Në artikullin tonë me titull “Efektet psikologjike të fatkeqësisë së tërmetit”, do të trajtojmë disa pika të rëndësishme që shpresojmë të kenë efekt parandalues, duke pasur parasysh që traumat mund të transmetohen nga një brez te tjetri. Do të flasim për një situatë që ndodh në mënyrë të papritur dhe që përfshin individët me një ndjenjë pasigurie, një situatë që shkakton emocione dhe reagime shumë të ndryshme te çdo person, në varësi të përvojës dhe ndjeshmërisë së tij. Duhet ditur se të gjitha këto janë “reagime normale ndaj situatave jonormale”.

Cilat Janë Reagimet Normale Psikologjike në Situata të Ngjashme me Tërmetin?

• Vështirësi në kujtimin e disa pjesëve të ngjarjes tronditëse.  
• Ndjesia sikur po përjetohen përsëri pamjet apo zërat e ngjarjes.  
• Ankth ndaj mundësisë që ngjarja të ndodhë sërish.  
• Ndjeshmëri e lartë ndaj stimujve të lehtë (si zhurma e makinave apo një frymë ere që mund të rikthejë frikën).  
• Frikë nga të qenit vetëm; ndjenja e nevojës për vigjilencë të vazhdueshme (p.sh. të mos lejosh fëmijën të flejë vetëm).  
• Emocione të forta si frikë, zemërim, tmerr, dëshpërim, faj apo turp.  
• Kriza të qarjes ose mpirje emocionale.  
• Djersitje, rrahje të shpejta të zemrës, vështirësi në frymëmarrje.  
• Probleme me gjumin (gjumë i tepërt ose i pakët, vështirësi për të fjetur apo për t’u zgjuar, ndjenja faji për gjumin).  
• Probleme me ushqimin (oreks i tepruar ose i reduktuar, ndjenja faji për ngrënien).  
• Tension në muskuj, shtrëngim i dhëmbëve dhe nofullës, ndjesi fizike në pjesë të caktuara të trupit.  
• Ndjesia sikur trupi po lëkundet sërish, marramendje.  
• Vështirësi për t’u përqendruar në detyra të përditshme.

Si të Sillemi ndaj Personave që Kanë Përjetuar ose Janë Duke Përjetuar Trauma Psikologjike?

• Personat që kanë përjetuar trauma psikologjike, si pasojë e ngjarjeve të rënda si tërmetet, shpesh ndihen të mbingarkuar me ndjenja faji dhe turpi, edhe kur janë të vetëdijshëm se nuk mund të kishin bërë më shumë. Është e rëndësishme t'u ofrojmë atyre një mjedis të sigurt dhe mbështetës ku mund të shprehin ndjenjat dhe mendimet e tyre pa gjykim.
• Çdo individ përjeton dhe përballon traumën në mënyrën e vet. Disa mund të qajnë, të tjerë të heshtin ose të përjetojnë shok. Këto janë reagime normale dhe duhet të respektohen. Edhe nëse dikush duket sikur nuk e vlerëson situatën, kjo nuk do të thotë se nuk ndjen dhimbje; mund të thotë vetëm se ende nuk është gati të përballet me të.
• Rikthimi në rutinat e përditshme mund të ndihmojë në ndjenjën e normalitetit dhe sigurisë. Aktivitete të thjeshta si ecja, kryerja e punëve të shtëpisë ose planifikimi i ditës mund të ndihmojnë në rikthimin e kontrollit dhe stabilitetit emocional.
• Është normale të ndiheni të lodhur dhe të shqetësuar pas një traume. Kjo është një pjesë e natyrshme e procesit të shërimit dhe nuk duhet të jetë shkak për shqetësim shtesë.
• Marrëdhëniet janë një nga mënyrat më efektive për të ndihmuar në shërimin e traumës. Të jesh i pranishëm, të dëgjosh pa gjykim dhe të ofrosh mbështetje pa presion janë mënyra të fuqishme për të ndihmuar dikë që po përballet me trauma. Nëse personi nuk dëshiron të flasë, ofroni praninë tuaj dhe bëni të ditur se jeni aty për të kurdo që ai të jetë gati.
• Nëse personi nuk është i gatshëm të flasë, mund të ndihmoni duke ofruar ndihmë në nevojat e përditshme, si shoqërimi në vizita mjekësore ose ndihma në kujdesin personal. Këto veprime tregojnë mbështetjen tuaj dhe mund të jenë shumë të vlefshme në procesin e shërimit.
• Duke respektuar ritmin dhe nevojat individuale të personit, mund të ndihmoni në mënyrë efektive në përballimin e traumës dhe në rikthimin e ndjenjës së sigurisë dhe kontrollit.

Si të Sillemi ndaj Fëmijëve pas një Traume Psikologjike të Përjetuar nga Prindërit?

Pas një traume psikologjike, siç është një tërmet apo një ngjarje tjetër stresuese, është e rëndësishme të kuptojmë se gjendja emocionale e prindërve ndikon drejtpërdrejt në mirëqenien e fëmijëve. Fëmijët janë shumë të ndjeshëm ndaj emocioneve të prindërve dhe mund të përjetojnë ndjenja të ngjashme si pasojë e kësaj ndjeshmërie.

Kur prindërit nuk janë në gjendje të ruajnë qetësinë dhe të menaxhojnë emocionet e tyre, fëmijët mund të ndihen të pasigurt dhe të shqetësuar. Prandaj, është thelbësore që prindërit të kërkojnë ndihmë profesionale për të përballuar emocionet e tyre dhe për të qenë një mbështetje e qëndrueshme për fëmijët e tyre .

Është e rëndësishme që prindërit të flasin me fëmijët e tyre në mënyrë të hapur dhe të sinqertë për ngjarjet që kanë ndodhur. Kjo ndihmon fëmijët të kuptojnë situatën dhe të ndihen të përfshirë në procesin e përballimit të traumës.

Kur duhen kërkuar mbështetje psikologjike?  

Nëse ankesat psikologjike vazhdojnë ose përkeqësohen brenda 1-2 muajve pas ngjarjes traumatike, do të ishte e dobishme të kërkoni ndihmë sa më shpejt nga një specialist i shëndetit mendor që ka përvojë në trajtimin e traumave.