Perthes Hastalığı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Perthes hastalığı, kalça eklemini etkileyen, nadir görülen bir çocukluk çağı hastalığıdır. Top ve yuva şeklindeki kalça ekleminin top (femur başı) kısmındaki kemik, kanlanma yetersizliğinden ölür. Kan akışı geri döndüğünde yeni bir femur başı oluşur. Tedaviler arasında zaman/gözlem, ilaçlar, fizik tedavi, alçı ve ameliyat yer alır. Çoğu çocuk herhangi bir sınırlama olmaksızın normal aktivitelerine geri döner.

Perthes Hastalığı Nedir?

Legg-Calvé-Perthes hastalığı olarak da adlandırılan Perthes hastalığı, yalnızca çocukları etkileyen nadir bir kalça hastalığıdır. Bu hastalık, femurun yuvarlak başına (uyluk kemiği) yani top ve yuva şeklindeki kalça ekleminin top kısmına geçici bir kan akışı kaybı olduğunda gelişir.

Kan temini, kemiğe oksijen ve besin sağladığı için kemik için son derece önemlidir. Kan akışının olmaması kemik hücrelerinin ölmesine neden olur. Bu sürece osteonekroz veya avasküler nekroz adı verilir. Kan akışı yeterince uzun süre kesintiye uğrarsa, kemik zayıfladığında femurun top kısmı sonunda çökebilir. Kan temini, femur başına geri döndüğünde kemik gücünü artırabilir ancak femurun şekli kalıcı olarak bozulabilir.

Perthes Hastalığı Ne Kadar Yaygındır?

Perthes hastalığı nadirdir ve yaklaşık olarak her 10.000 çocuktan birini etkiler. Perthes hastalığı genellikle 4 ila 8 yaş arasındaki çocukları etkiler ancak 2 ila 12 yaşları arasında da görülebilir. Çocukların %15 kadarında her iki kalça da etkilenir.

Perthes Hastalığı Kimlerde Görülür?

Perthes hastalığı erkeklerde kızlara göre beş kat daha sık görülür. Perthes hastalığı genellikle çok aktif, hatta atletik denilebilecek çocukları etkiler. Bu çocuklar yaşlarına göre ortalamadan daha ufak tefek olma eğilimindedir. Hastalık ayrıca Asyalılar, Eskimolar ve Kafkasyalılarda daha yaygındır. Yerli Amerikalılarda, Afrika kökenli insanlarda, Polinezyalılarda, siyahlarda ve Avustralya yerlilerinde çok daha düşük bir insidans oranı vardır.

Pasif içicilik yani sigara dumanına maruz kalmak, kesin nedenleri bilinmemekle birlikte çocukların Perthes hastalığı riskini artırabilir.

Perthes Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Perthes hastalığında teknik olarak femur başı ölür çünkü ona giden kan akışı geçici olarak kesilir. Bu durumun meydana gelmesinin sebepleri kesin olarak bilinmemektedir. Genetiğin rol oynayabileceğine dair bazı deliller olsa da bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu açıktır. Uyluk kemiğine sabit bir kan akışının olmaması bir dizi olaya neden olur.

• Önce femur başındaki kemik hücreleri ölür.
• Daha sonra bu bölgedeki zayıflık, femur başının nihayetinde çökmesine (genellikle iki yıllık bir süre içinde meydana gelir) ve yuvarlaklığını kaybetmesine neden olur. Buna fragmentasyon adı verilir.
• Hasarlı kemik dokusu daha sonra vücut tarafından emilir.
• Kan akışı geri geldiğinde, yeni kemik dokusu gelişecek ve burası yeni bir femur başı şeklini alacaktır. Bu aşama da yine birkaç yıl sürebilir.
• Son olarak kemik nihai şeklini alır ancak bu son şekil her zaman olması gerektiği gibi mükemmel, yuvarlak bir biçimde değildir.

Uyluk kemiği başının ne kadar iyi iyileşerek yuvarlak bir şekle dönüştüğü, kemik çökmesinin derecesine ve hastalık sürecinin başladığı sırada çocuğu kaç yaşında olduğuna bağlıdır. Kemik, küçük çocuklarda daha iyi bir biçimde yeniden şekillenme eğilimindedir ve çocuk büyüdükçe kemik de düzelir.

Perthes Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Perthes hastalığının ilk belirtileri genellikle topallama veya çocuğun yürüme ya da koşma şeklinde görülen değişikliklerdir. Çocuk bu değişiklikleri fark etmeyebilir veya hissetmeyebilir. Genellikle bunu fark eden çocuğun oyun oynamasını izleyen ebeveynler olur.

Hastalığın diğer semptomlar şunlardır:

• Kalça bölgesinde, kasıkta, uylukta ve hatta dizde ağrı,
• Kalça bölgesinde kas spazmlarına neden olabilecek tahriş ve iltihaplanma,
• Aktivite halindeyken ağrı, dinlenirken rahatlama,
• Kalça ekleminde sertlik veya hareketinde azalma.

Ağrı aylarca aralıklı olarak gelip gidebilir ve ilişkili bir yaralanma olmaksızın ortaya çıkar.

Bazı çocuklar çok fazla acı hisseder veya hiç acı hissetmezler. Düşme veya başka bir yaralanma nedeniyle bir röntgen çekilene ve görüntü çocuğun bu durumdan etkilendiğini gösterene kadar Perthes hastalığı fark edilemeyebilir.

Çocukta yukarıdaki belirtilerden herhangi biri varsa ve Perthes hastalığı olabileceğinden şüpheleniliyorsa, bu durumu araştırmaya başlayabilecek olan bir doktorla iletişime geçmek gerekmektedir.

Perthes Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Çocuk Perthes hastalığının semptomlarına sahipse, doktor bir röntgen filmi isteyecektir. X-ışınları, bir teşhisi doğrulamanın en yaygın yollarından biridir. Doktor, hastalığın ne kadar ilerlemiş olabileceğini görmek için manyetik rezonans (MR) gibi ek çalışmalar da isteyebilir.

Doktorlar hastalığın ilerlemesini kontrol etmek için başka testler de isteyebilir. Bunlar, kas atrofisi (kas dokusu kaybı) olup olmadığını belirlemek için çocuğun uyluğunun ölçülmesini içerir. Doktorlar ayrıca çocuğun hareket açıklığını test etmek için onun bazı aktiviteler gerçekleştirmesini de isteyebilir.

Perthes Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Perthes hastalığının tedavisi, çocuğun bu rahatsızlığın hangi evresinde olduğuna ve yaşına bağlı olarak değişir. Tedavi genellikle, hareketsiz kalma dönemleri (çocuğun kalçasının hareket etmesini engelleme yöntemleri) ve normal aktiviteyi sınırlamayı gerektirir. Küçük çocuklar için doktor, bekle ve gör yaklaşımını benimseyebilir. Bu, mümkün olan ilaçlarla tedavi veya o bölgeye ağırlık verme kısıtlamaları olabilir. Daha büyük çocuklar cerrahi veya cerrahi olmayan yöntemlerle tedavi edilebilir.

• Cerrahi olmayan tedaviler, ibuprofen, naproksen sodyum gibi anti-inflamatuar ilaçların kullanımını ve fizik tedaviyi içerir. Bazı çocukların tedavi sürecinde koltuk değnekleriyle yürümesi veya yatak istirahatine alınmaları gerekebilir. Hastalık ilerlemeye devam ederse bir sonraki adım, kalçaları iyileşme için en iyi pozisyonda tutmak için çocuğu alçıya almak olabilir. Genellikle 6 ila 8 yaşından küçük hastalar ameliyatsız tedavi edilebilir.
• Doktor, çocuğun durumunun kötüleştiğini tespit ederse ameliyat gerekebilir. Cerrahi tedavi, kalça kemiklerinin düzgün hizalanmasını sağlayabilir. Bunları yerlerinde tutmak için vidalar veya plakalar yerleştirilebilir (daha sonra çıkarılacaktır). Onarımı korumak ve iyileşmeyi en üst düzeye çıkarmak için, çocuğun ameliyattan sonraki 6 ila 8 hafta kadar alçıya alınması gerekebilir.
• Ameliyattan sonra, çocuğun iyileşmeye devam etmesine yardımcı olması amacıyla genellikle fizik tedavi gerekecektir.

Çocuk ister ameliyatlı ister ameliyatsız bir biçimde tedavi edilsin, nasıl iyileştiğini belirlemek için süreç boyunca bir dizi röntgen çekilir. Çocuğun bu X-ışınları ile aldığı radyasyon miktarının göreceli olarak çok küçük bir miktar olduğunu ve çocuğun gelecekteki sağlığı için bir tehlike oluşturmadığını bilmek önemlidir.

Perthes Hastalığı Önlenebilir mi?

Ne yazık ki Perthes hastalığını önlemenin bilinen bir yolu yoktur.

Perthes Hastalığı Teşhisi Konan Çocuklar İçin Süreç Nasıldır?

Perthes hastalığının tedaviye iyi cevap verme şansı yüksektir. Çoğu durumda, 2 ila 5 yıllık tedavi ve gözlemden sonra birçok çocuk herhangi bir sınırlama olmaksızın normal aktivitelerine geri dönebilir. 6 veya daha küçük yaşta Perthes hastalığı geliştiren çocuklar, yalnızca gözlemle mükemmel bir seyre ve iyileşmeye sahip olabilirler.

Perthes hastalığı önlenemese de çeşitli tedavileri mevcuttur ve bunlar oldukça başarılı olabilir. Bazı çocuklar hiçbir belirti göstermezken bazılarında hafif ağrı ve güç fark edilen belirtiler görülür. Ebeveyn olarak, çocuğun yürüme veya koşma mekaniklerindeki herhangi bir değişikliğe, herhangi bir topallama belirtisine dikkat etmek önemlidir. Çocuğunda bu belirtileri gören ebeveyn, bir doktorla görüşmek için randevu almalıdır.