Tërbimi është një infeksion që në shekullin tonë haset rrallë, por kur transmetohet, shkakton dëme serioze në tru dhe sistemin nervor. Forma më e zakonshme e transmetimit është kafshimi nga një kafshë bartëse. Kjo kafshë është zakonisht qeni.

Tërbimi mund të shfaqet në të gjitha rajonet e botës, veçanërisht në Azi, Afrikë, Amerikën Qendrore dhe Amerikën e Jugut.

Pasi të shfaqen simptomat, tërbimi është një sëmundje pothuajse vdekjeprurëse dhe me rikuperim shumë të vështirë. Megjithatë, trajtimi që fillon përpara se të shfaqen simptomat ka një shkallë të lartë suksesi. Gjithashtu, ekziston edhe vaksina kundër tërbimit.

Kur duhet të bëj vaksinën kundër tërbimit?  

Personat që përballen me rrezikun e sëmundjes së tërbimit duhet të vaksinohen pa humbur kohë. Në situata si më poshtë, mund të konsideroni të bëni vaksinën kundër tërbimit:

• Nëse planifikoni të udhëtoni në një rajon ku tërbimi është i përhapur dhe ku qasja në institucionet shëndetësore është e kufizuar, dhe do të qëndroni më shumë se një muaj.  
• Nëse shpesh bëni aktivitete si kamping, vrapim, ose biçikletë në zona ku ka shumë kafshë që mund të jenë bartëse të sëmundjes së tërbimit.  
• Nëse punoni në një profesion me rrezik të lartë për t’u infektuar me tërbim.  
• Nëse në rajonin ku jetoni ka shenja të shpërthimit të tërbimit.

Edhe pse tërbimi është një sëmundje që ka vaksinë dhe edhe nëse jeni vaksinuar, nuk duhet të neglizhoni masat mbrojtëse kundër tërbimit. Nëse keni kontakt me një kafshë që mund të jetë bartëse e tërbimit, duhet të shkoni menjëherë në një institucion shëndetësor, edhe nëse jeni të vaksinuar.

Në cilat kafshë shihet tërbimi?  

Tërbimi mund të shfaqet te të gjitha gjitarët. Megjithatë, disa nga kafshët ku kjo sëmundje haset më shpesh janë:

• Qeni  
• Lakuriqi i natës  
• Rakuni  
• Dhelpra  
• Çakalli  
• Macja  
• Miu  

Si mund të mbrohem nga tërbimi?  

Tërbimi transmetohet nga kafsha te njeriu nëpërmjet kafshimit ose gërvishtjes. Shkaku i infektimit është pështyma e kafshës. Kontakti i pështymës me një plagë të hapur, gojën apo sytë përbën gjithashtu rrugë infektimi.

Tërbimi nuk transmetohet përmes kontaktit me lëkurë të paprekur ose pa plagë, pasi është një sëmundje që përhapet përmes transferimit të pështymës. Nuk ka raste të njohura të transmetimit nga njeriu te njeriu.

Kur ndodheni në një zonë me rrezik të tërbimit:

•  Shmangni kontaktin me kafshët. Edhe pse tek kafshët e infektuara zakonisht shfaqen sjellje të pazakonta, ndonjëherë një kafshë pa asnjë shenjë të jashtme mund të jetë bartëse e tërbimit.  
•  Mos prekni kafshët e ngordhura.  
•  Ndërgjegjësoni fëmijët për tërbimin. Këshillojini që t’ju njoftojnë menjëherë nëse kafshohen, gërvishten ose lëpihen nga ndonjë kafshë.  
•  Kontrolloni rregullisht trupin e tyre për ndonjë plagë apo gërvishtje.  
•  Si masë shtesë, mos neglizhoni vaksinimin e kafshëve shtëpiake dhe atyre që mbani për bujqësi.

Çfarë Duhet të Bëj në Rast të Kafshimit ose Gërvishtjes?  

Nëse kafshoheni ose gërvishteni nga një kafshë në një zonë me rrezik për tërbim, duhet të veproni pa humbur kohë si më poshtë:

•  Lani plagën: Pastroni menjëherë zonën e plagës me shumë ujë dhe sapun për disa minuta.
•  Dezinfektoni plagën: Përdorni një dezinfektues me bazë alkooli për të pastruar plagën dhe më pas mbulojeni me një fashë të pastër.
•  Kërkoni ndihmë mjekësore: Drejtohuni menjëherë në institucionin më të afërt shëndetësor dhe tregoni në detaje ngjarjen.
•  Nëse jeni jashtë vendit: Edhe nëse ndodheni jashtë vendit, mos prisni kthimin në atdhe; kërkoni ndihmë mjekësore lokale sa më shpejt të jetë e mundur.
•  Pas kthimit në vend: Nëse nuk keni marrë ndihmë mjekësore jashtë vendit, sigurohuni të konsultoheni me një mjek sapo të ktheheni.
•  Kujdes për simptomat: Mos harroni se simptomat e tërbimit zakonisht shfaqen disa javë pas kafshimit. Pasi të shfaqen simptomat, sëmundja është pothuajse gjithmonë fatale. Megjithatë, ndërhyrja mjekësore brenda kësaj periudhe është shumë efektive.

Si trajtohet Tërbimi?

Në rast se kafshoheni ose gërvishteni nga një kafshë që mund të jetë bartëse e virusit të tërbimit, është e rëndësishme të konsultoheni menjëherë me një mjek për të shmangur infektimin. Nëse nuk janë shfaqur ende simptoma, hapat e parë të trajtimit përfshijnë:

- Pastrimin dhe dezinfektimin e plagës.

- Administrimin e dozës së parë të vaksinës kundër tërbimit: Nëse nuk keni marrë më parë vaksinën, do t'ju nevojiten gjithsej 4 doza brenda një muaji.

- Në disa raste, aplikohet trajtim me imunoglobulinë në zonën e plagës. Ky trajtim është afatshkurtër dhe përdoret në situata ku rreziku i infektimit me tërbim është shumë i lartë.

Është thelbësore që trajtimi kundër tërbimit të fillojë sa më shpejt pas incidentit të kafshimit ose gërvishtjes.

Cilat janë simptomat e tërbimit?

Nëse nuk merret asnjë trajtim, infeksioni i tërbimit fillon të shfaqë simptomat pas një periudhe nga 3 deri në 12 javë nga ngjarja. Simptomat e para janë:

•  Temperaturë e lartë
•  Dhimbje koke
•  Ndjenjë shqetësimi
•  Në disa raste, ndjesi shqetësuese në zonën e plagës

Simptomat e para, disa ditë më pas pasohen nga këto shenja:

•  Konfuzion dhe sjellje nervoze
•  Dëgjimi i haluçinacioneve
•  Rritje të pështymës ose shfaqje e shkumës në gojë
•  Spazma muskulore
•  Vështirësi në gëlltitje dhe frymëmarrje
•  Vështirësi në lëvizje (paralizë e pjesshme)

Simptomat që shfaqen, kuduzi është një sëmundje pothuajse vdekjeprurëse dhe kthimi është i pamundur. Që nga ky moment, fokusi i mjekut është të zvogëlojë dhimbjen që ndien pacienti.

Rastet e Terbimit ne Turqi

Profesori Dr. Ali Bülent Cengiz, pedagogu i Shkencës së Sëmundjeve Infektive të Fëmijëve në Spitalin e Fakultetit të Mjekësisë të Universitetit Hacettepe, i cili dha informacion për shpërthimin e kuduzit në Turqi dhe në botë për Agjencinë Anadolu, tha:

"Ne në Turqi kemi rreth 250,000 raste të kontaktit të rrezikshëm me kuduzin çdo vit. Ministria e Shëndetësisë e ofron këtë vaksinë dhe serum falas dhe monitoron pacientët. Në botë, çdo vit rreth 36,000 njerëz humbin jetën për shkak të kuduzit, kryesisht në shtetet e Azisë dhe Afrikës. Sipas të dhënave të Ministrisë së Shëndetësisë, në Turqi ka vetëm 1 ose 2 raste kuduzi çdo vit. Edhe pse virusi i kuduzit ka hyrë në trup, mund të parandalohet kjo sëmundje vdekjeprurëse me masa të marra në kohë, duke përdorur vaksinën dhe serumet. Prandaj është e rëndësishme të jemi të kujdesshëm."