Yüksek Riskli Gebelik Nedir? Kriterleri Nelerdir?

Yüksek Riskli Gebelik Nedir? Kriterleri Nelerdir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları bulabilirsiniz. Yüksek riskli gebelik; hamile kişi, fetüs veya her ikisi için artan sağlık riskleri içeren bir hamileliktir. Belirli sağlık koşulları ve kişinin yaşı (hamileyken 35'in üzerinde veya 17'nin altında olmak) hamileliği yüksek riskli hale getirebilir. Bu tip gebelikler, komplikasyon olasılığını azaltmak için yakın izleme gerektirir.

Yüksek Riskli Gebelik Nedir?

Tüm gebelikler risk taşır. "Yüksek riskli" gebelik; hamile kişi, fetüs veya her ikisi için artan sağlık riskleri taşıyan herhangi bir gebeliktir. Yüksek riskli gebelikleri olan kişiler doğum öncesinde, sırasında ve sonrasında ekstra bakıma ihtiyacı olabilir. Bu, komplikasyon olasılığını azaltmaya yardımcı olur.

Yüksek riskli olarak kabul edilen bir hamilelik geçirmiş olmak, hamile kişinin veya fetüsün sorun yaşayacağı anlamına gelmez. Pek çok insan, özel sağlık ihtiyaçları olmasına rağmen sağlıklı gebelikler yaşar ve normal doğum yapar.

Yüksek Riskli Gebelik Ne Kadar Yaygındır?

ABD'de yaklaşık 50.000 kişi her yıl ciddi gebelik komplikasyonları yaşamaktadır. Genel olarak, siyah insanların hamilelikle ilgili komplikasyonlardan ölme olasılığı beyaz insanlara göre yaklaşık üç kat daha fazladır.

Yüksek Riskli Gebeliğe Ne Sebep Olur?

Gebeliği yüksek riskli yapan faktörler aşağıdakiler gibidir:

• Önceden var olan sağlık koşulları,
• Hamilelikle ilgili sağlık durumları,
• Yaşam tarzı faktörleri (sigara, uyuşturucu bağımlılığı, aşırı alkol kullanımı ve belirli toksinlere maruz kalma gibi etkenler),
• Yaş (hamileyken 35'in üzerinde veya 17'nin altında olmak).

Yüksek Riskli Gebelik İçin Yaygın Risk Faktörleri Nelerdir?

Önceden bazı rahatsızlıkları olan kişilerin hamilelik sırasında artan sağlık riskleri vardır. Bu koşullardan bazıları aşağıdakiler gibidir:

• Lupus veya multipl skleroz (MS) gibi otoimmün hastalıklar,
• COVID-19,
• Yüksek tansiyon,
• HIV/AIDS,
• Böbrek hastalığı,
• Düşük vücut ağırlığı (BMI’nin 18.5'ten az olması),
• Depresyon gibi ruh sağlığı bozuklukları,
• Polikistik over sendromu (PCOS),
• Tiroit hastalığı,
• Kan pıhtılaşma bozuklukları.

Hamile kişi ve fetüs için risk oluşturabilecek hamilelikle ilgili sağlık durumları aşağıdakiler gibidir:

• Fetusta doğum kusurları veya genetik koşullar,
• Fetusta zayıf büyüme,
• Gestasyonel diyabet,
• Çoğul gebelik (ikizler veya üçüzler gibi birden fazla fetüsün olduğu gebelik),
• Preeklampsi ve eklampsi,
• Geçmişte erken doğum yapmış olmak veya önceki gebeliklerle ilgili diğer komplikasyonlar.

Yüksek Riskli Gebeliğin Belirtileri Nelerdir?

Hamilelik yüksek riskli kabul edilsin veya edilmesin, kişi hamilelik sırasında aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşarsa hemen doktoruyla iletişime geçmelidir:

• Geçmeyen karın ağrısı,
• Göğüs ağrısı,
• Baş dönmesi veya bayılma,
• Aşırı yorgunluk,
• Fetusun hareketinin durması veya yavaşlaması,
• 38° C'nin üzerinde ateş,
• Kalp çarpıntısı,
• Normal sabah bulantısından daha kötü olan mide bulantısı ve kusma,
• Geçmeyen veya kötüleşen şiddetli baş ağrısı,
• Yüzde veya uzuvlarda şişlik, kızarıklık veya ağrı,
• Kendine veya fetüse zarar vermeyle ilgili düşünceler,
• Nefes almakta güçlük çekmek,
• Vajinal kanama veya akıntı.

Hangi Yaştaki Hamilelik Yüksek Riskli Kabul Edilir?

35 yaşından sonra ilk kez hamile kalan kişilerde gebeliğe dair riskler yüksektir. Araştırmalar, bu kişilerin daha genç insanlara göre komplikasyon yaşama olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bunlar, erken gebelik kaybı ve gestasyonel diyabet gibi gebelikle ilgili sağlık durumlarını içerebilir.

17 yaşın altındaki gençler de gebe kalmaları durumunda yüksek riske sahiptir çünkü bu kişiler aşağıdaki durumlarla ilişkilidir:

• Anemik olabilirler,
• Kapsamlı doğum öncesi bakım alma ihtimalleri daha düşüktür,
• Prematüre (erken) doğum yapma olasılığı daha yüksektir,
• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara sahip olduklarından habersiz olabilirler.

Yüksek Riskli Gebeliğin Potansiyel Komplikasyonları Nelerdir?

Yüksek riskli bir hamilelik, hamile kişi veya fetüs için hayati tehlike oluşturabilir. Ciddi komplikasyonlar aşağıdakiler gibidir:

• Preeklampsi (gebelikten kaynaklanan yüksek tansiyon),
• Eklampsi (gebelikten kaynaklanan nöbet),
• Erken doğum,
• Sezaryen doğum,
• Doğumda, doğum sırasında veya doğumdan sonra aşırı kanama,
• Düşük veya yüksek doğum ağırlığı,
• Doğum kusurları,
• Fetüsün beyin gelişimi ile ilgili sorunlar,
• Bebeğin yenidoğan yoğun bakım ünitesine ihtiyaç duyması,
• Hamile kişinin yoğun bakım ünitesine ihtiyaç duyması,
• Düşük,
• Ölü doğum.

Yüksek Riskli Gebelik Nasıl Teşhis Edilir ve İzlenir?

Erken ve eksiksiz bir doğum öncesi bakım almak çok önemlidir. Yüksek riskli bir hamileliği saptamanın ve teşhis etmenin en iyi yolu budur. Kişi doktoruna sağlık geçmişi ve geçmiş gebelikleri hakkında bilgi verdiğinden emin olmalıdır. Yüksek riskli bir hamileliği olanların, hamilelikleri boyunca özel takibe ihtiyaçları olabilir.

Kişinin hem kendisinin hem de fetüsün sağlığını izlemeye yönelik testler aşağıdakiler gibidir:

• Genetik durumları veya doğuştan gelen belirli doğum kusurlarını kontrol etmek için kan ve idrar testi,
• Konjenital koşulları taramak amacıyla fetüsün görüntülerini oluşturmak için ses dalgalarını kullanan ultrasonografi,
• Ultrason kullanarak fetüsün nefesini, hareketlerini ve amniyotik sıvıyı izleyen biyofiziksel bir profil gibi fetüsün yeterli oksijen aldığından emin olmak için izleme ve kalp atış hızını izleyen bir stressizlik testi (non-stress test).

Yüksek Riskli Gebelik Nasıl Yönetilir?

Yüksek riskli bir gebeliğin yönetimi, hamile kişinin özel risk faktörlerine bağlı olacaktır. Bakım planı aşağıdaki gibi olabilir:

• Doğum uzmanıyla daha yakın takip,
• Maternal fetal tıp (yüksek riskli gebelik) uzmanı ile konsültasyon,
• Diğer tıp uzmanlarıyla yapılacak bir değerlendirme,
• Daha fazla ultrason ve daha yakın fetal değerlendirme,
• Evde kan basıncı izleme,
• Önceden var olan durumları yönetmek için kullanılan ilaçların dikkatli bir şekilde izlenmesi.

Hamile kişinin kendi sağlığı ya da fetüsün sağlığı tehlikedeyse, doktor doğum indüksiyonu veya sezaryen önerebilir.

Yüksek Riskli Bir Hamilelik Nasıl Önlenebilir?

Hamilelik komplikasyonları riski, aşağıdaki şekillerde azaltabilir:

• Uyuşturucu ve alkolden kaçınmak,
• Hamile kalmadan önce potansiyel sağlık risklerini belirlemek. Ailevi ve kişisel tıbbi geçmiş hakkında doktora bilgi vermek,
• Hamilelikten önce sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak,
• Daha önceden var olan sağlık koşullarını yönetmek,
• Uzun süreli ilaçların hamilelik sırasında alınmasının güvenli olduğundan emin olmak,
• Eğer kullanılıyorsa sigarayı bırakmak,
• Gebeliği 18 ila 34 yaşları arasında planlamak,
• Güvenli cinsel ilişkiye girmek.

Yüksek Riskli Gebeliği Olan Kişiler İçin Hamileliğin Seyri Nasıldır?

Riskli gebelik geçiren birçok kişi herhangi bir sorun yaşamamakta ve sağlıklı bebekler dünyaya getirmektedir.

Gelecekte aşağıdakiler başta olmak üzere sağlık sorunları açısından daha yüksek bir risk altında olabilirler:

• Gelecekteki gebeliklerde komplikasyonlar,
• Doğum sonrası depresyon,
• Yüksek tansiyon,
• Kalp-damar hastalığı,
• Tip 2 diyabet,
• Felç.

Bazı yüksek riskli gebelikler, çocuğun aşağıdaki risklerini de artırabilir:

• Davranış sorunları,
• Solunum bozuklukları,
• Gastrointestinal hastalıklar,
• Büyüme ve gelişme gecikmeleri,
• Ruh sağlığı koşulları,
• Nörolojik bozukluklar,
• Obezite ve diyabet,
• Görme, işitme veya diş problemleri.

Ne Zaman Doktor ile İletişime Geçilmelidir?

Hamilelikle ilgili komplikasyonların, hamileliğin sona ermesinden altı hafta sonrasına kadar ortaya çıkması mümkündür. Yeni doğum yapmış bir kişi sağlığına çok dikkat etmeli ve anormal bir şey fark ederseniz mutlaka doktoruna haber vermelidir.

Çeşitli faktörler hamileliği yüksek riskli hale getirebilir. Bu faktörler; yaş ve belirli sağlık koşullarını içerir. Yüksek riskli bir hamileliği olan kişi, doğumdan önce, doğum sırasında ve sonrasında ekstra bakıma ihtiyaç duyabilir. Hamile lişi, kapsamlı bir doğum öncesi bakım aldığından emin olmalıdır. Hamilelik komplikasyonları riskini azaltmak için bir doktorla yakın iletişimde kalınmalıdır.