Morbid Obezite Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?

Morbid Obezite Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir? başlıklı yazımızla karşınızdayız. Eskiden morbid obezite olarak bilinen sınıf III obezite, çeşitli ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen, bir kişinin vücut kitle indeksinin (BMI) 40 veya daha yüksek veya 35 veya daha yüksek olduğu ve obeziteyle ilişkili sağlık sorunları yaşadığı karmaşık bir kronik durumdur. Sınıf III obezite için sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, davranış terapisi ve psikolojik terapi, ilaç tedavisi ve cerrahi prosedürler dahil olmak üzere birçok tedavi seçeneği vardır.

Sınıf III Obezite (Morbid Obezite) Nedir?

Eskiden morbid obezite olarak bilinen sınıf III obezite, bir kişinin vücut kitle indeksinin (BMI) 40 veya daha yüksek veya 35 veya daha yüksek olduğu ve obeziteyle ilişkili sağlık sorunları yaşadığı karmaşık bir kronik hastalıktır. BMI ölçeği her zaman doğru değildir. Bu nedenle sağlık hizmeti sağlayıcıları obeziteyi değerlendirmek için bel çevresinin ölçülmesi gibi başka testler ve araçlar da kullanabilir.

Sınıf III obezite, Tip 2 diyabet ve kalp hastalığı gibi çeşitli ciddi sağlık sorunlarının gelişmesine katkıda bulunabilir. İyi haber ise sınıf III obezitenin yönetilebilir ve tedavi edilebilir olmasıdır.

Sınıf III Obezite Neden Morbid Obezite Olarak Adlandırılmıştır?

"Morbid obezite" terimi, 1963 yılında iki doktor tarafından, BMI 40'ın üzerinde olan kişilerde kilo kaybı için bağırsak bypass ameliyatı maliyetinin sigorta tarafından karşılanmasını haklı göstermek amacıyla ortaya atılmıştır.

Tıbbi bir ortamda "morbidite" hastalık veya rahatsızlık anlamına gelmektedir. Sağlık uzmanları sıklıkla "komorbidite" terimini de kullanmaktadır. Bu terim, bir kişide aynı anda birden fazla hastalık veya rahatsızlığın bulunması anlamına gelmektedir. Sınıf III obezite bir hastalık olarak kabul edildiğinden ve genellikle diğer kronik sağlık koşullarıyla ilişkili olduğundan, "morbid" kelimesinin tıbbi anlamı bu tür obeziteyi tanımlamak için uygundur.

Sorun şu ki, pek çok kelime gibi "morbid" kelimesinin de başka bir anlamı vardır. Tıbbi ortamın dışında "morbid" rahatsız edici veya nahoş anlamına gelir. Çoğu insan tıbbi tanıma aşina olmadığından, morbid (sınıf III) obezite ve obezite hastalarını bu olumsuz kelimelerle ilişkilendirmektedir. Obeziteyi tanımlamak için "morbid" kelimesinin kullanılması, obezite hastalarının kilo verme iradesine sahip olmadıklarını öne süren yanlış ve sorunlu toplumsal damgalamaya katkıda bulunmaktadır. Oysa durum neredeyse her zaman böyle değildir.

Artık doktorlar, araştırmacılar ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi sağlık kuruluşları "morbid obezite" yerine "sınıf III obezite" terimini kullanmaktadır.

Vücut Kitle İndeksi (BMI) Nedir?

Vücut kitle indeksi (BMI), boyun kiloya oranını ölçen bir tarama aracıdır. Doktorlar BMI’yi kilogram (kg) cinsinden ağırlığın metre (m) cinsinden boyun karesine bölünmesiyle hesaplar. Çoğu insanda BMI vücut yağ oranıyla ilişkilidir ancak bazı durumlarda bu doğru değildir. BMI tek başına vücut yağlılığını veya sağlığını teşhis etmez. Doktorlar, bir kişinin sağlık durumunu ve risklerini değerlendirmek için BMI ile beraber diğer araçları ve testleri kullanır.

Aşağıdaki BMI aralıkları (kg/m2 cinsinden) farklı kilo tiplerini sınıflandırmaktadır:

• Zayıflık: 18,5'ten az.
• Optimum aralık: 18,5 ila 24,9.
• Aşırı kilolu: 25 ila 29,9.
• Sınıf I obezite: 30 ila 34,9.
• Sınıf II obezite: 35 ila 39,9.
• Sınıf III obezite: 40'tan fazla.

BMI her zaman bireyin sağlığını doğru bir şekilde yansıtmaz. Örneğin, optimal olarak kabul edilenden daha fazla veya daha az kası olanlar için BMI, kişinin ne kadar vücut yağına sahip olduğunun doğru bir ölçümü olmayabilir. Ayrıca, obezite olmadan da Tip 2 diyabet veya yüksek tansiyon gibi sınıf III obezite ile yüksek oranda ilişkili sağlık sorunlarına sahip olunabilir.

Standart BMI ölçeği genellikle aşağıdaki kişiler için doğru değildir:

• Vücut geliştiriciler ve profesyonel sporcular: Kas, yağdan daha yoğun olduğundan, çok kaslı olan kişiler optimum yağ seviyelerine sahip olsalar bile yüksek bir BMI'ye sahip olabilirler.
• 65 yaş üstü kişiler: 65 yaş üstü kişiler için BMI’nin 25'in altında olması yerine 25 ila 27 arasında olması genellikle daha iyidir. Bunun nedeni, biraz daha yüksek bir BMI’nin onları zayıflamış kemikler (osteoporoz) geliştirmekten korumaya yardımcı olabilmesidir.
• Çocuklar: Birçok çocukta obezite olsa da bir çocuğun kilosunu değerlendirmek için standart BMI tablosunu kullanılmamalıdır. Çocuğun yaşı ve boyu için optimum kilo aralığı hakkında çocuğun sağlık uzmanıyla konuşulmalıdır.

Standart BMI ölçeği, belirli sağlık koşulları için risklerini değerlendirirken farklı ırklardan insanlar için de yanlış olabilir. Araştırmalar, genel olarak Asya kökenli insanların çok daha düşük BMI değerlerinde sağlık risklerine sahip olma olasılığının daha yüksek olduğunu ve siyahların standart ölçekte risk altında kabul edilenden daha yüksek BMI değerlerinde sağlık sorunları açısından daha fazla risk altında olduğunu göstermiştir.

Irka göre BMI yanlışlıklarına bir örnek olarak, daha yüksek Tip 2 diyabet gelişme riski ile ilişkili standart BMI sayısı farklı ırklardan insanlar için değişmektedir. Farklılıklar şöyledir:

• 23,9 ve üzeri bir BMI, Güney Asya kökenli kişiler için daha yüksek Tip 2 diyabet riski ile bağlantılıdır.
• BMI’nin 26 veya üzerinde olması Arap kökenli kişiler için daha yüksek Tip 2 diyabet riskiyle bağlantılıdır.
• BMI’nin 28 veya üzerinde olması, siyahi insanlar için daha yüksek Tip 2 diyabet riskiyle bağlantılıdır.
• BMI’nin 30 veya üzerinde olması beyazlar için daha yüksek Tip 2 diyabet riskiyle bağlantılıdır.

Obez Olmak ile Sınıf III Obez Olmak Arasındaki Fark Nedir?

Tüm vakalarda olmasa da çoğu vakada, vücut kitle indeksi 30 ila 39,9 olan yetişkinlerin obez olduğu kabul edilir. BMI’si 40 veya daha yüksek olan yetişkinlerin ise sınıf III obez olduğu kabul edilir.

Sınıf III Obezite Kimleri Etkiler?

Çocuklar ve yetişkinler de dahil olmak üzere herkes sınıf III obezite geliştirebilir. Ayrıca karmaşıklığı nedeniyle, sınıf III obezite insanları farklı şekilde etkileme eğilimindedir. Amerika Birleşik Devletleri'nde 2017 ve 2018 yılları arasında yetişkinlerde sınıf III obezitenin yaygınlığı üzerine yapılan bir çalışmaya dayanarak, sınıf III obezitenin farklı insanları nasıl etkilediği aşağıdaki gibidir:

• Cinsiyet: Kadınların yaklaşık %11,5'i sınıf III obeziteye sahipken, erkeklerin %6,9'u sınıf III obeziteye sahiptir.
• Yaş: Sınıf III obezite 40 ila 59 yaş arası yetişkinlerin %11,5'ini, 20 ila 39 yaş arası yetişkinlerin %9,1'ini ve 60 yaş ve üzeri yetişkinlerin %5,8'ini etkilemektedir.
• Irk: İspanyol olmayan siyah yetişkinler %13,8 ile en yüksek sınıf III obezite prevalansına sahipken, İspanyol olmayan Asyalı yetişkinler %2,0 ile en düşük orana sahiptir.

Sınıf III Obezite Ne Kadar Yaygındır?

Sınıf III obezite yaygın bir durumdur. 2017-2018 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yetişkinlerin yaklaşık %9'u sınıf III obeziteye sahipti.

Sınıf III Obezitenin Sebepleri Nelerdir?

Sınıf III obezite, katkıda bulunan çeşitli faktörleri olan karmaşık bir hastalıktır. Vücudun yağ depolamasının ana nedeni, tüketilen kalori (enerji) sayısı ile vücudun kullandığı kalori sayısı arasında bir dengesizlik olmasıdır. Başka bir deyişle, vücudun bir gün içinde sindirim ve nefes alma gibi temel bedensel süreçler ve fiziksel aktivite için kullandığından daha fazla kalori tüketmek, vücudun yağ depolamasına neden olarak kilo alımına yol açar.

Bununla birlikte ne kadar yemek yediğimize, yediğimiz yemeğin türüne ve vücudumuzun bu enerjiyi nasıl kullandığına katkıda bulunan başka faktörler de vardır. Her insanın vücudu kendine özgüdür ve enerjiyi farklı şekilde metabolize eder. Bazı insanlar diğerlerine göre daha fazla kilo alma riski altındadır ve sınıf III obezite nadiren kilo verme iradesinin eksikliğinden veya yenilen yiyecek miktarında "kontrol" eksikliğinden kaynaklanır.

Obezite gelişimine aşağıdakiler başta olmak üzere çeşitli faktörler katkıda bulunur:

• Genetik faktörler: Birçok çalışma obezitenin ailelerde görülebildiğini ve birden fazla genin kilo alımıyla ilişkili olduğunu göstermiştir.
• Hormon dengesizlikleri: Vücut, her biri benzersiz ve önemli işlevlere sahip yüzlerce hormon üretir. Bu hormonların çoğu, vücudun gıdaya ihtiyaç duyduğunu nasıl bildirdiğini ve enerjiyi nasıl kullandığını etkileyebilir. Örneğin, kortizol (genellikle stres hormonu olarak adlandırılır) yağ ve karbonhidrat metabolizmasını uyararak vücutta bir enerji dalgası yaratır. Bu süreç hayatta kalma (savaş ya da kaç) durumları için gerekli olsa da iştahı da artırır. Kronik stres yaşamak, kortizol seviyelerini kronik olarak artırabilir ve iştahı, tatlı, yağlı ve tuzlu yiyeceklere olan isteği artırabilir, bu da kilo alımına yol açar. Bir başka örnek de düşük tiroid hormonu seviyeleridir (hipotiroidizm). Tiroid hormonu vücudun metabolizmasını korumak için gereklidir. Normalden daha düşük tiroid hormonu seviyelerine sahip olmak metabolizmayı yavaşlatabilir ve kilo alımına neden olabilir.
• Sosyoekonomik ve coğrafi faktörler: Düşük sosyoekonomik statüye sahip olmak ve daha sağlıklı bütün gıdalara kıyasla sağlıksız fast food gıdalara daha kolay finansal ve/veya coğrafi erişime sahip olmak obezite gelişimine katkıda bulunabilir. Parklara erişimin sınırlı olması ve mahallelerde yürümek için güvenli veya kolay yolların az olması da obezite gelişimine katkıda bulunabilir.
• Kültürel faktörler: Kalorisi yoğun gıdalar için yaygın pazarlama, reklam ve artan porsiyon boyutları obezite gelişimine katkıda bulunabilir.
• Çevresel faktörler: Obezojen olarak bilinen kimyasallara maruz kalmak hormonları değiştirebilir ve vücuttaki yağ dokusunu artırabilir.

Sınıf III Obezitenin Belirti ve Semptomları Nelerdir?

Sınıf III obezitenin belirli bir belirtisi yoktur. Sınıf III obezitenin belirtileri arasında 40 veya daha yüksek bir vücut kitle indeksine (BMI) sahip olmak ve/veya sağlık hizmeti sağlayıcılarının bel çevresini ve cilt kalınlığını ölçerek tahmin ettiği sağlıksız bir vücut yağ dağılımı yer alır. Sınıf III obezite vücudun birçok yerinde yan etkilere ve komplikasyonlara neden olabilir.

Sınıf III Obezite Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlar, sınıf III obeziteyi kısmen kişinin vücut kitle indeksini belirleyerek teşhis eder. BMI, boyun kiloya oranı ile tanımlanır. Optimum BMI 20 ila 25 arasında değişir. Bir yetişkin aşağıdaki kriterlerden birini karşılıyorsa sınıf III obeziteye sahip olarak kabul edilebilir:

• Cinsiyeti ve boyu için optimum vücut ağırlığı aralığının 100 kilo üzerinde olmak.
• BMI’nin 40 veya daha fazla olması.
• BMI 35 veya daha fazla ise ve yüksek tansiyon veya diyabet gibi obeziteye bağlı sağlık sorunları yaşıyor olmak.

BMI ölçeği belirli popülasyonlar için her zaman doğru değildir ve sağlık hizmeti sağlayıcıları çocuklarda obeziteyi belirlemek için farklı bir ölçek kullanır. Sağlık hizmeti sağlayıcıları obezite teşhisine yardımcı olmak için bel çevresi ölçümlerini de kullanmaktadır.

Hamile olmayan yetişkinlerde, bel çevresinin kadınlarda 90 cm veya erkeklerde 100 cm üzerinde olması obezite teşhisine yardımcı olabilir. Güney Asya veya Orta ve Güney Amerika kökenliler için doktor, obezite teşhisi için daha küçük bel çevresi değerlerini kullanabilir. Bu kökenlerden gelen insanlar, karınlarının derinliklerinde sağlıksız miktarda yağa sahip olsalar ve obezite teşhisi konulabilse bile, genellikle büyük bir bel çevresi belirtisi göstermezler.

Doktorlar ayrıca vücudun aşağıdaki bölgelerinde deri kalınlığını ölçerek obeziteyi tahmin edebilir:

• Üst kolların arkası (triseps)
• Üst kolların ön kısmı (biseps)
• Kürek kemiklerinin altı (subskapular)
• Kalça kemiklerinin üstü (suprailiak)

Sınıf III Obeziteyi Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Kullanılır?

Doktorlar, kilo alımına neden olabilecek ve/veya sınıf III obezite ile yüksek oranda ilişkili herhangi bir sağlık durumu olup olmadığını görmek amacıyla sağlığı değerlendirmek için belirli laboratuvar testleri isteyebilir. Bu testler aşağıdakiler gibidir:

• Tam kan sayımı
• Temel metabolik panel
• Böbrek (renal) fonksiyon testleri
• Karaciğer fonksiyon testleri
• Lipid paneli
• Hemoglobin A1C (HbA1C)
• Tiroid uyarıcı hormon (TSH) testi
• D vitamini düzeyi testi
• İdrar tahlili
• C-reaktif protein (CRP) testi

Doktorlar ayrıca kalp sağlığını kontrol etmek için elektrokardiyogram (EKG) ve uyku çalışmaları gibi başka çalışmalar da önerebilir.

Sınıf III Obezite Nasıl Tedavi Edilir?

Sınıf III obezite tedavisi oldukça bireyseldir. Her kişi benzersizdir ve bu nedenle durumlarına ve hedeflerine özel bir tedavi planı gerektirir. Kişi ve sağlık uzmanı birlikte, obezitenin altında yatan ikincil nedenleri tedavi eden ve varsa obeziteyle ilgili sağlık koşullarını yöneten bir plan oluşturabilir.

Sınıf III obezitenin tedavisi çok yönlü bir strateji içerir. Sınıf III obezite için yapılabilecekler şunları içerebilir:

• Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri,
• Davranışsal ve psikolojik terapi,
• İlaçlar,
• Cerrahi prosedürler,

Sağlıklı Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Bazı yaşam tarzı değişiklikleri obeziteyi yönetmeye, genel sağlığı iyileştirmeye ve/veya kilo vermeye yardımcı olabilir:

• Kalp sağlığına uygun beslenme: Doktor, hangi yiyeceklerin ve yiyecek miktarlarının sağlıklı bir beslenme düzeninin parçası olduğunu öğrenmek için kayıtlı bir diyetisyen veya beslenme uzmanıyla görüşülmesini önerebilir. Kilo verilmesi gerekiyorsa, günlük toplam kaloriyi kademeli olarak azaltmaya çalışmak önemlidir. Beslenme düzeninde ciddi değişiklikler yapmadan önce bir doktorla konuşulmalıdır.
• Fiziksel aktivite: Fiziksel aktivitenin sağlık açısından birçok faydası vardır ve bir kişinin sağlıklı bir vücut ağırlığını koruyup koruyamayacağını, fazla vücut ağırlığını kaybedip kaybedemeyeceğini veya sağlıklı kilo kaybını sürdürüp sürdüremeyeceğini belirlemede önemli bir faktördür. Herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce sağlık uzmanına hangi miktar ve türde fiziksel aktivitenin kendisi için uygun olduğu sorulmalıdır.
• Sağlıklı uyku: Yeterince uyunmuyorsa veya bir uyku bozukluğu varsa, obeziteyi yönetmek için sağlıklı uykuya dönme ve/veya uyku bozuklukları için tedavi almak çok önemlidir. Uyku eksikliği kilo alımı ile bağlantılıdır.
• Stres yönetimi: Kronik stres kilo alımına katkıda bulunabilir, bu nedenle meditasyon veya nefes egzersizleri gibi sağlıklı bir şekilde stresle başa çıkmayı öğrenmek ve mümkün olduğunca en aza indirmek önemlidir.

Davranış Terapisi ve Psikolojik Terapi

Doktor, obezite tedavisine yardımcı olmak için bireysel veya grup davranışsal kilo verme programlarına kaydolmayı önerebilir. Bu programlarda, özel olarak eğitilmiş bir sağlık hizmeti sağlayıcısı kişi için bir kilo verme planı hazırlayacaktır.

Depresyon ve anksiyete gibi duygu durum bozuklukları obezite hastalarında yüksek oranda görülür. Bu nedenle kişinin bir ruh sağlığı sorunu varsa sağlık uzmanı psikolojik terapi de önerebilir.

Obezite tedavisine yardımcı olabilecek farklı davranışsal ve psikolojik terapi türleri şunlardır:

• Motivasyon görüşmesi: Motivasyonel görüşme, davranış değişikliğine yardımcı olan bir terapi türüdür. Değişim için kendi anlamını, önemini ve kapasitesini belirleyerek değişmek için kişiyi güçlendirmek üzere tasarlanmıştır.
• Bilişsel davranışçı terapi: Bu terapide, bir terapist veya psikolog zararlı veya yararsız olan düşünce ve davranış kalıplarınızı değiştirmek için kişiyle birlikte çalışır. Bilişsel davranışçı terapi genellikle birden fazla seansta gerçekleşir. Terapist veya psikolog konuşarak ve sorular sorarak farklı bir bakış açısı kazanmaya yardımcı olur. Sonuç olarak stres, kaygı ve zor durumlara daha iyi tepki vermek ve bunlarla başa çıkmak öğrenilir.
• Diyalektik davranışçı terapi: Bu terapi, bilişsel davranışçı terapinin bir modifikasyonudur. Duygusal düzenlemede zorluk çekiliyorsa veya düzensiz yeme alışkanlıkları gibi kendine zarar veren davranışlar sergileniyorsa yardımcı olabilir.
• Kişilerarası psikoterapi: Bu yöntemin temel amacı, stresi azaltmaya yardımcı olmak için kişilerarası ilişkilerin (diğer insanlarla olan ilişkiler) kalitesini ve sosyal işlevselliği artırmaktır.

İlaç Tedavisi

Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmadığında, sağlık uzmanı obezitenin FDA onaylı ilaçlarla tedavi edilmesini önerebilir. Bu ilaçlar beyni veya gastrointestinal sistemi etkileyerek çalışır:

• Beyin: Bazı ilaçlar beynin yeme dürtüsünü düzenleme şeklini değiştirerek iştahın azalmasına yardımcı olabilir. Bu ilaçlar arasında dietilpropion, fendimetrazin, lorcaserin, naltrekson/bupropion ve liraglutid bulunur.
• Gastrointestinal sistem: Orlistat adı verilen bir ilaç, bağırsakların beslenme düzenindeki gıdalardan yağ emmesini engeller. Diğer ilaçlara kıyasla daha az yan etkiye sahip olması nedeniyle genellikle kilo kaybı için ilk tercih edilen ilaçtır.

Zayıflama ilaçları sınıf III obezite için tek bir tedavi olarak önerilmemektedir. Tüm ilaçlar gibi, farklı yan etkileri vardır ve kişi belirli koşullara sahipse veya belirli ilaçları kullanıyorsa bazıları alınmamalıdır. Zayıflama ilaçlarının kişi için uygun olup olmadığına kendisi ve doktoru birlikte karar verecektir.

Morbid Obezite Cerrahisi

Kişinin sınıf III obezitesi varsa ve yaşam tarzı değişiklikleri ve kilo verme ilaçları kişi için işe yaramıyorsa, aşağıdaki bariatrik cerrahi prosedürlerinden biri için uygun olabilir:

• Gastrik bypass ameliyatı: Bu ameliyatta bir cerrah midenin küçük bir kısmını bağırsağın orta kısmına bağlayarak bağırsağın ilk kısmını bypass eder. Bu, daha az yiyecekle tok hissetmeyi sağlayacak ve vücudun emebileceği ve yağ olarak depolayabileceği yiyecek miktarını (kalori) sınırlayacaktır.
• Sleeve gastrektomi: Bu ameliyatta cerrah midenin büyük bir bölümünü çıkarır, bu da daha az yemekle tok hissetmeyi sağlar.
• Gastrik bant ameliyatı: Bu ameliyatta cerrah, midenin üst kısmının etrafına içi boş bir bant yerleştirerek daha küçük bir mide oluşturur. Bu, daha az yiyecekle kişinin kendini tok hissetmesini sağlayacaktır.

Kilo kaybı için cerrahi prosedürlerin belirli riskleri ve faydaları vardır. Doktorla olası yan etkiler ve komplikasyonlar hakkında konuşulmalıdır.

Genel olarak, ameliyattan kısa bir süre sonra ortaya çıkabilecek komplikasyonlar şunlardır:

• Enfeksiyon,
• Ameliyat sonrası kanama,
• Tromboz (kan pıhtıları damarları veya arterleri tıkadığında),
• Kardiyak olaylar.

Daha uzun vadeli komplikasyonlar aşağıdakileri içerebilir:

• Malabsorpsiyon (besinlerin sindiriminde veya gıdalardan emiliminde zorluk),
• Vitamin ve mineral eksiklikleri (malnütrisyon),
• Refeeding sendromu (ciddi şekilde yetersiz beslenen bir kişi tekrar beslenmeye başladığında ortaya çıkabilir),
• Dumping sendromu (midenin içeriğini, ince bağırsağın ilk kısmına normalden daha hızlı boşaltması).

Sınıf III Obezite İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Sınıf III obezite için çeşitli risk faktörleri vardır. Yaşam tarzı alışkanlıkları gibi bazı risk faktörleri değiştirilebilir. Yaş, genetik, ırk ve etnik köken gibi diğer risk faktörleri değiştirilemez. Sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları obezite geliştirme riskini azaltabilir.

Obezite gelişimi için risk faktörleri aşağıdakiler gibidir:

• Belirli yeme davranışları: Sürekli olarak vücudun kullandığından daha fazla kalori almak ve doymuş yağ, trans yağ ve ilave şeker oranı yüksek gıdalar tüketmek yağ depolanmasına katkıda bulunabilir.
• Fiziksel aktivite eksikliği: Hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olmak ve sık fiziksel aktiviteye katılmamak kişiyi obezite geliştirme konusunda daha yüksek bir risk altına sokar.
• Uyku eksikliği: Birçok çalışma, yüksek BMI ile yeterince uyumayan insanlar arasında bir bağlantı olduğunu ortaya koymuştur. Uyku kaybı, vücutta aşırı yeme ve kilo alımını teşvik eden bir hormon dengesizliğine neden olur.
• Yüksek miktarda stres: Kronik stres beyni etkiler ve enerji dengelerini ve açlık ipuçlarını kontrol eden kortizol gibi hormonların üretimini tetikler, bu da daha fazla yemeye ve vücudun daha fazla yağ depolamasına neden olabilir.
• Yaş: Yaşlandıkça yağ depolayarak kilo alma riski artar.
• Cinsiyet: Kadınlar, ergenlik döneminden itibaren vücut ağırlığının yüzdesi olarak erkeklerden daha fazla vücut yağına sahiptir ve yetişkin yaşamları boyunca erkeklerden daha fazla yağ alma eğilimindedir. Hamilelik ve menopoz dönemleri de aşırı yağ depolanmasına katkıda bulunabilir.
• Irk: Amerika Birleşik Devletleri'nde obezite oranları Hispanik olmayan siyahlarda en yüksektir, bunu Hispanik olanlar ve ardından beyazlar takip eder. Asya kökenli insanlar en düşük yüksek BMI oranlarına sahip olsalar da karın bölgelerinde yüksek miktarda sağlıksız yağa sahip olabilirler.
• Bazı genetik sendromlar: Prader-Willi sendromu, Bardet-Biedl sendromu, Alström sendromu ve Cohen sendromu obezite ile ilişkilidir.
• Belirli endokrin durumlar: Hipotiroidizm, Cushing sendromu ve polikistik over sendromu (PCOS) yağ depolanması şeklinde kilo alımına neden olabilir.
• Bazı ilaçlar: Antidepresanlar, antiepileptikler, antihiperglisemikler, sülfonilüreler, tiazolidinedionlar ve glukokortikoidler yağ depolanması şeklinde kilo alımına katkıda bulunabilir. Kişi, bu ilaçlardan birini kullanırken kilo aldığını fark ederse doktoruyla konuşmalıdır ve ona kilo üzerinde daha az etkisi olan diğer ilaç türlerinin tıbbi durumunu tedavi edip edemeyeceğini sormalıdır. Doktorla konuşmadan herhangi bir ilacın kullanımı bırakılmamalıdır.

Obezite için bazı risk faktörleri değiştirilemese de sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerinin obezite geliştirme riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini unutmamak önemlidir.

Sınıf III Obezite Nasıl Önlenebilir?

Kişinin BMI’si veya diğer tıbbi değerlendirmeleri obeziteye yaklaştığını gösteriyorsa veya kişi belirli risk faktörlerine sahipse, doktor obezite geliştirmesini önlemeye çalışmak için sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri geliştirmesini önerebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri aşağıdakileri içerir:

• Kalp sağlığına uygun bir diyet uygulamak.
• Fiziksel olarak aktif olmak ve egzersiz yapmak.
• Cinsiyete, boya ve sağlık koşullarına göre sağlıklı bir kişisel kiloyu hedeflemek.
• Stresi yönetmek.
• Sağlıklı miktarda uyku uyumak.

Bu öneriler kişinin sağlığına ve durumuna özel olacaktır. Sağlıklı ve ulaşılabilir hedefler belirlemek için sağlık uzmanıyla ve/veya kayıtlı bir diyetisyenle konuşulmalıdır.

Sınıf III Obezitenin Seyri Nasıldır?

Tedavi edilmediği takdirde sınıf III obezite yaşam süresini 14 yıla kadar kısaltabilir. Potansiyel olarak ciddi sağlık sorunlarına katkıda bulunmanın yanı sıra sınıf III obezite, ekonomik ve sosyal fırsatların azalması ve yaşam kalitesinin düşmesi ile ilişkilidir.

Sınıf III obeziteyi tedavi etmek ve sağlık sonuçlarını iyileştirmek mümkündür. Araştırmalar, obezitesi olan ve reçeteli kilo yönetimi ilaçları alan bazı kişilerin başlangıç kilolarının %10'unu veya daha fazlasını kaybettiğini göstermektedir. Bariatrik cerrahi sonuçları üzerine yapılan çalışmalar, bariatrik cerrahi geçiren kişilerin ilk altı ayda fazla kilolarının %30 ila %50'sini, ameliyattan 12 ay veya daha uzun bir süre sonra ise fazla kilolarının %77'sini kaybedebildiklerini ortaya koymuştur. Bir başka çalışma ise obezite cerrahisi geçiren kişilerin ameliyattan sonra 10 ila 14 yıl boyunca fazla kilolarının %50 ila %60'ını koruyabildiklerini ortaya koymuştur.

Kilo vermeye ve yaşam tarzı alışkanlıklarını değiştirmeye çalışmak ürkütücü ve bunaltıcı olabilir. Sınıf III obezitesi olanlar, başlangıç kilosundan %5 ila %10 kilo vermenin bile kan şekeri (glikoz) seviyelerini, kan basıncını ve trigliserit seviyelerini düşürmenin sağlıklarını önemli ölçüde iyileştirebileceğini unutmamalıdır. Ayrıca bu, kişinin yaşam kalitesini de artırabilir.

Sınıf III Obezitenin Komplikasyonları Nelerdir?

Sınıf III obezite, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli sağlık koşullarının gelişmesine katkıda bulunabilecek ciddi bir tıbbi durumdur:

• Metabolik sendrom: Bir kişide aşağıdaki durumlardan en az üçünün kombinasyonu varsa metabolik sendrom vardır: merkezi obezite, yüksek trigliserit seviyeleri, düşük yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol seviyeleri, yüksek tansiyon ve yüksek açlık kan şekeri seviyeleri.
• Tip 2 diyabet: Aşırı yağ depolanması insülin direncine yol açabilir, bu da tip 2 diyabete neden olabilir. BMI ölçeğindeki her 1 puanlık artış için Tip 2 diyabet gelişme riski %20 artmaktadır. Diğer birçok faktör tip 2 diyabet gelişimine katkıda bulunur. Obezitesi olan herkes Tip 2 diyabet hastası değildir ve Tip 2 diyabet hastası olan her kişi de obez değildir.
• Kalp hastalığı: Obeziteye uzun süre maruz kalmak kardiyak (kalp) fonksiyonun kötüleşmesine ve kalp hastalığına yol açar. Obezite daha büyük bir ventriküler kütleye, sistolik disfonksiyona (bozulmuş ventriküler kasılma) ve atriyal fibrilasyona (titreyen veya düzensiz kalp atışı) yol açabilir.
• Yüksek kan basıncı (hipertansiyon): Obez kişilerin yüksek tansiyona sahip olma olasılığı 3,5 kat daha fazladır ve bu da kalp hastalığı riskini artırır.
• Ateroskleroz (arterlerin içinde plak oluşması): Obezite ateroskleroz için bir risk faktörüdür ve yüksek tansiyon, yüksek glikoz seviyeleri ve sistemik inflamasyon gibi obeziteyle ilişkili diğer sağlık koşulları nedeniyle bunu hızlandırabilir.
• Bazı kanserler: Obezite, 13 kanser türü riskinde artış ile ilişkilidir. Bu kanserler 2014 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde teşhis edilen tüm kanserlerin yaklaşık %40'ını oluşturmaktadır.
• Obstrüktif uyku apnesi gibi uyku bozuklukları: Obezite ve obstrüktif uyku apnesi (uyurken birkaç kez anlık nefes durması) arasında bir korelasyon vardır. Obez kişilerde, üst solunum yollarındaki yağ birikintileri hava yolunu daraltarak bu bölgedeki kas aktivitesini azaltır ve nefes alma sorunlarına ve uyku apnesine yol açar.
• Solunum sorunları: Obezite hipoventilasyon sendromu, obezitesi olan bazı kişileri etkileyen bir solunum bozukluğudur. Bu durum kanda çok fazla karbondioksit ve çok az oksijen olmasına neden olur. Tedavi edilmezse, ciddi ve hatta yaşamı tehdit eden sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Osteoartrit: Fazla kilolar, dizler gibi eklemlerin üzerinde ekstra baskı oluşturur. Bu da dejeneratif bir eklem hastalığı olan osteoartrit geliştirme olasılığını artırır veya zaten varsa daha da kötüleştirir.
• Depresyon: Depresyonu olan yetişkinlerin yaklaşık %43'ünde obezite vardır ve obezitesi olan kişiler, obezitesi olmayan kişilere kıyasla yaşamları boyunca depresyon geliştirme açısından %55 daha fazla riske sahiptir.

Sınıf III Obeziteye Sahip Olanlar Kendine Nasıl Bakabilir?

Mevcut kiloyu yönetmek veya kilo vermek göz korkutucu olabilir. Yaşam tarzı alışkanlıklarını değiştirmenin zaman ve sabır gerektirdiğini unutmamak önemlidir. Aşağıdaki ipuçları, sağlık hedeflerine ve yaşam tarzı değişikliklerine bağlı kalmaya yardımcı olabilir:

• Küçük, spesifik ve ulaşılabilir hedefler belirlemek.
• Hatalardan ders çıkarmak.
• Başarıları kutlamak.
• Kendi kendine olumlu konuşma pratiği yapmak.
• Yeterince uyumak.
• Alkol veya uyuşturucu kullanmamak.
• Reçeteli ilaçlar alınıyorsa, bunların düzenli olarak alındığından ve dozları kaçırmadığından emin olmak.
• Konuşma terapisine katılınıyorsa, terapisti düzenli olarak gördüğünden emin olmak.
• Destek için aileye ve arkadaşlara ulaşmak.
• Obezite hastaları için bir destek grubuna katılmak.
• Doktoru düzenli olarak ziyaret etmek.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Obezite veya sınıf III obeziteye sahip olabileceğini düşünenler, genel sağlık durumlarını değerlendirebilmeleri ve gerekirse tedavi önerebilmeleri için bir doktoru ziyaret etmelidir.

Kilosunu yönetmekte zorlananlar, bir sağlık uzmanıyla iletişime geçmelidir. Doktor, kilo alımına neden olan altta yatan herhangi bir durum olup olmadığını görmek için bazı testler yapabilir.

Doktora Hangi Soruları Sorulmalıdır?

Sınıf III obezitesi olanların doktoruna aşağıdaki soruları sorması kendileri için yararlı olabilir:

• Kilo almaya neden olan herhangi bir sağlık sorunum var mı?
• Kullandığım ilaçlardan herhangi biri kilo almaya neden oluyor mu?
• Hangi yaşam tarzı alışkanlıkları sağlık risklerime ve obeziteme katkıda bulunuyor olabilir?
• Kilomu yönetirken karşılaştığım zorluklarla ilgili ne yapabilirim?
• Obezitenin neden olduğu herhangi bir sağlık sorunum var mı?
• Obezite için tedavi seçenekleri nelerdir?
• Bir diyetisyen veya beslenme uzmanına görünmeli miyim?
• Kilo yönetimi konusunda uzman bir davranış danışmanı veya psikoloğa gitmeli miyim?
• Kilo verdirici ilaçlar veya ameliyat benim için bir seçenek mi?

Sınıf III obezite, komplikasyonlara ve yaşam kalitesinin düşmesine yol açabilen ciddi bir sağlık durumudur. İyi haber şudur ki doktor, çeşitli tedavi seçeneklerini kişiye, onun sağlık ihtiyaçlarına ve hedeflerine göre uyarlayabilir. Kilo vermeye ve yaşam tarzı alışkanlıklarını değiştirmeye çalışmak ürkütücü ve zorlayıcı olabilir. Doktorların sağlık hedeflerine ulaşmada hastalara destek olmak için orada oldukları unutulmamalıdır.