Miyelin Oligodendrosit Glikoprotein Antikoru ile İlişkili Hastalık (MOGAD) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Miyelin Oligodendrosit Glikoprotein Antikoru ile İlişkili Hastalık (MOGAD) Nedir? Belirtileri Nelerdir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Miyelin oligodendrosit glikoprotein antikoru ile ilişkili hastalık (MOGAD), bağışıklık sisteminin sinirlerin etrafındaki koruyucu örtüdeki (miyelin) proteinlere saldırdığı otoimmün bir durumdur. Görme kaybı, kafa karışıklığı ve kas güçsüzlüğü gibi gözleri, beyni ve omuriliği etkileyen semptomlara neden olur. Çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur.

MOGAD Nedir?

Miyelin oligodendrosit glikoprotein antikoru ile ilişkili hastalık (MOGAD), bağışıklık sisteminin (antikorlar) yanlışlıkla merkezi sinir sisteminin bazı kısımlarına saldırdığı otoimmün bir durumdur. Miyelin oligodendrosit glikoprotein (MOG); beyindeki, omurilikteki ve gözlerdeki (optik sinirler) sinirleri (miyelin) çevreleyen koruyucu örtünün bir parçasıdır.

Bağışıklık sistemi vücudu virüsler ve bakteriler gibi hastalığa neden olan şeylerden korur. Bazen bağışıklık sistemindeki antikorlar işlerini yapmak için doğru talimatları alamazlar. Bu olduğunda, bağışıklık sistemi vücudun sağlıklı bir bölümünü tehdit olarak algılar. Bu da iltihaplanmaya yol açar.

Miyeline yapılan bir saldırı demiyelinizasyon olarak bilinir. Antikorlar miyeline zarar verdiğinde, beyinden ve omurilikten vücudun geri kalanına geçen mesajları (sinir sinyalleri) etkiler.

MOGAD'ın yaygın semptomları arasında görme kaybı, kas güçsüzlüğü ve koordinasyon kaybı yer alır. Doktorların bu semptomlardan optik nörit, transvers miyelit ve akut dissemine ensefalomiyelit (ADEM) olarak bahsettiğini duymak da mümkündür.

MOGAD Türleri Nelerdir?

İki ana MOGAD türü şunlardır:

• Monofazik MOGAD: Sadece bir kez semptom atağı yaşanır.
• Nükseden MOGAD: Semptomlar geri gelmeden önce (nüks) bir süre için ortadan kalkar (remisyon).

MOGAD Nadir Görülen Bir Hastalık mıdır?

MOGAD nispeten nadir görülen bir demiyelinizan hastalıktır. Doktorlar farkındalık arttıkça sayıların artmasını beklemektedir. Her yıl milyonda 1 ila 3 kişiyi etkilediği tahmin edilmektedir.

MOGAD'ın Belirtileri Nelerdir?

MOGAD belirtileri gözler, omurilik ve beyin de dahil olmak üzere vücudun farklı bölgelerini etkiler.

MOGAD'ın göz semptomları optik nörit olarak bilinir. Bu semptomlar bir veya iki gözü etkileyebilir ve şunları içerir:

• Bulanık görme.
• Çift görme.
• Görme kaybı.
• Göz ağrısı.
• Renkli görme kaybı.

Omurilik belirtileri (transvers miyelit) şunları içerir:

• Kas zayıflığı.
• Uyuşukluk.
• Bağırsak veya mesane kontrolü sorunları.
• Mesaneyi boşaltmada zorluk.
• Sert kaslar (spastisite).
• Boyunda, sırtta veya karın bölgesinde keskin, şiddetli bir ağrı veya karıncalanma hissi.

Beyni etkileyen semptomlar (ADEM olarak da bilinir) şunları içerir:

• Kafa karışıklığı.
• Denge ve koordinasyon kaybı.
• Baş ağrısı.
• Davranışsal değişiklikler.
• Bilinç kaybı.
• Nöbetler.

MOGAD semptomları ortaya çıkar ve kaybolur. Belirtiler tekrar ortaya çıkmadan önce (nüks) herhangi bir belirtinin görülmediği dönemler yaşanabilir.

MOGAD Semptomları Yetişkinlerde ve Çocuklarda Farklı mıdır?

Belirtiler, özellikle yaşa göre her kişiyi farklı şekilde etkileyebilir.

Çocuklarda MOGAD çoğunlukla beyni hedef alır (ADEM), bu da kafa karışıklığı ve koordinasyon kaybı gibi semptomlara neden olur. Bazen optik nörit de eşlik edebilir.

Yetişkinlerde MOGAD omuriliği ve gözleri hedef alarak güçsüzlük veya uyuşma ve bulanık görme gibi semptomlara neden olur.

MOGAD'a Ne Sebep Olur?

MOGAD'ın nedeni bilinmemektedir. MOGAD kalıtsal değildir ve bilinen bir genetik nedeni yoktur.

MOGAD'ın Komplikasyonları Nelerdir?

Miyelin hasarı vücudun işlevlerini kalıcı olarak etkileyebilir. Aşağıdaki komplikasyonlar yaşanabilir:

• Körlük.
• Mesane veya bağırsak fonksiyon bozukluğu.
• Felç (kollar ve bacaklar).
• Kronik ağrı.
• Kronik yorgunluk.
• Bilişsel bozukluk (öğrenme, hatırlama ve düşünme güçlüğü).

MOGAD ile yaşamak ve onu kendi başına yönetmek zor olabilir. Belirtiler ortaya çıktığında, bunlar kişi keyif aldığı aktivitelerden uzaklaştırabilir ve kendini çaresiz hissetmesine neden olabilir. Bu nedenle birçok insan MOGAD ile depresyon yaşar.

MOGAD Nasıl Teşhis Edilir?

Bir doktor fiziki muayene, nörolojik muayene ve testlerden sonra MOGAD teşhisi koyacaktır. Muayene sırasında semptomlar ve tıbbi geçmiş hakkında daha fazla bilgi edinecektir. Testler MOGAD'ın aşağıdaki gibi belirteçlerini arar:

• Beyaz kan hücresi sayısında artış (iltihaplanma sırasında ortaya çıkar).
• Beyin veya omurilik lezyonları.
• MOGAD'da genellikle bulunmayan ancak diğer hastalıklarda mevcut olan oligoklonal bantlar (antikor grupları).

MOGAD teşhisi için yardımcı testler şunları içerir:

• Kan testleri.
• Görme muayenesi.
• Lomber ponksiyon.
• MR (manyetik rezonans görüntüleme) taraması.

MOGAD'ı teşhis etmek zor olabilir. Belirtiler, örneğin multipl skleroz gibi diğer durumlara benzer.

MOGAD Teşhisi Ne Zaman Konur?

Çoğu insan 20'li veya 30'lu yaşlarında MOGAD teşhisi alır ancak bu durum herhangi bir yaştaki herkesi etkileyebilir. Çocuklara genellikle 11 yaşından önce teşhis konur.

MOGAD Tedavi Edilebilir mi?

Şu anda MOGAD için hastalığı tümüyle ortadan kaldıran bir tedavi mevcut değildir.

MOGAD Nasıl Tedavi Edilir?

MOGAD semptomlarının ani başlangıcı (akut) için çeşitli tedavi seçenekleri şunları içerir:

• Steroidler (metilprednizolon), üç ila beş gün boyunca intravenöz olarak (koldaki bir damar yoluyla) verilir.
• Plazma değişimi, bir makine kandan plazmayı alır, kan hücrelerinden ayırır ve daha sonra kan hücreleriyle birlikte plazma yerine geçen bir sıvıyı vücuda geri verir.
• İntravenöz immünoglobulin (IVIG), kandaki antikorları koldaki bir damardan verilen donör antikorları ile değiştirir.
• Ağız yoluyla alınan bağışıklık baskılayıcı ilaçlar.

MOGAD semptomlarının nüksetmesini önlemek için uzun süreli tedavi şunları içerir:

• İmmünsüpresan ilaçlar.
• Mikofenolat mofetil.
• Rituximab.
• Azatioprin.
• IVIG infüzyonları veya subkutan immünoglobulin enjeksiyonları.

Her tedavi türünün olası yan etkileri vardır. Doktor tedaviye başlamadan önce her bir tedavinin nasıl çalıştığını ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini açıklayacaktır.

Doktor, komplikasyonlar ortaya çıkarsa rehabilitasyon programlarına katılmayı önerebilir. Rehabilitasyon, miyelin hasarı görüşü ve fiziksel hareketleri etkiliyorsa günlük rutininin nasıl yürütüleceği ve bağımsız olarak nasıl hareket edileceğini öğrenmeye yardımcı olabilir.

MOGAD Önlenebilir mi?

MOGAD'ı önlemenin bir yolu yoktur. Daha fazla bilgi edinmek için araştırmalar devam etmektedir. Doktor, olası tedavi ve önleme yöntemleri hakkında bilgi edinmek için klinik çalışmalara (insanlar üzerinde yapılan çalışmalar veya testler) katılmayı önerebilir.

MOGAD’ın Seyri Nasıldır?

MOGAD'ın seyri hakkında daha fazla bilgi edinmek için çalışmalar devam etmektedir. Çoğu zaman hastalar iyi bir seyre sahiptir. Görme yetisinde kalıcı değişiklikler yaşanabilir. Ayrıca bazı tedaviler (uzun süreli immünosupresan kullanımı gibi) enfeksiyon gibi yan etkilerin ortaya çıkma riskini artırabilir.

MOGAD İçin Beklenen Yaşam Süresi Nedir?

MOGAD yaşam beklentisini doğrudan etkilemez. Yaşam beklentisinin değerlendirilmesinde birçok faktör rol oynar. Doktor duruma göre kişiye en güncel bilgileri verebilir.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Aşağıdakiler fark edilirse doktora haber verilmelidir:

• Belirtilerin aniden başlaması.
• Görüşte değişiklikler.
• Hareket kabiliyetiyle ilgili sorunlar.
• Tedaviden sonra kötüleşen belirtiler.
• Tedavinin yan etkileri.

Vücudunu en iyi tanıyan, kişinin kendisidir. Bir şeyler doğru görünmüyorsa doktorla iletişime geçilmelidir. İlk kez nöbet geçiriliyorsa acil servise başvurulmalıdır.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Ne tür bir tedavi önerirsiniz?
• Uzun süreli tedaviye ihtiyacım var mı?
• Tedavinin yan etkileri nelerdir?
• Belirtiler alevlenirse ne yapmalıyım?

MOGAD teşhisi aldıktan sonra muhtemelen birçok soru ortaya çıkar. Sırada ne var? Belirtiler tekrar ne zaman ortaya çıkacak? Nedeni bilinmeyen bir durumun ağırlığı altında kaybolmuş hissetmek normaldir. Vücut kendisine yapılan bir saldırıdan kurtulurken, bu belirsizlik ruh sağlığı üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bilinmeyen çok şey olsa da bakım ekibinin endişeleri hafifletmek ve soruları yanıtlamak için hazır olduğu bilinmelidir. Doktorlar, ortaya çıktıklarında semptomları yönetmeye ve gelecekteki atak riskini azaltmak için adımlar atmaya yardımcı olabilir.