Omuz Kırığı Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Omuz Kırığı Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Omuz kırığı, omuz eklemini oluşturan üç kemikten herhangi birinin kırılmasıyla meydana gelir. Genellikle araba kazaları veya spor yaralanmaları gibi travmalardan kaynaklanır. Kişinin birkaç hafta boyunca bir atel ya da omuz askısı takması gerekir ve kemiğin onarılması için ameliyat gerekebilir. Kırık bir omuzdan tamamen iyileşmek genellikle birkaç ay sürer.

Omuz Kırığı Nedir?

Omuz kırığı, omuz eklemindeki bir kemiğin kırılmasıdır. Kırık bir omuzun onarılması için ameliyat gerekebilir. Bazı kişilerde kemiğin iyileşmesi için sadece alçı, atel ya da omuz askısı yeterli olabilir. Tam iyileşmenin ne kadar süreceği, hangi kemiğin kırıldığına ve kırığa neyin neden olduğuna bağlıdır.

Kişi travma geçirdiyse, omuz eklemini asla kendi başına zorlayarak yerine oturtmaya ya da kullanmaya çalışmamalıdır. Kırık bir kemik veya başka bir omuz yaralanmasından şüpheleniliyorsa acil servise gidilmelidir.

Omuz Kırığı Türleri Nelerdir?

Doktorların omuz kırıklarını sınıflandırmak için en sık kullandığı yöntem, hangi kemiğin kırıldığını belirlemektir. Omuz ekleminde üç kemik bulunur:

• Humerusun (üst kol kemiği) üst (proksimal) kısmı.
• Skapula (kürek kemiği).
• Klavikula (köprücük kemiği).

Bu kemiklerin herhangi birinin kırılması omuz kırığı anlamına gelir.

Omuz Kırıkları Ne Kadar Yaygındır?

Omuz kırıkları, omuz çıkığı gibi diğer yaralanmalar kadar yaygın değildir.

Klavikula kırıkları yaygındır, özellikle de ergenlerde. Proksimal humerus kırıkları ise 65 yaş üzerindeki bireylerde ya da kemik yoğunluğu sorunu olanlarda daha yaygındır. Skapula kırıkları nadirdir çünkü kürek kemikleri göğüs ve sırt kasları ile diğer dokular tarafından iyi korunur.

Omuz Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Omuz kırığının belirtileri şunlardır:

• Omuz ağrısı.
• Şişlik.
• Morarma veya renk değişikliği.
• Omzun hareket ettirilememesi ya da kullanılamaması.
• Normalde vücutta olmayan bir şekil bozukluğu ya da çıkıntı.

Omuz Kırıkları Neden Olur?

Omuz kırıkları neredeyse her zaman, omuza aniden büyük bir kuvvetin uygulandığı travmalardan kaynaklanır. En yaygın nedenler şunlardır:

• Spor yaralanmaları.
• Düşmeler.
• Araba kazaları.

Omuz Kırığı Risk Faktörleri Nelerdir?

Herkes omuz kırığı yaşayabilir ancak bu kırıklar en sık travma yaşayan çocuklar ve ergenlerde, ayrıca düşme yaşayan 65 yaş üstü yetişkinlerde görülür.

Osteoporoz veya osteopenisi olan kişilerde, özellikle düşmeler sonucunda kemik kırığı yaşama riski çok daha yüksektir. Osteoporoz, kemikleri zayıflatır ve ani, beklenmeyen kırıklara karşı daha hassas hale getirir. Birçok kişi, osteoporozu olduğunu ancak bir kemik kırığı yaşadıktan sonra öğrenir. Genellikle belirgin bir belirtisi yoktur.

Omuz Kırıklarının Komplikasyonları Nelerdir?

Omuz kırığı yaşayan birçok kişide, iyileştikten sonra bile eklemde kalıcı sertlik görülebilir. Omuz kırığı, aynı zamanda o omuzda artrit gelişme riskini artırabilir.

Açık kırık (kemiğin cildi delip dışarı çıkması) yaşanırsa, kemik enfeksiyonları (osteomiyelit) riski artar.

Nadir olmakla birlikte, kırığa neden olan yaralanma omuzdaki diğer yapıları da zarar verebilir. Bunlar şunları içerebilir:

• Kaslar.
• Bağlar.
• Tendonlar.
• Sinirler.
• Kan damarları.

Omuz Kırığı Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, fiziki muayene ve görüntüleme testleri ile omuz kırığını teşhis eder. Kişi bir travma (örneğin araba kazası) sonrası acil servise götürülmüşse, acil serviste kırık teşhis edilebilir.

Omuz Kırığını Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Kullanılır?

Kırığın görüntülenmesi için en az bir görüntüleme testine ihtiyaç duyulur:

• Röntgen: Omuz röntgeni, herhangi bir kırığı doğrular ve kemiklerin ne kadar hasar gördüğünü gösterir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Doktor, kemiklerde ve çevresindeki alanda meydana gelen hasarın tam resmini görmek için MR kullanabilir. MR, kemiklerin çevresindeki kıkırdak ve bağ dokular gibi yumuşak dokuları da gösterir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması: BT taraması, doktorun veya cerrahın, kemiklerin ve çevresindeki dokuların röntgene göre daha ayrıntılı görüntüsünü elde etmesini sağlar.

Yer Değiştirmiş ve Yer Değiştirmemiş Omuz Kırıkları Arasındaki Fark Nedir?

Doktor, kırığı yer değiştirmiş (displase) veya yer değiştirmemiş (non-displase) olarak tanımlar.

Yer değiştirmiş kırık, kemiğin parçaları kırıldığında o kadar fazla hareket etmiş olur ki kırığın etrafında bir boşluk oluşur. Yer değiştirmemiş kırıklar hala kırık kemiklerdir ancak parçalar kırılma sırasında hizasından çok fazla sapmadığı için yanlış hizada değildir.

Açık ve Kapalı Omuz Kırıkları Arasındaki Fark Nedir?

Doktor, kırığı açık veya kapalı olarak sınıflandırır. Açık bir kırık varsa, kırılan kemik cildi delerek dışarı çıkar. Açık kırıklara bazen bileşik kırıklar da denir. Açık kırıklarda enfeksiyon ve diğer komplikasyon riski daha yüksektir. Kapalı kırıklar da ciddi olmakla birlikte kemik cildi delip dışarı çıkmaz.

Omuz Kırıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Doktorun kırık omuzu nasıl tedavi edeceği, hangi kemiğin kırıldığına ve başka yaralanmaların olup olmadığına bağlıdır.

İmmobilizasyon (Hareketsizleştirme)

Kırık hafifse ve kemikler fazla yer değiştirmemişse (yer değiştirmemiş kırık), sadece bir omuz askısı veya atel yeterli olabilir. Ne kadar süre takılacağı, kırığın nedenine ve türüne göre değişir. Kemiklerin düzgün şekilde iyileşip iyileşmediğini görmek için takip röntgenleri gereklidir.

Çoğu klavikula ve skapula kırığı yalnızca immobilizasyon ve omuz hareketliliğini yeniden kazanmak için fizik tedavi gerektirir.

Omuz Kırığı Ameliyatı

Bazı omuz kırıkları ameliyat gerektirir. Kırık, humerusu yerinde tutan skapuladaki yuva (glenoid) kısmına zarar verdiyse ameliyat gerekebilir.

En yaygın omuz kırığı ameliyatları şunlardır:

• Açık redüksiyon ve internal fiksasyon: Cerrah, kemikleri doğru hizaya getirir (yerleştirir) ve onları iyileşmeleri için sabitler. Genellikle içten fiksasyon adı verilen bir işlem uygulanır. Bu, cerrahın kemiğe metal plakalar, vidalar veya pimler yerleştirerek onu sabitlemesi anlamına gelir. Bu parçalar kişinin kemiğinde kalıcı olarak yerleştirilebilir. Bazı kişilerde, bu metal parçaların çıkarılması için takip ameliyatı gerekebilir.
• Artroplasti: Artroplasti, eklem protezi ameliyatıdır. Kırık, omuz eklemine ciddi şekilde zarar verdiyse, kişi omuz protezi ameliyatına ihtiyaç duyabilir. Cerrah, hasarlı eklemi çıkarır ve yerine yapay bir eklem (protez) yerleştirir.

Omuz Kırığı Ameliyatının Komplikasyonları Nelerdir?

Omuz kırığı ameliyatı komplikasyonları nadirdir ancak şunları içerebilir:

• Akut kompartman sendromu (ACS): Kaslarda basınç birikmesi, dokulara kan gitmesini engelleyerek kalıcı kas ve sinir hasarına neden olabilir.
• Malunion (yanlış kaynama): Kırık kemikler iyileşirken doğru hizalanmazsa oluşur.
• Nonunion (kaynamama): Kemikler tamamen ya da hiç kaynamayabilir.

Omuz Kırıkları Nasıl Önlenebilir?

Yaralanma riskini azaltmak için şu genel güvenlik önlemleri uygulanabilir:

• Her zaman emniyet kemeri takılmalıdır.
• Tüm etkinlikler ve sporlar için uygun koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
• Evdeki ve işyerindeki alanlar, kişinin ya da başkalarının takılmasına neden olabilecek dağınıklıktan arındırılmalıdır.
• Evde bir şeylere ulaşmak için her zaman uygun alet ya da ekipman kullanılmalıdır. Sandalyelere, masalara veya tezgahlara çıkılmamalıdır.
• İyi kemik sağlığını korumaya yardımcı olacak bir diyet ve egzersiz planı izlenmelidir.
• Kişi 65 yaş üzerindeyse ya da ailesinde osteoporoz öyküsü varsa, doktorla kemik yoğunluğu testi hakkında konuşulmalıdır.
• Yürüme zorluğu ya da düşme riski olan kişiler baston veya yürüteç kullanmalıdır.

Omuz Kırığı Varsa Neler Beklenmelidir?

Omuz kırığı yaşayan çoğu kişi, iyileşme sürecinde birkaç ay fizik tedaviye ihtiyaç duyar. Fizyoterapist, omuzun gücünü ve hareket açıklığını (omzun ne kadar hareket edebildiğini) yeniden kazanmaya yardımcı olur.

Ciddi omuz kırıkları, omuzda kalıcı sertliğe ya da hareket açıklığında azalmaya neden olabilir. Doktor veya cerrah, kişinin neler bekleyebileceğini açıklar.

Kırık Bir Omuzun İyileşme Süresi Ne Kadardır?

Omzun iyileşmesinin ne kadar süreceği, şu birkaç faktöre bağlıdır:

• Hangi kemiğin kırıldığı.
• Kırığın nedeni.
• Gerekli tedavi türleri.
• Yaşanan diğer yaralanmalar.

Tam iyileşme birkaç hafta ile birkaç ay arasında sürebilir. Kişiye özel iyileşme zaman çizelgesi için bir doktor veya cerrahla konuşulmalıdır.

Kişi fiziksel aktivitelere ne zaman yeniden başlayabileceğini doktora sormalıdır. İyileşme sürecinde omzun sertleşmesini önlemek için hareket ettirilmesi gerekir ancak spor yapmaya, egzersizlere ya da ağırlık kaldırmaya başlamadan önce doktorun izin vermesi beklenmelidir.

Acil Servise Ne Zaman Gidilmelidir?

Kırık bir omuzdan (veya başka türde bir kırık kemikten) şüpheleniliyorsa hemen acil servise gidilmelidir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri varsa, kişi acil servise başvurmalıdır:

• Yoğun ağrı
• Omzu normal şekilde hareket ettirememe.
• Omuz ya da kolun belirgin şekilde farklı görünmesi ya da yerinden çıkmış gibi durması.
• Kemiğin cilt yüzeyinden görülebiliyor olması.
• Şişlik.
• Bu belirtilerle eşzamanlı olarak ortaya çıkan yeni morarma.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Doktora aşağıdaki soruları sormak faydalı olabilir:

• Hangi kemiğim kırılmış?
• Ameliyat gerekli mi?
• Ne kadar süre omuz askısı ya da atel takmam gerekecek?
• Fiziksel aktivitelere ne zaman dönebilirim?
• Sertliği önlemek için dirsek, bilek ve elimi hareket ettirmeli miyim?

Omuz Kırıldığında Hareket Ettirilebilir mi?

Omuz kırıldığında hareket ettirilebiliyor olabilir ancak bu büyük olasılıkla ağrılı olur. Omzun normalde olduğu kadar hareket ettirilmesi zor, hatta imkansız olabilir. Yaralanma sonrası omuzu zorlamaya ya da kullanmaya çalışılmamalıdır. Travma yaşanmışsa ya da kırık olabileceğinden şüpheleniliyorsa hemen acil servise gidilmelidir.

Kırık tedavi edildikten sonra, doktor veya cerrah kişinin kolunu ve omzunu ne zaman hareket ettirebileceğini belirtir. Fizyoterapist, iyileşme sürecinde omuz çevresindeki kasları güçlendiren egzersizler ve hareketler verecektir. Kişi, dirsek, bilek ve ellerini yine de hareket ettirerek iyileşme sürecinde sertliği önleyebilir.

Omuz kırıkları, omuz eklemindeki bir kemiğin kırılmasıyla meydana gelir. Bu kırıklar, aniden gerçekleşen ve önceden planlanamayan yaralanmalar oldukları için korkutucu olabilir.

Ameliyat gerekse bile omuz eklemi genellikle birkaç ay içinde iyileşir. Uzun süre sürebilecek bazı sertlikler olabilir ancak çoğu kişi fizik tedavi ile gücünü ve hareket açıklığını büyük ölçüde geri kazanacaktır.