Çfarë Është Osteoporoza? Cilat Janë Simptomat e Saj? Si Trajtohet?

Çfarë Është Osteoporoza?

Osteoporoza është një sëmundje që dobëson kockat. Ajo i bën kockat më të holla dhe me më pak densitet se normalja. Personat me osteoporozë kanë shumë më tepër gjasa të pësojnë fraktura të kockave.

Zakonisht, kockat janë mjaft të dendura dhe të forta për të mbështetur peshën e trupit dhe për të përthithur shumicën e goditjeve. Me kalimin e moshës, kockat humbasin natyrshëm një pjesë të densitetit dhe aftësinë e tyre për t’u rindërtuar (rimodeluar). Nëse një person ka osteoporozë, kockat janë shumë më të brishta dhe më të dobëta se sa duhet të jenë.

Shumica e njerëzve nuk kuptojnë se kanë osteoporozë derisa të thyejnë një kockë. Osteoporoza mund të rrisë rrezikun e frakturave në çdo kockë, por më shpesh prek:

• Kofshët
• Kyçet
• Shtyllën kurrizore

Sa më herët që mjeku të diagnostikojë osteoporozën, aq më pak është gjasa të ndodhë një frakturë kocke. Sidomos nëse personi është mbi 65 vjeç, ka pasur një frakturë pas moshës 50 vjeç ose ka histori familjare të osteoporozës, ai duhet të bisedojë me mjekun për kontroll të densitetit kockor.

Sa E Përhapur Është Osteoporoza?

Në Shtetet e Bashkuara, mbi 50 milionë persona jetojnë me osteoporozë.

Osteoporoza është e zakonshme tek personat mbi 50 vjeç. Ekspertët vlerësojnë se gjysma e grave dhe një e katërta e burrave mbi 50 vjeç kanë osteoporozë.

Studimet kanë treguar se një e treta e të rriturve mbi 50 vjeç që nuk kanë osteoporozë, kanë densitet të ulur të kockave (osteopeni). Personat me osteopeni kanë shenja të hershme të osteoporozës. Nëse nuk trajtohet, osteopenia mund të shndërrohet në osteoporozë.

Cilat Janë Simptomat E Osteoporozës?

Osteoporoza nuk shkakton simptoma si shumë sëmundje të tjera. Për këtë arsye, mjekët e quajnë shpesh "sëmundja e heshtur".

Nuk ka sinjale si dhimbje koke, temperaturë ose dhimbje barku që të tregojnë se diçka nuk shkon.

Shenja më e zakonshme është një frakturë e papritur e kockës, edhe pas një rënieje shumë të vogël.

Edhe pse osteoporoza nuk shkakton drejtpërdrejt simptoma, disa ndryshime trupore mund të vërehen, si:

• Humbje e lartësisë (më shumë se një centimetër).
• Ndryshime në qëndrim (përkulje përpara / kifozë).
• Vështirësi në frymëmarrje (nëse diskët ngjeshin mushkëritë).
• Dhimbje mesi.

Shpesh, të afërmit mund të vërejnë këto ndryshime më herët. Ndryshimet në qëndrim ose lartësi mund të jenë një shenjë që personi duhet të bëjë test të densitetit kockor.

Cilat Janë Shkaqet E Osteoporozës?

Osteoporoza zhvillohet me kalimin e moshës, kur kockat humbasin aftësinë për t’u rikonstruktuar.

Kockat janë inde të gjalla. Ato ripërtërihen vazhdimisht gjatë gjithë jetës. Deri rreth moshës 30 vjeç, trupi prodhon më shumë kockë sesa humbet. Pas moshës 35 vjeç, humbja e kockave ndodh më shpejt se sa prodhimi i tyre dhe kjo çon në ulje të masës kockore.

Në osteoporozë, ky proces është i përshpejtuar. Tek gratë pas menopauzës, humbja e kockave shkon edhe më shpejt.

Cilat Janë Faktorët E Rrezikut Të Osteoporozës?

Çdokush mund të zhvillojë osteoporozë, por disa persona janë në rrezik më të lartë:

Të gjithë personat mbi 50 vjeç.

• Gratë, sidomos pas menopauzës
• Personat me histori familjare të osteoporozës
• Personat me trup të hollë ose me peshë të ulët natyrale
• Personat që pijnë duhan ose produkte të tjera të duhanit

Gjithashtu, disa sëmundje rrisin rrezikun:

• Çrregullime endokrine (tiroide, diabet)
• Sëmundje gastrointestinale (çëlaku, sëmundje inflamatore të zorrëve)
• Sëmundje autoimune që prekin kockat (artriti reumatoid, spondiliti ankilozant)
• Disa kancere ose sëmundje të gjakut (p.sh. mieloma multiple)

Disa ilaçe dhe ndërhyrje mjekësore rrisin rrezikun:

• Diuretikët
• Kortikosteroidet
• Ilaçet kundër krizave epileptike
• Kirurgjia bariatrike
• Terapi hormonale për kancer
• Antikoagulantët
• Inhibitorët e pompës protonike (ulje e absorbimit të kalciumit)

Edhe stili i jetesës mund të rrisë rrezikun:

• Marrje e pamjaftueshme e kalciumit dhe vitaminës D
• Mungesë aktiviteti fizik
• Konsum i rregullt i alkoolit (më shumë se dy pije në ditë)

Si Diagnostikohet Osteoporoza?

Osteoporoza diagnostikohet me testin e densitetit kockor (DEXA / DXA).

DEXA:

• Mat densitetin dhe mineralet në kocka.
• Është si një rreze X me intensitet të ulët.
• Nuk kërkon shtrim në spital.
• Nuk ka injeksione ose gjilpëra.

Testimi i rregullt i densitetit kockor është mënyra më e mirë për të zbuluar osteoporozën para se të shkaktojë fraktura.

Si Trajtohet Osteoporoza?

Qëllimi kryesor i trajtimit është parandalimi i frakturave.

Trajtimet më të zakonshme:

1. Ushtrimet fizike
Ushtrimet që mbajnë peshën e trupit (ecje, yoga, Pilates, tai chi) forcojnë kockat dhe balancën.
Mund të kërkohet fizioterapi.

2. Suplementet

• Kalcium
• Vitaminë D

Mjeku vendos dozën e duhur.

3. Ilaçet për osteoporozën

• Bifosfonatet
• Terapia hormonale (estrogjen / testosteron)
• Denosumab
• Teriparatid (PTH analogu)
• Romosozumab

Këto përdoren sipas gjendjes dhe rrezikut të frakturës.

Çfarë Të Pritet Nëse Ka Osteoporozë?

Osteoporoza zakonisht kërkon menaxhim të përjetshëm. Nevojiten:

• Kontrollet e rregullta
• Teste të densitetit kockor
• Përshtatje të trajtimit sipas nevojës

Si Mund Të Ulët Rreziku I Osteoporozës?

• Aktivitet fizik i rregullt
• Mjaftueshëm kalcium dhe vitaminë D
• Përdorimi i pajisjeve mbrojtëse
• Parandalimi i rënieve në shtëpi dhe punë
• Dietë e shëndetshme
• Përdorim i bastunit ose mjeteve ndihmëse kur ka vështirësi në ecje

Si Duhet Të Kujdeset Një Person Me Osteoporozë?

• Dietë dhe ushtrim i rregullt
• Kontrollet tek mjeku
• Vëzhgim i çdo ndryshimi trupor
• Testim i densitetit kockor sipas rekomandimit

Kur Duhet Të Konsultohet Mjeku?

Nëse shfaqen:

• Ndryshime trupore
• Dhimbje të kockave
• Vështirësi në lëvizje

Kur Duhet Shkuar Në Urgjencë?

Nëse dyshohet frakturë ose ka:

• Dhimbje të forta
• Pamundësi për të lëvizur një pjesë të trupit
• Deformime të dukshme të gjymtyrëve
• Kockë të dukshme përmes lëkurës
• Enjtje të konsiderueshme
• Mavijosje të reja të forta

Çfarë Pyetjesh Mund T’i Drejtohen Mjekut?

• Cili është rreziku im për osteoporozë?
• Sa shpesh duhet të bëj teste të densitetit kockor?
• Cilat trajtime janë më të mira për mua?
• Cilat ushtrime forcojnë kockat?
• A kam nevojë për fizioterapi?

Sa Është Kohëzgjatja E Jetës Së Personave Me Osteoporozë?

Osteoporoza nuk ul jetëgjatësinë vetë, por rrit rrezikun e frakturave serioze, sidomos tek të moshuarit. Tek të moshuarit, frakturat e kofshës lidhen me rrezik më të madh për humbje të lëvizshmërisë dhe vdekje të parakohshme.