Alerjik Astım Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Alerjik Astım Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Alerjik astım, bir alerjen solunduğunda nefes alınan hava yollarının daraldığı bir solunum rahatsızlığıdır. Yaygın alerjenler arasında polen, hayvan tüyü ve küf sporları bulunur. Bu astım türü hem çocuklarda hem de yetişkinlerde çok yaygındır. Alerjik astımın belirtileri arasında nefes darlığı, öksürük, hırıltı, burun tıkanıklığı, gözlerde kaşıntı ve kızarıklık yer alabilir.

Alerjik Astım Nedir?

Alerjik veya alerji kaynaklı astım, bir alerjen solunduğunda hava yollarının daraldığı bir rahatsızlıktır. Toz akarları, polen, hayvan tüyü veya küf sporları gibi alerjenler çoğu zaman havadadır.

Kişide alerji olduğunda, vücut bir tehdit olduğunu düşündüğü bir şeye (alerjene) tepki verir. Bağışıklık sistemi bu tehlikeyle savaşmak için tüm savunmalarını harekete geçirir. Bağışıklık sistemi, bir alerjene maruz kaldığında hava yollarının iltihaplanmasına veya şişmesine ve sıkışmasına neden olan çeşitli kimyasallar salgılar.

Alerjik Astım Ne Kadar Yaygındır?

Alerjik astım en yaygın astım türüdür. Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık 25 milyon kişi astım hastasıdır. Bu grubun yaklaşık %60'ında alerji vardır.

Alerjik Astımın Belirtileri Nelerdir?

Kişide alerjik astım varsa, diğer astım türlerinde deneyimleyeceği belirtilerin çoğuna sahip olabilir. Bu belirtiler şunları içerebilir:

• Nefes darlığı hissi.
• Sık sık öksürme, özellikle de geceleri.
• Hırıltı (nefes alırken ıslık sesi).
• Göğüste sıkışma hissi (göğse bir şeyin bastırdığı hissi).

Alerjene maruz kalma, aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer belirtileri de tetikleyebilir:

• Burun tıkanıklığı.
• Nazal akıntı.
• Kaşıntılı veya sulu gözler.
• Döküntü veya kurdeşen.

Alerji Kaynaklı Astım Nasıl Hissettirir?

Alerji kaynaklı astım belirtileri hafif solunum belirtilerinden şiddetli astım ataklarına kadar değişebilir. Astım atağı sırasında hava yolları daralır ve nefes almayı zorlaştırır. Göğüste baskı, hırıltı ve öksürük de olabilir. Alerjik astım atağının belirtileri, başka bir şeyin neden olduğu astım atağıyla aynıdır. İkisi arasındaki fark, astım atağının nedenidir.

Alerjik Astımı Hangi Alerjenler Tetikler?

Alerjenler iç ve dış ortamlarda, yani her yerde olabilir. Kişide alerjik astım olduğunda, bu alerjenleri solumak belirtileri tetikleyebilir. Astımı neyin tetikleyebileceğini bilmek, bu sayede de durumu yönetebilmek önemlidir.

Alerjik astımı tetikleyebilecek olası alerjenler şunlardır:

• Hayvanlar: Hayvanlara karşı alerjiler; tüylerinden, idrarlarından, tükürüklerinden veya deri döküntülerinden (kepek) kaynaklanabilir.
• Polen: Polen, ağaçlardan, çimenlerden ve yabani otlardan yayılan toz halindeki bir maddedir. Ağaç poleni ve çimen poleni ilkbaharda en bol miktarda bulunur. Yabani otlar ve kanarya otu polenlerini sonbaharda serbest bırakır.
• Küf: Küfler genellikle nem tutan yerlerde (bodrumlar gibi) bulunur. Açık havada küf, sıcak veya nemli günlerde, malçlamadan (toprağın organik maddeyle örtülmesi) sonra veya yağmurdan sonra bulunur. Küf, havaya karışan ve astımı tetikleyebilen sporlar üretir.
• Toz akarları: Toz akarları, insan derisiyle beslenen mikroskobik organizmalardır. Halılar, yumuşak mobilyalar, yastıklar ve şilteler dahil olmak üzere evin yumuşak yüzeylerinde yaşarlar. Hem akarların kendisi hem de dışkıları alerjendir.
• Hamam böcekleri: Bu böcekler birçok evde ve eski binalarda bulunabilir. Hamam böceklerinin dışkıları, tükürükleri ve vücudun diğer kısımları astımı tetikleyebilir.

Gıda alerjileri bazı kişilerde alerjik astımı tetikleyebilir. Gıda alerjileri nadiren tek başına alerjik astıma neden olur.

Kimlerde Alerjik Astım Riski Vardır?

Kişinin kendisinde veya aile geçmişinde alerji varsa, alerji kaynaklı astım olma riski daha yüksektir.

Alerjik Astım Ne Kadar Ciddidir?

Alerji kaynaklı astım ciddi olabilir ve komplikasyonlara neden olabilir. Alerjik astımın en yaygın komplikasyonlarından bazıları şunlardır:

• Uyku bozuklukları.
• Okul ve işe gitmeme.
• Egzersiz yapamama.
• Açık havada veya çok fazla yürümeyi gerektiren sosyal aktivitelere katılamama.
• Daha yüksek hastane yatış ve hastalık oranları.

Alerjik Astım Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor kişinin alerjik astımı olup olmadığını belirlemek için testler isteyecektir. En yaygın iki test spirometri ve bronkoprovokasyon testidir:

• Spirometri: Bu nefes testi derin bir nefes alıp ardından bir tüpe nefes vermeyi içerir. Bu tüp, nefes alıp verildiğinde havanın ne kadar iyi hareket ettiği hakkında bilgi toplayacak bir bilgisayara bağlanır. Spirometri ayrıca bir bronkodilatörle (örneğin inhaler ilaç) de yapılabilir. Bronkodilatör testleri, inhaler ilaç almadan önce ve sonra hava yollarının ne kadar rahatladığını inceler.
• Bronkoprovokasyon testi (metakolin): Metakolin testi, spirometri testine benzerdir ancak bu durumda doktor, metakolin adı verilen bir ilacı kullanarak ilacı aldıktan sonra hava yollarının daralıp daralmadığını veya sertleşip sertleşmediğini görür.

Doktor kişinin astımı olduğunu belirlerse, çevresel alerjenlerin astım için potansiyel tetikleyiciler olup olmadığını belirlemeye yardımcı olması için bir kan veya cilt testi önerecektir.

Cilt testi sırasında doktor, cilde çeşitli alerjenler içeren küçük sıvı damlaları koyar. Daha sonra alerjenlerin üst tabakaya girmesine izin vermek için cildi nazikçe çizer. Kişinin o maddeye alerjisi varsa cildi şişerek tepki verir veya küçük, kabarık şişlikler geliştirir.

Bazı durumlarda alerjik tetikleyicilerin belirlenmesi için kan testi kullanılabilir. Ancak alerji kan testleri, deri testlerine kıyasla küçük bir orandaki alerjiyi tespit edemeyebilir.

Alerjik Astım Nasıl Yönetilebilir?

Doktor hem alerjileri hem de astımı tedavi etmek için kişiyle birlikte çalışacaktır. Bazı tedaviler astım için işe yararken, diğerleri sadece alerjileri tedavi eder ve bazı tedaviler her iki durumu da yönetmeye yardımcı olabilir. Tedavi, alerjenden kaçınmayı veya yaşam tarzı değişiklikleri yapmayı ve ilaçları içerebilir.

Alerjenden Kaçınmak

Doktor astımı neyin tetiklediğini anlamaya ve bu alerjenlerden kaçınmanın veya onları yönetmenin yollarını bulmaya yardımcı olacaktır. Genellikle bu tetikleyiciler çevremizdedir. Bunların ne olduğunu öğrendikten sonra onlarla olan etkileşimler yönetilebilir. Bu, polenin astım için bir tetikleyici olduğu biliniyorsa çimleri biçmekten kaçınmak veya tüy bir tetikleyiciyse çok sayıda hayvanın olduğu yerlerden uzak durmak anlamına gelebilir.

Astımı neyin tetiklediğine bağlı olarak atılabilecek diğer adımlar şunlardır:

• Evi sık sık temizlemek. Buna sık sık paspaslama, toz alma ve yatak takımları ve yastıkları her hafta sıcak suda yıkamak dahil olabilir.
• Yatakta toz ve alerjen geçirmez çarşaflar ve yastıklar kullanmak.
• Polen mevsiminin zirvesinde ev ve araba pencerelerini kapalı tutmak. Ayrıca polen sayısının en yüksek olduğu zamanlarda dışarıda olmaktan kaçınılabilir veya dışarıdayken gözlük, yüz maskesi veya diğer koruyucu ekipmanlar takılabilir.
• Ev klima ünitelerinde yüksek kaliteli filtreler kullanmak veya bir hava temizleyici çalıştırmak.
• Bir eylem planı geliştirmek. Belirli ilaçların ne zaman alınacağı, ilaçlar işe yaramıyorsa ne yapılacağı ve bu durumlarda kimin aranacağını bilmeye yardımcı olacak bir planının olması önemlidir. Plan, astım krizi sırasında ne yapılacağını içermelidir.

Tıbbi Tedaviler

Alerji kaynaklı astım için ilaçlar şunları içerebilir:

• Lökotrien düzenleyiciler: Bu hem alerjileri hem de astımı tedavi eden bir ilaç grubunun adıdır. Montelukast, en yaygın lökotrien düzenleyicilerden biridir.
• Alerji aşıları: İmmünoterapi olarak da adlandırılan alerji aşıları, bağışıklık sisteminin bir alerjene verdiği tepkiyi azaltabilir. Zamanla toleransı artırmak için alerjenin düzenli enjeksiyonlarını (iğnelerini) almayı içerir.
• Kurtarıcı inhalerler: Bunlar hava yollarını açıp daha iyi nefes alabilmeyi sağlayarak astım semptomları için hızlı bir rahatlama sağlar.
• Antihistaminikler: Bu ilaç türü, kaşıntılı cilt veya sulu gözler gibi hafif ila orta dereceli alerji semptomlarını azaltır. Doktor tedavi planının bir parçası olarak bir antihistaminik almayı önerebilir.
• Kortikosteroidler: Hem oral hem de inhale kortikosteroidler, hava yollarındaki enflamasyonu azaltarak alerji kaynaklı astım semptomlarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Biyolojikler: Bunlar doktorun astımın altta yatan nedenini tedavi etmeye yardımcı olmak için enjekte ettiği küçük proteinlerdir. Bu tedavi, orta veya şiddetli alerjik astım içindir.

Alerjik Astım Önlenebilir mi?

Astımın kendisi önlenemezken, tetikleyicileri anlayıp önleyerek ve astımı yönetmek için en iyi tıbbi tedavi kullanılarak alerjik astım atağı riski azaltılabilir.

Alerjik Astım Hayat Boyunca Devam Eder mi?

Alerjik astım için bir tedavi yoktur. Ancak, semptomlar çevreye ve maruziyetlere bağlı olarak iyileşebilir veya kötüleşebilir.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Alerjenlerden kaynaklanan astım semptomları varsa, birlikte bir tedavi planı üzerinde çalışabilmek için doktora başvurulmalıdır. Semptomlar şunları içerebilir:

• Öksürük veya hırıltı.
• Nefes darlığı veya nefes alma zorlukları.
• Burun tıkanıklığı, gözlerde kaşıntı ve sulanma veya cilt döküntüsü gibi alerji belirtileri.

Ne Zaman Acil Servise Başvurulmalıdır?

Şiddetli bir astım krizi geçiriliyorsa ve kişinin inhaleri yoksa veya inhaleri kullandıktan sonra belirtileri düzelmiyorsa, en yakın acil servise gidilmeli veya 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalıdır. Alerji yaşayan kişiler ayrıca yaşamı tehdit eden bir alerjik reaksiyon olan anafilaksiye de girebilir.

Alerjik astım, birçok insanın hayatı boyunca yaşadığı çok yaygın bir rahatsızlıktır. Bu astım türü için bir tedavi olmasa da bunu yönetmek için adımlar atmak mümkündür. Tetikleyiciler öğrenilmeli ve bu tetikleyicilerden kaçınmaya çalışılmalıdır. Çevreyi yönetmenin ve astım krizlerinden kaçınmanın yolları hakkında bir doktorla görüşülmelidir. Astımın kontrol altında olmadığı düşünülüyorsa, işe yarayan en iyi tedavi planını bulmak için bir doktordan yardım istenmelidir.