Laparoskopik Cerrahi Nedir?

Laparoskopik Cerrahi Nedir? başlıklı yazımızda, konuya dair genel bir bilgilendirme yapacağız. Laparoskopik cerrahi, yaklaşık olarak anahtar deliği büyüklüğündeki kesilerden karın ve pelvik boşlukları görselleştirmek için, ucuna bir kamera takılı ince bir çubuk olan, laparoskop adlı bir aletin yardımını kullanır. Bu minimal invaziv cerrahi teknik, daha hızlı iyileşmeye ve daha iyi hasta sonuçları elde etmeye yardımcı olur. Laparoskopik cerrahi, halk arasında kapalı ameliyat ya da kapalı cerrahi olarak da bilinir. Obezite, reflü, mide cerrahisi, kalın bağırsak cerrahisi, fıtık cerrahisi gibi hastalıklarda yapılabilir.

Laparoskopik (Kapalı) Cerrahi Nedir?

Laparoskopik cerrahi, abdominal ve pelvik bölgelerde kullanılan minimal invaziv bir cerrahi tekniktir. Vücudu tamamen açmadan içini görmek için bir laparoskopun (ucunda kamera bulunan ince, teleskopik bir çubuk) yardımını kullanır. Açık karın ameliyatı için gerekli olan 15 ila 30 cm’lik kesi yerine, laparoskopik cerrahide 1,5 cm veya daha küçük 2 ila 4 kesi kullanılır. Bunlardan biri kamera için, diğerleri ise cerrahi aletler içindir. Minimal invaziv cerrahi, bu küçük kesilere atıfta bulunarak "anahtar deliği cerrahisi" ya da "kapalı cerrahi" olarak da adlandırılabilir.

Laparoskopi Nedir?

Laparoskopi, laparoskop kullanılarak yapılan bir tür keşif ameliyatıdır. Cerrah, bir veya iki anahtar deliği kesisinden karın ve pelvis boşluklarını araştırır. Bu, laparotomiye göre daha az invaziv bir alternatiftir. Genellikle teşhis amacıyla, görüntüleme testlerinin tanımlayamadığı sorunları aramak için yapılır. Cerrah muayene sırasında biyopsi için doku örnekleri alabilir ve laparoskopi sırasında küçük sorunları da tedavi edebilir. Örneğin, muayene sırasında bulunan tıkanıklıklar giderilebilir.

Hangi Ameliyatlar Laparoskopik Olarak Yapılır?

Günümüzde birçok yaygın ameliyat laparoskopik olarak yapılabilmektedir. Hastanın laparoskopik cerrahi için aday olup olmadığı, durumunun ne kadar karmaşık olduğuna bağlı olacaktır. Bazı karmaşık durumları yönetmek için açık cerrahi gerekebilir. Bununla birlikte laparoskopik cerrahi, maliyet tasarrufu sağlayan faydaları ve iyileştirilmiş hasta sonuçları nedeniyle, giderek artan yaygın bir ameliyat listesi için tercih edilen ilk yöntem haline gelmektedir. Bu liste aşağıdaki gibidir:

• Kist, fibroid, taş ve polip çıkarılması,
• Küçük tümörlerin çıkarılması,
• Biyopsiler,
• Tüp ligasyonu ve geri dönüşü,
• Dış gebeliğin çıkarılması,
• Endometriozis ameliyatı,
• Üretral ve vajinal rekonstrüksiyon ameliyatı,
• Orşiopeksi (testis düzeltme ameliyatı),
• Rektopeksi (rektal prolapsus onarımı),
• Fıtık onarımı ameliyatı,
• Özofagus anti-reflü ameliyatı (fundoplikasyon),
• Gastrik bypass ameliyatı,
• Safra kesesi taşları için kolesistektomi (safra kesesinin alınması),
• Apandisit için apendektomi (apandisin alınması),
• Kolektomi (bağırsak rezeksiyonu ameliyatı).
• Abdominoperineal rezeksiyon (rektumun çıkarılması),
• Sistektomi (mesanenin alınması),
• Prostatektomi (prostatın alınması),
• Adrenalektomi (böbrek üstü bezinin çıkarılması),
• Nefrektomi (böbreğin çıkarılması),
• Splenektomi (dalağın alınması),
• Radikal nefroüreterektomi (transizyonel hücre kanseri için),
• Pankreas kanseri için Whipple prosedürü (pankreatikoduodenektomi),
• Gastrektomi (midenin çıkarılması),
• Karaciğer rezeksiyonu.

Laparoskopik Cerrahi Karın ve Pelvis Dışında Kullanılabilir mi?

Minimal invaziv cerrahi teknikler vücudun birçok bölgesinde kullanılmaktadır. Karın ve pelvik bölgelerin dışında da yöntem benzer olabilir ancak başka bir şekilde adlandırılır. Göğüs boşluğu için bir cerrah, anahtar deliği kesisinden akciğerleri görüntülemek için bir torakoskop kullanabilir. Diz bölgesinde ise bir cerrah artroskop kullanabilir. Skoplar, baktıkları vücut bölümleri için farklı şekilde adlandırılır ancak hepsi aynı şeyin değiştirilmiş versiyonlarıdır.

Laparoskopik Cerrahi Büyük Cerrahi midir?

"Büyük cerrahi" ve "küçük cerrahi" terimlerinin belirlenmiş belirli tanımları yoktur. Doktorlar bu terimleri, bir ameliyatın diğerine kıyasla ne kadar karmaşık ve/veya tehlikeli olduğunu düşündüklerini açıklamak ve iyileşme dönemine ilişkin beklentileri belirlemek için farklı şekillerde kullanmaktadır. Doktora laparoskopik cerrahi hakkında soru sorulduğunda, ne tür bir operasyondan bahsedildiği ve ne kadar kapsamlı olduğuna bağlı olarak farklı yanıtlar almak mümkündür.

Öte yandan laparoskopik cerrahi minimal invaziv olarak kabul edilir çünkü kesiler küçüktür ve organlar açığa çıkmaz. Ayrıca, laparoskopik olarak yapılabilen ameliyat türleri daha az karmaşık olma eğilimindedir. Beklenenden daha karmaşık olduğu ortaya çıkan ameliyatlar laparoskopik yöntem kullanılarak güvenli bir şekilde tamamlanamayabilir ve büyük ameliyat olan açık ameliyata dönüştürülmesi gerekebilir.

Öte yandan laparoskopik ameliyatlar organ çıkarılmasını da içerir ve bir organın çıkarılmasının büyük bir ameliyat anlamına gelir. Bu tür ameliyatlar nasıl yapılırsa yapılsın kanama riski, yakındaki organlara zarar verme, iç yara izi gibi bazı doğal riskler taşır. Aynı zamanda yaygındırlar, yüksek başarı oranlarına sahiptirler ve laparoskopik yöntemle iyileşme süreleri daha kısa ve kolay olacaktır.

Laparoskopik Cerrahi Ne Kadar Güvenlidir?

Laparoskopik cerrahi en az açık cerrahi kadar güvenlidir ve bu yöntemle bazı riskler azalır. Daha küçük yaralar enfeksiyon riskini, kan kaybını ve yara ayrılması ve kesi fıtığı gibi ameliyat sonrası komplikasyonları azaltır. Laparoskopik cerrahi, cerrah ve hasta arasındaki doğrudan teması en aza indirir, bu da ikisi arasında mikrop bulaşma riskini azaltır. Ayrıca ameliyat sonrası iyileşme süresini de en aza indirerek kan pıhtılaşması gibi uzun süreli yatak istirahati risklerini de azaltır.

Laparoskopik Cerrahi Ne Kadar Yaygındır?

Araştırmalar, her yıl dünya genelinde 13 milyondan fazla laparoskopik prosedür gerçekleştirildiğini göstermektedir. Bu rakamların önümüzdeki beş yıl içinde %1 oranında artacağı öngörülmektedir.

Laparoskopik Bir Ameliyata Nasıl Hazırlanılır?

Çoğu laparoskopik ameliyat genel anestezi altında yapıldığından, buna birkaç şekilde hazırlanmak gerekecektir. Ameliyattan önce yaklaşık 8 saat boyunca bir şey yiyip içmemek gerekir. Bu, anesteziden kaynaklanan mide bulantısını önlemek içindir. Ayrıca işlemden sonra hastayı eve bırakacak biri ayarlanmalıdır. Muhtemelen aynı gün eve gitmek mümkün olacaktır ancak anestezi nedeniyle bir süre sersemlik hissi yaşanabilir. Doktor hastaya kullanması gereken ilaçlarla ilgili spesifik talimatlar verecektir.

İşlem Öncesi Neler Yapılır?

Hastanede bir hastane önlüğü giyilecek ve bir hemşire, hastanın ameliyat için iyi durumda olduğundan emin olmak için hayati belirtilerini ölçecektir. Bazı durumlarda, ameliyattan önce bir kan testi veya ameliyat bölgesinin görüntüleme testi gibi başka testler de yapılabilir.

Testler tamamlandığında ameliyat odasına geçilir. Çeşitli sıvıları ve anesteziyi uygulamak için koldaki veya eldeki bir damardan bir damar yolu (intravenöz) hattı yerleştirilir. Anestezi kasları felç edecek, ağrıyı kesecek ve hastayı uyutacaktır. Ayrıca hava yolunun açık kalmasını sağlamak için boğaza bir solunum tüpü yerleştirilecektir.

Laparoskopik Bir Prosedür Sırasında Neler Olur?

Ameliyat, göbek deliğinin veya pelvik kemiğin yakınında küçük bir kesi ile başlar. Bu ilk kesi, karın veya pelvis boşluğuna karbondioksit gazı pompalamak için kullanılır. Laparoskopik cerrahide cerrahi aletler için port olarak trokar adı verilen dar cerrahi tüpler kullanılır. Cerrah ilk trokarı yerleştirecek ve ardından karın veya pelvik boşluğunu gazla şişirmek için gaz tüpünü trokarın içinden yerleştirecektir. Bu, karın duvarını organlardan ayırmaya yardımcı olur ve organların video monitöründe daha kolay görüntülenmesini sağlar.

Boşluğu şişirdikten sonra cerrah gaz tüpünü çıkaracak ve laparoskopu trokardan yerleştirecektir. Laparoskop, ameliyat bölgesinin gerçek zamanlı video görüntülerini video monitörüne yansıtacaktır. Bu, diğer cerrahi aletlerin yerleştirilmesine rehberlik eder. Prosedürün türüne bağlı olarak, bir veya daha fazla anahtar deliği insizyonu yapabilir ve trokarlar bunlara yerleştirilebilir. Laparoskopik cerrahide trokarlara sığacak şekilde tasarlanmış uzun, dar aletler kullanılır.

Bazı ameliyatlarda, iltihap gibi fazla sıvıları dışarı çekmek için boşluğun içine cerrahi bir dren yerleştirilebilir. Sıvılar küçük bir tüp aracılığıyla tahliye edilecektir. Bazı durumlarda sıvıları boşaltmaya devam etmek için tüpün ameliyattan sonra bir süre daha vücutta kalması gerekebilir. Ameliyattan sonra diğer her şey dikilecektir. Kesiler kapatılmadan önce gaz vücuttan dışarı atılacaktır. Cerrahi ekip, solunum tüpünü ve damar yolunu geri çekmeden önce yaşamsal belirtilerin stabil olduğundan emin olacaktır.

Laparoskopik Bir İşlemden Sonra Neler Olur?

Hasta uyanana kadar yaşamsal belirtilerinin izlenmesine devam edilecek, bir ameliyat sonrası iyileşme odasına taşınacaktır. Bu noktada yeni bir tür ağrı kesici ilaca ihtiyaç olabilir. İnsanların laparoskopik ameliyattan sonra yaşadığı yaygın bir yan etki, vücutlarında kalan karbondioksitten kaynaklanan gaz ağrısıdır. Bu ağrı omuzlardaymış gibi hissedilebilir. Bunun nedeni, ağrıyı omuz bölgesine yönlendiren bir siniri tetiklemesidir. Bu normaldir ve bir gün içinde kendiliğinden geçer.

Ameliyata ve vücudun buna nasıl tepki verdiğine bağlı olarak aynı gün eve gitmek mümkün olabilir veya bir gece hastanede kalmak gerekebilir. Sağlık ekibi hasta eve gittiğinde kendisine nasıl bakacağı konusunda onu bilgilendirecektir. Buna; yara bakımı, varsa dren bakımı ve özellikle karın ameliyatı geçirildiyse beslenme kuralları dahildir. Ayrıca ayrılmadan önce iyileşmeyi kontrol etmek ve varsa sıvı drenini çıkarmak için bir kontrol randevusu planlanacaktır.

Laparoskopik Cerrahinin Avantajları Nelerdir?

• Karın duvarında daha az travma,
• Daha az kan kaybı,
• Azaltılmış kanama riski,
• Daha küçük yara izleri,
• Azaltılmış yara enfeksiyonu riski,
• Daha kısa hastanede kalış süresi,
• Hastanede daha az zaman geçirmek ve daha az masraf yapmak,
• Daha hızlı iyileşme süresi ve aktivitelere dönüş,
• İyileşme sırasında daha az yara ağrısı,
• Daha az ağrı kesici ilaç kullanımı.

Laparoskopik Cerrahinin Muhtemel Riskleri veya Komplikasyonları Nelerdir?

Laparoskopik ya da kapalı cerrahinin muhtemel komplikasyonlar aşağıdakiler gibidir:

Trokar Yaralanmaları

Trokarlar, laparoskopik aletlerin karın içine sokulup çıkarılmasını kolaylaştıran özel borulardır. Orijinal trokar, laparoskop yerleştirilmeden önce körlemesine yerleştirilebileceğinden, bundan kaynaklanan bazı yaralanma riskleri vardır. Komplikasyonlar nadirdir ancak ciddidir. Bunlar aşağıdakiler gibidir: 

• Kan damarı yaralanması,
• Bağırsak yaralanması,
• Sinir yaralanması,
• Giriş yeri fıtığı.

İnsüflasyon Komplikasyonları

İnsüflasyon, anestezi esnasında hastaya ilgili maddenin burun ya da ağızdan verilmesi işlemidir. Bazı kişiler, prosedür için karın boşluğunu şişirmek için kullanılan karbondioksit gazına karşı ters reaksiyon gösterebilir. Ameliyattan önce hasta, kendini bu komplikasyonlar açısından risk altına sokabilecek kardiyopulmoner durumlar açısından taranacaktır. Komplikasyonlar aşağıdakiler gibidir:

• Hiperkapni (karbondioksit retansiyonu),
• Pnömotoraks (çökmüş akciğer),
• Subkutan veya mediastinal amfizem (deri altında veya göğüs boşluğunda hava sıkışması),
• Hipotermi (soğuk gaz önceden ısıtılmamışsa).

Genel Cerrahi Riskleri

Tüm ameliyatlar belirli genel riskleri beraberinde getirir. Bunlar aşağıdakiler gibidir:

• Anesteziye karşı alerjik reaksiyon,
• Yara dokusundan kaynaklanan iç yapışıklıklar,
• Aşırı kanama,
• Yara enfeksiyonu.

Laparoskopik Cerrahi Hangi Durumlarda Önerilmez?

Laparoskopik cerrahi için kontrendikasyonlar aşağıdakiler gibidir:

• Bölgede daha önce geçirilmiş ameliyat: Bu, laparoskopik aletlerin erişimini ve görünürlüğünü engelleyebilecek yara izi ve yapışıklık ihtimalini artırır.
• Bölgede aşırı vücut kütlesi: Bu, laparoskopla görmeyi çok zorlaştırabilir.
• Aşırı enfeksiyon veya kanama: Bu acil durum yönetmek için acil açık erişim gerektirir.
• Kardiyopulmoner durumla:. Bunlar karbondioksite karşı advers reaksiyon riskini artırır.

Laparoskopik Ameliyattan Sonra İyileşme Süresi Nedir?

Çoğu durumda aynı gün eve gitmek mümkündür. Tam iyileşme süresi yaklaşık 2 ila 3 haftadır. Bu süre zarfında bir miktar normal yara ağrısı beklenir. Bu, kısa süreli ağrı kesici ilaçlarla yönetilebilir olmalı ve ilk birkaç gün içinde düzelmelidir. Düzelmezse mutlaka doktora haber verilmelidir.

Ameliyat Sonrası Ne Zaman Doktorla İletişime Geçme Gerekir?

Aşağıdakilerden herhangi birini yaşayan kişi doktoruyla iletişime geçmelidir:

• Yüksek ateş/titreme,
• İnatçı bulantı ve kusma,
• Ağrının iyileşmeyip kötüleşmesi,
• Kesi yerlerinde şişlik veya kızarıklık,
• Bir uzuvda ağrı veya şişlik,
• Anormal akıntı veya kanama.

Laparoskopik cerrahi araçları ve teknikleri gelişmeye devam ederek, daha karmaşık ameliyatların anahtar deliği kesilerinden güvenli bir şekilde tamamlanmasını sağlamaktadır. Bir zamanlar minimal invaziv yöntemler için çok zor olduğu düşünülen birçok ameliyat artık laparoskopik olarak veya laparoskopik, manuel veya robotik yardımın bir kombinasyonu ile yapılabilmektedir. Bu yenilikler ister elektif (isteğe bağlı) ister önleyici veya acil bir ameliyat olsun, ameliyatı daha az göz korkutucu hale getirebilir. Laparoskopik cerrahi ile risk ve iyileşme yükleri büyük ölçüde azalmaktadır.