Pankreas Nedir? Nasıl Çalışır? Pankreas Hastalıkları Nelerdir?

Pankreas Nedir? Nasıl Çalışır? Pankreas Hastalıkları Nelerdir? başlıklı makalemizde, konuya dair detayları inceleyeceğiz. Pankreas, sindirime yardımcı olmak ve kan şekerini kontrol etmek için maddeler salgılayan bezler içerir. Tip 1 ve Tip 2 diyabet yaygın pankreas rahatsızlıklarıdır. Diğer pankreas rahatsızlıkları arasında pankreatit ve pankreas kanseri yer alır.

Pankreas Nedir?

Pankreas, karnın (göbeğin) arka kısmında bulunan bir organdır. Sindirim sisteminin bir parçasıdır. Pankreas bir organ ve bir bezdir. Bezler vücutta madde üreten ve salgılayan organlardır. Pankreas iki ana işlevi yerine getirir:

• Ekzokrin fonksiyon: Sindirime yardımcı olan maddeler (enzimler) üretir.
• Endokrin fonksiyon: Kan dolaşımındaki şeker miktarını kontrol eden hormonlar gönderir.

Ekzokrin Sistem Nedir?

Ekzokrin sistem, bir kanal (tüp) aracılığıyla hareket eden maddeler üreten bezlerden oluşur. Ezokrin sistem pankreasın yanı sıra şunları içerir:

• Lakrimal bezler (gözyaşı bezleri).
• Meme bezleri.
• Mukoza zarları.
• Prostat.
• Tükürük bezleri.
• Yağ (sebase) bezleri.
• Ter bezleri.

Endokrin Sistem Nedir?

Endokrin sistem, kana hormon salgılayan bezlerden oluşur. Bu bezler vücudun birçok işlevini kontrol eder. Endokrin sistem pankreasın yanı sıra şunları içerir:

• Adrenal bezler.
• Hipotalamus.
• Yumurtalıklar ve testisler.
• Paratiroid ve tiroit bezi.
• Epifiz bezi.
• Hipofiz bezi.
• Timus bezi.

Pankreas Ne İşe Yarar?

Bir ekzokrin bezi pankreasın uzunluğu boyunca uzanır. Yiyeceklerin parçalanmasına (sindirim) yardımcı olan enzimler üretir.

Pankreas aşağıdaki enzimleri salgılar:

• Lipaz: Yağları parçalamak için safra (karaciğer tarafından üretilen bir sıvı) ile birlikte çalışır.
• Amilaz: Enerji için karbonhidratları parçalar.
• Proteaz: Proteinleri parçalar.

Yiyecekler mideye girdiğinde:

• Pankreas pankreatik enzimleri ana pankreatik kanala akan küçük kanallara (tüplere) salar.
• Ana pankreas kanalı safra kanalına bağlanır. Bu kanal safrayı karaciğerden safra kesesine taşır.
• Safra, safra kesesinden ince bağırsağın duodenum adı verilen bölümüne gider.
• Hem safra hem de pankreas enzimleri yiyecekleri parçalamak için onikiparmak bağırsağına girer.

Pankreas Kan Şekerini Nasıl Etkiler?

Pankreastaki endokrin bezler kan şekerini (glikoz) kontrol eden hormonlar salgılar. Bu hormonlar şunlardır:

• İnsülin: Yüksek kan şekeri seviyelerini düşürür.
• Glukagon: Düşük kan şekeri seviyelerini yükseltir.

Böbreklere, karaciğere ve beyne yardımcı olmak için vücudun dengeli kan şekerine ihtiyacı vardır. Kalp, dolaşım sistemi ve sinir sistemi de çalışmak için dengeli insülin ve glukagon seviyelerine ihtiyaç duyar.

Bir İnsan Pankreas Olmadan Yaşayabilir mi?

Pankreas olmadan yaşayabilmek mümkündür ancak kişinin hayatının geri kalanında yiyecekleri sindirmek için enzim hapları ve kan şekerini kontrol etmek için insülin iğneleri alması gerekecektir. Pankreasın alınması nadir olsa da pankreas kanseri, pankreasta büyük bir yaralanma veya şiddetli pankreatiti olanlarda cerrahlar pankreasın tamamını alabilir.

Pankreas Nerededir?

Pankreas midenin arkasında ve omurganın önünde yer alır. Safra kesesi, karaciğer ve dalak pankreası çevreler. Vücudun sağ tarafında pankreasın başı bulunur. Bu dar organ, ince bağırsağın duodenum adı verilen ilk bölümü boyunca uzanır. Vücudun sol tarafında ise pankreasın kuyruğu bulunur.

Pankreas Ne Kadar Büyüktür?

Pankreas yaklaşık 15 cm uzunluğundadır. Bu yaklaşık bir elin uzunluğu kadardır.

Pankreasın Bölümleri Nelerdir?

Pankreas anatomisi şunları içerir:

• Baş: Pankreasın duodenumun kıvrımına oturan daha geniş kısmı.
• Boyun: Pankreasın baştan uzanan kısa kısmı.
• Gövde: Pankreasın baş ve boyun arasında kalan ve yukarı doğru uzanan orta kısmı.
• Kuyruk: Dalağın yakınında bulunan pankreasın en ince kısmı.

Pankreas Hangi Durum ve Bozukluklardan Etkilenebilir?

Aşağıdaki rahatsızlıklar pankreası etkileyebilir:

• Tip 1 diyabet: Tip 1 diyabet, pankreas insülin üretmediğinde ortaya çıkar.
• Tip 2 diyabet: Tip 2 diyabet, vücut insülin ürettiğinde ancak bunu doğru şekilde kullanmadığında ortaya çıkar.
• Hiperglisemi: Hiperglisemi, vücut çok fazla glukagon ürettiğinde meydana gelir. Bu da yüksek kan şekeri seviyelerine neden olur.
• Hipoglisemi: Hipoglisemi, vücut çok fazla insülin ürettiğinde ortaya çıkar. Düşük kan şekeri seviyelerine neden olur.
• Pankreatit: Pankreatit, enzimler duodenuma ulaşmadan önce pankreasta çalışmaya başladığında meydana gelir. Safra taşı veya aşırı alkolden kaynaklanabilir. Pankreatit geçici veya uzun süreli (kronik) olabilir.
• Pankreas kanseri: Pankreastaki kanserli hücreler pankreas kanserine neden olur. Pankreas kanserini tespit etmek ve tedavi etmek zor olabilir.

Pankreas Sağlığını Kontrol Etmek İçin Yaygın Testler Nelerdir?

Pankreasın karnın derinliklerindeki konumu, fiziksel bir değerlendirme ile kontrol edilmesini zorlaştırır. Doktorlar pankreastaki sorunları aramak için ameliyatı kullanabilir.

Doktorlar ayrıca aşağıdakileri içeren pankreas fonksiyon testlerini de kullanabilir:

• Abdominal ultrason veya endoskopik ultrason.
• Anjiyografi.
• Kan testleri.
• BT (bilgisayarlı tomografi) taraması.
• ERCP (endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi) veya MRCP (manyetik rezonans kolanjiyopankreatografi).
• Fekal elastaz testi.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR).
• Sekretin pankreas fonksiyon testi.

Pankreas Sorunları Nasıl Tedavi Edilir?

Doktorlar pankreas sorunlarını duruma bağlı olarak farklı şekillerde tedavi eder:

• Diyabet: İnsülin replasmanı.
• Pankreas kanseri: Kemoterapi, radyasyon ve ameliyat.
• Pankreatit: Diyet değişiklikleri, ilaçlar ve bazen ameliyat.

Bazı kişilerde pankreas nakli veya pankreatektomi (pankreasın bir kısmının veya tamamının cerrahi olarak çıkarılması) gerekebilir. Daha az yaygın olarak, insülin işlevini sürdürmek için karaciğere Langerhans adacık hücreleri (insülin ve glukagon yapan pankreas hücreleri) nakledilebilir.

Pankreas Nasıl Sağlıklı Tutulabilir?

Pankreas hastalıkları riskini azaltmaya şu şekilde yardımcı olunabilir:

• Sağlıklı bir kiloyu korumak: Düzenli egzersiz yapmak ve kilo almaktan kaçınmak Tip 2 diyabeti ve pankreatite neden olabilen safra kesesi taşlarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Az yağlı bir beslenme düzeni uygulamak: Yüksek yağ alımı pankreatite neden olabilen safra taşlarına yol açabilir. Aşırı kilolu olmak da pankreas kanseri için bir risk faktörüdür.
• Alkol alımına dikkat etmek: Alkol almak pankreatit ve pankreas kanseri riskini artırabilir.
• Sigarayı bırakmak: Puro ve dumansız tütün ürünleri de dahil olmak üzere tütün kullanmak pankreas kanseri ve kronik pankreatit riskini artırabilir.
• Düzenli kontroller yaptırmak: Bir doktoru düzenli muayeneler için görmek, pankreas kanseri ve pankreatit gibi durumların erken belirtilerini bulmaya yardımcı olabilir.

Pankreas Hakkında Ne Zaman Bir Doktorla İletişime Geçilmelidir?

Geçmeyen veya geri gelmeye devam eden belirtileri olanlar bir doktora başvurmalıdır. Pankreas sorunlarının belirtileri şunları içerebilir:

• Göbek veya sırt ağrısı.
• Bulanık görme.
• Koyu renkli idrar veya açık renkli, yağlı dışkı.
• Belirgin bir nedeni olmayan bitkinlik.
• Aşırı susama veya sık idrara çıkma.
• Mide bulantısı veya kusma.
• Ellerde veya ayaklarda karıncalanma.
• Diyet veya egzersizde bir değişiklik olmadan kilo kaybı.
• Gözlerin ve cildin sararması (sarılık).

Pankreas karında bulunan bir organdır. Sindirimi ve kan şekerini etkileyen maddeler üretir. Pankreası etkileyen durumlar Tip 1 diyabet ve Tip 2 diyabetten pankreatit ve pankreas kanserine kadar uzanır. Pankreasın sağlıklı kalmasına yardımcı olmak için sağlıklı bir diyet ve kiloyu korumak da dahil olmak üzere çeşitli adımlar atılabilir. Geçmeyen semptomları olanlar her zaman bir sağlık uzmanına görünmelidir.