Çrregullimet menstruale (Oligomenore) Çfarë është dhe si trajtohet?

Në artikullin tonë me titull "Çrregullimet menstruale (Oligomenore) Çfarë është dhe si trajtohet?", do të shpjegojmë detajet mbi këtë temë.Oligomenoreja është një lloj gjakderdhjeje menstruale jonormale që përfshin cikle të rralla. Në oligomenore, mund të kalojnë më shumë se 35 ditë në mënyrë të rregullt midis cikleve. Zakonisht, shkaktar i saj konsiderohen çrregullimet hormonale. Diagnoza përfundimtare mund të vendoset vetëm nga një mjek.

Çfarë është Oligomenoreja?  

Oligomenoreja është një term mjekësor që do të thotë të kesh cikle menstruale të rralla. Një cikël normal ndodh çdo 28 ditë dhe zgjat nga 4 deri në 7 ditë. Cikli mund të variojë nga çdo 21 ditë deri në çdo 35 ditë dhe ende konsiderohet normal. Zakonisht ka një ose dy ditë ndryshim mes cikleve, por numri i ditëve mbetet afërsisht i njëjtë. Në oligomenore, ciklet janë të paparashikueshme dhe shpesh ka më shumë se 35 ditë ndërmjet periodave. Në vend që të ketë perioda çdo muaj, një grua mund të ketë vetëm gjashtë deri në tetë cikle në vit.

Cili është ndryshimi midis Oligomenores dhe Amenores?  

Si oligomenoreja ashtu edhe amenoreja janë lloje të çrregullimeve të gjakderdhjes menstruale. Amenoreja do të thotë mungesë totale e menstruacioneve, ndërsa oligomenoreja nënkupton menstruacione të rralla. Në rastin e amenores, një grua nuk ka fare menstruacione ose ndalon së pasuri për disa muaj pas cikleve të mëparshme. Ndërsa në oligomenore, menstruacionet vazhdojnë, por nuk janë të rregullta. Si rezultat, periudhat ndodhin më rrallë se ç’është konsideruar normale.

Sa e zakonshme është Oligomenoreja?  

Rreth 12% deri në 15.3% e grave që kanë menstruacione përjetojnë oligomenore në një moment të jetës së tyre. Ajo shihet në 10% deri në 20% të grave që kanë probleme me fertilitetin. Oligomenoreja shfaqet shpesh së bashku me sindromën e vezores policistike. Nga gratë që vuajnë nga kjo sindromë, rreth 75% deri në 85% kanë menstruacione të rralla.

Cilat janë shenjat dhe simptomat e oligomenores?

Periudhat e humbura ose të vonuara janë shenja më e zakonshme e oligomenores, por në varësi të shkakut që qëndron pas këtyre çrregullimeve, mund të shfaqen edhe simptoma të tjera si:

• Akne  
• Dhimbje koke  
• Nxehtësi trupore (valë të nxehta)  
• Dhimbje barku  
• Rrjedhje vaginale  
• Çrregullime në shikim  
• Qime të tepërta në fytyrë dhe trup

Cilat janë shkaktarët e oligomenores?

Çrregullimet e hormonit në trup janë zakonisht shkaktarët kryesorë të oligomenores, duke shkaktuar periudha të paktë. Organet riprodhuese dhe gjëndrat në tru prodhojnë hormone që rregullojnë ciklin menstrual. Kur këto hormone janë në ekuilibër, cikli menstrual bëhet më i parashikueshëm. Hormonet që janë të pasakta mund të shkaktojnë çrregullime të ciklit menstrual. Infeksionet dhe anormalitetet strukturore në organet riprodhuese gjithashtu mund të çojnë në çrregullime të ciklit menstrual.

Shkaktarët e oligomenores përfshijnë:

• Sindroma e vezoreve polikistike (PCOS): Sindroma e vezoreve polikistike shkakton prodhimin e tepruar të hormoneve dherogjene (siç është testosteroni), i cili mund të ndërpresë ovulimin dhe të pengojë ciklin normal menstrual.
• Tumoret që lëshojnë androgen: Tumoret në vezore ose gjëndrat e mbiveshkave mund të prodhojnë hormone dherogjene, duke çuar në çrregullime të ciklit menstrual dhe shpesh ngjajnë me simptomat e sindromës së vezoreve polikistike.
• Sindroma e Cushing: Në këtë gjendje, trupi prodhon shumë hormon kortizol, i cili mund të shkaktojë çrregullime të hormonëve dhe të ndikojë në ciklin menstrual.
• Prolaktinoma: Kjo është një tumor në gjëndrën hipofize që prodhon shumë prolaktin, duke shtypur prodhimin e hormoneve seksuale të nevojshme për menstruacionet normale, si estrogjeni.
• Sindroma e vezoreve primare: Kjo është një gjendje kur vezoret ndalojnë prodhimin e vezëve shumë më herët sesa që pritet (përpara menopauzës) dhe gjithashtu ndalojnë prodhimin e estrogjenit, një hormon i nevojshëm për periudha të rregullta.
• Hipertiroidizmi: Gjëndra tiroide stimilon hipofizën për të prodhuar shumë prolaktin dhe shumë pak estrogjen, duke çuar në çrregullime të ciklit menstrual.
• Hiperplazia adrenale kongjenitale: Kjo është një gjendje e trashëguar që pengon gjëndrat e mbiveshkave të prodhojnë enzimat e nevojshme për të bërë hormonët që janë të domosdoshëm për ciklin menstrual.
• Sëmundja inflamatore pelvike: Infeksionet seksuale të pamjekuara mund të çojnë në sëmundjen inflamatore pelvike, duke shkaktuar infeksion dhe inflamacion që pengojnë ciklin menstrual.
• Sindroma Asherman (adhesionet endometriale): Kjo ndodh kur dëmtohet mitra ose qafa e mitrës (zakonisht për shkak të operacioneve gjenekologjike si dilatimi dhe kuretaimi), duke penguar rrjedhën normale të menstruacioneve.
• Diabeti: Oligomenore është e lidhur me diabetin tip 1 dhe tip 2. Ajo është e zakonshme te individët me peshë të ulët (shumë e zakonshme tek diabeti tip 1) dhe peshë të lartë (shumë e zakonshme te diabeti tip 2).
• Çrregullimet e të ngrënit: Gjendje si bulimia, anoreksia dhe ngrënia kompulsive mund të çojnë në mungesë ushqimi që pengon ose vonon menstruacionet.
• Aktiviteti fizik i tepruar: Përdorimi i tepërt i ushtrimeve mund të detyrojë trupin të dështojë në realizimin e proceseve të rëndësishme rutinore, siç janë menstruacionet.

Përfshirë këtu disa ilaçe që mund të shkaktojnë oligomenore:

• Kontraceptivët hormonalë (si pilulat për kontrollin e lindjes)
• Antipsikotikët
• Antiepileptikët

Si diagnostikohet oligomenorja?

Mjeku do të punojë së bashku me pacientin për të diagnostikuar oligomenoren dhe për të identifikuar shkakun që e ka nxitur atë.

Historia Mjekësore

Kur shkoni për vizitë te mjeku, duhet të jeni të gatshëm për të dhënë përgjigje për pyetje të hollësishme lidhur me çrregullimet e ciklit menstrual, duke përfshirë numrin e ditëve ndërmjet periudhave të menstruacioneve. Këto informacione duhet të ndjeken për të paktën dy muaj. Mjeku mund t'ju kërkojë gjithashtu këto informacione:

• Si është një periudhë e rregullt menstruale për ju: Mjeku mund të dëshirojë të dijë se sa ditë kalojnë ndërmjet periudhave, sa i rëndë është cikli dhe informacion të tjera. Të kuptuarit e asaj që nënkupton një periudhë normale për ju do ta ndihmojë mjekun të kuptojë seriozitetin e problemit.
• Historia mjekësore e familjes: Të kesh një anëtar të familjes që ka një gjendje që shkakton oligomenorë (p.sh., sindroma e vezoreve polikistike), mund të rrisë mundësinë që edhe individi të ketë të njëjtën gjendje.
• Zakone dhe stil jetese: Mjeku mund të pyesë për zakonet e ushqimit dhe aktivitetit fizik për të parë nëse ato mund të shkaktojnë periudha të rralla. Gjithashtu, ai mund të dëshirojë të ekskludojë mundësinë e ndonjë sëmundjeje seksuale të transmetuar që mund të shkaktojë çrregullime menstruale, duke pyetur nëse ka pasur marrëdhënie seksuale të pambrojtura.
• Ilaçet që përdoren: Kontraceptivët hormonalë, antipsikotikët, antiepileptikët dhe steroidet janë të lidhura me oligomenoren.

Eksaminimet

Eksaminimet përfshijnë:

• Eksaminimi fizik: Mjeku kontrollon shenjat e gjendjeve që mund të shkaktojnë oligomenorë, duke shqyrtuar fytyrën, qafën, gjoksin dhe barkun.  
• Eksaminimi rektovajinal: Mjeku do të veshë doreza dhe do të futë gishta në vaginë dhe rektum për të kontrolluar nëse ka ndonjë masë të brendshme.
• Eksaminimi me spekulum vaginal: Një mjet i quajtur spekulum përdoret për të hapur vaginën në mënyrë që mjeku të mund të kontrollojë vaginën dhe qafën e mitrës për shenja të gjakderdhjes, inflamacionit ose indit të plagosur që mund të shkaktojë probleme. Mjeku mund të kërkojë një mostra të qafës së mitrës për testin e infeksioneve.
• Eksaminimi i barkut: Mjeku ndjen barkun për të kontrolluar për masa të mundshme dhe pika të ndjeshmërisë.

Imazheria

Procedurat imazherike përfshijnë:

• Tomografi e kompjuterizuar (CT): Zbulon masat që mund të shkaktojnë gjakderdhje.
• Ekografi pelvike dhe abdominale: Tregon shenja të inflamacionit dhe sindromës së vezores policistike.
• Rezonancë magnetike (MRI): Mund të konfirmojë diagnozën e prolaktinomës.

Çfarë Testesh Bëhen për Diagnostikimin e Oligomenores?

Testet e gjakut mund të ndihmojnë mjekun të kontrollojë nivelet hormonale dhe sheqerin në gjak. Mjeku mund të testojë nivelet e mëposhtme:

• Hormoni stimulues i tiroides (TSH): Nivelet e ulëta mund të tregojnë hipotiroidizëm.  
• Hormoni stimulues i folikulave (FSH): Nivelet e larta mund të tregojnë insuficiencë ovariane primare.  
• Hormoni luteinizues (LH): Nivelet e larta të LH në krahasim me FSH mund të ndihmojnë në diagnostikimin e sindromës së vezores policistike.  
• Prolaktina: Nivelet e larta mund të tregojnë prolaktinomë.  
• 17-OHP: Kjo ndihmon në diagnostikimin e hiperplazisë kongjenitale adrenale.  
• Sheqeri në gjak (HbA1c): Ndihmon në diagnostikimin e diabetit.

Si Trajtohet Oligomenorea?  

Trajtimi i oligomenores varet nga shkaku themelor.

• Terapia hormonale: Nëse oligomenorea shkaktohet nga një çekuilibër hormonal, mjeku mund të përshkruajë pilula kontraceptive ose trajtime të tjera hormonale.  
• Kirurgjia: Mjeku mund të heqë tumorët që prodhojnë nivele të larta të androgjeneve.  
• Ndryshime në stilin e jetesës: Nëse problemet vijnë nga mungesat ushqimore ose aktiviteti fizik i tepërt, mund të nevojiten rregullime në ushqim dhe ushtrime.

Si Mund të Parandalohet Oligomenorea?  

Oligomenorea nuk mund të parandalohet drejtpërdrejt, por pasi mjeku të përcaktojë shkakun e menstruacioneve të rralla, mund të rekomandojë një trajtim të përshtatshëm.

Çfarë Mund të Presin Personat me Oligomenore?  

Oligomenorea në vetvete nuk është zakonisht një problem serioz. Megjithatë, nëse shkaktohet nga një gjendje që mund të sjellë ndërlikime, është e rëndësishme të identifikohet dhe trajtohet. Për shembull, sëmundja inflamatore pelvike dhe sindroma e vezores policistike, nëse nuk trajtohen, mund të çojnë në infertilitet. Mospastrimi i rregullt i mukozës së mitrës për shkak të oligomenores mund të rrisë rrezikun për hiperplazi endometriale apo kancer endometrial.

Kur Duhet Vizituar Mjekun?  

Nëse një person nuk ka menstruacione për më shumë se 35 ditë në mënyrë të rregullt ose i humbet disa cikle, duhet të caktojë një takim me mjekun. Mungesa ose vonesa e menstruacioneve nuk është normale dhe është e rëndësishme të zbulohet shkaku për të parandaluar ndërlikimet afatgjata.  

Para vizitës te mjeku, rekomandohet të mbahet shënim i cikleve menstruale përmes një kalendari ose aplikacioni. Kjo ndihmon mjekun të kuptojë çfarë konsiderohet normale dhe jonormale për atë person. Shumë aplikacione lejojnë ndjekjen e këtyre:  

• Data e fillimit dhe përfundimit të periudhës menstruale  
• Sa e rëndë ishte gjakderdhja  
• Simptomat e përjetuara para, gjatë dhe pas menstruacioneve

Çfarë Pyetjesh Duhet t’i Bëhen Mjekut?  

• A duhet të shqetësohem për ciklet e rralla menstruale?  
• A ndikon negativisht cikli i parregullt në pjellorinë time?  
• Nëse dua të mbetem shtatzënë, cilat janë opsionet e trajtimit që mund të më ndihmojnë?  
• Nëse dua të menaxhoj oligomenoren, a do të kem nevojë për terapi hormonale afatgjatë?

A Mund të Shkaktojë Oligomenorea Pafrytshmëri?  

Po, oligomenorea mund të jetë një simptomë e një gjendjeje që lidhet me pafrytshmërinë, siç është sindroma e vezores policistike (PCOS). Çrregullimet hormonale që ndikojnë në ciklin menstrual mund ta bëjnë më të vështirë shtatzëninë.

A Është Sindroma e Vezores Policistike e Njëjtë me Oligomenoren?  

Jo, këto nuk janë e njëjta gjë, por shpesh ndodhin së bashku. PCOS shpesh shoqërohet me cikle të rralla menstruale. Nëse ciklet janë të parregullta ose të rralla, nuk ka nevojë për panik, pasi mund të ndodhë për arsye të ndryshme, shumica jo të rënda. Por nëse mungesa e menstruacioneve zgjat shumë, duhet konsultuar mjeku. Vëzhgoni edhe simptoma të tjera si sasia e gjakderdhjes, dhimbjet abdominale apo rrjedhje vaginale, dhe ndani këto informacione me mjekun për një diagnozë dhe trajtim të saktë.