Çocukluk Çağı Obezitesi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Çocukluk Çağı Obezitesi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı yazımızda konuya dair detayları anlatacağız. Çocukluk çağı obezitesi, çocuk yaşına ve boyuna göre sağlıklı bir kilonun üzerinde olduğunda ortaya çıkabilen karmaşık bir hastalıktır. Çocukluk çağı obezitesi dünya genelinde ciddi bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Çocukluk çağı obezitesinin ana nedenlerinden biri, çocukların ebeveynlerinden ve bakıcılarından öğrendikleri davranışlardır. Çocuklara sağlıklı beslenme alışkanlıklarını öğreterek ve onları fiziksel olarak aktif kalmaya teşvik ederek çocukluk çağı obezitesini önlemek mümkündür.

Çocukluk Çağı Obezitesi Nedir?

Çocukluk çağı obezitesi, çocuk yaşına ve boyuna göre sağlıklı bir kilonun üzerinde olduğunda ortaya çıkabilen karmaşık bir hastalıktır. Çocukluk çağı obezitesinin tıbbi tanımı, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin (CDC) spesifik büyüme çizelgelerinde 95 veya üzerindeki yüzdelik dilimde bir vücut kitle indeksine (BMI) sahip olmaktır. Çocukların BMI faktörleri yetişkinlerden farklıdır. Çocuklar için BMI yaşa ve cinsiyete özeldir çünkü vücut kompozisyonları büyüdükçe değişir. Ayrıca erkek ve kız çocuklar arasında da farklılık gösterir.

Çocuğun vücut kitle indeksi, kilogram cinsinden ağırlığı metrekare cinsinden boyuna bölünerek (kg/m2) hesaplanabilir. Örneğin, 10 yaşındaki bir çocuk 46 ağırlığında ve 1,40 m boyunda ise, BMI değeri 23,5 kg/m2 olacaktır. Bu, onları yaşa göre BMI için 95. yüzdelik dilime yerleştirir, bu da obeziteye sahip oldukları anlamına gelir.

Doktorlar, çocuklarda boyut ve büyüme modellerini ölçmek için yaşa göre BMI büyüme çizelgelerini kullanır. Yüksek BMI, yüksek vücut yağının bir işareti olabilir. BMI vücut yağını doğrudan ölçmez ancak çocuğun doktorunu, aşırı yağın bir sorun olup olmadığını görmek için çocuğun daha fazla teste ihtiyacı olabileceği konusunda uyarır. BMI yüzdelik dilimleri, çocuğun kilo ile ilgili sağlık sorunları geliştirme olasılığının daha yüksek olabileceği bir seviyeyi tanımlar.

Çocukluk Çağı Obezitesi Neden Bir Sorundur?

Çocukluk çağı obezitesi hakkındaki gerçekler açıktır. Amerika Birleşik Devletleri'nde çocukluk çağı obezitesi ciddi bir halk sağlığı sorunudur. CDC'ye göre, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki her 5 çocuk ve ergenden 1'inde obezite vardır. Obezitesi olan çocukların bu durumu yetişkinlik dönemine taşıması daha olasıdır.

Obezitesi olan çocukların birçok sağlık sorununa yakalanma riski daha yüksektir. Bu rahatsızlıklar şunlardır:

• Astım,
• Uyku apnesi,
• Tip 2 diyabet,
• Yüksek kan basıncı (hipertansiyon),
• Yüksek kolesterol,
• Kalp hastalığı,
• İnme,
• Osteoartrit gibi kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları,
• Kolon kanseri ve meme kanseri dahil olmak üzere bazı kanserler,
• Karaciğer yağlanması.

Ayrıca obeziteye sahip çocukların aşağıdakileri yaşama riski daha yüksektir:

• Zorbalık,
• Sosyal izolasyon,
• Düşük öz saygı,
• Depresyon.

Çocukluk Çağı Obezitesi Ne Kadar Yaygındır?

CDC'nin en son istatistiklerine göre, çocukluk çağı obezitesi artmaya devam etmektedir. Son istatistiklere göre:

• 2 ila 5 yaş arası çocukların %13,4'ünde obezite vardır.
• 6-11 yaş arası çocukların %20,3'ünde obezite vardır.
• 12-19 yaş arası çocukların %21,2'sinde obezite görülmektedir.

Genel olarak, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çocukların %19,3'ünde veya başka bir deyişle toplam 14,4 milyon çocukta obezite vardır.

Çocukluk Çağı Obezitesi Kimleri Etkiler?

Çocukluk çağı obezitesi her çocuğu etkileyebilir ancak belirli gruplar arasında daha yaygındır. Sosyoekonomik durum ve etnik köken çocukluk çağı obezitesinin sıklığında rol oynamaya devam etmektedir.

Son istatistikler, hane reisinin eğitim düzeyi arttıkça çocukluk çağı obezitesi oranlarının düştüğünü göstermektedir. En düşük gelir grubundaki çocuk ve ergenlerin %18,9'unda obezite görülmüştür. En yüksek gelir grubunda ise çocuk ve ergenlerin %10,9'unda obezite görülmüştür.

Buna ek olarak, istatistikler çocukluk çağı obezitesinin ırksal olarak şu şekilde dağıldığını göstermektedir:

• Hispanik çocukların %25,6'sı,
• Hispanik olmayan Siyah çocukların %24,2'si,
• Hispanik olmayan beyaz çocukların %16,1'i,
• Hispanik olmayan Asyalı çocukların %8,7'si.

Çocukluk Çağı Obezitesine Neler Sebep Olur?

Çocukluk çağı obezitesi, katkıda bulunan birçok faktörü olan karmaşık bir hastalıktır. Bu durum, tembellik ya da irade eksikliği değildir. Çocuğun büyümesi ve gelişmesi için belirli miktarda kaloriye ihtiyacı vardır ancak çocuklar kullandıklarından daha fazla kalori aldıklarında, vücutları fazla kalorileri yağ olarak depolar. Çocuklar, yetişkinlerle aynı nedenlerden dolayı aşırı kilo alırlar. Çocukluk çağı obezitesinin nedenleri şunlardır:

Davranış

Yeme alışkanlıkları ve hareketsizlik gibi ortak aile davranışları çocukluk obezitesine katkıda bulunabilir. Tüketilen kalori ile yakılan kalori dengesi çocuğun kilosunun belirlenmesinde rol oynar.

Vakit anlamında yoğun aileler; yağ, şeker ve kalori oranı yüksek yiyecek ve içecekleri daha fazla tüketmektedir. Bu yiyecek ve içeceklerin vitamin, mineral ve diğer hayati besinler açısından düşük olma eğilimi vardır. Aynı zamanda birçok çocuk dışarıda daha az, içeride ise daha fazla zaman geçirmekte ve hareketsiz kalmaktadır. Video oyunları, tabletler ve akıllı telefonların popülaritesi artmaya devam ettikçe, hareketsiz kalınan saatlerin sayısı da artmaktadır.

Genetik

Genetik faktörler bir çocuğun obezite olma olasılığını artırabilir. Ebeveynleri veya kardeşleri obez olan çocukların kendilerinin de bu hastalığa yakalanma riski artabilir. Çalışmalar, çeşitli genlerin kilo alımına katkıda bulunabileceğini göstermiştir. Kilo problemleri bir aileden gelse de ailesinde obezite öyküsü olan tüm çocuklarda obezite görülmeyebilir.

Sosyoekonomi ve Toplum

Çocuğun yaşadığı yer, obezite geliştirme riski üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olabilir. Okulların ve kreşlerin çocuğa sunduğu yiyecek ve içeceklerin beslenme düzeni üzerinde doğrudan etkisi vardır. Ayrıca çocuğun her gün yaptığı fiziksel aktivite miktarına da katkıda bulunurlar. Çocukluk çağı obezitesine katkıda bulunan diğer sosyoekonomik faktörler şunlardır:

• Sağlıklı gıda seçeneklerinin maliyeti ve erişilebilirliği,
• Sosyal destek sistemi,
• Çevredeki parklara ya da aktif olmak için diğer güvenli yerlere sınırlı erişim.

Kültürel Faktörler

Fast food zincirlerinin ve sağlıksız atıştırmalık yiyeceklerin reklamları çocukluk obezitesine katkıda bulunabilir. Çocuklar televizyonda reklamları ve mahallelerindeki reklam panolarında reklamları görürler. Çoğu zaman bu gıdalar çok fazla kaloriye sahiptir ve/veya büyük porsiyonlar halinde gelir.

Bu faktörlerin bir araya gelmesi çocukluk obezitesine neden olabilir. Hormon bozuklukları çocukluk obezitesi için bir başka risk faktörüdür. Ancak çocukluk çağı obezitesinin nedeni nadiren hastalıklardır. Fiziksel muayene ve bazı kan testleri tıbbi bir durum olasılığını ortadan kaldıracaktır. Bazı ilaçlar vücut ağırlığının artması ve obezite riskini artırabilir.

Çocukluk Obezitesi Nasıl Teşhis Edilir?

Çocuğun durumu hakkında endişeleniliyorsa tıbbi yardım almak önemlidir. Çocuğun doktoru, çocukta obezite olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir. Doktorlar, çocuğun sağlıklı bir kiloda olup olmadığını görmek için yaşa göre BMI büyüme çizelgesini kullanabilirler.

Doktor, çocukta obezite olduğunu belirlerse sağlıklı bir kilo verme planı oluşturmaya yardımcı olabilir. Çocuğun ebeveynleriyle sağlıklı gıda seçimleri ve çocuk için doğru miktarda fiziksel aktivite hakkında konuşabilirler. Doktor gerekirse aileyi çocuk için uygun bir kilo yönetimi programına yönlendirecektir.

Çocuğunda Obezite Olanlar Ona Nasıl Yardımcı Olabilir?

Çocuğa yardımcı olmak için yapabilecek en önemli şey, kilosuna değil sağlığına odaklanmaktır. Çocuğu daha sağlıklı olma yolculuğunda desteklemek çok önemlidir. Çocuğun kendisi hakkındaki duyguları genellikle ailesinin onun hakkındaki duygularına dayanır. Aileler ne çocuğu ne kendilerini ne de başkalarını suçlamalıdır.

Çocukla kiloları hakkında yargılayıcı olmayan bir şekilde konuşmak da önemlidir. Çocuğun endişelerini ailesiyle paylaşmasına izin verilmelidir. Aile, fiziksel aktivite ve yeme alışkanlıklarını kademeli olarak değiştirerek çocuğa yardımcı olabilir. Bu şekilde tüm aile yeni sağlıklı davranışlardan faydalanabilir.

Tüm aileyi dahil etmenin birçok yolu vardır ancak fiziksel aktiviteyi artırmak özellikle önemlidir. Çocuğun her gün en az bir saat düzenli fiziksel aktivite yapması hedeflenmelidir. Bunu başarmanın bazı yolları şunlardır:

• Örnek olarak liderlik etmek: Ebeveynlerin çocukluk çağı obezitesi üzerinde doğrudan etkisi vardır. Çocuk ebeveynlerinin fiziksel olarak aktif olduğunu ve eğlendiğini görürse, aktif olma ve hayatının geri kalanında aktif kalma olasılığı daha yüksektir.
• Aile aktiviteleri planlamak: Ailedeki herkesin egzersiz yapmasını sağlayacak aktiviteler planlamalıdır. Bu aktiviteler yürüyüş, bisiklete binme veya yüzmeyi içerebilir.
• Çocuğun ihtiyaçlarına karşı duyarlı olmak: Çocuğun hoşlandığı ve çok zor olmayan fiziksel aktiviteler bulmasına yardımcı olmak önemlidir.
• Ekranlara ara vermek: Ailenin hareketsiz aktiviteler için harcadığı zamanı azaltmak için çaba gösterilmelidir. Buna TV izlemek veya video oyunları oynamak gibi aktiviteler de dahildir. Çocuğun ekran başında geçirdiği süre günde en fazla iki saatle sınırlandırılmalıdır.

Daha sağlıklı ve daha aktif olmak için aileyle birlikte sahip olunan fırsatlardan en iyi şekilde yararlanılmalıdır.

Çocuklara Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları Nasıl Öğretilebilir?

Çocuğun küçükken edindiği beslenme alışkanlıkları, yetişkin olduklarında sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmelerine yardımcı olacaktır. Aile için çeşitli gıdaların nasıl seçileceği ve hazırlanacağından emin olunamıyorsa, bu konu çocuğun doktoruna danışılmalıdır. Doktor, beslenme danışmanlığı için aileyi kayıtlı bir diyetisyene yönlendirebilir. Ayrıca aileye, toplumda sağlıklı gıda seçenekleri sunan kaynakları da gösterebilir.

Kilo vermek için çocuk kısıtlayıcı bir diyete sokulmamalıdır. Çocuk, sadece doktoru tıbbi nedenlerle diyet yapmasına izin veriyorsa diyet yapmalıdır. Kısıtlayıcı diyetlerin sürdürülmesi zordur ve bunlar yeme bozukluklarına ve düzensiz yeme düzenlerine yol açabilir.

Sağlıklı beslenme alışkanlıklarını öğretmeye başlamanın bir yolu da aileye çeşitli meyve ve sebzeler sunmaktır. Atıştırmalıklar da dahil olmak üzere her öğünde meyve ve sebzelerden oluşan bir menü oluşturulabilir. Soda, tatlı çay, limonata ve spor içecekleri gibi şekerli içeceklerden kaçınılmalıdır. Ortalama bir çocuk sadece bu içeceklerden günde 120 kaloriden fazlasını almaktadır.

Çocuğa yardımcı olmak için uygulanabilecek diğer yaklaşımlar şunlardır:

• Yiyecekleri dikte etmek yerine ailenin seçimlerine rehberlik etmek: Evde çok çeşitli sağlıklı gıdaların bulunduğundan emin olunmalıdır. Bu uygulama, çocuğun kendi sağlıklı gıda seçimlerini nasıl yapacağını öğrenmesine yardımcı olacaktır.
• Çocuğu gıda alışverişine ve yemek hazırlamaya dahil etmek: Bu faaliyetler çocuğun gıda tercihleri hakkında ipuçları verebilir. Ayrıca çocuğa beslenme hakkında bilgi vermeye yardımcı olabilir ve çocuğa başarı hissi verebilir. Çocuklar, hazırlanmasına yardım ettiği yiyecekleri yemeye veya denemeye daha istekli olabilir.
• Çocuğu yavaş yemeye teşvik etmek: Çocuklar yavaş yediğinde açlık ve tokluk hissini daha iyi algılayabilir.
• Mümkün olduğunca sık bir şekilde aile olarak birlikte yemek yemek: Yemek zamanları azarlayarak veya tartışarak değil, sohbet ederek ve paylaşarak keyifli hale getirmeye çalışılmalıdır. Yemek zamanları tatsız geçerse, çocuk masadan bir an önce kalkmak için daha hızlı yemeye çalışabilir. Böyle bir durumda da yemek yemeyi stresle ilişkilendirebilir.
• Atıştırmalıklar için plan yapmak: Sürekli atıştırmak aşırı yemeye yol açabilir. Ancak gün boyunca belirli zamanlarda atıştırmalıklar planlanırsa, bunlar sağlıklı bir diyetin parçası haline gelebilir ve çocuğun yemek zamanlarındaki iştahını kaçırmazlar. Atıştırmalıklar mümkün olduğunca besleyici hazırlanmaya çalışılmalıdır.
• Yemekleri veya atıştırmalıkları televizyon karşısında yemekten kaçınmak: Evde sadece yemek odası veya mutfak gibi belirlenmiş alanlarda yemek yemeye çalışılmalıdır. Çocuk TV izlerken yemek yerse, tokluk hissine dikkat etmesi daha zor olabilir. Bu durum ayrıca aşırı yemeye de yol açabilir. Ayrıca çocuklar sağlıksız yiyeceklerin reklamlarına da maruz kalabilirler.
• Çocuğu ödüllendirmek için yiyecek kullanmamaya çalışmak: Tatlı gibi yiyecekler ödül olarak kullanıldığında, çocuklar bu yiyeceklerin diğer yiyeceklerden daha iyi olduğunu varsayabilir. Örneğin, çocuğa tüm sebzelerini yerse tatlı alacağını söylemek, sebzeler hakkında yanlış bir mesaj gönderir.
• Çocuğun evinizin dışındaki öğünlerini izlemek: Çocuğun okuldaki öğle yemeği programının dengeli bir yemek sağlayıp sağlamadığı öğrenilmelidir. Restoranlarda dışarıda yemek yerken, daha sağlıklı ürünler seçilmeli ve porsiyon boyutları gözden geçirilmelidir. Çocuğa iyi bir örnek olunmalı ve gerekirse yemeğin yarısı ikinci bir öğün için paketlenip eve götürülmelidir.

Çocukluk Çağı Obezitesi Nasıl Önlenebilir?

Çocukluk çağı obezitesiyle mücadele etmek için basit çözümler yoktur. Ancak ebeveynler ve bakıcılar çocukluk çağı obezitesinin önlenmesine birçok şekilde yardımcı olabilirler. Çocukluk çağı obezitesini önlemenin yolları şunlardır:

• Rol model olmak: Ebeveynler sağlıklı alışkanlıklara geçerek çocukluk çağı obezitesini etkileyebilir. Çocuklar ailelerinin yaptıklarını taklit eder. Onların sağlıklı beslendiğini ve fiziksel olarak aktif olduklarını görürlerse, kendi alışkanlıklarını da değiştirme olasılıkları artacaktır.
• Şeker alımını azaltmak: Çocuk iki yaşından büyükse, şeker günlük kalorilerinin %10'undan azını oluşturmalıdır. Şeker dolu içeceklerden kaçınılmalı ve bunun yerine su veya az yağlı süt tercih edilmelidir. İki yaşından küçük çocukların beslenme düzenlerinde hiç ilave şeker bulunmamalıdır.
• Daha iyi uykuyu teşvik etmek: 6 ila 12 yaş arası çocukların her gece 9 ila 12 saat uyuması gerekir. Yaşları 13 ila 18 arasında değişen ergenlerin ise her gece 8 ila 10 saat uyuması gerekir. Kötü uyku obeziteye yol açabilir çünkü çocuğun daha fazla yemek istemesine ve fiziksel olarak daha az aktif olmasına neden olur.
• Doktor randevularını aksatmamak: Çocuğun doktoru, sağlıklı bir yaşam tarzına giden yolda aileye ve çocuğa destek olabilir. Çocuğun randevularını kaçırdığı dönemlerde kilo alma olasılığı daha yüksektir.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Evdeki çabalar çocuğun sağlıklı bir kiloya ulaşmasına yardımcı olmuyorsa, çocuğun doktoru ile iletişime geçilmelidir. Doktor kilo vermediği takdirde çocuğun sağlığının risk altında olduğunu belirlerse, daha ciddi bir tedavi programı düşünülebilir.

Çocuklar için bir kilo kontrol programı seçerken aranması gereken özellikler şunlardır:

• Çocuğun program öncesi değerlendirilmesi: Bir sağlık hizmeti sağlayıcısı, kayıttan önce çocuğun kilosunu ve büyümesini gözden geçirmelidir. Program süresince çocuğun kilosunu, boyunu, büyümesini ve sağlığını düzenli aralıklarla takip etmelidir.
• Tüm aileye odaklanma: İyi bir kilo kontrol programı sadece çocuğun değil, tüm ailenin yapabileceği değişikliklere odaklanacaktır.
• Belirli yaş ve yeteneklere göre uyarlanmış olma: 4 yaşındaki bir çocuk için hazırlanan bir program, 12 yaşındaki bir çocuk için hazırlanan bir programdan farklı beklentilere sahip olmalıdır.
• Davranışsal değişikliklere odaklanma: Program çocuğa, uygun porsiyonlarda çeşitli gıdaları nasıl seçeceğini öğretmelidir. Program ayrıca günlük aktiviteyi teşvik etmeli ve hareketsiz aktiviteyi sınırlandırmalıdır.
• Bir bakım programı içerme: Program, yeni davranışları pekiştirmek için destek ve yönlendirme kaynakları sağlamalıdır. Ayrıca, çocuğun kilo sorununa yol açmış olabilecek altta yatan sorunlarla başa çıkmak için de kaynaklar sağlamalıdır.

Çocukluk çağı obezitesi, yaşam boyu komplikasyonlara yol açabilen karmaşık bir hastalıktır. Çocuğun kilo sorunlarıyla uğraştığını görmek kalp kırıcı olabilir. Kilosu ne olursa olsun çocuğu desteklemek önemlidir. Sağlıklarına odaklanılmalı ve neden sağlıklı kalmalarının istendiği açıklanarak cesaretlendirilmelilerdir. Çocuğunda obezite olabileceğinden endişelenen aileler bir doktorla iletişime geçmelidir. Doktorlar, çocuğun kilosunun endişelenecek bir seviyede olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca aileye sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmak ve daha fazla fiziksel aktiviteyi teşvik etmek için bir plan geliştirilmesi konusunda da destekleyici ve yönlendirici olabilirler.