Mide Üşütmesi (Gastroenterit) Neden Olur? Nasıl Geçer?

Mide Üşütmesi (Gastroenterit) Neden Olur? Nasıl Geçer? Belirtileri Nelerdir? başlıklı yazımızda konuya dair detaylara değineceğiz. Gastroenterit genellikle mide üşütmesi ya da mide gribi olarak adlandırılır ancak aslında gribe neden olan solunum yolu virüsü olan influenzadan kaynaklanmaz. İshal, mide ağrısı ve midenin bulanması gibi semptomlardan genellikle farklı mide mikropları sorumludur.

Mide Üşütmesi (Gastroenterit) Nedir?

Gastroenterit, bağırsakların iltihaplanmasıdır. Sadece grip ile sınırlı olmasa da insanlar bunu genellikle "mide üşütmesi" olarak adlandırır. Çoğu insan mide ağrısından şikayet etse de gastroenterit ince bağırsakları ve kalın bağırsağı da tutabilir.

Mide Üşütmesi (Gastroenterit) Ne Kadar Yaygındır?

Mide üşütmesi yaygın ve sık görülen bir hastalıktır. ABD'de her yıl 20 milyondan fazla insan bağırsak rahatsızlığı nedeniyle hastalanmaktadır. Virüsler mide üşütmesinin en yaygın nedenidir.

Kimler Mide Üşütmesine (Gastroenterit) Yakalanır?

Herkes mide üşütmesine yakalanabilir ancak çok sayıda insanın yaşam veya yemek alanlarını paylaştığı bir yerde olanların hastalığa yakalanma ihtimali daha yüksektir:

• Kreşteki veya kamptaki çocuklar
• Huzurevleri
• Yurtlarda yaşayan öğrenciler
• Askeri personel
• Hapishaneler
• Psikiyatri koğuşları
• Gemi yolcuları
• Az gelişmiş ülkelere seyahat edenler
• Bağışıklık sistemi zayıf olan herkes

Mide Üşütmesinin Sebepleri Nelerdir?

Bakteriler, parazitler, toksinler ve virüsler kişiyi hasta edebilir. Virüsler mide üşütmesi olarak adlandırılan hastalığın en yaygın nedenidir. Yetişkinlerde genellikle norovirüs, çocuklarda ise rotavirüs mide üşütmesinin sorumlusudur. Bu virüsler çoğunlukla ince bağırsağın iç yüzeyini enfekte eder.

Mide Üşütmesinin (Gastroenterit) Belirtileri Nelerdir?

Gastroenteritin ana belirtisi ishaldir. Gastroenterit sırasında gastrointestinal sistem enfekte olduğunda, virüsün çoklu faaliyetleri ishale neden olur. Enterosit adı verilen bağırsak hücrelerinin tahrip olması nedeniyle malabsorpsiyon meydana gelir. Virüs ayrıca suyun geri emilimini bozabilir ve gevşek sıvı dışkıdan sorumlu olan salgısal ishale neden olabilir.

• Karın (göbek) ağrısı veya kramp
• Mide bulantısı ve kusma
• Ateş
• Baş ağrısı ve vücut ağrıları

Mide Üşütmesi Ateşe Neden Olabilir mi?

Mide üşütmesi olduğunda kişinin ateşi çıkabilir. Ateş, vücudun bir enfeksiyonla savaştığının işareti olabilir. Kişi kendini terli, nemli hissedebilir veya titreyebilir. Ayrıca baş ağrısı veya vücudun her yerinde ağrı görülebilir.

Mide Üşütmesi Hangi İnsanlarda Daha Kötü Geçebilir?

Genel olarak çoğu insan mide üşütmesinden çabuk kurtulur. Belirtiler bebeklerde, küçük çocuklarda, yaşlı yetişkinlerde veya bağışıklık sistemi zayıf olan herhangi bir yaştaki kişide daha kötü olabilir. Kusma ve ishal, koşullara bağlı olarak kısa bir süre içinde dehidrasyona (vücutta yeterli su bulunmaması) neden olabilir. Dehidrasyon belirtileri aşağıdakiler gibidir:

• Aşırı susuzluk
• Normalden daha az idrar çıkışı (bebeklerde üç saat veya daha uzun süre ıslak bez olmaması)
• İdrar renginin daha koyu olması
• Çökük yanaklar veya gözler
• Denge kaybı, ayağa kalkınca baş dönmesi
• Genel halsizlik

Mide Üşütmesi Neden Geceleri Daha Şiddetli Hissedilir?

Bazı kişilerde mide üşütmesi semptomları, sirkadiyen ritimleri nedeniyle geceleri daha belirgin olabilir. Geceleri bağışıklık sistemi aktivitesindeki artış enfeksiyonla savaşan kimyasalları salgılar. Bunlar, griple savaşırken kişinin kendini daha kötü hissetmesine neden olan iltihaplanmaya yol açabilir.

Mide Üşütmesi (Gastroenterit) Bulaşıcı mıdır?

Viral mide üşütmesi başkalarına kolayca yayılır. İnsanlar yılın herhangi bir zamanında mide üşütmesi virüsüne yakalanabilir ancak yaygın norovirüs, insanların daha çok kapalı alanlarda bulunma eğiliminde olduğu Kasım-Nisan ayları arasında daha yaygındır. Çeşitli virüsler mide üşütmesine neden olabileceğinden kişi, hayatı boyunca birçok kez gastroenteritin farklı versiyonlarına yakalanabilir.

Gastroenterit, aşağıdaki durumlarda hasta bir kişinin dışkısından veya kusmuğundan gelen küçük, görünmez parçacıklarla temas yoluyla insandan insana yayılır:

• Bir yüzeye dokunulur ve mikroplarla temas edilirse ve ardında yiyeceklere ya da ağza dokunulursa.
• Hasta bir kişinin mikroplarını taşıyan yiyecek veya içecekleri tüketilirse.
• Mide üşütmesi olan biriyle yakın temasta bulunulursa (o kişinin semptomları olmasa bile).

Mide Üşütmesi (Gastroenterit) İçin Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?

Mide üşütmesi virüsüyle muhtemelen bir sağlık kuruluşuna ihtiyaç duymadan mücadele edilebilir. Kişide dehidrasyon belirtileri varsa (koyu renkli, seyrek/düşük idrar çıkışı, kuru mukoza zarları, sersemlik, baş dönmesi, vb.) hemen tıbbi yardım almalıdır. Ayrıca aşağıdaki durumlarda bir sağlık uzmanına başvurulması gerekir.

• Yüksek ateş
• Kanlı ishal
• Şiddetli ağrı
• Zaman içinde düzelmeyen/çözülmeyen belirtiler

Mide Üşütmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlar, genellikle belirtilere bakarak mide üşütmesi teşhisi koyabilir ancak bazı testlerle diğer hastalıkları ekarte etmek de isteyebilir. Bunlar:

• Dışkı örnekleri: Testler dışkıda bakteri, virüs veya parazit olup olmadığına bakar
• Sigmoidoskopi: Bir doktor, iltihaplı bağırsak hastalığının belirtilerini aramak için anüsten kalın bağırsağın alt kısmına küçük bir kamera içeren ince, esnek bir tüp yerleştirir. Sigmoidoskopi genellikle sedasyon gerektirmeyen 15 dakikalık bir işlemdir.

Mide Üşütmesinden (Gastroenterit) Nasıl Kurtulunur?

Daha hızlı iyileşmek için yapılabilecek en önemli şeyler dinlenmek ve bol sıvı almaktır. İshal ve kusma arasında vücut çok fazla su ve elektrolit kaybeder. Karın hala rahatsa; küçük, sık yudumlarla su, spor içecekleri, meyve suyu içebilir veya buz parçaları çiğnenebilir. Şiddetli ishal vakalarında suyun tek başına kişiyi hidratlı tutmak için yeterli olmayabileceğini bilmek önemlidir, bu nedenle elektrolit dengeli sıvılar (sporcu içecekleri gibi) alındığından emin olunmalıdır. Hasta tekrar acıktığını hissettiğinde normal bir şekilde beslenebilir.

Mide Üşütmesi (Gastroenterit) Nasıl Önlenebilir?

Mide üşütmesine birden fazla faktör neden olabileceğinden, grip aşısı yaptırmak kişiyi gastroenteritten korumak için tek başına yeterli değildir. Çocuklar standart aşı programına uymalı ve endike olduğunda rotavirüs aşısı yaptırmalıdır. Bu aşı çocuğu rotovirüs hastalığından koruyabilir ancak tüm çocuklar bu oral aşıyı olamayabilir, bu nedenle lütfen bunu yapmadan önce bir çocuk doktoruna danışılmalıdır.

Mide üşütmesine yakalanma riskini azaltmak için aşağıdakiler gibi başka adımlar da atılabilir:

El Yıkama Uygulamalarını Dikkatli Bir Şekilde Takip Etmek

Kişi hasta olduğunda virüs, virüs bulaşmış dışkı ile temas eden her şeyden yayılır. İyi bir el yıkama, yayılmayı durdurmak için hayati önem taşır. Ellerde kalan virüsler yüzeylere, yiyeceklere ve dokunulan kişilere kolayca yayılabilir. Tuvalete gittikten, bebek bezi değiştirdikten, banyo yüzeylerine dokunduktan sonra ve yiyeceklere temas ettikten önce elleri iyice yıkamak önemlidir.

Yiyeceklere Karşı Dikkatli Olmak

Kirlenmiş gıda veya sudan mide üşütmesine yakalanılabilir veya başka birine bulaştırılabilir. Virüsleri yiyeceklerden uzak tutmak için:

• Özellikle çiğ et veya yumurta ile çalışırken mutfak yüzeyleri bir dezenfektan (mikropları öldüren temizleyici) ile temizlenmelidir.
• Çiğ et, yumurta ve kümes hayvanları, çiğ olarak tüketilen yiyeceklerden uzak tutulmalıdır.
• Çiğ veya az pişmiş et, yumurta ve kabuklu deniz ürünlerini yemekten kaçınılmalıdır.
• Sadece pastörize süt ürünleri tüketilmelidir. Pastörizasyon, mikropları öldüren bir ısıtma işlemidir.
• Meyve ve sebzeler yemeden önce yıkanıp durulanmalıdır.
• Seyahat ederken, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde, şişe su içilmeli ve buz küplerinden kaçınılmalıdır. Suda yaşayan tanıdık olmayan mikroplar insanları hasta edebilir.
• Hastayken ve semptomlar geçtikten sonraki iki gün boyunca başkaları için yemek hazırlanmamalıdır.

Mikroplu Alanları Temizlemek

Mide üşütmesi geçirirken dokunulmuş olunabilecek her şey temizlenmelidir. Çamaşırlar sıcak suyla yıkanmalı ve yüksek ısıda kurutulmalıdır. Hasta bir kişinin kustuğu veya ishal olduğu alanları temizlemek için dezenfektan kullanıldığından emin olunmalıdır.

Mide Üşütmesi Ne Kadar Sürer?

Mide üşütmesi genellikle 1 haftadan kısa sürer. Kişinin semptomları varsa evde kaldığından emin olmalı ve sonrasında iyi bir el yıkama uygulamasına devam etmelidir. Virüs, semptomlar geçtikten sonra 2 haftaya kadar dışkıda kalabilir. Bu nedenle banyo alışkanlıkları konusunda ekstra dikkatli olunmalıdır. Bağırsak hareketinden sonra her zaman eller yıkanmalı ve kirli kumaşlar sıcak ve sabunlu suyla güzelce temizlenmelidir.

Daha İyi Hissetmek İçin Evde Neler Yapılabilir?

Bol bol dinlenilmeli ve belirtiler geçene kadar bol bol sıvı almaya devam edilmelidir. Hem şeker hem de tuz içeren içecekler (sporcu içecekleri gibi) bağırsakların sıvıları daha iyi emmesine ve kaybedilen elektrolitlerin yerine konmasına yardımcı olur. Gazoz veya benzeri tatlı bir içecekle birlikte tuzlu kraker atıştırmak da yardımcı olabilir. 1 veya 2 gün boyunca inek sütü gibi süt ürünlerinden kaçınılmalıdır. Süt, gastroenteritle birlikte sıklıkla görülen geçici laktoz intoleransı nedeniyle ishali daha da kötüleştirebilir.

Şiddetli ishali yönetmek için doktor, bizmut subsalisilat gibi reçetesiz satılan bir ilaç önerebilir. Kişinin yüksek ateş veya kanlı ishali varsa bu ilaçları kullanmamalıdır, bunlar bakteri veya bir parazitten kaynaklanan daha derin enfeksiyon belirtileri olabilir. Antidiyareik ilaçlar çocuklar için güvenli değildir. Bunun yerine, tedavi için bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Neredeyse herkes bir noktada mide üşütmesi geçirir. Mide üşütmesi hoş değildir ancak genellikle 1 haftadan kısa sürede geçer. Kişi, günlük aktivitelere geri dönmeden önce dinlenmek ve iyileşmek için kendine zaman tanımalıdır. Neyse ki hastalığı başkalarına bulaştırma veya gelecekte tekrar kapma olasılığını önlemek için atılabilecek adımlar vardır.