Pelvik Kırıklar Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir?

Pelvik kırık, pelvisteki bir veya daha fazla kemiğin kırılmasıdır. Pelvik kırıklar, hafiften ciddiye kadar değişen bir aralıkta görülebilen, nadir bir kırık türüdür. Hafif pelvik kırıklar genellikle ameliyat gerektirmezken, ciddi kırıklar ameliyatla düzeltilmelidir.

Pelvik Kırık Nedir?

Pelvisi oluşturan bir veya daha fazla kemikte kırılma olduğunda pelvik kırık meydana gelmiş olur. Pelvis, karnının altında, kalça kemikleri arasında bulunan alandır. Pelvik kırıklar hafif veya şiddetli olabilir.

Pelvisi Oluşturan Kemikler Hangileridir?

Pelvisi oluşturan kemikler şunlardır:

• Sakrum (Omurganızın tabanındaki büyük üçgen şekilli kemik).
• Koksiks (kuyruk sokumu kemiği).
• İlium, iskiyum ve pubis'i içeren kalça kemikleri.

Bu kemikler hep birlikte pelvik halka olarak bilinen bölgeyi oluşturur. Pelvis, iç üreme organları, mesane ve sindirim sisteminin alt kısmı dahil olmak üzere birçok önemli siniri, kan damarını ve organı koruyan oldukça stabil bir yapıdır. Pelvisi ayrıca bacak kasları için de bir dayanak noktası görevi görür.

Ne Tür Pelvik Kırıklar Vardır?

Pelvisi birden fazla kemikten oluştuğu için birçok pelvik kırık türü bulunur. Genel olarak kırılma modeline bağlı olarak aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç tür kemik kırığı vardır:

• Kapalı veya açık (bileşik) kırıklar: Kırık, çevresindeki deriyi açmazsa, buna kapalı kırık denir. Kırılan kemik cildi delerse buna açık veya bileşik kırık denir.
• Tam kırıklar: Kemik iki parçaya ayrıldığında tam bir kırık meydana gelir.
• Yer değiştirmiş kırıklar: Kemiğin kırıldığı yerde bir boşluk oluştuğunda buna yer değiştirmiş kırık denir.
• Kısmi kırıklar: Kısmi kırıklar; kırık kemiğin tamamını geçmediğinde oluşan, kemik bütünlüğünün bozulmadığı kırıklardır.
• Stres kırıkları: Kemikte bir çatlama olduğunda stres kırığı meydana gelir.

Kırığın sahip olduğu belirli kalıba ilaveten, bir pelvik kırık stabil veya stabil olmayan olarak da sınıflandırılır:

• Stabil pelvik kırık: Stabil bir pelvik kırıkta, pelviste genellikle yalnızca bir kırılma olur ve kemiklerin kırık kısımları yerinden oynamaz. Küçük bir düşme veya koşma gibi düşük etkili olaylardan kaynaklanan pelvik kırıklar genellikle stabil kırıklardır.
• Stabil olmayan pelvik kırık: Stabil olmayan pelvik kırıkta genellikle iki veya daha fazla kırılma olur. Kemiklerin kırık kısımlarının uçları yer değiştirir. Stabil olmayan pelvik kırıklara, çoğunlukla araba kazası gibi yüksek etkili olaylar neden olur.

O kadar yaygın olmasa da avülsiyon kırığı adı verilen başka bir pelvik kırık türü de vardır. Avülsiyon kırığı, bir tendon veya bağın, bağlı olduğu kemikten kopup küçük bir kemik parçasını da beraberinde götürdüğünde meydana gelir.

Pelvik Kırıklar Kimleri Etkiler?

Herkes, herhangi bir yaşta pelvik kırık yaşayabilir. Hafif pelvik kırıklar, osteoporoz gibi kemik zayıflaması bozukluklarına sahip olma ihtimalinin yüksek olması nedeniyle yaşlı kişilerde daha yaygındır. Şiddetli pelvik kırıklar en çok 15 ila 28 yaş arası kişilerde görülür. Erkeklerde 35 yaşın altının pelvis kırığı yaşama ihtimali daha yüksekken, kadınlarda 35 yaşın üstünün pelvis kırığı yaşama ihtimali daha yüksektir.

Pelvik Kırıklar Ne Kadar Yaygındır?

Pelvik kırıklar çok yaygın değildir. Yetişkinlerin yaşadığı kemik kırıklarının sadece %3'ü pelvik kırıklardır. Çoğu pelvik kırık, araba kazası veya ciddi bir yükseklikten düşme gibi yüksek etkili olaylardan kaynaklanır.

Pelvik Kırıkların Belirtileri Nelerdir?

Bir pelvik kırığın belirtileri, ne kadar hafif veya şiddetli olduğuna bağlı olarak değişir. Pelvik kırık belirtileri aşağıdaki durumları içerebilir:

• Kasıklarda, kalçada ve/veya belde ağrı yaşamak.
• Yürürken veya bacakları hareket ettirirken yoğun ağrı yaşamak.
• Kasık bölgesinde veya bacaklarda uyuşma veya karıncalanma yaşamak.
• Karında ağrı yaşamak.
• İdrar yaparken zorlanmak.
• Yürümekte veya ayakta durmakta zorlanmak.

Pelvik Kırıklara Ne Sebep Olur?

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı durum ve şartlar pelvis kırıklarına neden olabilir:

• Yüksek etkili olaylar: Pelvis çok stabil bir kemik yapısı olduğundan çoğu pelvik kırık, araba kazası veya ciddi bir yükseklikten düşme gibi yüksek etkili hadiselerden kaynaklanır. Yüksek etkili hadiseler genellikle stabil olmayan pelvik kırıklara neden olur.
• Kemikleri zayıflatan hastalıklar: Osteoporoz gibi kemikleri zayıflatan hastalıklar pelvik kırıklara katkıda bulunabilir. Kemikleri zayıflatan bir hastalığınız varsa, rutin bir aktivite yaparken veya küçük bir düşme sonucu pelvis kırığıyla karşılaşabilirsiniz. Kemikleri zayıflatan hastalıkların neden olduğu pelvik kırıklar genellikle stabil kırıklardır.
• Atletik aktiviteler: Çok yaygın olmasa da spor yapan biri, avülsiyon kırığı olarak bilinen bir pelvik kırık vakası yaşayabilir. Bu kırık, bir tendon veya bağ bağlı olduğu kemikten koptuğunda oluşur. Böyle bir durumda tendon veya bağ, koptuğunda küçük bir kemik parçasını da beraberinde alır. Bir pelvik avülsiyon kırığı genellikle stabil bir kırıktır.

Kırık Bir Pelvis Nasıl Teşhis Edilir?

Tüm pelvik kırıkların teşhis edilebilmesi için röntgen çekilmesi gerekir. İlgili hekim, yaralanma hakkında daha fazla bilgi edinmek amacıyla başka görüntüleme testlerini de talep edebilir.

Pelvik Kırığı Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Yapılır?

Bir pelvik kırığı teşhis etmek için aşağıdaki görüntüleme testleri kullanılabilir:

• Röntgen: Röntgen, kemiklerin görüntülerini çekmek için radyasyon kullanır. Tüm pelvik kırıklar röntgen gerektirir. Böylece hekim pelvisinizin hangi kısmının kırıldığını, kırığın ne kadar hafif veya ne kadar şiddetli olduğunu görebilir ve bu sayede kırığın nasıl tedavi edilmesi gerektiğine karar verebilir.
• BT taraması: BT (Bilgisayarlı tomografi) taraması, ayrıntılı görüntüler üretmek için vücudun farklı açılarından alınan birden fazla X-ışını kullanır. BT taraması, normal X ışınlarından daha ayrıntılı görüntüler sağlar. Doktor, pelvik kırık hakkında daha fazla bilgi edinmek ve başka ilgili yaralanmalar olmadığından emin olmak için BT taramasını talep edebilir.
• MR: Bir MR (Manyetik rezonans görüntüleme), organlarını ve kemiklerin ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için büyük bir mıknatıs, radyo dalgaları ve bir bilgisayar kullanır. Röntgen ve BT taramasından kırıkla ilgili yeterli bilgi alamama durumunda, doktor MR talep edebilir.

Pelvik Kırıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Bir pelvik kırığın tedavisi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli faktörlere bağlıdır:

• Kırığın ne kadar hafif veya ne kadar şiddetli olduğu.
• Kırığın şekli ve tipi.
• Hangi kemiklerin, ne kadar yer değiştirdiği.
• Hastanın genel sağlık durumu ve varsa diğer yaralanmaları.

Kemiklerin yer değiştirmediği hafif ve stabil kırıkların tedavisi genellikle ameliyat gerektirmez. Stabil bir kırığın tedavisi aşağıdaki şekillerde olabilir:

Dinlenme: Doktor, hastanın pelvik kırığına fazladan stres ve baskı uygulamamak için mümkün olduğunca dinlenmesini önerecektir.

Yürümeye yardımcı cihazlar: Pelvik kırığının nerede olduğuna bağlı olarak, doktor tek bacağa ya da ikisine birden ağırlık vermemek için koltuk değnekleri, yürüteç veya tekerlekli sandalye gibi yürümeye yardımcı cihazlar önerebilir. Hastanın, yürümeye yardımcı aleti üç aya kadar veya pelvis tamamen iyileşene kadar kullanması gerekebilir.

İlaçlar: Doktor ağrıyı hafifletmek için ilaç yazabilir. Bacaklardaki ve pelvisteki damarlarda kan pıhtılaşması riskini azaltmak amacıyla kan sulandırıcı bir ilaç (antikoagülan) önerebilir.

Daha ciddi veya stabil olmayan bir pelvik kırığın tedavisi genellikle bir veya daha fazla ameliyat gerektirir.

Pelvik Kırığı Ameliyatları Nelerdir?

Farklı pelvik kırık ameliyatları şunları içerir:

• Harici fiksasyon: Doktorlar, bir pelvik kırıktan sonra pelvik bölgesini stabilize etmek için harici fiksasyon kullanır. Bu ameliyatta, cilde ve kaslara açılan küçük kesiler yoluyla kemiklere metal çiviler veya vidalar sokulur. Çiviler ve vidalar, pelvisin her iki yanında deriden dışarı çıkar ve vücudun dışındaki çubuklara tutturulur. Ortaya çıkan sistem, kırık iyileşirken kırılan kemikleri uygun pozisyonda tutmak için dengeleyici bir çerçeve görevi görür.
• İskelet traksiyonu: İskelet traksiyonu, vücudun dışında, kırık kemik ya da kemiklerin parçalarını yeniden hizalamaya yardımcı olan bir kasnak sistemidir. İskelet traksiyonu sırasında cerrah, bacağı konumlandırmaya yardımcı olmak için deriden dışarı çıkan metal çivileri uyluk kemiğine veya kaval kemiğine yerleştirir. Çivilere takılan ağırlıklar, bacağı nazikçe çekerek kırık pelvik kemik parçalarını daha normal bir konumda tutar.
• Açık redüksiyon ve dahili fiksasyon: Açık redüksiyon ve dahili fiksasyon ameliyatı sırasında, yer değiştirmiş pelvik kemik parçaları ilk önce normal dizilişlerine göre yeniden konumlandırılır. Parçalar daha sonra kemiğin dış yüzeyine tutturulan vidalar veya metal plakalar ile bir arada tutulur.

Yüksek etkili bir kaza nedeniyle ciddi bir pelvis kırığı yaşayan kişilerde genellikle pelvik kırığın neden olduğu ve ayrıca tedavi edilmesi gereken başka yaralanmalar veya iç yaralanmalar vardır. Bu durumlarda pelvik kırığı tedavi etmedeki başarı, çoğu zaman ilgili yaralanmaları tedavi etme başarısına bağlıdır.

Pelvik Kırıklar İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Pelvis kırıkları için bazı risk faktörleri şunlardır:

• Osteoporoza sahip olmak: Osteoporozu olan kişilerde pelvik kırık yaşama riski daha yüksektir. Pelvik kırıklar, Amerika Birleşik Devletleri'nde 50 yaşın üzerindeki kişilerde osteoporozla ilişkili tüm kırıkların %7'sini oluşturur.
• Düşme öyküsü olması: Düşme öyküsü olan kişilerin, özellikle de yaşlılarsa, düşme nedeniyle pelvik kırık yaşama olasılığı daha yüksektir.
• Belirli sporları yapmak: Pelvik kırığın en az görülen türü olmasına rağmen, belirli sporları yapan kişilerin hamstring kaslarını pelvislerine bağlayan tendon pelvislerinden ayrılır ve onunla birlikte küçük bir kemik parçasını alırsa, pelvik avülsiyon kırığı oluşabilir.

Pelvik Kırığı Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Yaşınıza ve yaşam tarzınıza bağlı olarak, pelvisinizin kırılmasını önlemek için yapabileceğiniz birkaç şey vardır:

• Düşme riskiniz daha yüksekse bir yürümeye yardımcı alet kullanın: Baston veya yürüteç gibi bir yürümeye yardımcı alet kullanmak düşmenizi ve pelvis kırılmasını önleyebilir.
• Güvenli sürüş: Yüksek şiddete sahip araç kazaları, pelvik kırıkların yaygın bir nedenidir. Araç kullanırken her zaman dikkatli olun ve trafik kurallarına uyun. Sürüş sırasında dikkatinizin dağılmasını önleyin.
• Merdivenleri kullanırken dikkatli olun: Bir merdiveni düzgün ve güvenli bir şekilde kullandığınızda emin olun. Kullanmadan önce merdiveninizin güvenli bir konumda olduğundan emin olun.
• Spor yapıyorsanız uygun şekilde esneme yapın: Belirli sporları yapan kişiler, tendon yırtılması nedeniyle pelvik avülsiyon kırığı alma riski altındadır. Aktivitelerden önce esneme ve ısınma hareketlerini düzgün bir şekilde gerçekleştirdiğinizden emin olun ve yaptığınız spora özel egzersizleri doğru bir şekilde uygulayın.

Pelvik Kırıkların Prognozu Nedir?

Bir pelvik kırığın prognozu (seyri) yaralanmanın ciddiyetine ve tipine bağlıdır. Hafif, stabil pelvik kırıklar genellikle uzun vadeli komplikasyonlar olmadan tedavi ile iyileşir.

Araba kazaları gibi güçlü olayların neden olduğu ciddi ve stabil olmayan pelvik kırıklar, ciddi kanama ve organ ve/veya sinir hasarı gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bu yaralanmalar başarılı bir şekilde tedavi edilirse, pelvik kırık genellikle iyileşir.

Pelvik Kırıklar Neden Hayatı Tehdit Eder?

Bir araç kazası veya önemli bir mesafeden düşme gibi yüksek etkili kuvvetlerin neden olduğu stabil olmayan, karmaşık pelvik kırıklar, pelvik bölgedeki çevre organlarına, sinirlere ve kan damarlarına zarar verebilir. Takip eden bu yaralanmalar organ yetmezliğine, ciddi kanamaya ve hayati tehlike oluşturabilecek enfeksiyona yol açabilir.

Pelvik Kırıklar Komplikasyonlara Neden Olabilir mi?

Şiddetli ve stabil olmayan pelvik kırıkların, hafif kırıklara göre komplikasyonlara neden olma ihtimali daha yüksektir. Komplikasyonlar, genellikle pelvik kırık veya kırıkların neden olduğu sinir ve/veya organ hasarının bir sonucudur. Pelvik kırıkların komplikasyonları şunlar olabilir:

• Kronik ağrı.
• Mobilitenin bozulması.
• Cinsel işlev bozukluğu.
• Derin ven (damar) trombozu.

Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Pelvik bölgesinde ağrı ve yürümede veya ayakta durmada zorluk gibi pelvik kırık belirtileri yaşayanlar, derhal uzman bir hekimle iletişime geçmeli veya en yakın hastaneye gitmelidir.

Halihazırda pelvis kırığı teşhisi konduysa ve yeni veya ilgili semptomlar baş gösteriyorsa, mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.

Doktoruma Hangi Soruları Sormalıyım?

Pelvik kırığınız varsa, doktorunuza aşağıdaki soruları sormanız sizin için faydalı olabilir:

• Ne tür bir kırığım var?
• Pelvisimde hangi kemikler etkileniyor?
• Tedavi planım nasıl görünüyor?
• Kırığımın iyileşmesi ne kadar sürer?
• Normal gündelik aktivitelerime ne zaman dönebilirim?

Pelvisin, güçlü ve stabil bir kemik yapısı olmasına rağmen kırılabilir. Pelvis kırığı, bu konuda hemen müdahale gerektirecek kadar ağrılıdır. Pelvis birçok önemli siniri, kan damarını ve organı koruduğundan dolayı hekim, kırıktan kaynaklanan başka bir iç yaralanma olup olmadığından emin olmak isteyecektir. Osteoporoz konusunda da endişe varsa, mutlaka bir hekimden görüş alınmalıdır.