Mide Şişkinliği Nedir? Neden Olur? Mide Şişkinliğine Neler İyi Gelir?

Mide Şişkinliği Nedir? Neden Olur? Mide Şişkinliğine Neler İyi Gelir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Şişkin bir mide gergin, dolu ve genellikle ağrılı hissettirir. Karın şişkin olmasa bile kişi kendini şişkin hissedebilir. Şişkinlik genellikle bir sindirim sorunudur ancak hormonlar ve stres de bu durumda rol oynar. Bazen ise altta yatan tıbbi bir durum vardır.

Mide Şişkinliği Nedir?

Şişkinlik her şeyden önce karında bir gerginlik, baskı veya dolgunluk hissidir. Buna gözle görülür şekilde şişmiş bir karın eşlik edebilir veya etmeyebilir. Bu his hafif rahatsızlıktan yoğun acıya kadar değişebilir. Genellikle bir süre sonra geçer ancak bazı insanlar için tekrarlayan bir sorundur. Sindirim sorunları ve hormon dalgalanmaları döngüsel şişkinliğe neden olabilir. Karındaki şişkinlik geçmiyorsa, nedenini belirlemek için tıbbi yardım alınmalıdır.

Karın Neden Şişer?

Mide ağrısı ve şişkinliğinin en yaygın nedeni aşırı bağırsak gazıdır. Yemek yedikten sonra mide şişiyorsa, bu bir sindirim sorunu olabilir. Bunun nedeni çok hızlı ve çok fazla yemek yemek kadar basit olabilir veya gaz ve sindirim içeriğinin birikmesine neden olan bir gıda intoleransı veya başka bir durum da olabilir. Adet döngüsü geçici şişkinliğin bir başka yaygın nedenidir. Bazen şişkin bir mide daha ciddi bir tıbbi duruma işaret edebilir.

Mide Şişkinliği Ne Kadar Yaygındır?

Sağlıklı insanların %10 ila %25'i ara sıra karın şişkinliğinden şikayet eder. Yüzde 75'i semptomlarını orta ila şiddetli olarak tanımlar. Yaklaşık %10'u bunu düzenli olarak yaşadığını söylemektedir. İrritabl bağırsak sendromu teşhisi konanlar arasında bu oran %90'a kadar çıkabilir. Kadınların %75'i regl dönemlerinden önce ve regl dönemleri sırasında şişkinlik yaşar. Şişkinlik yaşayan kişilerin sadece %50'si aynı zamanda karınlarının şiştiğini de bildirmektedir.

Midede Şişkinliğe Ne Sebep Olur?

Gaz

Gaz sindirimin doğal bir yan ürünüdür ancak çok fazla bağırsak gazı sindirimin ters gittiği anlamına gelir. Hava yutarak veya gazlı içecekler içerek gaz yutulabilir ancak bu gazlar çoğunlukla bağırsaklara ulaşmadan önce geğirme yoluyla dışarı atılır. Bağırsaklardaki gazlar çoğunlukla fermantasyon adı verilen bir süreçte bağırsak bakterilerinin karbonhidratları sindirmesi ile üretilir.

Eğer çok fazla fermantasyon oluyorsa, bunun nedeni çok fazla karbonhidratın sindirim sürecinin başlarında, bağırsak bakterilerine ulaşmadan önce doğal olarak emilmemesidir. Bunun birkaç nedeni olabilir. Çok hızlı ve çok fazla yeniyor olabilir. Ya da belirli bir gıda intoleransına veya gastrointestinal hastalığa sahip olunabilir. Bazı olası nedenler şunlardır:

• Karbonhidrat malabsorpsiyonu: Birçok insan belirli karbonhidratları (şekerleri) sindirmekte güçlük çeker. Bazı yaygın suçlular arasında laktoz, fruktoz ve buğday ve fasulyedeki karbonhidratlar bulunur. Kişilerin intoleransı olabilir veya vücudun daha sert karbonhidratlarla daha fazla mücadele etmesine neden olan genel zorluklar olabilir. Bir beslenme uzmanı veya gastroenterolog, diyet hassasiyetlerini izole etmeye yardımcı olabilir.
• İnce bağırsakta bakteriyel aşırı çoğalma (SIBO): Bu durum, kolondaki bağırsak bakterilerinin ince bağırsağa taşmasıyla ortaya çıkar. Bu bakterilerin aşırı çoğalması, onları dengelemesi gereken diğer bakterileri de ezebilir. Bazı bakteriler aslında diğerleri tarafından üretilen gazları emer ancak bir türden çok fazla ve başka bir türden yeterince olmaması bu dengeyi bozabilir.
• Fonksiyonel sindirim bozuklukları: İrritabl bağırsak sendromu ve fonksiyonel dispepsi, vücut açıklanamayan nedenlerle sindirimle daha fazla mücadele ettiğinde teşhis edilir. Belirtiler genellikle yemekten sonra gaz ve şişkinliği içerir. İshal veya kabızlık, bulantı, kusma, ateş, kanama, anemi ve kasıtsız kilo kaybı gibi klasik alarm semptomlarına dikkat edilmelidir.
• Viseral aşırı duyarlılık: Bazı insanlar gaz hacimleri normal olsa bile kendilerini gazlı ve şişkin hissederler. Bu durum genellikle irritabl bağırsak sendromu ve bağırsak-beyin sinir yollarını içeren diğer bozukluklarla ilişkilidir. Hatta bazı kişiler karın boşluğunda gaza daha fazla yer açmak için kaslarda aşırı tepki geliştirir (abdominofrenik dissinerji). Gerçek hacim normal olsa bile, gaz varlığında karın kasları gevşer ve dışa doğru çıkıntı yapar.

Sindirim İçeriği

Bunlar katıları, sıvıları ve gazı içerebilir. Sindirim kanalında bir yetersizlik veya kısıtlama olduğunda veya sindirim içeriğini hareket ettiren kaslar bir şekilde bozulduğunda sindirim sisteminde sindirim içeriği birikebilir. Sindirim sistemi boyunca sindirim içeriğinin birikmesi, normal miktarda gazın geçmesi için daha az yer bırakacaktır. Ayrıca dolaşım sıvıları ve yağ da dahil olmak üzere karındaki diğer şeyler için daha az yer bırakarak her şeyin daha sıkı hissedilmesine neden olur.

Birikme nedenleri şunları içerebilir:

• Kabızlık: Diyet veya yaşam tarzı faktörleri nedeniyle ara sıra kabızlık yaşanabilir veya altta yatan bir durum nedeniyle kronik kabızlığınız olabilir. Kolonda biriken dışkı, yeni sindirilmiş yiyeceklerin bağırsaklarda daha uzun süre kalmasına ve aşağı inmeyi beklemesine neden olur. Ekstra hacmi tutmak için her şey genişler ve şişkinliğe yol açar.
• Bağırsak tıkanıklıkları: Bağırsakları tıkayan şey birikmiş dışkı değilse, daha ciddi bir şey olabilir. Hem kalın hem de ince bağırsaklar; tümörler, yara dokusu, darlıklar, stenoz veya fıtıklar nedeniyle tıkanabilir. Crohn hastalığı ve divertiküloz gibi enflamatuar hastalıklar ince bağırsakların bazı kısımlarına zarar vererek sindirim içeriğinin geçişini daraltan darlıklar oluşturabilir.
• Motilite bozuklukları: kabızlığa neden olabilir veya basitçe her şeyin sindirim sisteminde daha yavaş hareket etmesine neden olabilir. Bunlar genellikle sindirim kanalındaki sindirim içeriğini algılayan kas ve sinirlerdeki bozukluklardır. Örnekler arasında, tıkanıklık olmadığı halde tıkanıklığın etkilerini taklit eden bir durum olan bağırsak yalancı tıkanıklığı, gastroparezi, mide kaslarının kısmi felci ve pelvik taban disfonksiyonu yer alır.
• Yakın zamanda kilo alımı: Son bir yıl içinde alınan kilolar önce karna gider. On kilo veya daha fazla kilo alındıysa, bu muhtemelen karın hacmini etkiler. Bu, normal sindirim süreçleri için daha az yer anlamına gelir, böylece normal bir yemek bile sindirim sırasında anormal derecede şişkin hissetmeye neden olabilir. Bazen kilo alımı su tutmayı da içerir, bu da midede ve başka yerlerde sıvılarla şişkin hissetmeye neden olabilir.

Hormonlar

Bazen midedeki şişkinliğin farklı bir döngü izlediği fark edilebilir. Bu, sindirim döngüsünden ziyade adet döngüsüdür. Her 4 kadından 3'ü adet dönemlerinden önce ve adet dönemleri sırasında karın şişkinliği yaşadığını söylemektedir. Şişkinlik, perimenopozun hormon dalgalanmaları sırasında da yaygın bir şikayettir. Mide şişkinliği söz konusu olduğunda kadınlık hormonlarından özel olarak bahsetmek gerekir çünkü hormonlar şişkinliği birçok açıdan etkileyebilir ve ayrıca bunlara karşı duyarlılığı da etkileyebilir.

İlk olarak, östrojen su tutulmasına neden olur. Östrojen yükseldiğinde ve progesteron düştüğünde, sıvılardan kaynaklanan şişkinlik fark edilebilir. Bu, adet kanamasından hemen önce rahmin artan hacmine ek olarak, şişkin bir mideye neden olabilir. Ancak hormonlar sindirim sistemiyle de etkileşime girer. Östrojen ve progesteron, hareketliliği yavaşlatarak ya da hızlandırarak bağırsak gazına neden oabilir. Gastrointestinal sistemdeki östrojen reseptörleri de viseral duyarlılığı (kişiyi şişkin hissettiren şey) etkiler.

Diğer Nedenler

Gelip giden şişkinlik genellikle sindirimsel, hormonal veya her ikisinden kaynaklanır. Bu nedenler genel olarak hasta ve yorgun hissetmeye de neden olabilir. Belirtiler sonunda geçtiği sürece, muhtemelen ciddi değildir. Ancak karın şişkinliği geçmiyorsa veya daha da kötüleşiyorsa ya da ateş veya kusma gibi başka ciddi hastalık belirtileri varsa, diğer tıbbi nedenleri ekarte etmek için tıbbi yardım alınmalıdır. Bunlar şunları içerebilir:

• Karında su toplanması: Bu, karın boşluğunda kademeli olarak sıvı birikmesidir. Genellikle karaciğer hastalığından, bazen de böbrek yetmezliği veya kalp yetmezliğinden kaynaklanır.
• Pankreas yetmezliği: Bu, pankreasın sindirim sürecindeki işlevini yerine getirmek için artık yeterli sindirim enzimi üretemediği bir tür pankreas işlev bozukluğudur.
• Mide (gastrit) veya bağırsak iltihabı (enterit): Bu genellikle bakteriyel bir enfeksiyondan (yaygın olarak H. pylori enfeksiyonu) veya çok fazla alkol almaktan kaynaklanır. Peptik ülserlerle de ilişkili olabilir.
• Kanser (yumurtalık, rahim, kolon, pankreas, mide veya mezenterik): Yıllık kontroller kanser taraması için önemlidir.

Karın Şişkinliği Ne Kadar Sürer?

Şişkinlik yenen veya içilen bir şeyden ya da hormon dalgalanmalarından kaynaklanıyorsa, birkaç saat ila gün içinde hafiflemeye başlamalıdır. Kişi eğer kabızsa, dışkı yapmaya başlayana kadar şişkinliği geçmeyecektir. Su, egzersiz ve bitki çayları tüm bunları teşvik etmeye yardımcı olabilir. Şişkinlik geçmezse veya kötüleşirse tıbbi yardım alınmalıdır.

Şişkinliği Ne Giderir?

Uzun vadede neyin rahatlama sağlayacağı, sıkıntının nedenine bağlı olacaktır. Sorunun kaynağına inmek için profesyonel bir teşhise ihtiyaç olabilir. Ancak mideyi gevşetmek veya olası şişkinliği önlemek için evde denenebilecek birkaç şey vardır:

• Nane, papatya, zencefil, zerdeçal ve rezene gibi bitki çayları sindirime ve gazın işlenmesine yardımcı olabilir. Karahindiba çayı da su tutulmasını hafifletmeye yardımcıdır.
• Nane yağı kapsülleri doğal bir antispazmodiktir. Bu, bağırsak kaslarının gevşemesine yardımcı oldukları anlamına gelir. Bu, özellikle sorunlar bir hareketlilik sorunundan kaynaklanıyorsa, sıkışmış dışkı ve gazı geçirmeye yardımcı olabilir.
• Antasitlerin sindirim sistemindeki iltihaplanmayı hafiflettiği ve gazın daha kolay geçmesine yardımcı olduğu gösterilmiştir. Antasitler genellikle daha küçük gaz kabarcıklarını bir araya getirerek gazı geçirmeye yarayan simetikon etken maddesini içerir. Simetikon ayrı olarak da mevcuttur.
• Magnezyum takviyeleri mide asidini nötralize etmeye ve bağırsak kaslarını gevşetmeye yardımcı olur. Magnezyumun doğal bir müshil etkisi vardır, bu da zaman zaman yararlı olabilir ancak çok sık kullanılırsa alışkanlık oluşturabilir.
• Probiyotikler bağırsak bakterilerini desteklemeye veya yeniden dengelemeye yardımcı olabilir. Bazıları ilk etapta yiyecekleri daha iyi sindirmeye yardımcı olurken, bazıları da fazla gazların emilmesine yardımcı olabilir. Gerçekten bir fark görebilmek için bunları birkaç gün veya hafta boyunca sürekli olarak almak gerekebilir.
• Psyllium kabuğu, daha düzenli dışkı yapmaya yardımcı olabilecek popüler bir lif takviyesidir. Lif takviyeleri her zaman kademeli olarak ve bol su ile alınmalıdır. Reçetesiz satılan laksatifler de gerektiğinde kullanılabilir.
• Karın bölgesini güçlendirmeye odaklanan düzenli egzersiz karın şişkinliği ile mücadeleye yardımcı olabilir.

Mide Şişkinliği Nasıl Önlenebilir?

Mide şişkinliği diyet veya alkolden kaynaklanıyorsa, bazı yaşam tarzı değişiklikleri yaparak bunu önlemeye yardımcı olunabilir.

İyi gelebilecek bazı genel kurallar şunlardır:

• Yeterince lif tüketmek: Beslenme düzeninde genellikle çok fazla lif alınamıyorsa, sistemi bunaltmamak için yavaş yavaş başlanmalıdır. Lif ilk başta daha fazla gaza neden olur ancak sindirim sistemini süpürmeye başladığında, orada sıkışmış olan fermente dışkı maddesinin temizlenmesine yardımcı olacaktır. Lif ayrıca vücuda daha fazla su içmesini söyler ve çok fazla yenmemesini sağlayarak daha çabuk tok hissetmeyi sağlar. Son olarak lif, bağırsaklardaki iyi bakterileri beslemeye ve teşvik etmeye yardımcı olan bir prebiyotiktir.
• Yeterince su içmek: Bu, tüm sindirim sistemi boyunca hareketliliği teşvik edecek ve sindirilen yiyeceklerinin geçemeyecek kadar sertleşmesini ve sıkışmasını önleyecektir. Su ayrıca öğünler arasında tok hissetmeye yardımcı olur.
• Biraz egzersiz yapmak: Egzersiz su tutulmasını önlemeye yardımcı olur ve bağırsakların hareket etmesini sağlar. Ayrıca, genellikle doğrudan göbeğe giden hızlı kilo alımını önlemeye de yardımcı olabilir. Masa başı bir işi olanlar için düzenli egzersiz yapmak göz korkutucu görünebilir ancak çok fazla zaman almaz. Sadece arada sırada kalkıp dolaşmak bile faydalıdır.
• İşlenmiş gıdalardan kaçınmak: İşlenmiş gıdaların lif oranı düşük, tuz ve yağ oranı ise yüksektir. Tuz, su tutulmasına neden olur ve yağ sindirimi daha uzun sürdüğü için sindirim sürecini yavaşlatır. Tüm bunlar kabızlığa ve şişkinliğe yol açabilir. İşlenmiş gıdaların besin değeri de düşüktür, bu nedenle çok fazla kalori tüketmiş olunsa bile kendini daha aç hissetmeye neden olurlar. Bu da daha fazla yemeye ve sorunun daha da büyümesine neden olur.
• Dikkatli yemek yeme pratiği yapmak: İyice çiğnemek için zaman ayrılmalı ve doymadan önce durulmalıdır. Tok hissetmek gecikmeli bir tepkidir çünkü yenen yemeğin gerçekten mideye ulaşması biraz zaman alır. Çoğu insan gerçekten doyduğunu hissetmeden önce çok fazla yemek yer.
• Hassasiyetleri fark etmek: İster alkol ister belirli yiyecekler olsun, sadece dikkat etmek bile hangi bileşenlere karşı daha hassas olunduğunu fark etmeye yardımcı olabilir. Bazı insanlar bir yemek günlüğü tutar ve farklı öğünlerin kendilerini nasıl hissettirdiğini takip etmek için notlar alır. Ayrıca yiyecekleri birer birer ortadan kaldırmak denenebilir ve semptomlarda herhangi bir fark olup olmadığı takip edilebilir.

Şişkin midenin nedeni belirli bir gıda intoleransı, perimenopoz veya tıbbi bir durum gibi daha spesifik bir şeyse, teşhis, tedavi ve önleme konusunda biraz yardıma ihtiyaç duyulabilir.

Bazı seçenekler şunlardır:

• Eliminasyon diyeti: Bir diyetisyen, gıda hassasiyetlerini belirlemek ve sindirim sistemine iyileşme şansı vermek için eliminasyon diyetinde kişiye rehberlik edebilir. Bu genellikle kısa bir süre için çok kısıtlı bir diyet uygulamak ve ardından vücudun nasıl tepki verdiğini görmek için belirli gıda sınıflarını birer birer geri eklemek anlamına gelir. Şişkinlik için denenebilecek iyi bir diyet düşük FODMAP diyetidir. FODMAP gıdaları, sindirim sorunlarına, şişkinliğe ve gaza en sık neden olan karbonhidratların tümünü içerir.
• Hidrojen nefes testi: Bu nispeten basit test, belirli şeker intoleransları ve SIBO dahil olmak üzere birkaç farklı sindirim bozukluğunu taramanın etkili bir yoludur. Bu testi ayakta veya bazen evde yaptırabilir ve sonuçları bir veya iki gün içinde alabilirsiniz.
• Hedefe yönelik probiyotikler: Doktor kişiye SIBO veya başka bir bağırsak bakterisi dengesizliği teşhisi koyarsa, baskın olanları dengelemeye yardımcı olmak için eksik olan belirli bakterileri yeniden tanıtarak mikrobiyomu yeniden oluşturmaya yardımcı olabilirler.
• Hormon tedavisi: Bazı kadınlar hormonal doğum kontrol hapları alarak aylık şişkinlik ve diğer PMS semptomlarından kurtulurlar. Doğum kontrol hapının artıları ve eksileri sağlık uzmanıyla görüşülebilir. Perimenopozdaki bazı kadınlar ek östrojen ve progesteron ile semptomlarından kurtulurlar. Kişi, hormon replasman tedavisinin (HRT) kendisi için uygun olup olmadığını öğrenmek için doktoruyla görüşmelidir.
• Biofeedback: Bu, rahatlamaya ve bedensel işlevleri yeniden eğitmeye yardımcı olabilecek bir tür zihin-beden terapisidir. Biofeedback, kişi strese tepki olarak hazımsızlık veya kabızlık yaşama eğilimindeyse veya visseral aşırı duyarlılığı varsa ve sindirimi normal olsa bile şişkinlik hissediyorsa mide şişkinliğini önlemeye yardımcı olabilir.

Doktor ile Ne Zaman İletişime Geçilmelidir?

Karındaki şişkinlik aşağıdaki gibiyse bir sağlık uzmanına görünmek gerekir:

• Giderek kötüleşiyorsa.
• Bir haftadan uzun sürerse.
• Sürekli acı veriyorsa.
• Ateş, kusma veya kanama gibi hastalık belirtileriyle birlikte geliyorsa.

Şişkin bir mide hoş bir duygu değildir. Yaygın bir deneyim ve genellikle geçici olsa da bu döngüden bıkmak ve yorulmak normaldir. Nedenini belirlemek için soruna biraz odaklanmak faydalı olabilir. Belirtiler ve olası tetikleyiciler bir günlüğe kaydedilebilir. Diyet, hormonal ve stres faktörleri not alınmalıdır. Şüpheye düşüldüğünde bu notlar profesyonel rehberlik için bir uzmana götürülebilir. Şişkinliğe katkıda bulunan farklı faktörler vardır, bunlar karmaşık ve ayrıştırılması zor olabilir ancak tıbbi testler yardımcı olacaktır. Her zaman olduğu gibi belirtiler kalıcı veya şiddetli ise tıbbi yardım alınmalıdır.