Tendon Nedir? Tendon Yaralanmaları Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Tendon Nedir? Tendon Yaralanmaları Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Tendonlar kaslarımızı kemiklerimize bağlar ve kaslarımız sıkılıp gevşerken kemiklerimizin hareket etmesini sağlarlar. Aşırı kullanım, yaralanma, yaşlanma ve artrit gibi sağlık sorunları tendonlara zarar verebilir. Dengeli bir egzersiz rutini ile tendon sorunları olasılığını azaltmak mümkündür.

Tendon Nedir?

Tendon, halata benzer güçlü, esnek bir doku kordonudur. Tendonlar kasları kemiklere bağlar ve uzuvları hareket ettirmeyi sağlar. Ayrıca koşarken, zıplarken veya başka hareketler yaparken kasların aldığı darbenin bir kısmını emerek kas yaralanmalarını önlemeye yardımcı olurlar. Vücudumuzda binlerce tendon bulunur. Tendonlar kafadan ayak parmaklarına kadar her yerde yer alır. Baldır kasını topuk kemiğine bağlayan Aşil tendonu vücuttaki en büyük tendondur. Tendonlar yırtılmaya karşı oldukça dirençlidir ancak esnek değildir. Bu, gerildiklerinde (ip lifleri kısmen yırtılacak kadar gerildiklerinde) kolayca yaralanabilecekleri ve iyileşmelerinin uzun zaman alabileceği anlamına gelir.

Bir Tendon Ne İşe Yarar?

Bir kasımızı kastığımızda (ya da sıktığımızda), tendonumuz bağlı kemiği çekerek hareket etmesine neden olur. Tendonlar esasen kaslarımız kasılıp genişledikçe kemiklerimizi hareket ettirmek için bir kaldıraç görevi görür. Tendonlar kaslardan daha serttir ve büyük bir güce sahiptir. Örneğin, ayakta yer alan fleksör tendonlar vücut ağırlığınızın sekiz katından fazlasını taşıyabilir.

Tendonlar Nerede Yer Alır?

Tendonlar vücudumuzun her yerinde bulunur. Örneğin tendonlar kaslarımızı dirsek, topuk, diz, omuz ve el bileğimizdeki kemiklere bağlar

Tendonlar Ne Kadar Büyüktür?

Tendonlar hangi kaslara bağlı olduklarına bağlı olarak farklı şekil ve boyutlara sahiptir. Daha geniş ve daha kısa tendonlar genellikle çok fazla güç üreten kaslara bağlanır. Daha ince ve uzun tendonlar genellikle daha hassas hareketler yapan kaslara bağlanır.

Bir Tendonun Anatomisi Nedir?

Tendonlar çoğunlukla vücutta en bol bulunan proteinlerden biri olan kolajenden oluşur. Tendonlar ayrıca kan damarları ve sinirleri de içerir. Kolajen lifleri esnek, güçlü ve hasara karşı dirençlidir. Bir tendonun yapısı, demetler halinde düzenlenmiş küçük kolajen lifleri ile fiberoptik bir kabloya veya bir ipe benzer. Bu demetlenme tendonu güçlendirir ve daha sağlam hale getirir.

Bir tendondaki kolajen lifler şu şekilde gruplanır:

• En küçük demet olan birincil lif demetleri (subfasiküller).
• Subfasikül gruplarından oluşan ikincil lif demetleri (fasiküller).
• Tendonun kendisini oluşturan fasikül gruplarını içeren üçüncül (üçüncü) lif demetleri.

Bir Tendonun Parçaları Nelerdir?

Bir tendon aşağıdakilerden oluşur:

• Endotenon: Birincil, ikincil ve üçüncül lif demetlerini çevreleyen bağ dokusu. Demetlerin tendon içinde birbirlerine karşı kaymasına yardımcı olur.
• Epitenon: Tüm tendonu çevreleyen ince bağ dokusu tabakası.
• Paratenon: Tendonun epitenona ve tendonun temas ettiği diğer dokulara karşı hareket etmesini sağlayan gevşek bağ dokusu tabakası. Epitenonun dışında yer alır.
• Sharpey lifleri: Tendonu kemiğe bağlayan kolajen lifler.
• Kılıf (sinovyum): El ve ayaktaki bazı tendonların bir kılıfı (sinovyum) vardır. Bu, tendonun koruyucu dış kaplamasıdır. Sinovyal sıvı adı verilen kayganlaştırıcı bir sıvı üreterek tendonun kas ve kemikle buluştuğu yerde düzgünce kaymasına yardımcı olur.

Tendonlar Kasları Kemiklere Nasıl Bağlar?

Tendonlar kasları kemiklere aşağıdaki noktalardan bağlar:

• Muskulotendinöz kavşak (MTJ): Tendonun kasa bağlandığı nokta. Burası sık yaralanma bölgesidir.
• Osteotendinöz birleşme (OTJ): Tendonun kemiğe bağlandığı nokta.

Tendonun bir parçası olan Sharpey lifleri kemiğin içine uzanır. El ve ayak tendonu genellikle yansıma kasnağı adı verilen ve yerinde tutulmasına yardımcı olan bir bağlantı boyunca kayar. Tendon bursaları (bursanın çoğulu) adı verilen küçük, sıvı dolu pedler tendonları kemikle buluştukları yerde yastıklar.

Hangi Durumlar ve Rahatsızlıklar Tendonları Etkileyebilir?

Tendonlar vücuttaki her kası birbirine bağladığından, çok çeşitli yaralanmalar ve rahatsızlıklar tendon sorunlarına neden olabilir. Tendon sorunları yaşla birlikte daha sık görülür. İnsanlar yaşlandıkça tendonlar incelir, daha az kan akışı olur ve tendonu zayıflatan liflerde mikroskobik hasar birikir.

En yaygın olarak tendonları etkileyen rahatsızlıklar şunlardır:

• Gerilmeler: Bir tendon yırtılırsa, büküldüğünde veya çekildiğinde gerilmeler meydana gelir. Tendon zorlanmaları genellikle kollarda ve bacaklarda meydana gelir.
• Tendinit: Tendinit, genellikle tekrarlayan aktiviteler, aşırı kullanım veya yaşlanma nedeniyle tendonlar iltihaplandığında ortaya çıkar. Tendinit genellikle Aşil tendonunda, dirsekte, kalçada, dizde, omuzda veya başparmakta meydana gelir. En yaygın tendinit türleri şunlardır:
• Patellar tendinit: Patellar tendinit, diz kapağını (patella) kaval kemiğine (tibia) bağlayan tendona zarar verildiğinde meydana gelir. Bu durum genellikle aşırı kullanımdan kaynaklanır.
• Rotator manşet tendiniti: Rotator manşet tendiniti omuz kasları iltihaplandığında ortaya çıkar. Bu durum tekrarlayan aktivitelerden veya yaralanmadan kaynaklanabilir.
• Tenisçi dirseği (lateral epikondilit): Tenisçi dirseği, dirseğin dış çevresindeki tendonların mikroskobik olarak yırtılmasıyla ortaya çıkar. Ön kol kaslarının aşırı kullanımı tenisçi dirseğine neden olabilir.
• Tenosinovit: Tenosinovit, tendinit tendon kılıfının iltihaplanmasıyla birleştiğinde ortaya çıkar. Bu genellikle el ve ayaklarda görülür. İki yaygın türü vardır:

1. De Quervain tenosinoviti: De Quervain tenosinoviti başparmak tendonlarında şişmeye neden olur. Aşırı kullanım, tekrarlayan kavrama veya artrit gibi enflamatuar durumlardan kaynaklanabilir.
2. Tetik parmak veya tetik başparmak: Tetik parmak veya tetik başparmak, bir parmak veya başparmak bükülmüş bir pozisyonda sıkıştığında ortaya çıkar. İltihaplı ve tahriş olmuş tendonlar bu duruma neden olur.

Diğer tendon rahatsızlıkları şunlardır:

• Biseps tendon yaralanmaları: Biseps tendon yaralanmaları tendondaki mikro yırtıklar nedeniyle meydana gelir. Tekrarlayan hareket veya yaralanma nedeniyle omuz veya dirsekte oluşabilirler.
• Posterior tibial tendon disfonksiyonu: Posterior tibial tendon yürürken ayağı destekler. Yaralanma veya aşırı kullanım nedeniyle yırtılabilir veya iltihaplanabilir. Bu tendon baldır kasını ayağın iç kısmındaki kemiklere bağlar.
• Rotator manşet yırtıkları: Rotator manşet yırtıkları, omuz tendonları kol kemiğinin (humerus) üst kısmından kısmen veya tamamen ayrıldığında meydana gelir. Bu yırtıklar yaralanma veya aşırı kullanıma bağlı olabilir.
• Tendinozis: Kronik bir durum olan tendinozis, tendonlardaki kolajen tendon içinde çok sayıda yırtık lif biriktirdiğinde ortaya çıkar ve bu da tendonu zayıflatarak tendon yapısını bozar. Tendonun aşırı kullanımı tendinoza neden olur. En sık dirsek, topuk, diz, omuz veya el bileğinde görülür.

Tendonların Sağlığını Hangi Testler Kontrol Edebilir?

Doktor öncelikle bir fiziki muayene yapacaktır. Temel bileşenler, tendonla bağlanan eklemlerin değerlendirilmesi, ağrı veya kusurlar için tendonun palpe edilmesi, tendonların esnekliğinin değerlendirilmesi ve manuel güç testidir. Doktor hastadan yaralı veya iltihaplı tendonunun yakınındaki eklemleri hareket ettirmesini isteyebilir. Doktor tendonu hareket ettirdiğinde veya bastırdığında ağrı hissedilebilir. Tendon şişmiş veya sıcak da olabilir. Doktor ayrıca ağrılı bölgenin etrafındaki hareket açıklığını da test edecektir. Bazen eklemlerin etrafındaki bölgeler de sert veya zayıf hissedebilir.

Doktor ayrıca aşağıdakileri içeren testler de kullanabilir:

• Artrosentez (eklem aspirasyonları).
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR).
• Ultrason (sonografi).
• X-ışınları.

Tendon Sorunları Nasıl Tedavi Edilir?

Doktorlar tendon sorunlarını duruma bağlı olarak farklı şekillerde tedavi eder:

• İncinmeler: Dinlenme, buz, sıkıştırma ve yükseltme ve ardından yapılacak egzersizler rahatlama sağlayabilir. İncinmeler nadiren ameliyat gerektirir.
• Yırtıklar: Dinlenme, anti-enflamatuar ilaçlar tendon yırtığı iyileşirken rahatsızlığı hafifletir. Bir yırtığı onarmak için ameliyat gerekebilir.
• Tendinit: Tendinit dinlenme, buz veya ısı, anti-enflamatuar ilaçlar, ateller ve egzersiz ile iyileşebilir. Bu durum bazen ameliyat ve ardından fizik tedavi gerektirir.
• Tendinoz: Doktorlar istirahat, buz veya ısı, atel, egzersiz ve fizik tedavi önerebilir. Kolajen onarımını yavaşlatabilecek anti-enflamatuar ilaçlardan veya steroid enjeksiyonlarından kaçınılmalıdır.
• Tenosinovit: Dinlenme, ateller ve anti-enflamatuar ilaçlar tenosinoviti tedavi edebilir ancak bazı kişilerin ameliyat olması gerekir.

Tendonlar Nasıl Sağlıklı Tutulabilir?

Tendon rahatsızlıkları riskini azaltmaya yardımcı olmak için:

• Kardiyo egzersizi, kuvvet antrenmanı ve esnekliği dengeleyin: Vücudunuzu çeşitli şekillerde hareket ettirmek tendonları aşırı zorlamayı önleyebilir.
• Vücudunuzu dinleyin: Yorgun veya stresli olunduğunda ağırdan almak sakatlanma riskini azaltabilir.
• Ağrı oluşursa o aktiviteyi durdurun: Bir aktivite sırasında herhangi bir ağrı hissedilirse, o aktivite bırakılmalı ve ağrının yeniden oluşup oluşmadığını görmek için daha sonra tekrar denenmelidir.
• Egzersizden sonra esneyin: Kasları egzersizden sonra daha esnek olduklarında, ağrı noktasına gelmeyecek şekilde germek tendon yaralanmalarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Egzersizden önce ısının: Daha yoğun egzersizlerden önce hafif aerobik aktiviteler yapmak veya yerinde koşmak kan akış hızını artırır ve tendonları gevşetir.
• Uygun spor ayakkabıları giyin: Ayakkabıların iyi oturduğundan ve yapılan spor için tasarlandığından emin olmak vücudun doğru bir hizada kalmasına yardımcı olabilir.
• Dinlenme günleri belirleyin: Düzenli izin günleri planlamak tendonları aşırı zorlama olasılığını azaltabilir.

Tendonlar Hakkında Ne Zaman Bir Doktorla İletişime Geçmek Gerekir?

Aşağıdaki durumlarla karşılaşılırsa hemen bir sağlık uzmanıyla görüşülmelidir:

• Aniden ortaya çıkan eklem veya kas ağrısı.
• Giderek kötüleşen ağrı.
• Vücudun bir kısmını normalde yapıldığı gibi kaldıramama veya hareket ettirememe.

Uygun tedavi yapılmazsa, tendonların aşırı kullanılmaya devam etmesi tendinozise yol açabilir. Devam eden bir rahatsızlık fark edilirse, tendonların nasıl korunacağı hakkında bir uzmanla konuşulmalıdır.

Tendonlar kasları kemiklere bağlar. Kaslar sıkılıp gevşerken kemiklerin hareket etmesini sağlarlar. Tendonları etkileyen durumlar arasında rotator manşet yırtıkları ve biseps tendonu yaralanmaları da dahil olmak üzere zorlanmalar, tendinit ve yırtıklar yer alır. Kişi egzersiz alışkanlıkları edinerek ve kendini ağrı noktasını geçecek kadar zorlamayarak tendonlarının sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir. Kişinin geçmeyen veya geri gelen ağrıları varsa bir sağlık uzmanına görünmelidir.