Bel Fıtığı ve Boyun Fıtığı Neden Olur? Fıtıklaşmış Disk Nasıl Tedavi Edilir?

Bel Fıtığı ve Boyun Fıtığı Neden Olur? Fıtıklaşmış Disk Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları bulabilirsiniz. Fıtıklaşmış bir disk; kaymış, yırtılmış veya taşmış bir disk olarak da adlandırılabilir. Fıtıklaşmış diskler; boyun, sırt ve bacak ağrılarının en yaygın nedenlerinden biridir. Fıtıklaşmış diskler çoğunlukla kendi kendine veya basit evde bakım önlemleriyle iyileşir.

Disk Fıtıklaşması Nedir?

Disk fıtıklaşması, omurganın yaralanmasıyla oluşur. Omurgada, kafatasının tabanından kuyruk kemiğine kadar uzanan bir dizi kemik (omur) vardır. Omurlar arasında disk adı verilen yuvarlak yastıklar bulunur. Diskler, kemiklerin arasında tampon görevi görerek kolayca eğilmeyi ve hareket etmeyi sağlar. Bu disklerden biri yırtıldığında veya dışarı sızdığında buna disk fıtıklaşması adı verilir.

Disk Fıtıklaşması Yaygın mıdır?

Her yıl, insanların yaklaşık %2 kadarında disk fıtıklaşması oluşur. Fıtıklaşmış diskler, boyun, kol, sırt ve/veya bacak ağrısının (siyatik) önde gelen nedenidir. Fıtıklaşmış diskler omurga boyunca herhangi bir yerde olabilirler ancak en yaygın olarak sırtın alt kısmında yani bel bölgesinde veya boyunda görülürler. Fıtıklaşmış bir diskin sırtın ortasında olması oldukça nadirdir.

Disk Fıtıklaşması Kimlerde Görülür?

30 ila 50 yaşları arasındaki kişilerde disk fıtıklaşması ihtimali daha yüksektir. Sorun erkekleri kadınlardan iki kat daha fazla etkilemektedir. Diğer risk faktörleri aşağıdakiler gibidir:

• Aynı pozisyonda uzun süre oturmak.
• Aşırı kilolu olmak.
• Ağır nesneleri kaldırmak.
• İş, spor veya hobiler için tekrarlayan bükme veya döndürme hareketleri yapıyor olmak.
• Sigara içmek.

Disk Fıtıklaşması Neden Olur?

Disklerin yumuşak, jel benzeri merkezleri ve bir çörek kıvamında daha sıkı bir dış tabakaları vardır. Zamanla dış tabaka zayıflar ve çatlayabilir. Fıtıklaşmış bir disk, içteki "jöle" maddesi çatlağı ittiğinde meydana gelir. Sızan malzeme yakındaki omurilik sinirlerine baskı yapabilir.

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörler diskin fıtıklaşmasına yol açabilir:

• Yaşlanma.
• Aşırı kilo.
• Tekrarlayan hareketler.
• Yanlış pozisyonda yapılan kaldırma veya döndürme hareketleri nedeniyle ani gerilme.

Disk Fıtıklaşması Belirtileri Nelerdir?

Fıtıklaşmış disk semptomları, sorunun omurganın neresinde olduğuna bağlı olarak değişir. Semptomlar hareketlilik arttıkça kötüleşir ve dinlenme ile iyileşir.

Bel Fıtığı Belirtileri Nelerdir?

Sırtın alt kısmındaki (beldeki) fıtıklaşmış bir diskin "siyatik sinir" ağrısına neden olması yaygın bir durumdur. Bu keskin ağrı genellikle kalçanın bir tarafından bacağa ve bazen de ayağa vurur. Beldeki fıtıklaşmış bir diskin (bel fıtığı) diğer semptomları aşağıdakiler gibidir:

• Bel ağrısı.
• Bacaklarda ve/veya ayaklarda karıncalanma veya uyuşma.
• Kas güçsüzlüğü.

Boyun Fıtığı Belirtileri Nelerdir?

Boyundaki fıtıklaşmış bir diskin belirtileri aşağıdakiler gibidir:

• Kürek kemiklerinin etrafında veya arasında ağrı.
• Omza, kola ve bazen ele ve parmaklara yayılan ağrı.
• Özellikle de boynun arkasında ve yanlarında görülen boyun ağrısı.
• Boynu bükerken veya döndürürken artan ağrı.
• Kollarda uyuşma veya karıncalanma.

Disk Fıtıklaşması Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor kapsamlı bir muayene yapacaktır. Fiziki muayene sırasında doktor, kişinin ağrı durumunu, kas reflekslerini, duyularını ve kas gücünü değerlendirecektir. Doktor ayrıca aşağıdakiler gibi el testler de isteyebilir:

• Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Fıtık olduğundan şüphelenilen bir disk için en yaygın ve doğru görüntüleme testi bir MR'dır.
• Röntgen: Röntgen çekmek, sırt veya boyun ağrısının olası diğer sebeplerini elemeye yardımcı olur.
• Bilgisayarlı tomografi (BT): BT taraması, omurganın kemiklerini gösterir. Fıtıklaşmış diskler, omuriliğin ve sinirlerin etrafındaki boşluğa hareket edebilir ve üzerlerine baskı yapabilir.
• Miyelogram: Bir miyelogram, BT taraması için X-ışını rehberliği kullanılarak omurgaya bir boya enjeksiyonunu içerir. Boya, spinal kanalın daralmasını (spinal stenoz) ve fıtıklaşmış diskin yerini ortaya çıkarabilir.
• Elektromiyogram (EMG): Bu test, çeşitli kaslara küçük iğneler yerleştirmeyi ve sinirlerin işlevini değerlendirmeyi içerir. Bir EMG, fıtıklaşmış bir diskin hangi siniri etkilediğini belirlemeye yardımcı olur.

Fıtık Ağrısını Gidermek İçin Evde Ne Yapılabilir?

Çoğu durumda fıtıklaşmış bir diskten kaynaklanan ağrı zamanla geçebilir. Disk iyileşirken ağrıyı hafifletmek için aşağıdakiler yapılabilir:

• Ağrı şiddetliyse bir ila üç gün dinlenmek ancak sertliği önlemek için uzun süreli yatak istirahatinden de kaçınmak önemlidir.
• İbuprofen veya asetaminofen gibi reçetesiz satılan bir ağrı kesici alınabilir.
• Etkilenen bölgeye sıcak veya buz uygulaması yapılabilir.

Ne Zaman Bir Doktora Görünmek Gerekir?

Başlangıçta bel fıtığı ağrısı evde tedavi edilebilir ancak aşağıdaki durumlarda bir doktoru görmek gerekir:

• Ağrı, işe gitmek gibi günlük yaşam aktivitelerine engel oluyorsa.
• Semptomlar dört ila altı hafta sonra eskisine göre daha iyi değilse.
• Semptomlar gittikçe kötüleşiyorsa.
• Mesane veya bağırsak kontrolünün kaybı ortaya çıktıysa.
• Kollarda, ellerde, bacaklarda veya ayaklarda karıncalanma, uyuşma veya güç kaybı fark ediliyorsa.
• Ayakta durmakta ya da yürümekte zorlanılıyorsa.

Fıtıkta En İyi Tedavi Nedir?

Belirtiler düzelmiyorsa daha gelişmiş tedavilere ihtiyaç olabilir. Doktor aşağıdakileri önerebilir:

• İlaç tedavisi: Doktor, bir anti-inflamatuar ağrı kesici veya kas gevşetici reçete edebilir.
• Fizik tedavi: Bir fizyoterapist, sinirler üzerindeki baskıyı hafifletmeye yardımcı olacak bir egzersiz programı önerebilir. Egzersiz sıkı kasları gevşetir ve dolaşımı iyileştirir.
• Spinal enjeksiyonlar: Epidural veya sinir bloğu olarak adlandırılan spinal enjeksiyon, doğrudan omurgaya bir steroid ilaç zerk etmektir. İlaç, disk herniasyonundan kaynaklanan sinirin şişmesini ve iltihaplanmasını azaltır. Bu, vücudun daha hızlı iyileşmesini ve aktiviteye geri dönmesini sağlar.
• Cerrahi: Nadir durumlarda, büyük bir fıtıklaşmış disk, mesane veya bağırsak sinirlerine zarar verebilir. Bu durum acil ameliyat gerektirebilir. Acil olmayan vakalarda cerrahi, diğer tedaviler başarısız olduğunda bir seçenek olarak değerlendirilir. Spinal dekompresyon cerrahisini gerçekleştirmenin çeşitli yolları vardır ancak amaç sinir üzerindeki baskıyı azaltmaktır.

Kimler Omurga Ameliyatına İhtiyaç Duyar?

Disk fıtıklaşması her 10 kişiden 9'unda zamanla kendiliğinden veya ameliyatsız tedavi ile iyileşir. Diğer tedaviler semptomları gidermezse, doktor ameliyat önerebilir. Omurilik ve sinirler üzerindeki baskıyı hafifletmek için aşağıdakiler başta olmak üzere birçok cerrahi teknik vardır:

• Fıtıklaşmış diski çıkarmak için diskektomi.
• Fıtıklaşmış bir diskin etrafındaki kemiğin bir kısmını çıkarmak ve omurilik kanalını genişletmek için laminektomi.
• Hasarlı bir fıtıklaşmış diski yapay bir diskle değiştirmek için yapay disk ameliyatı.
• Omurgayı daha stabil hale getirmek amacıyla iki veya daha fazla omuru doğrudan birleştirmek için spinal füzyon.

Disklerin Fıtıklaşmasını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Disk fıtıklaşmasını önlemek her zaman mümkün değildir ancak risk, aşağıdaki şekillerde azaltılabilir:

• Uygun kaldırma tekniklerini kullanmak. Belden bükülerek eğilmemek gerekir. Sırtı düz tutarken dizler bükülmelidir. Yükü desteklemek için güçlü bacak kasları kullanılmalıdır.
• Sağlıklı bir kiloyu korumak. Fazla kilo belin alt kısmına baskı uygular.
• İyi bir duruş pozisyonuna sahip olmak. Yürürken, otururken, ayakta dururken ve uyurken duruşun nasıl iyileştireceği öğrenilmelidir. İyi bir duruş, omurgadaki gerilimi azaltır.
• Esneme: Sık sık uzun süre oturuluyorsa, esneme molaları vermek özellikle önemlidir.
• Yüksek topuklu ayakkabı giymekten kaçınmak. Bu tür bir ayakkabı, omurgayı doğru hizasından çıkarır.
• Düzenli egzersiz yapmak. Omurgayı desteklemek için sırt ve karın kaslarını güçlendiren egzersizlere odaklanmak gerekir.
• Sigarayı bırakmak. Sigara içmek diskleri zayıflatabilir ve onları yırtılmalara karşı savunmasız hale getirebilir. Sigarayı bırakmak disk sağlığı oldukça önemlidir.

Disk Fıtıklaşması Nasıl Seyreder?

İnsanların %90 kadarında disk fıtıklaşması ağrısı kendi kendine veya basit tıbbi bakımla iyileşir. Kişi muhtemelen bir ay içinde kendini daha iyi hisseder. Eğer böyle olmazsa bir doktoru ziyaret etmek gerekir. Bazı insanlar, omurga enjeksiyonları veya ameliyat gibi daha agresif tıbbi önlemlere ihtiyaç duyabilir.

Disk Fıtıklaşması Zamanla Kötüleşir mi?

Tedavi edilmeyen bir disk fıtıklaşması daha da kötüleşebilir. Bu, özellikle buna neden olan faaliyetlere devam edildiğinde gerçekleşir. Örneğin, kişinin işi nedeniyle fıtık geliştiyse ve aynı işe devam ediyorsa bu mümkündür. Kötüleşen bir fıtıklaşmış disk, etkilenen bölgede kronik (devam eden) ağrıya ve kontrol ya da duyu kaybına neden olabilir. Kişinin dört ila altı haftalık geleneksel bakımdan sonra hala semptomları varsa, bir sağlık uzmanına görünmelidir.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Fıtıklaşmış bir disk ile ilgili doktora giden bir kişinin doktoruna aşağıdaki soruları sorması faydalı olacaktır:

• Dinlenmem gerekiyor mu? Ne kadar süreliğine istirahat etmeliyim?
• Yürüyüş veya başka aktiviteleri ne ölçüde yapmalıyım?
• Bana yardımcı olabilecek herhangi bir egzersiz çeşidi var mı?
• Hangi ağrı kesici ilaçları almalıyım?
• Buz veya sıcak uygulamalar yapmak yardımcı olur mu?
• Omurga enjeksiyonlarını düşünüyorsanız, hangi enjeksiyonun ağrımı hafifletmesine yardımcı olması daha olasıdır ve bu enjeksiyonların riskler nelerdir?
• Ameliyat düşünülüyorsa cerrahi seçenekler ve bunların riskleri nelerdir?

Fıtıklaşmış bir diske sahip olmak kişiyi hareket etmekte isteksiz hale getirebilir ancak böyle bir durumda yatağa gidilmemelidir. Çok az hareket, tekrar ayağa kalkıldığında ağrıyı daha da kötüleştirebilir çünkü böyle bir durumda kaslar sertleşir. Aktif kalmaya çalışılmalı ve doktorun esneme önerilerine uyulmalıdır. Reçetesiz satılan bir ağrı kesici ile birleşen düşük yoğunluklu hareket, çoğu insanın birkaç hafta içinde daha iyi hissetmesine yardımcı olacaktır.