Kolonoskopi Ne Kadar Güvenlidir?

Kolonoskopi Ne Kadar Güvenlidir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Eğlenceli olmayabilirler ancak kolonoskopiler düşük riskli ve yüksek getirili prosedürlerdir. Kolorektal kanser, en sık görülen üçüncü kanser türü olup, kansere bağlı ölümlerin ise ikinci en sık nedenidir.

Kolon kanserine yakalanan insanların çoğu 50 yaşın üzerindedir. Ancak son birkaç on yılda, kolon kanseri oranı  genç yetişkinlerde artmıştır. Bu hastalık, ailesinde hastalık öyküsü olmayan sağlıklı kişiler dahil herkesi etkileyebilir.

Kolorektal kanser yaygındır ancak önlenmesi mümkündür. Kalın bağırsağınız varsa, risk altındasınız demektir ancak kolonoskopiler riski azaltmak için en iyi araçtır.

Kolonoskopiler Neden Önemlidir?

Kolon kanseri, kolon veya rektumun iç yüzeyinde gelişen ve polip adı verilen büyümelerden başlar. Polipler oldukça yaygındır. İnsanların yaklaşık yüzde 50’sinin hayatının bir noktasında kolonoskopi sırasında bunlar ortaya çıkacaktır.

Tüm polipler tehlikeli değildir ancak belirli tipler, özellikle adenomatöz polipler ve sapsız tırtıklı polipler, kanserli hale gelebilir. Kolonoskopi sırasında doktorlar endişe verici görünen tüm polipleri tespit eder ve çıkarır. Poliplerin çıkarılması (polipektomi olarak da bilinir) kolorektal kanser geliştirme riskini önemli ölçüde azaltabilir.

Peki bu prosedürü bu kadar önemli kılan nedir? Bir kısmı sadece basit anatomidir. Polipler sıradan bir fiziksel muayene ile tespit edilemez. Onları hissetmek de mümkün değildir.

Kolonoskopi taramasının amacı, polipler kansere dönüşmeden ve semptomatik hale gelmeden önce onlardan kurtulmaktır.

ABD Önleyici Hizmetler Görev Gücü adlı kurum, 45 ila 75 yaş arasındaki kişilerin düzenli kolorektal kanser taramaları yaptırmasını önermektedir. Ailede kolon polipleri veya kolon kanseri geçmişi varsa mutlaka bir doktorla görüşülmesi tavsiye edilmektedir. Böyle bir durumda daha erken taramalar yaptırılabilir. Kolonoskopi yaptırma sıklığı, daha önceki kolonoskopilerde hangi tür polipler bulunduğu (varsa) ve kişisel ve ailevi kanser geçmişi gibi bir dizi faktörün birleşimine bağlıdır.

Kolonoskopi Sırasında Komplikasyon Yaşama Olasılığı Nedir?

Bir tanıdığınızın kolonoskopi komplikasyonu yaşadığını duymuş olabilirsiniz. Bu doğru olabilir ancak bunlar birer istisnadır. Kolonoskopiler deneyimli uzmanlar tarafından yapıldığında son derece güvenlidir. Elbette hiçbir tıbbi prosedür tamamen risksiz değildir. Ancak kolonoskopi taraması söz konusu olduğunda risk oldukça düşüktür. Hastaların %1'inden azı kolonoskopiden dolayı önemli bir kanama veya bağırsak delinmesi yaşar. Buna karşılık her 21 kişiden yaklaşık 1'i yaşamları boyunca kolon kanseri geliştirecektir.

Olası Kolonoskopi Riskleri Nelerdir?

Kolonoskopiler yaygın prosedürlerdir ve belirtildiği gibi komplikasyonlar nadirdir. Kolonoskopilerle ilişkili riskler yaşa, alınan ilaçlara ve diğer sağlık sorunlarına bağlı olarak artabilir ancak bu işlemler yine de güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilir.

Aşağıda bazı olası yan etkiler ve komplikasyonların bir listesine göz atabilirsiniz. Liste kısa ve sorunlar çoğunlukla önemsizdir. Bunlar sizi kesinlikle potansiyel olarak hayat kurtarıcı bir muayeneden vazgeçirecek şeyler değildir.

• Susuz Kalma

Doktorun kolonu net bir şekilde görebilmesi için kolonun "temizlenmiş" olması gerekir. Bu tam olarak düşünülen anlama gelir.

Hazırlık süreci, güçlü bir müshil almayı ve prosedüre kadar geçen günlerde beslenmeyi ayarlamayı içerir. İnsanlar bağırsaklarını işleme hazırlamak için içmeleri gereken müshilin miktarı ve tadı konusunda genellikle tedirgin olurlar ancak bağırsak hazırlama sürecinin bu yönleri son yıllarda çok gelişmiş durumdadır.

Temizleme formülleri eskiden olduğundan daha etkili, bu nedenle çoğu insan bu sıvılardan geçmişte olduğu kadar çok içmek zorunda değil. Ayrıca bu sıvıların tatları da geçmiştekilere göre oldukça iyileşmiş durumda. Elbette bağırsakları temizlediğimizde sadece dışkıyı değil, aynı zamanda sıvıyı da temizliyoruz. Elektrolitleri güvenli bir seviyede tutmak için, çıkanı bol miktarda berrak sıvı ile yenilemek gerekir. Bu yapılmazsa susuz kalınabilir. Bu ekstra sıvıların eklenmesi müshilin daha etkili olmasına da yardımcı olur.

Sporcu içecekleri, çaylar ve sade kahve elektrolit dengesini korumak için harika berrak seçeneklerdir. Sadece kırmızı, mor ve diğer renkli tatlardan uzak durulmalıdır. Bunlar kolonda kalabilir ve kan gibi görünebilirler.

• Kanama

Kolonoskopi sırasında polip veya biyopsi dokusu çıkarmak yaygındır, bu neden dışkıda biraz kan olması (bir çay kaşığından biraz daha az) beklenmelidir. Kanama ancak durmazsa veya kaybedilen miktar bir çay kaşığından fazlaysa sorun haline gelir. Önemli bir kanama yaşanıyorsa kolonoskopiyi gerçekleştiren doktor ile iletişime geçilmelidir.

Kan sulandırıcı ilaç kullanan veya bazı kan rahatsızlıkları olan kişilerde kanama riski daha yüksektir. Bu nedenle doktora kullanılan tüm ilaçları ve varsa rahatsızlıkları önceden bildirmek önemlidir.

• Bağırsak Delinmesi

Perfore bağırsak, insanları korkutan nadir bir kolonoskopi komplikasyonudur. Perforasyon; bağırsakta, kolonda veya rektumda oluşan bir deliktir. Perforasyonlar birçok nedenden dolayı birçok şekilde meydana gelebilir ve altta yatan tıbbi rahatsızlıkları olan kişilerde daha sık görülür. Tarama kolonoskopisi bağlamında doktor kolonoskopu manipüle ederken, bir polipi çıkarırken, bir polipektomi yarasını yakarak veya çok nadiren bağırsağı şişirirken bağırsağı delebilir. Küçük perforasyonlar genellikle kolonoskopi sırasında tedavi edilir ve nadiren hastaneye yatmayı veya cerrahi onarımı gerektirir.

Kolonoskopi sırasında bağırsak delinmesi riski çok düşüktür. Yapılan bir araştırmaya göre her 10.000 kolonoskopide dört delinme vakası görülmektedir.

• Karın Ağrısı

Kolonunun iç yüzeyini daha kolay görebilmek için doktor onu hafifçe şişirmek amacıyla hava, karbondioksit gazı veya su kullanacaktır. Sonuç olarak işlemden sonra kısa süreli gaz veya şişkinlik yaşanabilir. Bununla birlikte, şiddetli karın ağrısı alışılmadık bir durumdur. Eğer böyle bir şey olursa, kolonoskopiyi gerçekleştiren doktor ile iletişime geçilmelidir.

• Sakinleştiriciye Tepki

İşlem sırasında kullanılan anestezi türü, doktorla önceden görüşülecek bir konudur. Bazı kişiler genel anestezi alırlar, bu da onları gerçekten uyutur. Diğerleri ise bilinçli sedasyon veya "alacakaranlık uykusu" adı verilen şeyi alırlar. Alacakaranlık uykusu ile insanların çok büyük çoğunluğu muayene sırasında rahat bir hale gelir. Birçok kişi daha sonra işlem sırasında olanları hatırlamadığını söylemektedir.

Sedasyon altında gerçekleştirilen diğer tüm prosedürlerde olduğu gibi, anesteziye kötü tepki verme riski düşük de olsa vardır. Bu nedenle kolonoskopi boyunca kalp veya solunum sorunları belirtilerini izleyen eğitimli bir ekip görev yapar.

• Enfeksiyon

Diğer tıbbi prosedürlerde olduğu gibi kolonoskopi yaptırıldığında da enfeksiyon riski vardır. Çoğu durumda enfeksiyonlar antibiyotiklerle tedavi edilir.

75 Yaş Üstü Kişilerde Kolonoskopinin Riskleri Nelerdir?

75 yaş üstü kişilerde kolorektal kanser taramasının değeri hakkında çelişkili bilgiler duymuş olmak normaldir. Bunun nedeni, bu durumun birçok faktörden etkilenmesi ve vaka bazında belirlenmesi gerektiğidir.

Geleneksel düşünceye göre, 75 yaşından sonra kolonoskopinin değeri o kadar azalır ki, mutlaka yapmaya değmez. Aslında, Amerika Birleşik Devletleri Önleyici Hizmetler Görev Gücü’nün resmi kılavuzunda, "Kanıtlar, bu yaş grubundaki tüm kişilerin taranmasının net faydasının küçük olduğunu gösteriyor" denmektedir.

Peki 75 yaşın üzerindeyseniz kolonoskopi yaptırmalı mısınız yaptırmamalı mısınız? Karar vermek kişiye ve doktoruna kalmıştır. Doktorla yapılacak konuşmanın şu konuları kapsaması önerilmektedir:

• Genel sağlık durumu: Kişi eğer yeterince sağlıklıysa, muhtemelen kolorektal taramayı iyi tolere edecektir. Ve geleceğe yönelik hedeflerine bağlı olarak buna değebilir. Ancak karmaşık bir tıbbi geçmişi veya risk profili varsa, invaziv bir prosedür faydadan çok zarar verebilir.
• Önceki tarama geçmişi: Son otuz yıldır kolorektal kanser taramalarınızı güncel tuttunuz mu? Önceki kolonoskopilerinizde ne bulundu? Yaşınız 75’e ulaştıysa ve 30 yıldır sürekli negatif sonuç geçmişiniz varsa, kolorektal kanser riskiniz oldukça düşüktür. Ancak geçmişte kanser öncesi polipler çıkarıldıysa, daha yakından takip edilmek gerekebilir.
• Aile geçmişi: Kolorektal kanser aile ağacınızın bir özelliği mi? Peki ya diğer kanser türleri? Kolorektal kanser kalıtsal olabilir. Yani, ailede güçlü bir kolorektal kanser geçmişi varsa, 85 yaşına gelene kadar kolonoskopi yaptırmaktan vazgeçilmemelidir.

Kolorektal Kanser Taramaları Hayat Kurtarır

Olası komplikasyonların bir listesini okumak muhtemelen kişiyi kolonoskopinin bu rahatsızlığa değdiği konusunda ikna etmek konusunda pek bir işe yaramaz. Ancak faydaları risklere karşı tartmak önemlidir.

Birçok doktor kolonoskopileri bir sebepten dolayı "altın standart" olarak görüyor. Bu sebep ise son derece etkili olmalarıdır. Kolondaki kanser hücrelerinin ve büyük prekanseröz poliplerin %95'inden fazlası bu yolla tespit edilebilir. Baştan sona, ortalama bir kolonoskopi yaklaşık 15 dakika sürer. Bağırsak hazırlama sürecini denkleme dahil ettiğimizde bile bu, küçük bir zaman ve enerji yatırımıyla elde edilen büyük bir getiri demektir.

Sağlığınız Sizin Ellerinizde

Kolonoskopiler eğlenceli olmayabilir ancak 45-75 yaş arasındaki çoğu insan için harcanan zaman, hazırlık ve (minimum) risk buna değer.  75 yaşına gelindiğinde kolonoskopi yaptırmanın değerli olup olmadığı kişinin sağlık durumuna ve kişisel koşullarına bağlıdır.

Durum ne olursa olsun tavsiye basittir: Şüpheniz olduğunda, doktorunuzla görüşün. Doktor, kişinin kendisi için işe yarayacak en iyi kolon kanseri önleme stratejisini bulmasına yardım edebilir.