Gastrik Bypass Ameliyatı (Roux-En-Y) Nedir? Riskleri ve Faydaları Nelerdir?

Gastrik Bypass Ameliyatı (Roux-En-Y) Nedir? Riskleri ve Faydaları Nelerdir? başlıklı yazımızla karşınızdayız. Gastrik bypass veya "Roux-en-Y" tıbbi bir kilo verme prosedürü ve obezite cerrahisi kapsamına giren işlemlerden biridir. Bu prosedür sindirim sistemini değiştirerek çalışır. Gastrik bypass ameliyatı midenin boyutunu ve ince bağırsağın uzunluğunu azaltır. Sonuç olarak kişi daha az kalori tüketir ve vücutta daha az kalori emilimi gerçekleşir.

Gastrik Bypass Ameliyatı Nedir?

Gastrik bypass ameliyatı metabolik bir kilo verme prosedürüdür. Fransızca "Roux-en-Y" terimiyle de ifade edilir. Prosedür, sindirim sistemini değiştirerek daha az kalori tüketilmesini ve böylece bağırsaklar tarafından daha az kalorinin emilmesini sağlayarak çalışır. Mideyi ve ayrıca ince bağırsağı değiştirir.

Gastrik Bypass Ameliyatı Kimler İçin Uygundur?

Diğer bariatrik cerrahi operasyonları gibi gastrik bypass da klinik olarak ciddi obezitesi olan kişiler için önerilir. Prosedürün; tip 2 diyabet, hipertansiyon, obstrüktif uyku apnesi ve GERD (kronik asit reflüsü) başta olmak üzere obeziteyle ilişkili uzun bir sağlık sorunları listesini hafifletmeye yardımcı olduğu kanıtlanmıştır.

Gastrik Bypass Ameliyatı Ne İşe Yarar?

Roux-en-Y prosedürü adını sindirim sistemini değiştirme şeklinden alır. Roux-en-Y, "Y şeklinde" anlamına gelir. Prosedür hem mideyi hem de ince bağırsağı böler ve her yeni segmenti bir "Y" şekli oluşturacak şekilde birbirine bağlar.

Gastrik Bypass Ameliyatı Nasıl Çalışır?

İlk olarak, midenin işlevsel kısmı küçük bir keseye indirgenerek cerrahi zımbalarla geri kalanından ayrılır. Bu midenin tutabileceği yiyecek miktarını kısıtlar, daha sonra yeni mide kesesi ince bağırsağın alt bölümüne bağlanır.

Bu yiyecekler sindirim sisteminden geçerken artık midenin çoğunu ve ince bağırsağın ilk bölümünü atlayacağı anlamına gelir. Bu bypass nedeniyle, sindirim sistemi yiyeceklerdeki tüm besin maddelerini (veya kalorileri) ememeyecektir.

Gastrik Bypass Ameliyatı Ne Kadar Yaygındır?

Roux-en-Y prosedürü 50 yılı aşkın bir süredir uygulanmakta, üzerinde çalışılmakta ve rafine edilmektedir. Gastrik bypass ameliyatı bir zamanlar en yaygın kilo verme ameliyatıydı ancak son yıllarda yerini tüp mide ameliyatına bıraktı. Günümüzde gastrik bypass, tüm bariatrik ameliyatların yaklaşık %18'ini oluşturmaktadır.

Gastrik Bypass Ciddi Bir Ameliyat mıdır?

Diğer birçok yaygın ameliyatla karşılaştırıldığında güvenli bir prosedür olarak kabul edilse de gastrik bypass sindirim sistemini sonsuza dek değiştirecek büyük bir operasyondur. İyileştikten sonra bile hayatın geri kalanında özel bir bakım gerektirir.

Gastrik Bypass Ameliyatı ile Ne Kadar Kilo Verilebilir?

Ameliyattan sonraki 1 veya 2 yıl içinde kilo kaybı genellikle önemlidir. Ortalama olarak fazla kilonun yaklaşık %70'i kaybedilir. Uzun vadede, bazı insanlar bir miktar kiloyu geri alır ancak ortalama uzun vadeli kilo kaybı fazla kilonun %50'sidir. Bu rakam 20 yıl boyunca sabit kalır.

Gastrik Bypass Ameliyatı Hangi Hastalıklar Konusunda Yardımcı Olabilir?

Kişinin tıbbi açıdan önemli bir obezitesi varsa, sadece kilo vermek sağlığını iyileştirmek adına çok şey yapabilir. Gastrik bypass ameliyatı ise bundan daha fazlasını yapar. Kan şekerini, tansiyonun ve açlığı yönetmeye yardımcı olmak için metabolik sistemde kalıcı değişiklikler gerçekleştirir.

Gastrik bypass ameliyatının iyileştirdiği durumlar şöyledir:

• Hiperglisemi
• Hiperlipidemi
• Hipertansiyon
• Kalp hastalığı
• Diyabet
• Karaciğer yağlanması
• Gastroözofageal reflü
• Uyku apnesi
• Osteoartroz

Gastrik bypass ameliyatı mideyi ve ince bağırsağı böler. Bağırsağın yeni "dalı" yeni mide "kesesine" bağlanır.

Gastrik Bypass Ameliyatına Hak Kazanmak İçin Gerekenler Nelerdir?

Gastrik bypass ameliyatı gereklilikleri diğer bariatrik prosedürlerinkine benzerdir. Kişinin ameliyat için nitelikli bir sağlık kuruluşu tarafından önerilmesi gerekir. Genel olarak aşağıdaki durumlarda gastrik bypass ameliyatı için aday olunabilir:

• Sınıf III obezite teşhisi konulması. Bu, BMI (vücut kitle indeksi) değerine göre belirlenir. Sınıf III obezite, BMI’nin en az 40 kg/m2 olması anlamına gelir.
• En az bir obezite ile ilişkili durumla birlikte en az 35 BMI’ye sahip olmak.
• Obeziteye bağlı tip 2 diyabete sahip olmak. Eğer tip 2 diyabet yönetilmiyorsa ve BMI 30 veya daha yüksekse, kan şekeri düzenlemesi üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle kişi, tip 2 diyabeti yönetmeye yardımcı olması için gastrik bypass ameliyatına uygun olabilir.

Bu kriterleri karşılandıysa, kişi ameliyat için önerilebilir ancak cerrahın bazı ek ihtiyaçları olacaktır. Ameliyat planlanmadan önce, danışmanlık ve tarama için sağlık uzmanlarından oluşan bir ekiple görüşülür. Bilmek isteyecekleri şeyler aşağıdakiler olabilir:

• Hayat boyu sürecek yaşam tarzı değişiklikleri konusunda kişinin kararlı olması: Cerrahi, kilo kaybı için güçlü bir araçtır ancak kişi de onunla birlikte bu yolda çalışmazsa işe yaramayacaktır. Yeme şeklinin sonsuza kadar değiştirilmesi gerekecektir. Bu yapılmazsa verilen kilolar geri alınabilir.
• Ameliyat için fiziksel ve zihinsel olarak uygun olunması: Prosedürün kişi için güvenli olacağından emin olmak için muhtemelen bazı standart tıbbi testlere girilecektir. Ayrıca kişi ruh sağlığı, alkol ya da tütün kullanımı açısından da taranabilir.
• Başka yollarla kilo vermenin denenmiş olması: Sağlık sigortası şirketleri kişiden kilo verme ameliyatının tıbbi açıdan gerekli olduğunu kanıtlamasını isteyebilir. Önce denetimli bir diyet ve egzersiz programı denenmesi talep edilebilir.

Gastrik Bypass Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Günümüzde gastrik bypass ameliyatlarının çoğu, minimal invaziv bir ameliyat tekniği olan laparoskopi ile gerçekleştirilmektedir. Laparoskopik gastrik bypass yaklaşık 30 yıl önce uygulanmaya başlanmış ve o zamandan beri çoğu insan için standart bakım haline gelmiştir.

Laparoskopik cerrahi, karında her biri yaklaşık 1.5 cm olan 3 ila 5 küçük kesi içerir. Daha küçük kesiler daha az komplikasyon, daha az kanama, daha az ağrı ve daha hızlı iyileşme anlamına gelir. Cerrahlar, uzun ve ince aletler kullanarak bu açıklıklardan ameliyatı gerçekleştirirler.

Bazen gastrik bypass ameliyatı gibi laparoskopik operasyonlar robotik yardımla yapılır. Robotik cerrahi yine cerrah tarafından kontrol edilir. Bu sadece cerrahın laparoskopik aletlere robotik kollar taktığı anlamına gelir. Kollar bir bilgisayar yardımı ile kontrol edilir.

Gastrik bypass ameliyatlarının %90'ı laparoskopik olarak gerçekleştirilirken bazı kişilerin özel durumlarını yönetmek için açık ameliyat olmaları gerekebilir. Nadiren bazı laparoskopik gastrik bypass ameliyatlarının güvenli bir şekilde tamamlanabilmesi için açık ameliyatlara dönüştürülmesi gerekebilir.

Gastrik Bypass Ameliyatı Sırasında Ne Olur?

• Tüm laparoskopik ameliyatlar karındaki tek bir "anahtar deliği insizyonu" ile başlar. Cerrah, bu ilk anahtar deliğini karın boşluğunu karbondioksit gazı ile şişirmek için kullanır. Bu, karın duvarını organlardan ayırmaya yardımcı olur ve her şeyin daha kolay görülmesini sağlar.
• Daha sonra cerrah, organları görüntülemek için anahtar deliğinden laparoskop adı verilen küçük ışıklı bir video kamera yerleştirir. Laparoskop, bir bilgisayar ekranına yansıtılır. Cerrah, organlara erişmek için ek anahtar deliği kesileri kullanır.
• Gastrik bypass prosedürünün ilk adımı midenin üst kısmını cerrahi bir zımba ile kalan kısımdan ayırmaktır. Ortaya çıkan kese yaklaşık bir yumurta büyüklüğündedir. Midenin geri kalan kısmı hala ince bağırsağa bağlıdır.
• Bir sonraki adım, ince bağırsağı uzunluğundan birkaç metre aşağıya bölmek ve alt segmenti yeni mide kesesine bağlamak için yukarı çıkarmaktır. Yiyecekler artık mide kesesinden alt ince bağırsağın bu bölümüne geçecektir.
• Son adım, ince bağırsağın üst dalını daha aşağıdaki gövdeye yeniden bağlamaktır. Artık ince bağırsağın gövdeye bağlı iki dalı vardır. Biri mide kesesinden, diğeri ise midenin geri kalanından gelir.

Bu "Y " şeklinin sağ tarafı, yiyeceklerin içinden geçeceği yeni daldır. Sol taraf ise ince bağırsağın orijinal üst kısmıdır (duodenum). Burası karaciğerin, safra kesesi ve pankreasa sindirim sıvılarını verdiği kısımdır.

Sol dal, bu suları ince bağırsağın yeni gövdesine iletecek ve burada yiyeceklerle karışacaktır. Bu kısaltılmış bağırsak yolundan daha az besin emecek olsa da yiyeceklerin düzgün bir şekilde sindirilmesini sağlayacaktır.

Gastrik Bypass Ameliyatı Ne Kadar Sürer?

İşlemin kendisi 2 ila 4 saat arasında sürer. Sonrasında muhtemelen 2 gün boyunca hastanede kalınır. Bu sürede henüz katı yiyecekler yenemez.

Gastrik Bypass Ameliyatı Ne Kadar Acı Verir?

İlk birkaç gün orta derecede ağrı hissedilir ancak talep üzerine damardaki bir kateter aracılığıyla ağrı kesici ilaç alınabilir. Ağrı kesici ilaçlar kesilene ve kişi kendi başına rahatça hareket edebilene kadar hastaneden taburcu edilmez.

Hastanın, evde kullanması gereken reçeteli ağrı kesici ilaçları olacaktır. Çoğu kişi bunları bir hafta içinde bırakır. Kesi yaraları iyileşirken ağrı hissetmeye devam edilebilir ancak daha küçük laparoskopik cerrahi kesiler nispeten hızlı iyileşir.

Gastrik Bypass Ameliyatının Avantajları Nelerdir?

Bu prosedürün arkasında onlarca yıllık uygulama avantajı vardır. Modern tıpta en kapsamlı şekilde incelenmiş ameliyatlardan biridir. Diğer kilo verme prosedürleriyle karşılaştırıldığında, uzun vadede en iyi başarı oranlarından birine sahiptir.

Gastrik bypass ameliyatlarının takip çalışmaları, son yıllarda tutarlı ve önemli kilo kaybı olduğunu göstermiştir. Kilo kaybıyla birlikte, ilgili birçok sağlık durumu iyileşir veya hatta düzelir. Birçok kişi bu rahatsızlıklar için kullandığı ilaçları zaman içinde bırakabilmektedir.

Gastrik Bypass Ameliyatının Muhtemel Riskleri Nelerdir?

Kısa vadede gastrik bypass ameliyatı, aşağıdakiler başta olmak üzere diğer birçok ameliyatla aynı genel riskleri paylaşır:

• Yara enfeksiyonu
• Aşırı kanama
• Anesteziye karşı reaksiyonlar

Gastrik bypass ameliyatına dair daha spesifik komplikasyonlar aşağıdakileri içerebilir:

• Fıtıklar: Fıtıklar, organlardan biri kas duvarındaki bir boşluktan içeri itildiğinde ortaya çıkar.
• İnce bağırsak tıkanıklığı: Yara dokusu ince bağırsağın daralmasına veya tıkanmasına neden olabilir.
• Anastomoz sızıntıları: Gastrik bypass ince bağırsağı birden fazla yerden keser ve yeniden bağlar. Bağlantı noktası sızıntı yaparsa, karın boşluğunda ciddi enfeksiyona yol açabilir.

Gastrik Bypass Ameliyatının Muhtemel Uzun Vadeli Komplikasyonları Nelerdir?

Sindirim sistemini değiştiren ameliyatlar bazı sindirim komplikasyonlarına neden olabilir. Bunlar aşağıdakiler gibidir:

• Dumping sendromu: Bu, mide yiyecekleri ince bağırsağa çok hızlı bir şekilde boşalttığında ortaya çıkabilen bir semptomlar topluluğudur. Obezite cerrahisi geçiren kişilerin %50'sinde daha sonra bazı damping sendromu belirtileri görülebilir. Belirtiler arasında mide bulantısı, ishal, karın krampı ve hipoglisemi yer alabilir. Bu belirtiler genellikle zamanla kaybolurlar. Sağlık ekibi, hasta iyileşirken damping sendromunu önlemeye veya azaltmaya yardımcı olmak için ona diyet yönergeleri verecektir.
• Malabsorpsiyon ve yetersiz beslenme: Gastrik bypass ameliyatı, emilen kalorileri azaltmak için ince bağırsakta kasıtlı olarak malabsorpsiyona neden olur. Dikkatli olunmazsa, bu durum beslenme yetersizliklerine de yol açabilir. Doktor, bunu önlemeye yardımcı olmak için bazı besin takviyeleri reçete edecektir.
• Safra reflüsü: Mide ile ince bağırsağın arasındaki açıklık olan pilor kapakçığını etkileyen ameliyat, kapakçığın arızalanmasına neden olabilir. Pilorik kapak düzgün kapanmazsa, olası sonuçlardan biri safra reflüsüdür. Bu, safra kesesinin yiyecekleri sindirmeye yardımcı olmak için ince bağırsağa gönderdiği safranın mideye geri akabileceği anlamına gelir. Safra reflüsü mide zarını aşındırarak gastrit ve mide ülserine yol açabilir.
• Safra taşları: Hızlı kilo kaybı, karaciğere işlemesi için büyük miktarda kolesterol gönderir. Karaciğer safra kesesine safra gönderdiğinde, beraberinde ekstra kolesterol de taşır. Bu ekstra kolesterol safra kesesinde birikerek kolesterol safra kesesi taşları oluşturabilir. Safra taşları her zaman sorun yaratmaz ancak safra kanallarına girip sıkışırlarsa tehlikeli olabilirler. Doktor ameliyattan sonra safra kesesi taşlarını önlemek için hastaya reçeteli bir ilaç verebilir.
• Ülserler: Gastrik bypass ameliyatı geçiren kişilerde mide veya on iki parmak bağırsağında ülser gelişme riski daha fazladır. Bunu önlemek için doktor, gelecekte sigara içilmemesini veya non-steroid antienflamatuar ilaçla kullanılmamasını tavsiye edecektir.
• Yeniden kilo alma: Hasta o andan itibaren yeme şeklini değiştirmeye kararlı değilse midenin tekrar genişlemesi mümkündür. Cerrahın hasta için yaptığı küçük kese bile zaman içinde daha fazla yiyecek tutacak şekilde büyüyebilir. Bu durumda, olası seçeneklerden biri gastrik bypass revizyon ameliyatıdır. Cerrah, Roux-en-Y ameliyatını onarmayı veya yeniden yapmayı kabul edebilir.

Gastrik Bypass Ameliyatından Sonra İyileşme Süresi Ne Kadardır?

Muhtemelen iyileşmek için 1 gün hastanede yatılır ve ardından işe geri dönmeye hazır hissetmeden önce birkaç hafta boyunca evde bir iyileşme süreci geçirilir. 6 haftaya kadar yorucu aktivitelerden kaçınmak gerekebilir ve normal bir beslenme düzenine devam etmek on iki haftaya kadar sürebilir.

İyileşme Sırasında Ne Gibi Yan Etkiler Yaşanabilir?

Vücut bu süre zarfında büyük değişimler yaşayacaktır. Aşağıdakilerin fark edilmesi mümkündür:

• Yorgunluk: İyileşme zor bir iştir ve sıvı diyeti ilk başta fazla enerji sağlamayabilir.
• Ruh hali değişiklikleri: Kilo değişiklikleri hormon değişikliklerine neden olabilir ve bunlar da ruh hali değişikliklerine neden olur.
• Dışkı değişiklikleri: Kısalmış ince bağırsak, yenilenleri eskisi gibi tam olarak sindiremeyecek veya su ememeyecektir. Bu da dışkının kıvamını ve kokusunu etkiler.

İlk birkaç aydaki hızlı kilo kaybı ve sınırlı beslenme aşağıdakilere neden olabilir:

• Soğuk algınlığı
• Vücut ağrıları
• Saç dökülmesi

Gastrik Bypass Ameliyatından Sonra Ne Tür Bir Diyet Uygulanması Gerekir?

Ameliyattan sonraki birkaç ay boyunca sıkı diyet kurallarına uyulması gerekecektir. Bu hem sindirim sistemini iyileşirken korumak hem de genel olarak daha az gıda alırken ihtiyaç duyulan besinlerin alındığından emin olmak içindir.

Muhtemelen ilk birkaç hafta sıvı bir diyetle başlanır ve ardından birkaç hafta boyunca daha yumuşak bir diyete geçilir. Katı gıdalara dönmek 2 ila 3 ay sürebilir. Bunu yapıldığında, yiyeceklerin dikkatle seçilmeye devam edilmesi gerekecektir.

Sağlık ekibi hastaya daha spesifik beslenme kılavuzları sağlayacaktır ancak bunlar genellikle aşağıdakiler gibidir:

• Günde en az 2 litre sıvı tüketmek: Midenin küçülmesi nedeniyle, özellikle de yemek yerken bir şey içilmemesi tavsiye edileceğinden bunu gerçekleştirmek zor olabilir. Ancak bulantı ve kabızlık gibi hoş olmayan yan etkilerden kaçınmak için ameliyattan sonra hidrasyon çok önemlidir.
• Günde en az 100 gram protein tüketmek: Protein, ameliyattan sonra güçlü kalmak ve kas kaybını önlemek için ihtiyaç duyulan en önemli makro besindir. Protein kaynaklarına odaklanmak, tüketilen kalorilerden daha fazla verim almaya ve daha az besleyici seçimlerden kaçınmaya yardımcı olacaktır.
• Günlük vitamin ve mineral takviyesi almak: Hayatın geri kalanında mikro besin takviyeleri alınması gerekecektir. Sindirim sistemi artık bunları tek başına gıdalardan yeterince ememeyecektir. Vitamin ve mineral eksikliklerinin sağlık üzerinde ciddi etkileri olabilir.
• Şeker ve nişasta oranı yüksek gıdalardan kaçınmak: Bu, kilo kaybını sürdürmek için iyi bir genel tavsiye olsa da ameliyattan sonra bu gıdalardan kaçınmanın daha önemli bir nedeni vardır. Bu, yiyeceklerin artık mideden ince bağırsağa ne kadar hızlı geçeceği ile ilgilidir. İnce bağırsağa giren konsantre karbonhidrat (şeker) dozları hazımsızlık ve hızlı kan şekeri değişiklikleri gibi rahatsız edici yan etkilere neden olabilir.

Gastrik Bypass Sonrası Ne Tür Bir Takip Bakımı Gerekir?

Ameliyattan sonraki aylar ve yıllar boyunca kişinin doktoruyla düzenli kontrolleri olacaktır. Doktor kişinin genel sağlığını ve kilo kaybını izleyecek, onu beslenme eksiklikleri açısından test edecek ve uyguladığı diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri konusunda ona danışmanlık sağlamaya devam edecektir.

Gastrik bypass ameliyatı yaşam boyu sürecek ciddi bir taahhüttür ancak kişi için yaşam boyu önemli değişiklikler sağlayabilir. Kişi kendine daha yoğun bir şekilde bakmaya, daha dikkatli beslenmeye ve düzenli egzersiz yapmaya hazırsa, ameliyat bu değişikliklerin onun için daha önce hiç olmadığı kadar işe yaramasını sağlayabilir.

Uzun vadede bazı komplikasyon riskleri olsa da bunlar genellikle kişisel bakım yönergelerine uyularak önlenebilir. Obezitenin kendi riskleri ve buna bağlı sağlık sorunları ile karşılaştırıldığında çoğu insan, kilo kaybı ve pek çok hastalıktan iyileşme gibi kazançlar karşısında bu riskleri almaya değer bulmaktadır.