Anafilaksi ve Anafilaktik Şok Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Anafilaksi ve Anafilaktik Şok Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Anafilaksi, şiddetli bir alerjik reaksiyon geçirilmesidir. En yaygın olarak, belirli yiyecekleri yedikten veya bir böcek tarafından sokulduktan sonra gerçekleşir. Anafilaktik şoka girmek hayati tehlike yaratabilir. Nefes almakta zorlanmak gibi anafilaksi belirtileri fark edilirse bir epinefrin enjektörü kullanılmalıdır. Bu anafilaksi tedavisi hayat kurtarabilir.

Anafilaksi Nedir?

Anafilaksi, şiddetli bir alerjik reaksiyondur. Hemen tedavi edilmezse hayatı tehdit edebilir. Gıda alerjileri anafilaksinin ana nedenlerinden biridir. Diğer nedenler arasında böcek ısırması, ilaçlar ve lateks yer alır.

Anafilaksinin tek tedavisi, uyluğa enjekte edilen bir iğne olarak kullanılan epinefrindir. Tedavi edilse bile anafilaksi geçiren bir kişinin en yakın acil servise gitmesi gerekir. Hızlı tedavi ile çoğu insan tamamen iyileşir.

Anafilaksi Sırasında Ne Olur?

Bir şeye alerji meydana geldiğinde, bağışıklık sistemi histamin gibi kimyasallar salgılayarak aşırı tepki verir. Anafilaksi belirtileri arasında kabarıklıklar, hırıltılı solunum, nefes darlığı ve yutma güçlüğü yer alır. Anafilaktik reaksiyon vücudun birçok bölgesini aynı anda etkileyebilir.

Kişinin kendisi veya çevredeki herhangi biri anafilaksi geçiriyorsa, epinefrin uygulamış olunsa bile 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalı ya da ve en yakın acil servise gidilmelidir.

Anafilaksinin Aşamaları Nelerdir?

Anafilaksi aniden ve hızlı bir şekilde gerçekleşme eğilimindedir. Genellikle bir uyarı dönemi yoktur ancak kurdeşen veya cilt kızarması gibi hafif belirtiler olabilir. Bazı uzmanlar anafilaksi aşamalarını dört kategoriye ayırır:

• Birinci aşama: Hafif anafilaksi ilk aşamadır ve deri döküntüsü veya kızarıklık, kaşıntı veya kurdeşen gibi semptomlara neden olabilir.
• İkinci aşama: Orta dereceli anafilaksi, bir kişide deri döküntüsü ve kurdeşen gibi daha yaygın ve kapsamlı semptomlar görüldüğünde veya dudaklarında veya dilinde hafif şişlik olduğunda ortaya çıkar.
• Üçüncü aşama: Daha sonra şiddetli anafilaksi meydana gelir ve bu aşama kişinin nefes almada zorluk, aşırı şişme, zayıf nabız veya baş dönmesi belirtileri göstermesini içerir. Üçüncü aşama anafilaksideki bir kişi anafilaktik şok adı verilen bir durum yaşamaktadır.
• Dördüncü aşama: Hayatı tehdit eden anafilaksi son aşamadır ve kişinin bilincini kaybetmesini, nefes alamamasını ve hayati organlara yetersiz kan akışı olmasını içerir. Bu aşamadaki bir kişinin ölümden kaçınmak için acil tıbbi müdahaleye ihtiyacı vardır.

Anafilaktik Şok Nedir?

Anafilaktik reaksiyon geçiren bir kişi, kan basıncı tehlikeli derecede düştüğünde anafilaktik şoka girebilir. Hava taşımaya yardımcı olan bronş dokuları şişmeye başlayabilir ve bu hırıltılı solunum, nefes darlığı ve hatta bilinç kaybına neden olabilir. Anafilaktik şok, kişinin hayatını kurtarmak için acil tedavi gerektirir.

Anafilaksi Ne Kadar Yaygındır?

Tahminler değişmekle birlikte, en son veriler ABD'deki insanların yaşam boyu anafilaksi yaşama şansının %0,05 ile %2 arasında olduğunu göstermektedir.

Anafilaksi Belirtileri Nelerdir?

Anafilaksi genellikle kurdeşen veya kaşıntı gibi cilt belirtileriyle başlar. Birkaç dakika içinde, aşağıdakiler de dahil olmak üzere daha ciddi semptomlar yaşanmaya başlanabilir:

• Boğazda, dudaklarda ve dide şişme.
• Nefes darlığı.
• Kurdeşen.
• Yutma güçlüğü.
• Kırmızı döküntü.
• Karın (göbek) ağrısı.
• Göğüste sıkışma hissi.
• Kramplar.
• İshal.
• Kıyamet veya korku hissi.
• Kusma.
• Hırıltılı solunum.

Anafilaksinin Ciddi Belirtileri Nelerdir?

Bu belirtiler fark edilirse hemen tıbbi yardım alınmalı veya varsa alerji ilacı kullanılmalıdır. Bunlar tedavi edilmezse aşağıdakiler gibi daha ciddi, hayatı tehdit eden anafilaksi belirtileri ortaya çıkabilir:

• Kan basıncındaki düşüş nedeniyle sersemlik veya kafa karışıklığı,
• Kalp atış hızında artış.
• Ani halsizlik.
• Bilinç kaybı.
• Kalp durması.

Anafilaksi Belirtileri Ne Zaman Başlar?

Belirtiler genellikle alerjenle temas ettikten sonraki beş ila 30 dakika içinde başlar. Örneğin bir arı tarafından sokulmak veya yer fıstığı gibi kişi için alerjik olan bir yiyeceği yemek gibi. Ancak belirtiler bazen bir saatten daha uzun bir süre sonra da başlayabilir.

Bifazik Anafilaksi Nedir?

Bifazik anafilaksi, ilk belirtiler geçtikten sonra ikinci bir belirti dalgası yaşanmasıdır. Bu ikinci dalga ilk dalgadan saatler, hatta günler sonra olabilir. Anafilaksi geçiren kişilerin yaklaşık %20'sinde bifazik anafilaksi görülür.

Anafilaksiye Ne Sebep Olur?

Gıda alerjileri anafilaksinin ana nedenlerinden biridir. Bu şiddetli anafilaktik reaksiyona neden olabilecek gıdalar şunlardır:

• İnek sütü.
• Yumurta.
• Yer fıstığı.
• Kabuklu deniz ürünleri (karides ve ıstakoz).
• Soya.
• Ağaç yemişleri (ceviz, fındık, Brezilya fıstığı ve kaju fıstığı gibi).
• Buğday.
• Tohumlar (susam ve ayçiçeği tohumu gibi).

Anafilaksiye yol açabilen diğer alerjenler (alerjiye neden olan maddeler) şunlardır:

• Penisilin, nonsteroid antienflamatuar ilaçlar ve bilgisayarlı tomografi taramalarında kullanılan boya dahil olmak üzere bazı ilaçlar ve maddeler.
• Tek kullanımlık eldivenler, kateterler ve yapışkan bantlar gibi ürünlerde bulunan lateks.
• Arı, eşek arısı, eşek arısı ve yaban arısı gibi böcek sokmaları.

Kimler Anafilaksi Riski Altındadır?

Astımı olan ve daha önce ciddi bir alerjik reaksiyon geçirmiş olan kişiler anafilaksi açısından en fazla risk altında olan kişilerdir.

Alerjik reaksiyonlar öngörülemez olabilir. İlk seferinde ciddi semptomlar yaşanmasa bile, ikinci alerjik reaksiyon hayati tehlike yaratabilir. Bu nedenle kişinin yanında her zaman epinefrin bulundurması önemlidir.

Polenler Anafilaksiye Neden Olur mu?

Polenler ve solunan diğer alerjenler nadiren anafilaksiye neden olur. Polen veya diğer çevresel alerjenler alerji semptomlarına neden olabilirler ancak anafilaksiye neden olma olasılıkları çok düşüktür.

Anafilaksinin Komplikasyonları Nelerdir?

Şiddetli anafilaksi, özellikle kalp hastalığı veya akciğer hastalığı (özellikle astım) gibi altta yatan tıbbi rahatsızlıkları olan kişilerde potansiyel olarak yaşamı tehdit eder. Ciddi komplikasyon riskini en aza indirmek için ciddiye alınması gereken tıbbi bir acil durumdur.

Anafilaksi Nasıl Teşhis Edilir?

Yiyeceklere veya böcek sokmalarına karşı alerjik bir reaksiyon gösterildiyse veya alerjik reaksiyondan şüpheleniliyorsa (hafif bile olsa), bir sağlık uzmanıyla görüşülmelidir. Doktorlar genellikle belirtilere dayanarak anafilaksi teşhisi koyabilir. Kişi, kendisine ek testler yapabilecek, tetikleyicileri belirleyebilecek ve bu tetikleyicilerden nasıl kaçınacağını öğretebilecek bir alerji uzmanına yönlendirilebilir.

Bu önemli adımı atmak sağlığı koruyabilir ve hatta hayatı kurtarabilir. Bu durum herhangi bir alerjik reaksiyon geçiren herkes için geçerlidir.

Anafilaksi Hangi Testlerle Teşhis Edilebilir?

Bir alerji uzmanı, alerjiyi doğrulamak ve spesifik alerjik tetikleyiciyi belirlemek için bir deri testi veya kan testi yapılmasını önerebilir. Deri testi, reaksiyona neden olup olmadığını görmek için cilde az miktarda alerjen yerleştirir. Kan alerjisi testinde ise doktor, koldaki bir damardan kan örneği alır.

Anafilaksi Nasıl Tedavi Edilir?

Yiyeceklere veya sokan bir böceğe karşı alerjik reaksiyon gösterildiyse, doktor bir epinefrin otoenjektör enjeksiyonu (EpiPen veya EpiPen'in jenerik bir versiyonu) reçete edecektir. Bu, kişinin her zaman yanınızda bulunduracağı, yaklaşık büyük bir tahta kalemi boyutunda, enjekte edilebilir bir ilaçtır. Bazı insanlar semptomlarını kontrol etmek için iki enjeksiyona ihtiyaç duymaları halinde veya yedek olarak birden fazla EpiPen bulundururlar.

Anafilaktik bir reaksiyon yaşanırsa ilaç, üst dış uyluğun büyük kasına enjekte edilir. Epinefrin, semptomları tersine çevirmek için hızlı bir şekilde çalışır.

Kişi kendine epinefrin enjekte ettikten sonra derhal tıbbi yardım almalı veya 112 Acil Çağrı Merkezini aramalıdır. Belirtiler 5 ila 15 dakika sonra düzelmezse, eğer varsa ikinci bir enjeksiyon yapılmalıdır. Çok etkili olmasına rağmen epinefrinin etkisi kısa sürelidir. Bu nedenle enjeksiyon semptomlara yardımcı olsa bile, anafilaktik reaksiyon geçirdikten sonra derhal tıbbi yardım almak çok önemlidir.

Birinin Anafilaktik Reaksiyon Geçirdiği Nasıl Anlaşılabilir?

Genellikle burun, ağız, cilt veya sindirim sistemini ilgilendiren şu belirtilere dikkat edilmelidir:

• Kurdeşen veya gözlerde, dudaklarda veya dilde şişme.
• Nefes almada güçlük.
• Zayıf nabız, kafa karışıklığı veya bilinç kaybı gibi düşük kan basıncı belirtileri.
• Kusma, ishal ve kramp gibi mide semptomları.

Birisi Epipen Olmadan Anafilaktik Şoka Girerse Ne Yapılmalıdır?

Birisi anafilaktik reaksiyon geçirirken yakınınızdaysanız derhal 112 Acil Çağrı Merkezini arayın veya tıbbi yardım alın. Anaflaktik şok geçiren kişinin kalp masajına da ihtiyacı olabilir.

Bu durumdaki bir kişiye yardım etmenin diğer yolları şunlardır:

• Nefes almakta zorlanmadığı sürece kişiyi düz yatırın. Bu durumda, nefes almasını kolaylaştırmak için oturmasına yardımcı olun.
• Eğer kişinin bilinci yerinde değilse, yan yatırın. Çenesini kaldırarak hava yolunu açın.

Acil Durumlarda Başka Hangi Anafilaksi Tedavileri Gerekli Olabilir?

Kişi nefes alamıyorsa, acil sağlık hizmeti sağlayıcılarının şunları yapması gerekebilir:

• Burundan veya ağızdan hava yoluna bir tüp yerleştirilir.
• Tüp doğrudan soluk borusuna (nefes borusu) yerleştirmek için trakeostomi adı verilen acil ameliyat gerçekleştirilir.

Sağlık görevlilerinin şok için aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka tedaviler uygulaması gerekebilir:

• Damar yolu sıvılar.
• Kalp ve dolaşım sistemini güçlendirmeye yardımcı olmak için damar yolu ilaçları.
• Kişi stabil hale geldikten sonra semptomları azaltmak için antihistaminikler ve steroidler.

Benadryl Anafilaksiyi Durdurabilir mi?

Benadryl ve diğer antihistaminikler, saman nezlesi gibi hafif, anafilaktik olmayan alerjik reaksiyonların semptomlarını tedavi edebilir. Anafilaksi tedavisinde epinefrinin yerini tutmaz.

Anafilaksi Önlenebilir mi?

Anafilaksi önlenemez ancak bazı adımlar alerjene kazara maruz kalma riskini en aza indirebilir.

Tetikleyicilerden kaçınmak için bazı ipuçları şunlardır:

• Yiyecek: Gıda etiketleri dikkatlice okunmalıdır. Restoranlara yemeklerinde hangi malzemelerin olduğu ve bunları nasıl hazırladıkları sorulmalıdır. (Bazen restoranlar alerjen içermeyen bir yemeği, alerjik olan bir malzemeyle aynı tencerede veya tavada hazırlayabilir). Alerjisi olan bir çocuğu olanlar, çocuğun okulunu veya diğer bakıcılarını alerjileri konusunda bilgilendirmelidir.
• İlaçlar: Kişi, herhangi bir ilaca alerjisi olup olmadığını ve geçmişte alerjik reaksiyonlar yaşayıp yaşamadığını sağlık uzmanlarına bildirmelidir. Böylece kişi için güvenli bir alternatif yazdıklarından ve alerjisi olabilecek herhangi bir şeyden kaçındıklarından emin olabilirler. Alternatif yoksa, potansiyel olarak ilaç duyarsızlaştırma denenebilir.
• Böcek sokmaları: Çimlerde çıplak ayakla yürünmemelidir. Böcekler açıklıkların etrafında gizlenebileceğinden, açık kaynaklardan su içmemek de akıllıca olacaktır. Böcekleri çekebilecek parlak, çiçekli kıyafetler veya parfümler, saç spreyleri ve losyonlardan kaçınılmalıdır. Alerji uzmanları, böcek sokmalarına karşı alerjisi olan kişileri tedavi etmek için zehir immünoterapisini kullanabilirler.

Ciddi alerjileri olanlar, gittikleri her yerde bir epinefrin iğnesi taşıdıklarından emin olmalıdır. Alerjileri neyin tetiklediği bilinmeli ve arkadaşlara ve aile üyelerine enjektörün nerede saklandığı bildirilmelidir.

İlaç Duyarsızlaştırma Nedir?

Bazen kişinin, kendisi için alerjik olan bir ilacı alması gerekir. Bu ilacın güvenli bir alternatifi olmayabilir. İlaç duyarsızlaştırma, vücudun ilacı geçici olarak kabul etmesine yardımcı olur. Bir alerji uzmanı, tam doz alana kadar kişiye kademeli olarak küçük dozlarda ilaç verir. İlaç düzenli olarak almaya devam edilir. Bunu yapmak kişiyi bu geçici alerjik olmayan durumda tutar. İlaç bırakıldığında, ilaca karşı tekrar alerji olacaktır.

Venom İmmünoterapisi Nedir?

Venom immünoterapisi, sokan böceklere karşı anafilaktik reaksiyonları ortadan kaldırmak veya büyük ölçüde azaltmak için oldukça etkili bir yöntemdir. Bir alerji uzmanı derinin altına küçük dozlarda zehir enjekte eder. Alerjene karşı duyarlılığı azaltan bu iğnelerden bir dizi alınır.

Gıda Alerjileri İçin Oral İmmünoterapi Nedir?

Bu yeni tedavi, şiddetli alerjisi olan kişilerde gıda duyarlılığını azaltabilir. Gıda duyarsızlaştırma konusunda özel uzmanlığa sahip bir alerji uzmanı oral immünoterapi uygular. Uzman kişiye küçük bir doz alerjen vererek başlar, ardından birkaç aylık bir süre boyunca bunu yavaşça artırır. Oral immünoterapi gıda alerjilerini "tedavi etmez" ancak anafilaksiye neden olan gıdaların kazara alınmasının oluşumunu veya şiddetini azaltabilir. Oral immünoterapi alan kişiler epinefrin enjektörlerini yanlarında taşımaya devam etmelidir.

Anafilaktik Reaksiyon Geçiren Kişiler İçin Seyir Nasıldır?

İnsanlar zamanında tedavi olmadıklarında, anafilaksi bilinç kaybına ve hatta ölüme yol açabilir. Ancak epinefrin ile hızlı bir tedavi alınırsa seyir oldukça iyidir. Büyük olasılıkla tamamen iyileşilir.

Anafilaktik Şok Ne Kadar Sürer?

Kesin süre kişiden kişiye değişir ancak 5 ila 30 dakika içinde zirve yapması beklenir. Ancak belirtiler tedavi ile bile birkaç saat kadar devam edebilir.

Anafilaksinin geçip geçmediğini görmek için beklememek önemlidir. Anafilaksi geçiren biri için zaman çok önemlidir ve ufak bir gecikme hayatına mal olabilir.

Anafilaksi Geçer mi?

Ne yazık ki anafilaksiye neden olan alerjiler ömür boyu sürer. Anafilaktik reaksiyonlar genellikle hızlı epinefrin kullanımı ile yönetilebilir. Ancak ciddi bir alerjik reaksiyon geçirildiyse bu alerjiye ömür boyu sahip olunacağı tahmin edilmektedir.

Anafilaksi ile En İyi Nasıl Başa Çıkılabilir?

Yiyeceklere veya başka şeylere karşı ciddi alerjileri olduğunu bilenler, öncesinde aşağıdakileri hazırlamalı ve bunlara dikkat etmelidir:

• Enjektörü yanında taşımak: Epinefrin enjeksiyon kiti her zaman kişinin yanında olmalıdır.
• Kimlik bulundurmak: Alerjiyi tanımlayan bir kart taşınmalı veya bunu bildiren bir takı takılmalıdır. Bu kimlik acil durumlarda hayat kurtarabilir.
• Enjeksiyon yapmak için beklememek: Alerjenle temas edilirse epinefrin enjeksiyonu hemen kullanılmalıdır. Reaksiyonun kötüleşip kötüleşmediğini görmek için beklememek gerekir.
• Doktora söylemek: İlaç alerjisi olanlar herhangi bir test veya tedaviden önce sağlık hizmeti sağlayıcısına bunu söylemelidir. Buna diş bakımı da dahildir.
• Sevdiklerini eğitmek: Aile ve arkadaşlara sahip olunan alerjiler ve tetikleyiciler hakkında bilgi verilmelidir. Anafilaksi semptomlarını nasıl tanıyacaklarını bildiklerinden emin olunmalıdır. Ayrıca bir reaksiyon durumunda kişiye yardımcı olabilmeleri için enjektörün nasıl kullanılacağı da açıklanmalıdır.

Epinefrin Enjektörü Ne Zaman Kullanılmalıdır?

Anafilaktik bir reaksiyon geçirdiğini düşünen bir kişi enjektörünü kullanmak için beklememelidir. Yardımcı olup olmadığını görmek için enjektör yerine bir antihistaminik alınmamalıdır Enjektör hemen kullanılmalıdır. Hayatın kurtulması hızlı hareket etmeye bağlıdır. 112 Acil Çağrı Merkezini aramak veya bir hastaneye başvurmak gerekir. Kişinin kendine epinefrin enjekte ettikten sonra bile tıbbi değerlendirme ve tedaviye ihtiyacı vardır.

Kişi anafilaktik bir reaksiyon geçirdiğinden emin değilse bile epinefrin enjekte etmesi daha iyidir. Gereksiz bir enjeksiyonun riski, ilacı zamanında alamama riskinden daha azdır.

Kişi kendine yanlışlıkla bir epinefrin otoenjektörü enjekte ederse, kan basıncında ve kalp atışında bir artış yaşayabilir. Böyle bir durumda bir doktor ile iletişime geçilmeli veya tıbbi yardım alınmalıdır.

Epinefrin Enjeksiyonundan Sonra Ne Yapmak Gerekir?

112 Acil Çağrı Merkezi aranmalı veya hastaneye gitmenin bir yolunu bulunmalıdır. Anafilaktik bir reaksiyonu olanların en yakın acil servise gitmesi gerekir.

Ne Zaman Bir Alerji Uzmanına Görünmek Gerekir?

Alerji uzmanı, alerjisi olan kişileri teşhis ve tedavi etmek için özel olarak eğitilmiş bir sağlık hizmeti sağlayıcısıdır. Alerjik/anafilaktik bir reaksiyon yaşandıysa veya yaşandığından şüpheleniliyorsa bir alerji uzmanına görünmek gerekir. Doktor, bir reaksiyonun bir alerjenden kaynaklanıp kaynaklanmadığını doğrulayabilir ve tetikleyicileri belirleyebilirler. Ayrıca potansiyel tedavi seçenekleri ve tetikleyicilerden kaçınma konusunda kişiyi eğitmeye yardımcı olabilir ve kazara bir maruz kalma durumunda anafilaktik reaksiyonu yönetmek için ona bir plan sunar.

Çocuğun Alerjisi Varsa Ne Yapılmalıdır?

Çocuğun alerjisi varsa, onu güvende tutmak için bu adımlar atılmalıdır:

• Onları alerji hakkında eğitin.
• Enjektörlerini yanlarında taşıdıklarından ve nasıl kullanacaklarını bildiklerinden emin olun.
• Çocuğun okulundaki personeli alerji konusunda bilgilendirin ve tedavi planını onlarla paylaşın.
• Çocuğa bakan yetişkinleri alerji ve enjektörün nasıl kullanılacağı konusunda eğitin.

Günlük bir yiyeceğe karşı alerjik reaksiyon gösterebileceğini bilmek korkutucu olabilir ancak ciddi bir reaksiyon olasılığını azaltmak için yapılabilecek şeyler vardır. Anafilaksi belirtileri fark edilirse kişi hemen kendine epinefrin enjekte etmelidir. Ardından 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalı veya en yakın acil servise başvurulmalıdır. Hızlı anafilaksi tedavisi hayat kurtarabilir. Kişi nereye giderse gitsin enjektörünü yanında taşıdığından emin olmalıdır. Tetikleyicilerden kaçınmaya çalışmak gerekir. Kişinin başa çıkması zor alerji semptomları varsa veya anafilaktik şoka girdiğini düşünüyorsa hemen bir doktor ile iletişime geçmelidir.