Çfarë është Një Numërim i Plotë i Gjakut (CBC)? Çfarë Do Të Thonë Rezultatet e Analizës Së Gjakut?

Në artikullin tonë me titull “Tam Kan Sayımı (Hemogram) Nedir? Kan Tahlili Sonuçları Ne Anlama Gelir?” do të shqyrtojmë detajet rreth kësaj teme. Tam kan sayımı (numërimi i plotë i gjakut – hemogram) është një analizë gjaku që mat sasinë dhe madhësinë e qelizave të kuqe të gjakut, hemoglobinës, qelizave të bardha të gjakut dhe trombociteve. Institucionet shëndetësore e përdorin këtë test për të monitoruar dhe diagnostikuar gjendje mjekësore të ndryshme dhe për të vlerësuar shëndetin e sistemit imunitar. Infeksionet, ilaçet, anemia dhe kanceri mund të shkaktojnë rezultate jonormale.

Çfarë Është Tam Kan Sayımı (Numërimi I Plotë I Gjakut)?

Tam kan sayımı është një analizë gjaku që mjekët e përdorin për të monitoruar ose diagnostikuar gjendjen shëndetësore. Ajo i jep mjekut informacion mbi mënyrën se si ilaçet ose sëmundjet e ndryshme po e ndikojnë organizmin dhe mbi gjendjen e sistemit imunitar. Përmes saj mund të zbulohen kanceri i gjakut, anemia, infeksionet dhe gjendje të tjera.

Për këtë test, ofruesi i shërbimit shëndetësor merr një mostër gjaku dhe e dërgon në laborator. Laboratori mat sasinë e qelizave të kuqe të gjakut, hemoglobinës (proteina që transporton oksigjenin), qelizave të bardha të gjakut dhe trombociteve, si edhe madhësinë e tyre. Së bashku me tam kan sayımı, mjeku mund të kërkojë edhe një periferik kan yayması (shtresë periferike gjaku), që jep më shumë detaje mbi pamjen e qelizave të gjakut nën mikroskop.

Çfarë Është Tam Kan Sayımı Me Diferencim?

Tam kan sayımı me diferencim do të thotë që laboratori numëron veçmas çdo lloj qelize të bardhë të gjakut, si edhe qelizat e papjekura (ende jo të zhvilluara plotësisht). Kjo i jep mjekut më shumë informacion rreth gjendjes së qelizave të ndryshme të sistemit imunitar.

Kur Kërkohet Tam Kan Sayımı?

Mjekët mund të kërkojnë tam kan sayımı në këto raste:

• Si pjesë e kontrollit rutinë shëndetësor.

• Për të hetuar simptoma të pashpjeguara si temperaturë, humbje peshe, djersë natën, mavijosje, gjakderdhje ose lodhje.

• Për të monitoruar sëmundje kronike si kanceri ose sëmundja kronike e veshkave.

• Për të parë sa mirë po funksionon një trajtim ose si po e ndikon trupi një ilaç (p.sh. disa trajtime ulin numrin e qelizave të bardha dhe dobësojnë sistemin imunitar).

• Për të ndjekur shëndetin gjatë shtatzënisë.

Çfarë Kontrollon Tam Kan Sayımı?

Tam kan sayımı mund t’i tregojë mjekut nëse personi ka:

• Anemi: nivele të ulëta të qelizave të kuqe ose hemoglobinës.

• Eritrositoz: numër i lartë qelizash të kuqe të gjakut.

• Leukositoz: numër i lartë qelizash të bardha të gjakut.

• Leukopeni: numër i ulët qelizash të bardha të gjakut.

• Trombositoz: numër i lartë trombocitesh.

• Trombocitopeni: numër i ulët trombocitesh.

Këto gjendje mund të lidhen me infeksione, kancer, sëmundje të gjakut dhe efekte anësore të ilaçeve. Mjeku e vlerëson rezultatin së bashku me simptomat për të përafruar ose vendosur diagnozën.

Si Funksionon Testi I Tam Kan Sayımı?

Gjatë tam kan sayımı, një aparat i posaçëm kompjuterik numëron dhe analizon madhësinë e qelizave të kuqe (eritrositeve), qelizave të bardha (leukociteve) dhe trombociteve. Nëse kërkohet tam kan sayımı me diferencim, aparati numëron edhe llojet e ndryshme të qelizave të bardha dhe qelizat e papjekura. Nëse ka ndonjë paqartësi, një patolog shikon mostrën nën mikroskop për të verifikuar rezultatet e kompjuterit.

Numri I Qelizave Të Kuqe Të Gjakut (RBC)

Në tam kan sayımı, për qelizat e kuqe (eritrositet) mjeku vlerëson:

• RBC (Red Blood Cell Count – Numri I Qelizave Të Kuqe): Numri i qelizave të kuqe në një vëllim të caktuar gjaku (zakonisht për mikrolitër – mcL). Për referencë, një pikë gjaku është rreth 40–50 mcL.

• Hemoglobina (Hb): Sasia e hemoglobinës në gjak.

• Hematokriti (Hct): Përqindja e gjakut që përbëhet nga qelizat e kuqe të gjakut.

Përveç numrit, merren parasysh edhe treguesit (indekset) që përshkruajnë madhësinë dhe përqendrimin e hemoglobinës në qelizat e kuqe:

• MCV (Mesatarja E Vëllimit Korpuskular): Madhësia mesatare e qelizave të kuqe (femtolitër – fL).

• MCH (Mesatarja E Hemoglobinës Korpuskulare): Sasia mesatare e hemoglobinës në një qelizë të kuqe (pikogram – pg).

• MCHC (Mesatarja E Përqendrimit Të Hemoglobinës Korpuskulare): Përqendrimi mesatar i hemoglobinës në një vëllim të caktuar gjaku (g/dL).

• RDW (Red Cell Distribution Width – Gjerësia E Shpërndarjes Së Qelizave Të Kuqe): Tregon sa shumë ndryshojnë qelizat e kuqe në madhësi. Vlerë e ulët do të thotë se qelizat janë afërsisht të njëjta në madhësi; vlerë e lartë tregon diferencë të madhe midis më të voglës dhe më të madhes.

Numri I Trombociteve

Në tam kan sayımı, për trombocitet vlerësohen:

• Numri I Trombociteve: Sasia totale e trombociteve në mostër.

• MPV (Mesatarja E Vëllimit Të Trombociteve): Madhësia mesatare e trombociteve.

Numri I Qelizave Të Bardha Të Gjakut Dhe Diferencimi

Mjeku mund të kërkojë vetëm numrin total të qelizave të bardha (WBC) ose tam kan sayımı me diferencim. Diferencimi numëron çdo lloj të veçantë të qelizave të bardha dhe qelizat e papjekura. Rezultatet mund të jepen si numër absolut (“abs”) ose si përqindje (%) e totalit të qelizave të bardha.

Në rezultatet e tam kan sayımı mund të shihen:

• WBC (White Blood Cell Count – Numri I Qelizave Të Bardha): Numri total i qelizave të bardha.

• Nötrofiller (Neutrofile): Reagojnë të parat ndaj infeksioneve bakteriale dhe mykotike.

• Monosit (Monocytes): Pastrojnë mbetjet qelizore gjatë infeksioneve dhe ndihmojnë në aktivizimin e qelizave të tjera të bardha kundër baktereve dhe viruseve.

• Lenfosit (Lymphocytes): Luftojnë infeksionet virale dhe ndihmojnë në “memorjen imune”, që e përgatit organizmin për infeksione të ardhshme.

• Eozinofiller (Eosinophils): Luftojnë infeksionet parazitare dhe luajnë rol në reaksionet alergjike.

• Bazofiller (Basophils): Gjatë alergjive lirojnë histaminë dhe heparinë (që pengon mpiksjen).

• Olgunlaşmamış Granülositler (Immature Granulocytes): Nötrofile, eozinofile ose bazofile të papjekura.

• Çekirdekli Kırmızı Kan Hücreleri (nRBC – Nucleated Red Blood Cells): Qeliza të kuqe të gjakut të papjekura, të dhëna si numër total ose përqindje (p.sh. numri i nRBC për 100 WBC).

Si Duhet Të Përgatitemi Për Tam Kan Sayımı?

Për tam kan sayımı zakonisht nuk ka nevojë të ndalet ushqimi ose lëngjet, as të ndiqen udhëzime të veçanta. Mund të hahet e pihet normalisht dhe ilaçet e përditshme mund të merren si zakonisht. Por nëse me të njëjtën mostër do të bëhen edhe analiza të tjera, mjeku mund të japë udhëzime specifike për to (p.sh. agjërim).

Si Kryhet Testi I Tam Kan Sayımı?

Për të marrë gjakun, punonjësi shëndetësor pastron lëkurën e krahut dhe fut një age në venë. Mund të ndihet një pickim ose dhimbje e lehtë. Tek foshnjat, gjaku merret shpesh nga thembra. Gjaku mblidhet në një ose disa tuba. Pas marrjes së gjakut, agoja hiqet dhe vendoset një fashë ose plasar mbi vendin e shpimit. Më pas mostrat dërgohen në laborator për analizë.

Çfarë Ndodh Pas Testit?

Pas marrjes së gjakut, krahu mund të ketë një fasho të vogël me garzë dhe shirit. Mund të ndihet pak dhimbje në vendin e shpimit për disa orë dhe mund të formohet një mavijosje e vogël. Këto janë normale dhe kalojnë vetë.

A Ka Rreziqe Ose Efekte Anësore Tam Kan Sayımı?

Tam kan sayımı është një test i sigurt dhe shumë i zakonshëm. Rreziku i infeksionit në vendin e shpimit është i vogël, por rritet nëse sistemi imunitar është i dobët. Rrallë, disa persona mund të ndihen të zbehtë ose të trullosur pas marrjes së gjakut.

Cilat Janë Vlerat Normale Të Tam Kan Sayımı?

Vlerat normale mund të ndryshojnë pak sipas laboratorit, por në përgjithësi janë:

Test – Vlera Normale Tek Të Rriturit

• WBC: 4.000 – 10.000 qeliza për mcL (4,0 – 10 k/mcL)

• RBC:

  • 4,0 – 5,4 milion qeliza për mcL (për gra ose persona që marrin estrogjen)

  • 4,5 – 6,1 milion qeliza për mcL (për burra ose persona që marrin testosteron)

• Hb (Hemoglobina):

  • 11,5 – 15,5 g/dL (gra / estrogjen)

  • 13 – 17 g/dL (burra / testosteron)

• Hct (Hematokrit):

  • 36% – 48% (gra / estrogjen)

  • 40% – 55% (burra / testosteron)

• MCV: 80 – 100 fL

• MCH: 27 – 31 pg për qelizë

• MCHC: 32 – 36 g/dL

• RDW: 12% – 15%

• Numri I Trombociteve: 150.000 – 400.000 qeliza për mcL (150 – 400 k/mcL)

• MPV: 7,0 – 9,0 fL

• Nötrofiller (Neutrofile): 2.500 – 7.000 për mcL (2,5 – 7,0 k/mcL)

• Lenfositler (Lymphocytes): 1.000 – 4.800 për mcL (1,0 – 4,8 k/mcL)

• Monositler (Monocytes): 200 – 800 për mcL (0,2 – 0,8 k/mcL)

• Eozinofiller (Eosinophils): Më pak se 500 për mcL (0,5 k/mcL)

• Bazofiller (Basophils): Më pak se 300 për mcL (0,3 k/mcL)

• Olgunlaşmamış Granülositler (Immature Granulocytes): Më pak se 100 për mcL (0,1 k/mcL)

• NRBC (Nucleated Red Blood Cells): Më pak se 10 për mcL (0,01 k/mcL)

Vlerat normale të tam kan sayımı mund të ndryshojnë sipas:

• Laboratorit që e kryen testin.

• Gjendjes hormonale (referencat mund të jenë të ndara sipas seksit biologjik dhe përdorimit të hormoneve, p.sh. një grua që merr testosteron mund të krahasohet me referencën për meshkujt).

• Moshës (fëmijët kanë intervale të tjera krahasuar me të rriturit).

• Shtatzënisë ose pranisë së sëmundjeve të tjera.

• Njësive të përdorura (p.sh. qeliza për mcL ose “k/mcL” – qeliza të shumuar me 1.000).

Gjithmonë duhet lexuar intervali i referencës në raport dhe rezultatet të krahasohen me atë interval. Çdo paqartësi duhet diskutuar me mjekun.

Kur Dalin Rezultatet E Tam Kan Sayımı?

Rezultatet zakonisht janë gati brenda disa ditësh; ndonjëherë edhe brenda 24 orëve. Mjeku mund të planifikojë një vizitë kontrolli për t’i shpjeguar rezultatet dhe për të vendosur hapat e radhës.

Çfarë Nënkuptojnë Rezultatet Anormale Të Tam Kan Sayımı?

Shumë gjendje shëndetësore mund të shkaktojnë rritje ose ulje të vlerave në tam kan sayımı. Disa janë serioze, të tjera janë të shpeshta dhe trajtohen lehtë. Për shembull:

• Numër i lartë i qelizave të kuqe: Mund të lidhet me sëmundje të zemrës dhe mushkërive, policitemi vera, apne gjumi.

• Numër i ulët i qelizave të kuqe (anemi): Mund të vijë nga mungesa të ushqyesve (p.sh. mungesë B12 ose hekuri), humbje gjaku, funksion i dobët i veshkave, çrregullime të gjakut ose palcës kockore.

• Numër i lartë trombocitesh: Mund të lidhet me infeksione ose çrregullime të sistemit imunitar.

• Numër i ulët trombocitesh: Shkaqet mund të jenë trombocitopenia imune, disa lloje kanceri, sindroma hemolitike-uremike.

• Numër i lartë qelizash të bardha: Mund të tregojë infeksione, alergji, sëmundje autoimune, limfoma ose leuçemi.

• Numër i ulët qelizash të bardha: Mund të lidhet me sëmundje autoimune, ilaçe, çrregullime të palcës kockore ose infeksione.

Cilat Janë Hapat E Radhës Nëse Rezultatet Janë Anormale?

Nëse rezultatet janë jashtë intervalit referencë, duhet biseduar me mjekun për domethënien e tyre. Mjeku mund të kërkojë analiza shtesë, të fillojë një plan trajtimi ose thjesht të rekomandojë ndjekje periodike, në varësi të situatës.

Kur Duhet Të Kontaktohet Mjeku?

Personat që kanë pyetje rreth testit ose rezultateve të tij duhet të kontaktojnë mjekun e tyre.

A Tregon Tam Kan Sayımı Funksionin E Veshkave?

Tam kan sayımı nuk mat drejtpërdrejt funksionin e veshkave. Megjithatë, disa vlera si lenfocitet ose MCV, së bashku me analiza të tjera biokimike, mund të ndihmojnë mjekun të krijojë një tablo më të qartë për funksionimin e veshkave.

Tam kan sayımı është një analizë e zakonshme gjaku që i jep mjekut informacion të rëndësishëm mbi gjendjen shëndetësore të personit. Mund të jetë pjesë e një kontrolli rutinë ose të bëhet për të ndihmuar në sqarimin e simptomave. Edhe pse pritja e rezultateve mund të shkaktojë ankth, duhet ditur se tam kan sayımı i jep mjekut të dhëna të vlefshme për atë që po ndodh në organizëm. Këto të dhëna ndihmojnë për të vendosur diagnozën e saktë dhe për të zgjedhur trajtimin që do ta bëjë personin të ndihet më mirë.