İnsomnia Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. İnsomnia, iyi veya yeterince uyunamadığı için kişinin kendini nasıl hissettiği veya işlevlerini nasıl yerine getirdiği gibi konularda aksaklıklar yaşamasıdır. Dünya nüfusunun yaklaşık %10'u tıbbi bir durum olarak nitelendirilebilecek insomnia sorunu yaşamaktadır. İnsomnia genellikle tehlikeli değildir ve tedavisi için ilaçlar ve ruh sağlığı tedavileri de dahil olmak üzere birçok yol vardır.
İnsomnia, gerektiği gibi uyuyamamaktır. Bu, yeterince uyunamadığı, iyi uyunamadığı veya uykuya dalmakta ya da uykuda kalmakta sorun yaşandığı anlamına gelebilir. Bazı insanlar için insomnia küçük bir rahatsızlıktır. Diğerleri içinse insomnia büyük bir sorun olabilir. Uykusuzluğun nedenleri de aynı şekilde büyük farklılıklar gösterebilir.
Vücudun birçok nedenden dolayı uykuya ihtiyacı vardır (ve bilim hala uykunun vücut için neden bu kadar önemli olduğunu anlamaya çalışmaktadır). Uzmanlar, yeterince uyunamadığında bunun uyku yoksunluğuna neden olabileceğini, bunun da genellikle rahatsız edici (en azından) olduğunu ve kişiyi en iyi şekilde çalışmaktan alıkoyduğunu ifade etmektedir.
Uyku alışkanlıkları ve ihtiyaçları kişiden kişiye çok farklı olabilir. Bu farklılıklar nedeniyle uzmanlar çok çeşitli uyku özelliklerini “normal” olarak kabul etmektedir. Bunun bazı örnekleri şunlardır:
Uzmanların uykusuzluğu kategorilere ayırmak için kullandıkları iki ana yol vardır:
Uykusuzluğun hem akut hem de kronik formları çok yaygındır. Dünya genelinde her 3 yetişkinden 1'inde insomnia semptomları görülmekte ve yetişkinlerin yaklaşık %10'u insomnia bozukluğu kriterlerini karşılamaktadır.
Uykusuzluğun birkaç kategoriye ayrılan çeşitli potansiyel semptomları vardır:
Uyumakta güçlük çekmek uykusuzluğun önemli bir belirtisidir. Bunun üç ana yolu vardır ve insanlar genellikle zaman içinde bunlar arasında geçiş yapar:
Elden gelenin en iyisini yapmak için uykuya ihtiyaç olduğundan, insomnia gibi rahatsızlıklar genellikle uyanıkken kişiyi etkileyen semptomlara neden olur. Bunlar aşağıdakileri içerir:
İnsomnia belirtilerinin özellikleri de önemlidir. Belirtiler belirli özelliklere sahipse, kronik insomnia yaşanıyor olunabilir. Bu özellikler şunları içerir:
Uzmanlar insomnianın neden olduğunu tam olarak bilmemektedir ancak mevcut anlayış bu durumun birçok faktörü içerebileceği yönündedir. Bu faktörlerden bazıları neden olabilir ya da sadece nedene katkıda bulunabilir. İnsomnianın tam olarak nasıl ve neden meydana geldiğini anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Neden olabilecek veya katkıda bulunabilecek faktörler aşağıdakileri içerir (ancak bunlarla sınırlı değildir):
İnsomnianın aşağıdaki özelliklere veya durumlara sahip kişilerde görülme olasılığı daha yüksektir:
İnsomnia şiddetli olduğunda veya uzun sürdüğünde, uyku yoksunluğuna neden olur. Uyku yoksunluğuyla ilgili en büyük endişe gündüz uykululuk halidir ve bu durum araç kullanırken ya da uyanık ve dikkatli olmayı gerektiren başka işler yaparken tehlikeli olabilir.
Uyku yoksunluğu ayrıca belirli rahatsızlıkların riskini de artırabilir:
Bir doktor insomnia teşhisini, özellikle kişiye sağlık geçmişi, kişisel koşulları, uyku alışkanlıkları, semptomları ve daha fazlası hakkında sorular sorarak bir dizi yöntemi bir arada kullanarak koyabilir. Ayrıca uykusuzluğa neden olabilecek veya katkıda bulunabilecek diğer durumları ekarte etmek için de bazı testler önerebilir.
İnsominayı doğrudan teşhis edebilecek herhangi bir test yoktur. Bunun yerine testler, insomniaya benzer semptomları olan diğer durumları ekarte etmeye yardımcı olur. En olası testler şunları içerir:
Belirtilere ve diğer faktörlere bağlı olarak başka testler de mümkündür. Hangi testlerin gerekli olduğunu hastaya söyleyebilecek tek kişi doktorudur.
Uykusuzluğu tedavi etmenin, yaşam tarzındaki ve alışkanlıklardaki basit değişikliklerden çeşitli ilaçlara kadar birçok yolu vardır. Uykusuzluğun tedavisine yönelik ana yaklaşımlar şunlardır:
Birçok farklı ilaç türü uykuya dalmaya veya uykuda kalmaya yardımcı olabilir. Bunların çoğu yatıştırıcı veya hipnotik ilaçlar (hem reçeteli hem de reçetesiz) ve ayrıca bazı ruh sağlığı ilaçları ve bazı şifalı bitkiler ve takviyelerdir.
Genel olarak doktor, kişiye olası tedavileri ve onun için hangisinin en iyisi olduğunu söyleyecek en doğru kişidir. Ayrıca tedavilerin olası yan etkileri veya komplikasyonları hakkında da en iyi bilgi kaynağıdır.
Aşağıdaki bilgiler ilaç örnekleri içermektedir ancak mevcut tüm tedavilerin bir listesi değildir. Uykusuzluğu tedavi eden ilaçların herkese yardımcı olmayabileceği unutulmamalıdır. Bazı ilaçlar diğerleriyle etkileşime girebilir ve yaş ile fiziksel sağlık da bu durumda önemli bir rol oynar.
İlaçlar uyumaya yardımcı olabilirken, bazılarının uyku döngüsünü olumsuz etkileyebileceğini de unutmamak önemlidir. Sadece miktar değil, uyku kalitesi de önemlidir. Bu da ilaçları (reçetesiz satılanları bile) dikkatli kullanmak gerektiği anlamına gelir.
Çeşitli reçeteli ilaç türleri insomniayı tedavi edebilir. Bulunulan yere bağlı olarak, bazı ilaçların çalışma şekilleri veya etkileri nedeniyle yasal kısıtlamaları olabilir.
Kontrollü ilaç türleri şunları içerir:
Kontrollü olmayan ilaç türleri şunları içerir:
NOT: Doktorla konuşmadan önerilen melatonin miktarından fazlası alınmamalıdır. 10 miligramın üzerindeki dozlar zararlı olabilir.
Alerjileri tedavi eden antihistaminik ilaçlar da uykuyu getirebilir. Buna örnek olarak difenhidramin ve doksilamin verilebilir.
Birçok bitki veya takviye insomnia tedavisine yardımcı olabilir. Bunların çoğu yaygın ve iyi biliniyor olsa da bir bitkinin veya takviyenin kişi için otomatik olarak güvenli olduğunu varsaymamak en iyisidir. Bitkileri ve takviyeleri almadan önce bir doktorla konuşmak gerekir. Bu, özellikle kişinin herhangi bir tıbbi durumu varsa veya başka ilaçlar kullanıyorsa, olası yan etkilerden veya etkileşimlerden kaçınmaya da yardımcı olur.
Ruh sağlığı uyku yeteneğini büyük ölçüde etkileyebileceğinden, ruh sağlığı hizmetleri doğrudan veya dolaylı olarak uykuyu iyileştirmenin en etkili yollarından biridir. Bir doktor, kişiye olası ruh sağlığı seçenekleri hakkında daha fazla bilgi verecek ve bu tür bir bakımı nasıl alacağı konusunda ona kaynak sağlayacak en iyi kişidir.
Bazı insomnia nedenleri önlenebilirken, diğerleri iyi anlaşılmayan nedenlerle ortaya çıkabilir. İnsomniayı tamamen önlemek mümkün olmasa da daha iyi uyumaya yardımcı olmak için yapılabilecek birçok şey vardır.
İnsomnia genellikle büyük bir endişe kaynağı değildir. İnsomnia çeken çoğu kişi ertesi gün kendini yorgun hissedebilir veya pek iyi hissetmeyebilir ancak bu his genellikle yeterli kalitede uyunduğunda düzelir. Kronik insomnia rahatsız edicidir. Genellikle tehlikeli olmasa da yine de hayatı birçok yönden olumsuz etkileyebilir.
Uyku yoksunluğu belirtileri yaşadığını fark edenlerin bir doktorla iletişime geçmesi iyi bir fikirdir. Doktor, neden uyunamadığının olası nedenlerini araştırabilir. Ayrıca daha iyi uyumaya yardımcı olabilecek rehberlik ve tedavi de sunabilir.
Kısa süreli insomnia, üç aydan kısa bir süredir yaşanan insomniadır. Kronik insomnia üç aydan daha uzun sürer.
Uykusuzluğun nedenleri büyük ölçüde değişebilir, yani ne kadar süre insomnia çekileceği de zaman içinde değişebilir. Doktor, uykusuzluğu ve bunun kişiyi nasıl etkilediğini sınırlamak için neler yapılabileceği hakkında kişiye daha fazla bilgi verebilir.
Uykusuzluğa (ve genel olarak uykuya) yardımcı olmak için yapılabilecek en önemli şeylerden bazıları uyku hijyeni etrafında döner. Bunlar aşağıdakileri içerir ancak bunlarla sınırlı değildir:
Uykusuzluğun birkaç geceden fazla sürdüğü fark edilirse ve/veya günlük rutini, görevleri ve faaliyetleri etkilemeye başlarsa bir doktorla konuşulmalıdır. Aşağıdakiler fark edilirse de yine bir doktorla görüşmek gerekir:
Hamile olmak (ve hamileyken meydana gelen durumlar) uyku yeteneğini önemli ölçüde etkileyebilir. Hamile olmak genellikle fiziksel, hormonal ve psikolojik etkiler de dahil olmak üzere vücutta değişikliklere neden olur. Bunlar uyku rutinini etkileyebilir ve yeterli kalitede uyku almayı zorlaştırabilir. Kişi hamileyse ve uyumakta sorun yaşıyorsa bir doktorla konuşmak önemlidir. Doktor, genellikle neden iyi uyunamadığını ve kişinin kendine yardımcı olmak için neler yapabileceğini daha iyi anlamasına yardımcı olabilir.
COVID-19 uyuma şeklini etkileyebilir ancak uzmanlar bunu nasıl veya neden yaptığını hala tam olarak anlamış değillerdir. Araştırmacılar COVID-19'un hem beyni hem de vücudu tam olarak nasıl etkilediğini hala araştırmaktadır. Ayrıca COVID-19 pandemisiyle ilgili genel stresin de bunda rol oynayabileceği düşünülmektedir.
Uyku, insanların yeterince almayıp sorunlar yaşamaya başlayana kadar hafife alabildikleri bir şeydir. Uyku, sağlığın kritik bir bileşenidir. Kaliteli uyku eksikliği genel sağlık durumunda büyük ya da küçük aksaklıklara neden olabilir.
Uyku sorunu yaşayanların bir doktorla konuşması iyi bir fikirdir. Doktorlar büyük oranda uykuyu iyileştirmeye yardımcı olabilir veya kişiyi ona yardımcı olabilecek bir profesyonele yönlendirebilirler. Bu şekilde uyku ile ilgili endişeler giderilebilir ve uykusu düzene giren kişi artık uyandığında kendini yenilenmiş ve güne hazır hissedebilir.
Gebe Okulu Nedir?
Vertebroplasti Nedir? Hangi Durumları Tedavi Eder? Yan Etkileri Nelerdir?
Lisfranc Yaralanması Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?
Açık Redüksiyon ve İç Sabitleme (ORIF) Nedir? Kimlere Uygulanır? Faydaları Nelerdir?
Bilek Ağrısı Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir?
Osteoporoz Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?
Bacak Kırıkları Neden Olur? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?
Bilek Kırıkları Neden Olur? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?
Subungual Hematom Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?
Medial Tibial Stres Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?