Çfarë është Çrregullimi i Spektrit të Autizmit? Cilat janë simptomat? Si trajtohet?

Çfarë është Çrregullimi i Spektrit të Autizmit? Cilat janë simptomat? Si trajtohet?Në artikullin tonë me këtë titull do të shqyrtojmë detajet për këtë temë.Çrregullimi i spektrit të autizmit është një çrregullim neurozhvillimor që zakonisht diagnostikohet në fëmijëri. Emri i mëparshëm ishte "autizëm", dhe ende shumë njerëz e përdorin këtë term, por sot "çrregullimi i spektrit të autizmit" përfshin një sërë gjendjesh të ndryshme brenda spektrit. Ky çrregullim ndikon në mënyrën se si fëmija ndërvepron dhe komunikon me të tjerët. Nuk ka një kurë për autizmin, por simptomat mund të lehtësohen me kalimin e kohës.

Çfarë është Autizmi?

Autizmi, i njohur tani si çrregullimi i spektrit të autizmit, është një çrregullim neurozhvillimor që shkaktohet nga ndryshimet në zhvillimin e trurit të fëmijës. Personat me këtë çrregullim sillen, ndërveprojnë dhe mësojnë ndryshe nga të tjerët. Ata mund të kenë vështirësi në ndërveprimet shoqërore dhe në interpretimin e komunikimit verbal dhe joverbal.

Autizmi mund të shfaqet me këto vështirësi:

• Vështirësi në ndërveprimin me të tjerët ose mënyra të ndryshme të ndërveprimit.
• Vështirësi në përdorimin dhe kuptimin e komunikimit joverbal si kontakti me sy, gjestet dhe shprehjet e fytyrës.
• Vonesë ose mungesë në zhvillimin e të folurit.
• Vështirësi në ndërtimin dhe mirëmbajtjen e marrëdhënieve.
• Sjellje të përsëritura motorike si tundja e krahëve, lëkundja e trupit ose përsëritja e fjalëve ose lojërave.
• Këmbëngulje për të pasur rutinë të pandryshuar.
• Interesa të forta dhe jo të zakonshme.
• Ndjeshmëri të veçanta ndaj stimujve shqisorë si zhurmat e larta, ndjesitë fizike apo ushqimi.

Sa mirë funksionon fëmija në jetën e përditshme varet nga ashpërsia e simptomave. Siç ndryshon ashpërsia dhe ndikimi i çrregullimit, disa simptoma mund të mos jenë lehtësisht të dukshme.

Cili është ndryshimi mes Autizmit dhe Çrregullimit të Spektrit të Autizmit?

Në vitin 2013, Shoqata Amerikane e Psikiatrisë e zëvendësoi termin “autizëm” me “çrregullim i spektrit të autizmit”. Kjo përfshin të gjitha nivelet e autizmit në një term të vetëm. Spektri i autizmit përfshin:

• Autizmin
• Sindromën Asperger
• Çrregullimin e përgjithshëm të zhvillimit (jo të specifikuar ndryshe)

Cili është ndryshimi mes Asperger-it dhe Autizmit?

Sot ekspertët nuk e konsiderojnë më Asperger-in si diagnozë të veçantë. Më parë, Asperger dhe autizmi vlerësoheshin veçmas. Sot simptomat që më parë përfshiheshin në Asperger, përfshihen në spektrin e autizmit. Disa ende përdorin termin Asperger për të përshkruar formën e lehtë të autizmit.

Çfarë është Autizmi me Funksionim të Lartë?

"Autizmi me funksionim të lartë" nuk është diagnozë mjekësore. Megjithatë, përdoret për të përshkruar format më të lehta të autizmit që kërkojnë më pak mbështetje. Këta persona mund të flasin, lexojnë, shkruajnë dhe të kryejnë detyra të përditshme. Më parë, kjo quhej Sindroma Asperger.

A është ADHD pjesë e spektrit të autizmit?

Çrregullimi i vëmendjes dhe hiperaktivitetit (ADHD) ka ngjashmëri me autizmin, por nuk është pjesë e spektrit të autizmit. Shpesh simptomat mbivendosen dhe kjo mund të çojë në keqdiagnozime. Të dy çrregullimet mund të ndikojnë në vëmendje dhe aftësitë sociale.

Sa shpesh ndodh Autizmi?

Sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), afërsisht 1 në 44 fëmijë 8-vjeçarë diagnostikohen me çrregullim të spektrit të autizmit. Ai është katër herë më i zakonshëm tek djemtë sesa tek vajzat.

Kur shfaqet Autizmi tek fëmijët?

Studiuesit besojnë se autizmi fillon shumë herët gjatë zhvillimit të trurit. Simptomat zakonisht shfaqen midis moshës 1.5 dhe 3 vjeç.

Cilat janë simptomat e Autizmit?

Simptomat ndryshojnë nga të lehta në të rënda. Shenjat e hershme përfshijnë:

• Fëmija nuk përgjigjet kur i thirret emri.
• Në 6 muajsh nuk buzëqesh ose nuk shfaq emocione të ngrohta.
• Në 9 muajsh nuk përpiqet të ndërveprojë me të tjerët.
• Në 12 muajsh nuk flet ose nuk përdor gjeste si përshëndetje.
• Në 16 muajsh nuk përdor asnjë fjalë.
• Në 24 muajsh nuk formon fjali me dy fjalë.
• Humbje të papritura në të folur ose sjellje sociale.

Sjellje të përsëritura përfshijnë:

• Rreshtimi i lodrave.
• Reagime ekstreme ndaj ndryshimeve të rutinës.
• Interesa të fiksuara.
• Ndjeshmëri shqisore ndaj zhurmave, rrobave apo ushqimeve.
• Sjellje shqisore si shikimi anash i objekteve ose nuhatja e tyre.

Çfarë e shkakton Autizmin?

Nuk ka shkak të vetëm të autizmit. Studimet sugjerojnë kombinimin e faktorëve gjenetikë dhe mjedisorë. Në shumicën e rasteve, ka shumë faktorë që ndikojnë së bashku në zhvillim.

A është Autizmi gjenetik?

Gjenetika luan rol të rëndësishëm. Në 10-20% të rasteve identifikohen shkaktarë gjenetikë specifikë si sindroma e X-it të brishtë ose ndryshime të rralla në kodin gjenetik.

A janë vëllezërit dhe motrat në rrezik më të lartë?

Po. Nëse një fëmijë ka autizëm, rreziku që vëllai apo motra tjetër të ketë autizëm është rreth 20% më i lartë. Nëse dy fëmijë kanë autizëm, rreziku për të tretin shkon deri në 32%.

A shkaktojnë vaksinat autizmin?

Shkencërisht është provuar se vaksinat nuk shkaktojnë autizëm. Shumë studime të besueshme e kanë konfirmuar këtë.

Cilët janë faktorët e rrezikut për autizmin?

Faktorët e njohur përfshijnë:

• Nëna mbi 35 vjeç.
• Përdorimi i valproatit ose talidomidit gjatë shtatzënisë.
• Lindje e parakohshme.
• Komplikime gjatë lindjes.
• Pesha e ulët në lindje.
• Prania e autizmit tek një vëlla/motër.
• Kushte kromozomale ose gjentike të veçanta.

Cilat janë ndërlikimet e Autizmit?

Shumë persona me autizëm kanë edhe:

• Probleme ushqimore.
• Probleme me gjumin.
• Probleme gastrointestinale.
• Epilepsi.
• ADHD.
• Ankth dhe depresion.
• Çrregullime të tjera mendore si OCD, skizofrenia dhe bipolariteti.

Si diagnostikohet Autizmi?

Nuk ka analizë laboratorike për autizmin. Diagnostikimi bëhet përmes:

• Mbikëqyrjes së zhvillimit.

• Skenimit zhvillimor.

• Vlerësimit formal nga specialistët.

A mund të shërohet Autizmi?

Autizmi është zakonisht gjendje për gjithë jetën. Megjithatë, simptomat mund të lehtësohen me trajtime të hershme.

Si trajtohet Autizmi?

Trajtimi përfshin:

• Terapi të sjelljes.
• Trajnime për zhvillim të aftësive.
• Mbështetje mjekësore për problemet shëndetësore të shoqëruara.
• Plane individuale të trajtimit që përshtaten me nevojat e secilit fëmijë.

A mund të parandalohet Autizmi?

Nuk ka mënyrë për ta parandaluar plotësisht, por mund të ulet rreziku me:

• Stil jetese të shëndetshëm gjatë shtatzënisë.
• Kujdes prenatal të rregullt.
• Mos konsumimi i alkoolit.
• Vaksinimi i plotë përpara shtatzënisë.

Si është ecuria e autizmit?

Shumë fëmijë me kalimin e viteve përmirësojnë simptomat. Megjithatë, shumë kanë nevojë për mbështetje të vazhdueshme gjatë gjithë jetës, në varësi të ashpërsisë së simptomave.

Si mund ta kuptojë dikush nëse ka autizëm?

Shumë të rritur diagnostikohen më vonë. Shenjat tek të rriturit përfshijnë:

• Vështirësi për të kuptuar ndjenjat e të tjerëve.
• Ankth në situata sociale.
• Vështirësi për të bërë miq.
• Duket i ftohtë apo jo i interesuar.
• Vështirësi për të shprehur emocionet.
• Nevojë për rutina të pandryshuara.
• Shmangie të kontaktit me sy.
• Probleme me distancën fizike me të tjerët.

Tek femrat simptomat shpesh janë më të fshehura sepse ato mund të imitojnë sjelljet sociale për t’u përshtatur.

Nëse dikush mendon se mund të ketë autizëm, duhet të konsultohet me profesionistët e shëndetit. Vetëm specialistët mund të bëjnë diagnozë të saktë.