibi hisleri kaydetmesine ve işlemesine yardımcı olur.
• Refleksleri yönetir. Omurilik beyni dahil etmeden bazı refleksleri (istemsiz hareketler) kontrol eder. Örneğin, omurilik patellar refleksi yönetir (biri kaval kemiğinde belirli bir noktaya dokunduğunda bacak istemsiz olarak hareket eder).

Omuriliğin Ana Bölümleri Nelerdir?

Omuriliğin üç ana bölümü vardır. Bunlar:

• Servikal (boyun)
• Torasik (göğüs)
• Lomber (bel)

Omuriliği Hangi Dokular ve Sıvılar Oluşturur?

Beyin gibi omuriliği de meninks adı verilen doku katmanları kaplar. Bu koruyucu dokular şunları içerir:

• Dura Mater: Omuriliği yaralanmalardan koruyan dış tabaka.
• Araknoid Mater: Epidural ve subaraknoid boşluk arasındaki orta tabaka.
• Pia Mater: Omuriliği örten iç tabaka.

Epidural ve Araknoid Boşluklar Nedir?

Epidural boşluk, dura mater ile araknoid materyal arasındadır. Bu boşluk, sağlık personelinin doğum sırasında epidural olarak bilinen anesteziyi uyguladığı yerdir.

Subaraknoid boşluk, araknoid mater ile pia mater arasındadır. Burada beyin omurilik sıvısı (BOS) omurilik için ekstra yastıklama ve koruma sağlar.

Bazen doktorların BOS'u belirli enfeksiyonlara karşı test etmek için subaraknoid boşluğa bir iğne sokması gerekir. Bu prosedüre spinal tap (lomber ponksiyon) adı verilir. Hem epidural hem de araknoid boşluklar omurga için ekstra şok emilimi sağlar.

Omurilikte Hangi Sinirler Vardır?

Omurilikte 31 çift sinir ve sinir kökü vardır. Bunlar aşağıdakilerdir:

• 8 servikal sinir çifti (boyundan başlayıp çoğunlukla yüze ve başa giden sinirler).
• 12 torasik sinir çifti (vücudun üst kısmında göğse, sırtın üst kısmına ve karna uzanan sinirler).
• 5 lomber sinir çifti (bacaklara ve ayaklara giden beldeki sinirler).
• 5 sakral sinir çifti (belde pelvise uzanan sinirler).

Ayrıca omuriliğin tabanında kauda ekina adı verilen bir sinir demeti vardır. Kauda ekina Latince "at kuyruğu" anlamına gelen kelimeden türetilmiştir çünkü ilk anatomistler sinir topluluğunun at kuyruğuna benzediğini düşünmüşlerdir. Kauda ekina, vücudun alt kısmına duyu sağlayan sinirleri içerir.

Spinal sinirler beyin, omurilik ve vücudun geri kalanı arasında elektrik sinyalleri gönderir. Bu elektriksel sinir sinyalleri duyuları hissetmeye (duyusal sinir) ve vücudu hareket ettirmeye (motor sinirler) yardımcı olur.

Omurilik Nerede Bulunur?

Omurilik, beyin sapının medulla oblongata adı verilen alt kısmında başlar. Omurilik, sırtın alt kısmında conus medullaris adı verilen bir koni şekli oluşturur.

Omuriliğin Uzunluğu Ne Kadardır?

Çoğu yetişkinde omurilik, yaklaşık 45 santimetre uzunluğundadır.

Omuriliği Etkileyen Durumlar ve Bozukluklar Nelerdir?

Birçok hastalık veya yaralanma omuriliği etkileyebilir. Omurilik yaralanmaları ve bozuklukları ciddidir. Omurilikte meydana gelen herhangi bir yaralanma, vücudun yaralanmanın altında kalan kısımlarında ciddi semptomlara neden olabilir.

Omurilik hasarından kaynaklanabilecek ciddi belirtiler arasında mesane kontrolü kaybı veya felç de vardır. Bazı rahatsızlıklar için hızlı bir şekilde tedavi olmak, uzun süreli veya kalıcı semptom riskini azaltabilir.

Omuriliği etkileyebilecek yaygın durumlar şunlardır:

• Akut Transvers Miyelit: Omuriliğin bir veya daha fazla segmentinde iltihaplanma.
• Servikal Spondiloz: Boyundaki omurilik disklerinin (servikal diskler) omuriliğe baskı yapabilecek şekilde ilerleyen aşınma ve yırtılması (servikal miyelopati).
• Fıtıklaşmış Diskler: Bir omurga diskinin yerinden kayarak omuriliğin etrafındaki boşluğa girmesi ve yakındaki sinirlere baskı yapması.
• Omurga Kırıkları: Bir veya daha fazla omurun ezilmesi (kompresyon kırığı) veya kırılması (patlama kırığı) ve omuriliğe baskı yapması.
• Spinal Musküler Atrofi: İnsanların omurilikteki motor sinir hücrelerini kaybettiği, kas zayıflığına ve atrofiye (erime) neden olan nadir bir genetik durum.
• Spinal Stenoz: Omurganın daralması, sinirlerin sıkışmasına ve omuriliğin tahriş olmasına yol açar.
• Omurga Tümörleri: Omurgada başlayan ve omuriliğe baskı yapabilen kanserli veya kansersiz (iyi huylu) kitleler.
• Omurga Enfeksiyonları: Genişleyen bir apsenin basıncı veya enfekte olmuş bir omurun veya diskin çökmesi omuriliğe baskı yaptığında meydana gelebilir.

Omurilik Nasıl Sağlıklı Tutulabilir?

Sağlıklı alışkanlıklar edinerek omuriliği, omurgayı ve tüm sırtı daha sağlıklı tutmak mümkündür. Bunun için aşağıdakiler yapılabilir:

• Meyve, sebze, tam tahıllar, sağlıklı yağlar ve yağsız proteinler içeren besleyici bir diyet uygulamak.
• Aerobik aktiviteler, güçlendirme ve esneme hareketlerinden oluşan bir kombinasyonla sürekli egzersiz yapmak.
• İyi bir duruşa sahip olmak ve otururken veya ayakta dururken kambur durmaktan kaçınmak.
• Sigarayı ve diğer tütün ürünlerini kullanmayı bırakmak.
• Boynun ve belin doğal kıvrımını destekleyen pozisyonlarda uyumak.
• Sık sık yürümek ve gün boyunca mola vermek.
• Alkol kullanımını sınırlamak ve uyuşturucu kullanmaktan kaçınmak.

Omurilik, beyni ve beli birbirine bağlayan uzun, silindirik bir yapıdır. Dokular, sıvılar ve sinir hücrelerini içerir. Kemiksi bir omur sütunu omuriliği çevreler ve korur. Omurilik, elektriksel sinir sinyallerinin vücut boyunca taşınmasına yardımcı olur. Bu sinir sinyalleri duyuları hissetmeye ve kasları hareket ettirmeye yardımcı olur. Omurilikteki herhangi bir hasar veya yaralanma kişinin hareket etme kabiliyetini ve işlevini etkileyebilir.