Kuduz Nedir? Kuduz Belirtileri ve Tedavisi

Kuduz, içerisinde bulunduğumuz yüzyılda nadir rastlanan, fakat bulaştığı bünyede beyin ve sinirlere ciddi zarar veren bir enfeksiyondur. Taşıyıcı bir hayvan tarafından ısırılmak, kuduzun en sık görülen bulaşma şeklidir. Bahsettiğimiz hayvan, çoğunlukla köpek olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kuduz, bilhassa Asya, Afrika, Orta Amerika ve Güney Amerika olmak üzere, dünyanın her bölgesinde görülebilir.

Kuduz, semptomlar baş gösterdikten sonra geri dönüşü çok zor ve neredeyse ölümcül bir hastalıktır. Belirtiler ortaya çıkmadan önce başlanan tedavinin başarı oranı ise oldukça yüksektir. Ayrıca kuduzun aşısı da mevcuttur.

Hangi Durumlarda Kuduz Aşısı Olmalıyım?

Kuduz hastalığı riski ile karşı karşıya olanlar, vakit geçirmeden kuduz aşısı olmalıdır. Aşağıdaki ve benzeri durumlarda, kuduz aşısı yaptırmayı düşünebilirsiniz:

• Kuduzun yüksek oranda göründüğü ve aynı zamanda sağlık kuruluşuna erişimin kısıtlı olduğu bir bölgeye seyahat edecekseniz ve 1 aydan daha fazla kalmayı düşünüyorsanız.
• Kuduz hastalığı taşıma ihtimali olan hayvanların yüksek oranda bulunduğu bir bölgede kamp, koşu, bisiklet sürme gibi aktiviteleri sıkça yapıyorsanız.
• Kuduz hastalığı kapma riski olan bir işte çalışıyorsanız.
• Yaşadığınız bölgede kuduz salgını ihtimali belirdiyse.

Her ne kadar kuduz, aşısı olan bir hastalık da olsa ve kişi kuduz aşısı yaptırmış da olsa, yine de kuduz hastalığına karşı alması gereken önlemleri hafifletmemelidir. Kuduz taşıyıcısı olma ihtimali bulunan bir hayvanla temasa girildiğinde, kuduz aşısı yapılmış dahi olsa en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.

Hangi Hayvanlarda Kuduz Görülür?

Kuduz, bütün memeli canlılarda görülebilir. Fakat bu hastalığın en çok görüldüğü hayvanlardan başlıcaları şunlardır:

• Köpek
• Yarasa
• Rakun
• Tilki
• Çakal
• Kedi
• Fare

Kuduzdan Nasıl Korunabilirim?

Kuduz hastalığı, hayvandan insana ısırık ya da tırmıklama yoluyla geçer. Bulaşmaya neden olan, hayvanın salyalarıdır. Salyanın açık bir yarayla, ağız ya da gözle teması da bulaşma yolları arasındadır.

Kuduz, salya transferi yoluyla bulaşan bir hastalık olduğu için, kesiksiz ya da yarasız derinin temasıyla bulaşmaz. İnsandan insana bulaştığı da vaki değildir.

Kuduz riski olan bir bölgede bulunduğunuzda:

• Hayvanlarla temastan kaçının. Enfekte olmuş hayvanlarda olağan dışı davranışlar gözlemlense de bazı durumlarda anormal davranışlara sahip olmayan bir hayvan da kuduz taşıyıcısı olabilir.
• Ölü hayvanlara dokunmaktan kaçının.
• Çocukları kuduz konusunda bilinçlendirin. Herhangi bir hayvan tarafından ısırılmaları, tırmıklanmaları ya da yalanmaları durumunda haber vermeleri konusunda telkinde bulunun.
• Düzenli olarak vücutlarında yara ya da tırmık izi olup olmadığını kontrol edin.

Bunların tedbirlere ilaveten, varsa evcil hayvanınızın ve çiftçilikle uğraşıyorsanız hayvanlarınızın aşılarını ihmal etmeyin.

Isırılma ve Tırmıklanma Durumunda Ne Yapmalıyım?

Kuduz riski bulunan bir bölgede hayvan tarafından ısırıldığınızda ya da tırmıklandığınızda vakit kaybetmeden yapmanız gerekenler şunlardır:

• Yaralı bölgeyi bol sabunlu suyla birkaç dakika yıkayın.
• Yaralı bölgeyi alkol bazlı bir dezenfektanla temizleyin ve sargı beziyle basitçe sarın.
• En yakın sağlık kuruluşuna giderek başınızdan geçeni tüm detaylarıyla anlatın.
• Yurtdışında bile olsanız, geri dönüşünüzü beklemeden bir yerel sağlık kuruluşuna müracaat edin.
• Yurtdışında herhangi bir tıbbi yardım almamış bile olsanız, yurda döndüğünüzde mutlaka bir hekime başvurun.
• Kuduz belirtilerinin ısırıktan birkaç hafta sonra başladığını, semptomlar başladıktan sonra artık çok geç olduğunu, bu süre zarfında yapılacak tıbbi müdahalenin %100 başarılı olduğunu unutmayın.

Kuduz Tedavisi Nasıldır?

Kuduz taşıyıcısı olma ihtimali bulunan bir hayvan tarafından ısırılmanız ya da tırmıklanmanız durumunda, kuduz virüsünden etkilenmemek adına uzman bir hekim tarafından muayene edilmeniz gerekir. Semptom gözlenmeyen hastalara, vaka bildirildiği anda yapılacak ilk müdahale şunları içerir:

• Yaranın temizlenerek dezenfekte edilmesi.
• İlk doz kuduz aşısının yapılması: Daha önce kuduz aşısı olmadıysanız, bir aylık süre zarfında toplam 4 doz kuduz aşısı olmanız gerekecektir.
• Bazı vakalarda, yaralı bölgeye immünglobulin tedavisi uygulanır. İmmünglobulin, kısa vadeli ve anlık bir tedavi şeklidir. Kuduz kapma ihtimalinin neredeyse kesin olduğu durumlarda uygulanır.

Kuduz tedavisine, ısırılma ya da tırmıklanma hadisesi gerçekleştikten sonra, mümkün olan en kısa sürede başlanmalıdır.

Kuduz Belirtileri Nelerdir?

Herhangi bir tedavi alınmaması halinde kuduz enfeksiyonu, vakadan sonraki 3 hafta ile 12 hafta arasında belirtilerini göstermeye başlar. İlk semptomlar şunlardır:

• Yüksek ateş
• Baş ağrısı
• Huzursuz bir ruh hali
• Bazı vakalarda, yara alınan bölgede rahatsızlık hissi

İlk semptomları, birkaç gün sonra şu belirtiler takip eder:

• Kafa karışıklığı ve asabi davranışlar
• Halüsinasyon görme
• Salya artışı ya da ağızda köpükler oluşmaya başlaması
• Kas spazmları
• Yutkunma ve nefes almada güçlükler
• Hareket etmede güçlük (kısmi felç)

Belirtiler görülmeye başladığı andan itibaren kuduz neredeyse ölümcül bir hastalıktır ve geri dönüşü imkansıza yakındır. Bu andan itibaren hekimin odak noktası, hastanın çektiği acının azaltılması olacaktır.

Türkiye’de Kuduz Vakaları

Anadolu Ajansı’na konuşan ve Türkiye ile dünyadaki kuduz görülme sıklıklarına ilişkin bilgileri paylaşan Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Bülent Cengiz, şunları kaydetti:

"Ülkemizde yılda yaklaşık 250 bin kuduz riskli temas oluyor. Sağlık Bakanlığımız bu aşıları ve serumları ücretsiz olarak uyguluyor, hastaların takipleri yapılıyor. Dünyada yılda yaklaşık 36 bin kişi kuduz nedeniyle kaybediliyor, bunlar Asya ve Afrika ülkelerinde. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, ülkemizde de yılda 1 veya 2 kuduz vakası görülüyor. Kuduz virüsü vücuda girmiş olsa bile erken uygulanacak önlemlerle, aşı ve serumla bu öldürücü hastalığı önleyebiliyoruz. Bu açıdan dikkatli olunması önem taşıyor."