Omuz Protezi Ne Zaman İyi Bir Seçenektir?

Omuz Protezi Ne Zaman İyi Bir Seçenektir? başlıklı makalemizde konuya dair detaylara değineceğiz. Omuzdaki ileri osteoartrit ağrı ve işlev kaybına neden olduğunda ve cerrahi olmayan tedaviler artık yardımcı olmadığında, eklem replasmanı (protez) ameliyatı bir seçenek haline gelebilir.

İmplant tasarımındaki gelişmeler ve daha dikkatli hasta seçimi, son yıllarda omuz protezi sonuçlarını ve protezlerin ömrünü iyileştirmiştir. Bu ameliyatlar yılda 70.000'den fazla yapılmaktadır ve bu da omuz replasmanlarını en hızlı büyüyen eklem replasmanı prosedürü haline getirmiştir.

Kimler Omuz Protezi İçin Adaydır?

Osteoartrit, omuz protezi için yaygın bir nedendir ancak tek neden bu değildir. Çoğunlukla artrit veya kronik rotator manşet sorunlarından kaynaklanan kronik omuz ağrısı olan orta ve ileri yaştaki yetişkinlere omuz protezi önerilir.

Omuz bir top ve soket eklemidir. Üst kol kemiğinin (humerus) tepesindeki kemikli bir top, kürek kemiğindeki (skapula) sığ bir yuvaya (glenoid) oturur. Rotator manşet adı verilen dört kas eklemi çevreler ve stabilite ile geniş bir hareket aralığı sağlar.

Omuz ekleminde aşırı kullanım, travma veya enflamatuar bir süreç nedeniyle osteoartrit gelişebilir. Rotator manşet travmatik bir yaralanma nedeniyle de hasar görebilir ancak daha sıklıkla yaşlanmanın bir fonksiyonu olarak zamanla zayıflar ve yırtılır.

Osteoartrit İçin Omuz Protezleri

Osteoartrit, genellikle kemiklerin uçlarını kaplayan ve düzgün hareket etmeyi sağlayan bir malzeme olan kıkırdağın aşınmasından kaynaklanan dejeneratif bir durumdur. Kıkırdak gittikçe incelir ve kemik kemiğe yaklaşıp artrit noktasına gelinir.

Kronik ağrı genellikle üst kolda ve omzun ön ve arka kısmında hissedilir. Hareketlerle, özellikle de baş üstü aktivitelerle şiddetlenir. İleri evrede sertlik gelişir. Kolu kaldırmak ve sırta uzanmak zorlaşır. Osteoartrit başlangıçta, nonsteroid antienflamatuar ilaçlar ve hareket açıklığını iyileştirmek için fizik tedavi ile tedavi edilebilir. Kortikosteroid enjeksiyonları genellikle etkilidir ancak artrit kötüleştikçe işe yaramayı bırakırlar. Bu önlemler artık yardımcı olmadığında, eklem replasmanı ameliyatı düşünülebilir.

Rotator Manşet Yırtıkları İçin Omuz Protezleri

Zaman içinde aşınma ve yıpranmadan kaynaklanan dejeneratif rotator manşet yırtıkları çok yaygındır. Bunlar her zaman semptomlara neden olmaz. Ortaya çıktıklarında, ağrı modeli osteoartrite benzer. Bununla birlikte, insanlar sertlikten daha fazla güçsüzlüğe sahip olma eğilimindedir.

Rotator manşet yırtıkları başlangıçta osteoartrit ile aynı tip cerrahi olmayan önlemlerle tedavi edilir. Yaralanma geçirmiş genç ve aktif bir kişide bunlar başarısız olursa ve rotator manşet yırtığı büyük değilse, genellikle kasları onarmak için ameliyat ilk seçenektir. Amaç, onarılabilecek herhangi bir rotator manşeti kurtarmaktır ancak yırtık çok uzun sürmüşse, kas kaybı varsa veya tamir edilemiyorsa, kişi ters omuz replasmanı adı verilen geleneksel (anatomik) omuz replasmanına alternatif bir yöntem için aday olabilir. Daha önceki onarım girişimleri başarısız olan kişiler de bu ameliyatı olabilir.

Artrit Ağrısı İçin Neler Yapılabilir?

Artrit ağrısı için önce aşağıdakiler denenebilir:

• Fizik tedavi: Bir terapist hastaya yapılması gereken egzersizleri öğretebilir ve ayakkabı ekleri veya omuzluklar gibi başka müdahaleler önerebilir.
• Aktif kalmak: Aerobik, kuvvetlendirme ve esneme egzersizlerinin bir kombinasyonu uygulanabilir.
• Kilo vermek: Ekstra ağırlık, eklemler üzerindeki yükü artırır.
• İlaç almak: Steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar doktorun belirttiği şekilde alınmalıdır.

Omuz Protezi Nasıl Yapılır?

Anatomik total omuz protezi ameliyatında eklemin yerini iki parçalı bir implant alır. Üst kol kemiğine takılan bileşen, genellikle humerustan aşağı yerleştirilen bir sapa bağlı metal bir toptur. Diğer bileşen ise yuvanın yerini alan fincan şeklinde bir plastik parçasıdır. Buna anatomik omuz protezi denir çünkü implant normal omuz anatomisini taklit eder.

Bu prosedürden hasta memnuniyeti %90'ın üzerindedir. Omuz replasmanının uzun ömürlülüğü önemli ölçüde artmıştır. Osteoartrit için bu ameliyatı olan kişilerin yaklaşık %90'ı 15 yıl sonra hala orijinal implantlarına sahiptir. Eskiden humerusa uzun saplı implantlar yerleştirilirdi. Yeni implant tasarımlarında daha kısa saplar tercih edilmektedir ve kemik kalitesi iyiyse sapsız implantlar da kullanılabilmektedir. Bu da ameliyatı daha az invaziv hale getiriyor ve daha fazla kemiği korur. Soket tarafının tasarımı da daha dayanıklı malzemeler ve daha iyi oturan implantların kullanımıyla gelişmiştir.

Anatomik omuz replasmanının bir sınırlaması, sağlam bir rotator manşete sahip olma gerekliliğidir. Bunun nedeni rotator manşetin topunun omuz eklemindeki sığ yuvaya oturtmasıdır. Omuz çevresindeki diğer kaslar eklemi hareket ettirir. Zayıf veya yırtık rotator manşeti olan kişilerde anatomik omuz protezi yapılamaz. Bu kişilerin ters prosedürü yaptırmaları mümkün olabilir.

Ters Omuz Protezi Hangi Durumlarda Yapılır?

Ters omuz protezi, implantın iki bileşeninin konumlarının tersine çevrilmesi dışında anatomik versiyona benzer. Top soket tarafına, soket de top tarafına yerleştirilir. Bu, eklemi sabit tutmak için rotator manşet kaslarına sahip olmama sorununu çözer çünkü soket daha derin yapılabilir ve implantın iki parçası birbirine bağlanır.

Ters omuz protezi öncelikle kronik rotator manşet yırtığı olan ve artrit geliştirmiş kişiler için yapılır. Ayrıca, önemli kemik kaybına yol açan çok şiddetli artrit, onarılamayan kemik kırıkları ve anatomik omuz replasmanının revize edilmesi gerektiğinde de bu prosedür tercih edilebilir.

Omuz Protezi Ameliyatından Ne Beklenir?

Her iki omuz protezi seçeneğinde de genellikle ameliyattan sonraki gün eve dönülebilir. Anestezideki gelişmeler ameliyat sonrası ağrı kontrolünü iyileştirmiş ve ağrı kesici ilaçlara olan ihtiyacı azaltmıştır. İkinci haftaya kadar ağrı genellikle azalır ve yavaş yavaş omzu hareket ettirme becerisi geri kazanılır. Ameliyattan dört ila altı hafta sonra pasif hareket açıklığı egzersizleri yapılabilir. Bunu aktif hareket açıklığı ve güçlendirme egzersizleri izleyecektir. Çoğu insan üç ay sonra iyi bir fonksiyona sahip olur ve omuzlarını güçlendirmeye devam eder. Bir yıl içinde çoğu insan kendisine omuz protezi takıldığını hissetmez duruma gelir.

Her iki prosedür de ağrının giderilmesinde çok etkilidir. Anatomik prosedürden sonra normale yakın hareket açıklığı kazanılması gerekir. Ters omuz protezi ile özellikle sırta uzanırken muhtemelen %10 ila %20 oranında bir hareket açıklığı kaybedilir.