Metabolik Kemik Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Metabolik Kemik Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Yaşam boyunca kemikler sürekli büyür ve değişir. Yeni kemik hücreleri, yaklaşık her 10 yılda bir eski hücrelerin yerini alır. Metabolik kemik hastalıkları, kemik kütlesini, kemik yenilenmesini ve kemik büyümesini etkileyen bir grup rahatsızlıktır.

Metabolik Kemik Hastalığı Nedir?

Metabolik kemik hastalıkları, kemik gücünü etkileyen bir grup bozukluktur. Mineral dengesizlikleri (örneğin çok fazla veya çok az kalsiyum, fosfor veya D vitamini) kemik kütlesi, büyüme ve yenilenmesini (yeni kemik dokusunun eski kemik dokusunun yerini alması) etkiler.

Kemik hücre aktivitesini etkileyen faktörler, genetik koşullar ve vitamin eksiklikleri gibi, genellikle kemikleri zayıflatan mineral dengesizliklerine neden olur. Metabolik kemik hastalığı doğuştan veya sonradan edinilmiş (hayatın ilerleyen dönemlerinde gelişmiş) olabilir.

Metabolik Kemik Hastalığı Örnekleri Nelerdir?

Osteoporoz, dünya genelinde yaklaşık 200 milyon insanı etkileyen en yaygın metabolik kemik hastalığıdır. Kemik kütlesi kaybına (kemiklerdeki mineral miktarı) yol açar, bu da kemik zayıflığına ve kırık riskinin artmasına neden olur. Osteopeni, daha az ciddi bir düşük kemik yoğunluğu şeklidir.

Diğer metabolik kemik hastalığı türleri şunlardır:

• Cushing sendromu.
• Hipofosfatazi.
• Osteogenezis imperfekta.
• Osteomalasi (çocuklarda raşitizm olarak adlandırılır).
• Paget hastalığı.

Metabolik Kemik Hastalıkları Ne Kadar Yaygındır?

Bazı metabolik kemik hastalıkları diğerlerinden daha yaygındır. En yaygın tür olan osteoporoz, 50 yaş ve üzeri Amerikalıların yaklaşık %12.6’sını etkiler.

Osteogenezis imperfekta (kırılgan kemik hastalığı olarak da bilinir), çok daha az yaygındır. ABD’de yaklaşık 25.000 ila 50.000 kişi osteogenezis imperfekta hastasıdır.

Osteomalasi, hipofosfatazi ve Paget hastalığı gibi diğer metabolik kemik hastalıkları, osteoporozdan daha az yaygındır.

Metabolik Kemik Hastalıklarının Sebepleri Nelerdir?

Kemiklerde yeterli mineral olmaması, kemikleri yavaş yavaş zayıflatabilir veya hasar verebilir, bu da metabolik kemik hastalıklarına yol açar. Mineral dengesizlikleri (doğuştan veya sonradan gelişmiş olsun) mineral homeostazını etkiler. Bu, vücudun kalsiyum, D vitamini ve fosforun doğru miktarlarını sağlamasıdır. Kemikler bu mineralleri depolar ve yeniden inşa ile büyümek için kullanır.

Metabolik Kemik Hastalığı Risk Faktörleri Nelerdir?

Risk faktörü, bir rahatsızlığı geliştirme şansını artıran bir şeydir. Metabolik kemik hastalığı risk faktörleri şunlardır:

• 65 yaş ve üzerinde olmak.
• Sigara içmek.
• Erken menopoz (45 yaşından önce).
• Yetersiz güneş ışığına maruz kalma (D vitamini eksikliği).
• Küçük yapılı olmak veya daha küçük bir iskelete sahip olmak.
• Meme veya prostat kanseri için önceki hormon tedavisi.
• Organ nakli alıcısı olmak.
• Uzun süreli antikonvülzan ilaç kullanımı.
• Aile güçlü osteoporoz öyküsü (özellikle biyolojik ebeveynin kalça kırığı geçirmiş olması).
• Yeterince egzersiz yapmamak.

Kişinin belirli sağlık sorunları varsa metabolik kemik hastalığı geliştirme olasılığı daha yüksektir. Metabolik kemik hastalığıyla ilgili durumlar şunlardır:

• Hiperparatiroidizm.
• Hipofosfatemi (kanda düşük fosfor).
• D vitamini eksikliği.
• Kalsiyum eksikliği.
• Böbrek hastalığı.
• Alkol kullanım bozukluğu.
• Malabsorpsiyon.
• Yetersiz beslenme.

Metabolik Kemik Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Metabolik kemik hastalığı belirtileri kişiden kişiye değişir ve şunlar olabilir:

• Boyda azalma (en az birkaç cm kısalma).
• Kemik kırıkları.
• Duruşta değişiklik (öne eğilme veya kamburlaşma).
• Yürüme zorluğu.
• Bel ağrısı.
• Kas zayıflığı.
• Kemiklerde veya kalçalarda ağrı.
• Nefes alma zorluğu (omurgadaki disklerin sıkışması nedeniyle akciğer kapasitesinin azalması).

Osteoporozun sessiz bir hastalık olduğu, yani ağrıya neden olmadığı unutulmamalıdır.

Metabolik Kemik Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlar metabolik kemik hastalıklarını teşhis etmek için bir veya daha fazla yöntem kullanabilir:

• Kan testleri: Doktorlar, kanda kalsiyum, fosfor ve D vitamini seviyelerini kontrol etmek için kan testleri kullanabilir. Örneğin, düşük kalsiyum, D vitamini veya fosfor osteomalasiyi gösterebilir. Yüksek B6 vitamini seviyeleri ile düşük alkalin fosfataz kan seviyeleri hipofosfataziyi işaret edebilir.
• Röntgen: Doktor, çatlak veya kırık gibi belirtileri belirlemek için röntgen kullanabilir. Bunlar osteoporoz gibi durumların işaretleridir.
• Kemik mineral yoğunluğu testi: Çift enerjili X-ışını absorpsiyometri (DEXA veya DXA) taraması olarak da adlandırılan bu test, bilek, kalça ve omurga kemiklerinin gücünü göstermek için küçük bir doz radyasyon kullanır. Önleyici bir önlem olarak, kadınlar 65 yaşında, erkekler ise 70 yaşında kemik mineral yoğunluğu testi yaptırmalıdır. Kemik kaybı ve kırık riski daha yüksekse, DEXA taramasını daha erken yaptırmak gerekebilir.

Metabolik Kemik Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Birkaç tedavi seçeneği mevcuttur. Kişi için en uygun olanı altta yatan nedene bağlıdır.

Metabolik kemik hastalığı tedavileri şunlardır:

• Vitaminler.
• Takviyeler.
• Anabolik ajanlar (kemik yapıcı ilaçlar).
• Bifosfonatlar.
• Denosumab enjeksiyonları.
• Testosteron, kalsitonin ve östrojen gibi hormonla ilgili tedaviler.
• Fizik tedavi.
• Ağırlık taşıma egzersizleri.
• Cerrahi (nadiren).

Metabolik Kemik Hastalığı Tedavisinin Yan Etkileri Var mıdır?

Metabolik kemik hastalıklarını tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçlardan dolayı çeşitli yan etkiler yaşanabilir ancak bunlar kullanılan ilaca bağlıdır. Bu yan etkiler şunları içerebilir:

• Grip benzeri belirtiler.
• Baş ağrıları.
• Mide yanması.
• Böbrek fonksiyonlarında bozulma.
• Kas ağrısı.
• Kırmızı, kuru, kaşıntılı cilt.
• Artan kemik ağrısı.

Bu liste kapsamlı değildir. Başka yan etkiler gelişirse bu durum doktora bildirilmelidir.

Tedaviden Ne Kadar Süre Sonra İyileşme Fark Edilir?

Çoğu kişi gücünde hemen bir iyileşme fark eder. Ancak kemik kütlesinin iyileşmesi ve yeni, sağlıklı kemiğin büyümesi zaman alır. Doktor, kişinin kendine özel durumunda neler bekleneceğini açıklayacaktır.

Metabolik Kemik Hastalığı Varsa Ne Beklenmelidir?

Kişide osteoporoz veya osteomalasi gibi metabolik kemik hastalığı varsa tedavi; ilaçlar, takviyeler, fizik tedavi veya nadiren cerrahiyi içerebilir. Tedavi başladıktan sonra iyileşmenin fark edilmeye başlaması biraz zaman alabilir. Ancak zamanla, etkili tedaviyle kemikler güçlenmelidir.

Metabolik Kemik Hastalıklarının Seyri Nasıldır?

Tedavi ile metabolik kemik hastalıklarının seyri oldukça iyidir. Doğru ve zamanında tedavi, kemiklerin yeniden inşa edilmesine ve kemik kütlesi kaybının yavaşlatılmasına yardımcı olur. Bu, kırık riskini azaltabilir ve yaşam kalitesini iyileştirebilir.

Metabolik Kemik Hastalığı Riski Nasıl Azaltılır?

Genetik, birçok metabolik kemik hastalığında rol oynar. Bu nedenle, bu durumlar her zaman önlenemez ancak riski azaltmak için yapılabilecek şeyler vardır. Bunlar:

• Osteoporoz gibi durumlar için önleyici taramalar planlanmalıdır.
• Sigara bırakılmalıdır.
• Alkol içeren içecekler azaltılmalıdır.
• Düzenli egzersiz yapılmalıdır.
• Kalsiyum ve D vitamini açısından zengin bir diyet uygulanmalıdır.
• Kemikleri sağlıklı tutmaya yardımcı olabilecek takviyeler hakkında doktora danışılmalıdır.

Metabolik Kemik Hastalığı Olanlar Kendine Nasıl Bakmalıdır?

Taramalar ve yaşam tarzı değişiklikleriyle riski azaltmanın yanı sıra, düşmeleri önlemek için atılacak şu adımlar kırık riskini azaltabilir:

• Düşme önleme stratejileri öğrenilmelidir.
• Düşmeleri önlemek için evde gerekli değişiklikler yapılmalıdır.
• Doktorla düşme riski değerlendirmesi ve gerekirse yardımcı cihazların nasıl alınacağı hakkında konuşulmalıdır.

Metabolik Kemik Hastalığı Ciddi midir?

Uygun teşhis ve tedavi olmadan, birçok metabolik kemik hastalığı ciddi olabilir ve bazıları hayatı tehdit edebilir. Örneğin osteoporoz kişiyi kemik kırıklarına daha yatkın hale getirir. Cushing sendromu gibi diğer durumlar tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

Metabolik kemik hastalıkları, kemik kütlesini, kemik yenilenmesini ve kemik büyümesini etkileyen bir grup rahatsızlıktır. Bazı metabolik kemik hastalıkları diğerlerinden daha yaygındır ancak hepsi kemik sağlığını etkiler. Uygun teşhis ve tedavi ile aktif ve tatmin edici bir yaşam sürdürülebilir. Belirtiler, tedavi planı veya hastalığın seyri hakkında sorular veya endişeler varsa doktora ulaşılmalı, sorulara yanıtlar alınmalı ve ihtiyaç duyulan bakım sağlanmalıdır.