Kemik Kırığı Türleri ve Kırık Belirtileri Nelerdir? Kırıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Kemik Kırığı Türleri ve Kırık Belirtileri Nelerdir? Kırıklar Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Kemik kırıkları çok yaygın yaralanmalardır ve her yaşta, herkesi etkileyebilir. 50 yaşından büyük olanlar veya ailesinde osteoporoz öyküsü bulunanlar, kemik yoğunluğu taraması hakkında bir doktorla konuşmalıdır.

Kemik Kırığı Nedir?

Kırıklar genellikle düşme, araba kazaları veya spor yaralanmaları gibi travmalar nedeniyle oluşur. Ancak bazı tıbbi durumlar ve tekrarlayan kuvvetler (koşu gibi) belirli kırık türlerini yaşama riskini artırabilir.

Kemik kırılırsa, onarılması için ameliyat gerekebilir. Bazı kişilerde kemiğin iyileşmesi için sadece atel, alçı veya askı yeterlidir. Tam iyileşme süresi, hangi kemiklerin kırıldığına, kırığın nerede olduğuna ve kırığa neyin neden olduğuna bağlıdır.

Kemik Kırığı ve Kemik Kontüzyonu (Kemik Ezilmesi) Arasındaki Fark Nedir?

Kemik kırıkları ve kemik kontüzyonu, morarması, ezilmesi ya da çürümesi, vücuda güçlü bir kuvvetin çarpması (genellikle düşme, araba kazası veya spor yaralanması) nedeniyle oluşan ağrılı yaralanmalardır. Fark, kemiğin ne kadar hasar gördüğüdür.

Kemikler, cilt gibi morarabilen canlı dokulardır. Kemiğin morarması için ciltten çok daha fazla kuvvete ihtiyaç vardır ancak yaralanma çok benzerdir. Kemiklere yeterince kuvvetle bir şey çarparsa, kırılmadan kanayabilir. Yaralanmadan sonra kemiğin yüzeyinde biriken kan, kemik kontüzyonu ya da morluğudur.

Kemik kırığında bir şey kemiğe yeterince kuvvetle çarptığında kemiğe sadece hasar vermekle kalmaz, en az bir yerinde de kırar. Kırıklar, kemik morluklarından daha ciddi yaralanmalardır ve iyileşmesi çok daha uzun sürebilir.

Travma yaşandıysa ve kemik üzerinde veya yakınında ağrı varsa acil servise gidilmeli veya mümkün olan en kısa sürede bir doktora başvurulmalıdır. Hangi yaralanma olduğu fark etmeksizin kemiğin hemen incelenmesi önemlidir.

Kemik Kırıkları ve Burkulmalar Arasındaki Fark Nedir?

Kemik kırıkları ve burkulmalar yaygın spor yaralanmalarıdır. Kemik kırığı yaşanırsa, bir veya daha fazla kemik kırılmıştır. Kemik burkulmaz. Burkulma, bağlardan birinin gerilmesi veya yırtılmasıyla olur. Aynı yaralanma sırasında, özellikle diz veya dirsek gibi bir eklem hasar görürse hem kemik kırığı hem de bağ burkulması yaşanabilir.

Kemik Kırığı Türleri Nelerdir?

Birçok farklı kırık türü vardır. Doktor, kırığı şu kriterlere göre belirli bir tür olarak teşhis edecektir:

• Şekil: Kırığın şekli veya nasıl göründüğü ile ilgilidir.
• Neden: Bazı kırıklar, nasıl oluştuklarına göre sınıflandırılır.
• Vücut bölgesi: Vücutta hangi kemiğin kırıldığı ile ilgilidir.

Desene veya Şekle Göre Teşhis Edilen Kırıklar

Bazı kırıklar desenlerine göre sınıflandırılır. Bu, kırığın yönü (kemiğin düz bir çizgi boyunca kırılması) veya şekli (tek bir çizgi kırığından daha fazlası) olabilir.

Tek bir düz çizgi kırığı olan kırıklar şunlardır:

• Oblik (eğik) kırıklar.
• Transvers (enine) kırıklar.
• Longitüdinal kırıklar (kemiğin uzunluğu boyunca olan kırıklar).

Kemiği tek bir düz çizgide kırmayan kırık desenleri şunlardır:

• Yaş ağaç kırıkları.
• Parçalı kırıklar.
• Parçalı kırıklar.
• Spiral kırıklar.

Nedene Göre Teşhis Edilen Kırıklar

Bazı kırık türleri, onları neyin neden olduğuna göre adlandırılır veya sınıflandırılır. Bunlar şunlardır:

• Stres kırıkları (bazen kılcal kırıklar olarak adlandırılır).
• Avulsiyon kırıkları.
• Torus kırıkları (bazen impakte kırıklar olarak adlandırılır).

Konuma Göre Teşhis Edilen Kırıklar

Birçok kırık, vücutta nerede meydana geldiğine göre adlandırılır. Bazı durumlarda konuma dayalı bir kırık, yukarıda listelenen diğer türlerden biri de olabilir. Örneğin, ciddi bir düşme yaşayan biri, parçalı tibia (kaval kemiği) kırığı geçirebilir.

Göğsü, kolları ve üst vücudu etkileyen kırıklar şunlardır:

• Klavikula kırıkları (köprücükkemiği kırıkları).
• Omuz kırıkları.
• Humerus (üst kol kemiği) kırıkları.
• Dirsek kırıkları.
• Kaburga kırıkları.
• Kompresyon kırıkları.
• Yüz kemiği kırıkları.

Elleri veya bilekleri etkileyebilecek bazı kırıklar şunlardır:

• Barton kırıkları.
• Şoför kırıkları (radial stiloid kırığı).
• Colles kırıkları.
• Smith kırıkları.
• Skafoid kırıkları.
• Metakarpal kırıklar (bileği parmaklara bağlayan el kemiklerinden herhangi birinin kırılması).

Alt vücudu ve bacakları etkileyen kırıklar şunlardır:

• Pelvik kırıklar.
• Asetabulum kırıkları.
• Kalça kırıkları.
• Femur kırıkları.
• Patella kırıkları.
• Büyüme plakası kırıkları.
• Tibia (kaval kemiği) ve fibula (baldır kemiği) kırıkları.

Ayakları ve ayak bileklerini etkileyen kırıklar, nonunion (kaynamama) gibi komplikasyonlara daha yatkındır. Bunlar şunlardır:

• Kalkaneal (topuk kemiği) stres kırıkları.
• Beşinci metakarpal kırıklar.
• Jones kırıkları.
• Lisfranc kırıkları.
• Talus kırıkları.
• Trimalleolar kırıklar.
• Pilon kırıkları (tibial plafond kırıklar).

Açık ve Kapalı Kırıklar

Doktor, kırığı açık veya kapalı olarak da sınıflandırabilir. Açık kırıkta, kemik cildi deler. Açık kırıklar bazen bileşik kırıklar olarak adlandırılır. Açık kırıkların genellikle iyileşmesi daha uzun sürer ve enfeksiyonlar ile diğer komplikasyonlar için artan bir risk taşır. Kapalı kırıklar hala ciddi olsa da bunlarda kemik cildi delmez.

Yer Değiştirmiş ve Yer Değiştirmemiş Kırıklar

Yer değiştirmiş veya yer değiştirmiş, doktorun kırığı tarif etmek için kullanacağı diğer kelimelerdir. Yer değiştirmiş kırık, kemiğin parçalarının kırıldığında kırık çevresinde bir boşluk oluşacak kadar hareket ettiği anlamına gelir. Yer değiştirmiş kırıklarda kemik, kırık sırasında parçalar hizadan çıkacak kadar fazla hareket etmemiştir. Yer değiştirmiş kırıkların onarım için ameliyat gerektirme olasılığı çok daha yüksektir.

Kimler Kemik Kırığı Geçirir?

Kemik kırıkları herkesi etkileyebilir. Genellikle düşme, araba kazaları veya spor yaralanmaları gibi travmalar nedeniyle oluştuğu için, birinin ne zaman kemiğini kıracağını bilmek zordur.

Kemikler osteoporoz nedeniyle zayıflamışsa, kırık yaşama olasılığı daha yüksektir.

Osteoporoz

Osteoporoz, kemikleri zayıflatır ve ani ve beklenmedik kırıklara daha yatkın hale getirir. Birçok kişi, osteoporoz bir kemik kırılmasına neden olana kadar farkında değildir. Genellikle belirgin belirtiler yoktur.

Kadınlar ve 50 yaşından büyük yetişkinlerin osteoporoz geliştirme riski daha yüksektir. Osteoporozun kırığa neden olmasını önlemek için doktorla kemik yoğunluğu taraması hakkında konuşulmalıdır.

Kemik Kırıkları Ne Kadar Yaygındır?

Kemik kırıkları yaygın yaralanmalardır. Her yıl milyonlarca kişi kemik kırığı geçirir.

Kemik Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Kemik kırığı belirtileri şunlardır:

• Ağrı.
• Şişlik.
• Hassasiyet.
• Vücudun bir kısmını normalde olduğu gibi hareket ettirememe.
• Morarma veya renk değişikliği.
• Vücutta normalde olmayan bir deformite veya tümsek.

Kemik Kırıklarının Sebepleri Nelerdir?

Kemik kırıkları neredeyse her zaman travmalar nedeniyle oluşur. Kemiklerden birine yeterince kuvvetle çarpan herhangi bir şey onu kırabilir. En yaygın nedenlerden bazıları şunlardır:

• Araba kazaları.
• Düşmeler.
• Spor yaralanmaları.

Bazen travma yaşamadan da kemik kırılabilir. Koşu veya bir sporu pratik etme gibi tekrarlayan kuvvetler stres kırıklarına neden olabilir. Benzer şekilde, uzun bir süre boyunca bir hareketi veya hareketi sürekli tekrar etmek, ellerde ve kollarda aşırı kullanım sendromuna yol açabilir. Bir enstrüman çalınıyorsa veya işte her gün aynı şekilde eller kullanılıyorsa, stres kırığı geliştirme olasılığı daha yüksektir.

Osteoporoz varsa, kırık yaşama riski büyük ölçüde artar. Osteoporoz, her yıl bir milyondan fazla kırığa neden olur.

Kemik Kırıklarına Nasıl Tanı Konulur?

Doktor, kemik kırığını fiziki muayene ve görüntüleme testleriyle teşhis edecektir. Bazı durumlarda, travma sonrası hastaneye gidilirse tanı acil serviste konulabilir.

Acil servise gidilirse, bir doktor ekibi, özellikle bazıları hayati tehlike oluşturuyorsa, yaralanmaları ciddiyet sırasına göre stabilize edecek ve tedavi edecektir. Stabilize edildikten sonra, kırıkları doğrulamak için görüntüleme testleri gerekecektir.

Kemik Kırıklarını Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Yapılır?

Kırığın görüntülerini almak için en az bir görüntüleme testi gerekecektir:

• Röntgen: Röntgen, kırıkları doğrulayacak ve kemiklerin ne kadar hasar gördüğünü gösterecektir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Doktor, kemiklerin ve çevresindeki alanın tam bir resmini elde etmek için MR kullanabilir. MR, kemiklerin çevresindeki kıkırdak ve bağlar gibi dokuları da gösterecektir.
• BT taraması: BT taraması, doktora veya cerraha kemik ve çevresindeki dokunun görüntüsünü röntgenden daha ayrıntılı bir şekilde verecektir.
• Kemik taraması: Doktorlar, röntgende görünmeyen kırıkları bulmak için kemik taraması kullanır. Bu tarama daha uzun sürer (genellikle dört saat arayla iki ziyaret) ancak bazı kırıkları bulmaya yardımcı olabilir.

Kemik Kırıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Kırığın nasıl tedavi edileceği, hangi tür kırık olduğuna, neyin neden olduğuna ve kemiklerin ne kadar hasar gördüğüne bağlıdır.

İmmobilizasyon (Hareketsizleştirme)

Kırık hafifse ve kemikler çok fazla yerinden oynamadıysa (yer değiştirmemiş kırık), sadece atel veya alçı gerekebilir. Atel genellikle üç ila beş hafta sürer. Alçı gerekiyorsa, bu genellikle daha uzun, tipik olarak altı ila sekiz hafta sürer. Her iki durumda da kemiklerin doğru şekilde iyileştiğinden emin olmak için takip röntgenleri gerekecektir.

Kapalı Redüksiyon

Daha ciddi kırıklar, kemikleri ayarlamak (yeniden hizalamak) için kapalı redüksiyon gerektirir. Bu cerrahi olmayan prosedür sırasında doktor, kırık kemikleri içeride hizalamak için vücudu dışından fiziksel olarak itip çekecektir. Prosedür sırasında ağrı hissedilmesini önlemek için aşağıdakilerden biri uygulanacaktır:

• Kırık çevresindeki bölgeyi uyuşturmak için lokal anestezi.
• Tüm vücudu rahatlatmak için sakinleştiriciler.
• Prosedür sırasında uyumak için genel anestezi.

Kapalı redüksiyondan sonra, doktor atel veya alçı uygulayacaktır.

Kemik Kırığı Cerrahisi

Bazı kemik kırıkları ameliyat gerektirir. Kırığın türüne ve kemiklerin ne kadar hasar gördüğüne bağlı olarak, cerrah birkaç teknik kullanabilir.

İç Sabitleme

Cerrah, kemikleri doğru pozisyonuna yeniden hizalar (ayarlar) ve iyileşip yeniden birleşmesi için yerinde tutar. Genellikle iç sabitleme adı verilen bir işlem yapılır. Bu, cerrahın kemiği yerinde tutmak için metal parçalar yerleştirmesi anlamına gelir. Kemiğin tam olarak iyileşmesini sağlamak için o vücut kısmının kullanımı sınırlanmalıdır.

İç sabitleme teknikleri şunlardır:

• Çubuklar: Kemiğin ortasından geçen ve üstten alta uzanan bir çubuk.
• Plakalar ve vidalar: Kemik parçalarını bir arada tutmak için kemiğe vidalanan metal plakalar.
• Pimler ve teller: Diğer bağlantı elemanları için çok küçük olan kemik parçalarını yerinde tutan pimler ve teller. Genellikle çubuklar veya plakalarla birlikte kullanılır.

Bazı kişilerin vücutlarında bu parçalar kalıcı olarak kalır ve ömür boyunca bunlarla yaşanır. Bazen ise bunları çıkarmak için takip ameliyatları gerekebilir.

Dış Sabitleme

Bazı durumlarda dış sabitleme gerekebilir. Cerrah, kemiğin kırık bölgesinin her iki tarafına vücudun içinde vidalar yerleştirecek, ardından bunları vücudun dışında kemiğin etrafındaki bir brakete bağlayacaktır. Bu genellikle kırığı stabilize etmek ve iyileşmeye başlaması için zaman vermek için geçici bir yoldur, sonrasında iç sabitleme yapılabilir.

Artroplasti

Bir eklem (omuz, dirsek veya diz gibi) kırılırsa, artroplasti (eklem replasmanı) gerekebilir. Cerrah, hasarlı eklemi çıkaracak ve yerine yapay bir eklem yerleştirecektir. Yapay eklem (protez) metal, seramik veya plastik olabilir. Yeni eklem, doğal ekleme benzeyecek ve benzer şekilde hareket edecektir.

Kemik Grefti

Kırık ciddi şekilde yer değiştirmişse veya kemik gerektiği gibi iyileşmiyorsa, kemik grefti gerekebilir. Cerrah, kırık kemiği yeniden birleştirmek için ek kemik dokusu yerleştirecektir. Ardından, kemik yeniden büyürken parçaları bir arada tutmak için genellikle iç sabitleme yapılır. Kemik greftleri birkaç kaynaktan gelebilir:

• Vücudun başka bir yerinden, genellikle kalça kemiğinin üst kısmından.
• Dış bir donörden.
• Yapay bir yedek parçadan.

Cerrahiden sonra, kemik immobilize edilecektir. Kırık öncesi gibi kullanılmaya başlanmadan önce atel, alçı, breys veya askının bir kombinasyonu gerekecektir.

Kemik Kırığı Tedavisinin Komplikasyonları Nelerdir?

Kırık cerrahisi komplikasyonları şunlardır:

• Akut kompartman sendromu: Kaslarda basınç birikmesi, dokulara kan ulaşmasını engelleyebilir, bu da kalıcı kas ve sinir hasarına neden olabilir.
• Malunion: Kırık kemikler iyileşirken doğru şekilde hizalanmaz.
• Nonunion: Kemikler tam olarak veya hiç birleşmez.
• Kemik enfeksiyonu (osteomiyelit): Açık kırık (kemik cildi delerse) varsa, bakteriyel enfeksiyon riski artar.
• Diğer iç hasarlar: Kırıklar, yaralanma bölgesindeki kasları, sinirleri, kan damarlarını, tendonları ve bağları hasar verebilir.

Kemik Kırıklarının Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?

Aspirin veya ibuprofen gibi reçetesiz satılan nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar, cerrahi sonrası kanamaya ve diğer komplikasyonlara yol açabilir. Cerrah, ameliyat sonrası ağrıyı azaltmak için alınabilecek ilaçlar hakkında bilgi verecektir.

Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçların Yan Etkileri Nelerdir?

nonsteroid antiinflamatuar ilaçların yan etkileri şunlardır:

• Kanama.
• Ülserler.
• Mide ağrısı.
• Bağırsak komplikasyonları.

Kemik Kırıklarının İyileşmesi Ne Kadar Sürer?

Kemik kırığının iyileşmesi birkaç faktöre bağlıdır. Bunlar:

• Neyin neden olduğu.
• Hangi kemiğin kırıldığı.
• Kırığın türü.
• Hangi tedavilere ihtiyaç duyulduğu.
• Yaşanan diğer yaralanmalar.

Kırığı onarmak için hangi immobilizasyon veya cerrahiye ihtiyaç duyulduğuna bağlı olarak, birkaç hafta içinde yeniden hareket etmeye başlanabilir. Daha ciddi kırıklar bir yıl veya daha fazla sürebilir.

İyileşme sırasında neler bekleneceği konusunda doktor veya cerrahla konuşulmalıdır.

İyileşmezse veya yoğun ağrı yaşanıyorsa hemen doktorla iletişime geçilmelidir.

Kemik Kırıklarının Seyri Nasıldır?

Kemik kırığı geçiren çoğu kişi, kemik iyileştikten sonra tam iyileşme yaşar ve tipik rutinlerine devam edebilir. Bazı kırıklar, özellikle başka yaralanmalar yaşandıysa, uzun vadeli etkilere sahip olabilir. İyileşirken fiziksel aktiviteleri veya sporu yeniden başlatmadan önce cerrah veya doktorla konuşulmalıdır.

Kemik Kırığı Riski Nasıl Azaltılır?

Yaralanma riskini azaltmak için şu genel güvenlik ipuçları takip edilmelidir:

• Her zaman emniyet kemeri takılmalıdır.
• Tüm aktiviteler ve sporlar için doğru koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
• Ev ve iş yeri, kişiyi veya başkalarını tökezletebilecek dağınıklıktan arındırılmalıdır.
• Evde bir şeylere ulaşmak için uygun aletler veya ekipmanlar kullanılmalıdır. Sandalye, masa veya tezgah üzerinde durulmamalıdır.
• Kemik sağlığını korumak için diyet ve egzersiz planı takip edilmelidir.
• Kişi 50 yaşından büyükse veya ailesinde osteoporoz öyküsü varsa, doktorla kemik yoğunluğu testi hakkında konuşulmalıdır.
• Yürümekte zorluk çekiliyorsa veya düşme riski yüksekse, baston veya yürüteç kullanılmalıdır.

Acil Servise Ne Zaman Gidilmelidir?

Travma yaşandıysa hemen acil servise gidilmelidir.

Kişide kemik kırığı olduğu düşünülüyorsa, mümkün olan en kısa sürede bir doktora başvurulmalıdır. Aşağıdaki durumlardan herhangi biri yaşanıyorsa acil servise gidilmelidir:

• Yoğun ağrı.
• Vücudun bir kısmının normalde olduğu gibi hareket ettirilememesi.
• Vücudun bir kısmının gözle görülür şekilde farklı veya normal yerinden çıkmış görünmesi.
• Kemik cilt üzerinden görünebiliyorsa.
• Şişlik varsa.
• Bu diğer belirtilerle aynı anda ortaya çıkan yeni morarmalar varsa.

Kemik Kırıkları Ateşe Neden Olabilir mi?

Kemik kırıkları kendi başına ateşe neden olmaz. Ancak ateş varsa veya kırık kemik çevresindeki alan sıcak veya kızarık hissediliyorsa, acil servise gidilmelidir. Bu, hemen bir doktor tarafından incelenmesi gereken ciddi bir enfeksiyon belirtisi olabilir.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Hangi tür kırığım var?
• Ameliyat gerekiyor mu?
• İyileşmem ne kadar sürecek?
• Fiziksel aktivitelere veya spora ne zaman devam edebilirim?

Kemik kırıkları yaygın yaralanmalar olsa da yaşanması korkutucu olabilir. Kemik kırılırsa, neler bekleneceği konusunda doktor veya cerrahla konuşulmalıdır. Kemik kırığı geçiren çoğu kişi, tam iyileşme sağlar ve yaralanma öncesi rutinlerine ve aktivitelerine uzun vadeli etkiler olmadan dönebilir.

İyileşme aceleye getirilmemelidir. Vücudun iyileşmesi için zamana ihtiyaç vardır, bu süreç moral bozucu olabilir ancak kemiğin iyileşirken tekrar yaralanmasını önlemenin en iyi yolu budur.