Uyku Hapı Nedir? Kimler Kullanabilir? Yan Etkileri Nelerdir?başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Uyku hapları, uykulu ve rahatlamış hissetmeyi sağlayarak uykusuzluğu tedavi eder. Melatonin gibi doğal olanlar da dahil olmak üzere uyku yardımcıları bazı yan etkilere neden olabilir. Bu ilaçları kullanan insanlar gün içinde kafası karışık veya uykulu hissedebilir. Bazı insanlar uykularında yürür veya yemek yerler (parasomnia). Bilişsel davranış terapisi gibi diğer ilaç dışı terapiler uykuyu iyileştirmek konusunda daha iyidir.
Adından da anlaşılacağı gibi uyku hapları biraz olsun uyumaya yardımcı olur. İnsomnia gibi uyku bozuklukları olan kişiler uykuya dalmalarına yardımcı olması için bu ilaçları alabilir. Uyku ilaçları ayrıca kişi gece yarısı uyanmaya yatkınsa uykuda kalmaya da yardım edebilir.
Uyku haplarının birçok ismi vardır:
Çeşitli uyku hapı türleri vardır. Her biri farklı şekilde çalışır. Bazı uyku yardımcıları uyuşukluğa neden olurken, diğerleri beynin kişiyi uyanık tutan bölgesini susturur.
Araştırmalar uyku haplarının iyi bir gece uykusu sağlamada o kadar da yardımcı olmadığını göstermektedir. Uyku ilacı kullanan çoğu kişi, kullanmayanlara göre 8 ila 20 dakika daha hızlı uykuya dalmaktadır. Uyku hapları ile ortalama olarak 35 dakika daha fazla uyunmaktadır. Genel olarak uyku yardımcıları kısa süreli kullanım için olmalıdır. Boşanma veya bir yakının kaybı gibi stresli bir yaşam olayı kişiyi uyanık tutuyorsa bu ilaçlar yararlı olabilir.
Tahminen her 7 Amerikalıdan biri uzun süreli uykusuzluk çekmektedir. Yaşlandıkça uyku güçlükleri daha yaygın hale gelir. Yaklaşık her üç yaşlıdan biri bir tür uyku ilacı kullanmaktadır.
Herhangi bir yetişkin bir mağazadan reçetesiz uyku ilaçları satın alabilir. Reçetesiz satılan uyku yardımcıları genellikle bir antihistaminik içerir. Bu ilaç alerjileri tedavi eder ancak kişiyi uykulu hale de getirebilir. Bazı insanlar uyumalarına yardımcı olması için melatonin veya kediotu takviyesi alırlar. Melatonin, vücudun doğal olarak ürettiği ve uykuyu teşvik eden bir hormondur. Kediotu ise rahatlamaya ve uyumaya yardımcı olduğu varsayılan bir bitkidir. Bu uyku yardımcılarına kolayca erişilebilmesine rağmen, bunları almadan önce bir doktora danışılmalıdır. Reçetesiz satılan uyku yardımcısı ilaçlar (takviyeler dahil) diğer ilaçlarla etkileşime girebilir veya sağlık koşullarını daha da kötüleştirebilir.
Reçeteli uyku hapları reçetesiz satılanlardan daha güçlüdür. Bu hapları almak için bir doktordan reçete alınması gerekir.
Reçeteli uyku hapı türleri şunları içerir:
Her 10 kişiden yaklaşık sekizi uyku ilacı aldıktan sonraki gün akşamdan kalma etkisi yaşar. Bu kişiler uykulu hissederler, kafa karışıklığı ve baş dönmesi ya da denge sorunları yaşarlar. Bu gündüz etkileri araba kullanma, çalışma, okula gitme ve günlük işleri tamamlama becerilerini olumsuz etkileyebilir.
Reçetesiz ve reçeteli uyku hapları (ve takviyeleri) aşağıdaki yan etkilere neden olabilir:
Uyku ilaçlarını her gece alındığında vücut onlara bağımlı olmaya başlayabilir. İlaç bırakıldığında, uykusuzluk eskisinden daha kötü bir şekilde geri gelebilir. Bu etkiye rebound insomnia denir. Uyku yardımcıları uzun süre kullanıldıysa, güvenli bir şekilde nasıl bırakılacağı konusunda bir doktorla konuşulmalıdır. Hapları bırakmak aylar sürebilir. Ayrıca uyku yardımcıları diğer sakinleştiricilerle veya alkolle karıştırılmamalıdır. Böyle bir durumda doz aşımı olasılığı vardır.
Bazı reçeteli uyku ilaçları parasomniye yol açabilir. Bu yıkıcı uyku bozukluğu, kişi hala çoğunlukla uykudayken tehlikeli davranışlar yapmasına neden olabilir. Özellikle Z-ilaçları alan kişiler uyurgezerlik yapabilir, uyku sırasında yemek yiyebilir, ilaç alabilir, konuşabilir ve hatta araba kullanabilir ve tüm bunları yaptıklarının farkında olmayabilirler. Kişi uyanık gibi görünebilir ancak beyin tam olarak uyanık değildir. Çoğu insan uyandıktan sonra bu şeyleri yaptığını hatırlamaz.
Benzodiazepinler bağımlılık yapabilir ve madde bağımlılığına yol açabilir. Bu riski azaltmak için doktorlar bu uyku haplarını yalnızca kısa süreli kullanım için reçete eder. Bunun yerine kişilerin Z-ilaçları için bir reçete alma olasılığı daha yüksektir.
Hamileyken veya emzirirken alınan herhangi bir ilaç bebeğe geçer. Reçetesiz satılan herhangi bir uyku hapı veya takviyeyi kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır. Aşırı uykusuzluk için doktor kısa süreli bir uyku ilacı reçete edebilir.
Bazı ebeveynler, uyumalarına yardımcı olması için çocuklara reçetesiz antihistaminik ilaçlar verir. Bu ilaçlar uyku amaçlı kullanım için onaylanmamıştır. Bunların çocukları aşırı doza maruz bırakma riskleri vardır. Çocuklara melatonin gibi takviyeler verilmemelidir. Bu ilaçların çocuklardaki güvenlikleri konusunda bir araştırma yoktur. Şu anda çocuklar için reçeteli bir uyku ilacı bulunmamaktadır. Bir çocuğun uyku davranışlarını değiştirmek genellikle uykuyu iyileştirmenin en iyi yoludur.
Bilişsel davranışçı terapi (BDT) uykuyu iyileştirmek ve uykusuzluğu tedavi etmek için etkili bir araçtır. Davranış değişiklikleri genellikle ilaçlara gerek kalmadan uykuyu iyileştirir.
Aşağıdakileri yapmak faydalı olabilir:
Uyku hapı kullananlar aşağıdaki durumlarla karşılaşırsa doktoruyla iletişime geçmelidir:
Saate bakmak ya da dönüp durmak geceleri geçirmek için iyi bir yol değildir. Yine de reçetesiz bir uyku ilacı denemeden önce bir doktorla konuşulmalıdır. Reçeteli bir uyku hapı daha iyi bir seçim olabilir. Genellikle daha iyi bir uyku için ihtiyaç duyulan tek şey ilaçsız tedaviler ve davranış değişiklikleridir. Bir doktor uykusuzluğa neyin neden olduğunu bulabilir ve daha kolay dinlenmeye yardımcı olacak en iyi planı önerebilir.