Charcot Ayağı Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Charcot Ayağı Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Charcot ayağı, ayaklarda ve ayak bileklerinde his kaybı yaşandığında ayakta oluşan hasardır. Ayakta zarar veren bir yaralanma veya enfeksiyonun belirtileri fark edilmeyebilir veya hissedilmeyebilir. Bu sorunlar ne kadar uzun süre tedavi edilmezse, o kadar fazla hasara neden olabilir. Diyabet varsa, düzenli ayak muayeneleri için doktora başvurmak önemlidir.

Charcot Ayağı Nedir?

Charcot ayağı, diyabetle ilişkili nöropatinin nadir bir komplikasyonudur. Yaralanmaları veya enfeksiyonları çok daha ciddi hale getirebilir.

Diyabetle ilişkili nöropati, alt bacaklarda ve ayaklarda his kaybına neden olan sinir hasarıdır. Bu, ağrıyı hissetmeyi veya ayakta zarar veren bir şeyin diğer belirtilerini fark etmeyi zorlaştırır (veya imkansız hale getirir). Charcot ayağı, küçük bir yaralanma veya enfeksiyonun belirtileri fark edilemediği veya hissedilemediği için ciddi komplikasyonlara neden olduğunda ortaya çıkar.

Yeterince erken tedavi edilmezse, Charcot ayağı ayaktaki eklemlerin çökmesine ve ayağın kullanım kabiliyetini kalıcı olarak etkilemesine neden olabilir. Ayrıca ayaktaki bir enfeksiyonun çok daha kötüleşmesi veya vücudun geri kalanına yayılması olasılığını artırabilir. Ciddi durumlarda bu, ayağın amputasyonuna ihtiyaç duyulmasına veya hayati tehlike oluşturan komplikasyonlara yol açabilir.

Diyabetin ve kan şekeri (kan glukozu) seviyelerinin yönetimi hakkında doktorla konuşulmalıdır. Charcot ayağını önlemenin en iyi yolu, düzenli kontroller için doktora başvurmak ve ayaklarda dokunma, ağrı veya basınç hissetme yeteneğinde kayıp veya değişiklik olup olmadığını kontrol etmektir.

Doktorların Charcot ayağı yerine kullandığı diğer isimler şunlardır:

• Diyabetle ilişkili ayak.
• Charcot artropatisi.
• Charcot nöropatisi.

Charcot Ayağı Ne Kadar Yaygındır?

Charcot ayağı nadirdir. Diyabetli kişilerin %1’inden azını etkiler.

Charcot Ayağı Belirtileri Nelerdir?

Charcot ayağının erken belirtileri şunlardır:

• Ayak ağrısı.
• Renk değişikliği veya kızarıklık.
• Şişlik.
• Sıcaklık hissi (özellikle bir ayağın diğerine göre fark edilir şekilde daha sıcak olması).

Ayaklarda herhangi bir değişiklik fark edilir edilmez doktora başvurulmalıdır. Doktor Charcot ayağını ne kadar erken teşhis ederse, ciddi komplikasyonlar yaşama olasılığı o kadar azalır.

Daha ileri Charcot ayağı, ayağın şeklinde değişikliklere (Charcot ayağı deformitesi) neden olabilir. Bunlar:

• Rocker-bottom ayak: Rocker-bottom ayak, ayağın ortasındaki kemiklerin bozulması ve çökmesiyle oluşur. Bu, ayağın kemerinin çökmesine neden olur. Doğal yukarı doğru eğimi yerine, rocker-bottom ayak yuvarlak bir şekil alır. Ayağın kemerinin olduğu yerde bir çıkıntı olabilir.
• Parmak şekli değişiklikleri: Parmaklar kıvrılabilir veya aşağı doğru bükülebilir. Ayaktaki kemikler ve diğer dokular çöker veya kırılırsa, parmaklar sabit kalmak için pençe şeklinde tutunmaya çalışır.
• Bilek şekli değişiklikleri: Bilek bir tarafa doğru bükülebilir veya eğrilebilir ve diğer bileğe göre fark edilir şekilde daha az düzgün ve sabit görünebilir.
• Ayak ülserleri: Charcot ayağı ayağın veya bileğin şeklinde değişikliğe neden oluyorsa, ayağın bazı bölgelerine fazla baskı uygulanabilir. Bu, enfeksiyon riskini artıran açık ülserlere veya yaralara yol açabilir.

Charcot Ayağının Sebepleri Nelerdir?

Charcot ayağı, ayakta bir yaralanma veya enfeksiyon olduğunda ancak ağrı gibi belirtiler hissedilemediğinde ortaya çıkar. Genellikle diyabetle ilişkili bir ayak durumudur

• Kan şekeri (kan glukozu) seviyelerini yönetmekte zorlanan diyabetli kişiler, sık sık yüksek kan şekeri (hiperglisemi) yaşama olasılığı daha yüksektir.
• Uzun süre sık sık hiperglisemi olması, özellikle alt bacaklarda ve ayaklarda nöropatiye (sinir hasarı) neden olabilir.
• Bu sinir hasarı, etkilenen ayakta his ve duyumun azalmasına yol açar.
• Ayakta veya bilekte bir şeyin yanlış olduğunu gösteren ağrı veya diğer işaretler fark edilemezse, tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulduğuna dair işaretler kaçırılabilir. Kolayca tedavi edilebilir sorunlar, zarar verdiğinin farkına varılmadan daha ciddi hale gelebilir.

Örneğin Charcot ayağı olan kişiler; kemiklerinin, tendonlarının veya bağlarının hasar gördüğünü bildiren ağrıyı hissedemeyebilir ve yaralı bir ayakla yürümeye devam edebilir. Genellikle küçük bir bilek yaralanması veya kemik kırığı, ağrı hissedilmeden veya ayağın yaralandığı bilinmeden yürümeye devam edilirse çok daha kötüleşebilir. Zamanla bu ekstra stres ayağın ve bileğin şeklinde kalıcı hasara neden olabilir.

Benzer şekilde, Charcot ayağı varsa ve ağrı veya sıcaklık hissi gibi belirtiler fark edilemiyorsa, enfeksiyon belirtileri ciddi komplikasyonlara neden olana kadar kaçırılabilir.

Charcot Ayağının Risk Faktörleri Nelerdir?

Charcot ayağı neredeyse her zaman diyabetli kişileri etkiler. Yedi yıldan fazla süredir diyabeti olan, sigara içen ve düzenli olarak alkol tüketen kişilerde nöropati gelişme riski artar.

Diyabetle birlikte aşağıdaki diğer sağlık durumları varsa, nöropati gelişme olasılığı daha yüksektir:

• Yüksek tansiyon (hipertansiyon).
• Obezite veya fazla kilo.
• Yüksek kolesterol.
• Böbrek hastalığı.

Charcot Ayağı Komplikasyonları Nelerdir?

Charcot ayağı, diyabetle ilişkili nöropatinin bir komplikasyonudur. Ayak yeterince hasar görürse veya ciddi bir enfeksiyon varsa, diğer ciddi komplikasyonlar yaşanabilir. Bunlar:

• Ayağın fiziksel şekli kalıcı olarak değişebilir. Bu, çoğu ayakkabıya uymayı zorlaştırabilir.
• Fiziksel değişiklikler ciddiyse etkilenen ayağın amputasyonu (cerrahi olarak çıkarılması) gerekebilir. Ayakta veya bilekte bir ülser veya yara enfekte olursa amputasyon gerekebilir.
• Charcot ayağı, enfeksiyon vücudun geri kalanına yayılırsa veya diğer hayati tehlike oluşturan diyabetle ilişkili komplikasyonlar yaşanırsa ölümcül olabilir.

Charcot Ayağı Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, Charcot ayağını fiziksel muayene ve bazı görüntüleme testleriyle teşhis edecektir. Ağrı, şişlik, sıcaklık hissi gibi belirtiler fark edildiyse veya bileklerde, ayaklarda veya parmaklarda his kaybı olduysa doktora söylenmelidir.

Doktor, bilekleri ve ayakları inceleyecektir. Her iki ayağı kontrol edecek ve değişiklikler veya farklılıklar olup olmadığını karşılaştıracaktır. Doktor ayrıca, bileklere, ayaklara ve parmaklara dokunarak ayaklarda ne kadar his olduğunu kontrol edecektir.

Charcot Ayağını Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Kullanılır?

Doktor, Charcot ayağını teşhis etmek için birkaç test kullanabilir. Bunlar:

• Ayak röntgenleri.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR).
• Enfeksiyon belirtilerini kontrol etmek için kan testleri.

Charcot Ayağı Nasıl Tedavi Edilir?

Charcot ayağını tedavi etmenin en önemli kısmı ciddi komplikasyonları önlemektir. Yaralanmalar veya sorunlar kötüleşmeden (ilerlemeden) önce ayakta yürümeyi durdurmak gerekir. Doktor, belirtileri hafifletmek ve Charcot ayağının ayağın kullanım kabiliyetini kalıcı olarak etkilemesini azaltmak için tedaviler önerecektir.

Charcot ayağı için en yaygın tedaviler şunlardır:

Ayağa Verilen Ağırlığı Azaltma

Etkilenen ayığa daha az ağırlık ve baskı uygulamak, şişliği azaltır ve kemik kırıkları gibi yaralanmaların kötüleşmesini önler. Şunlara ihtiyaç duyulabilir:

• Alçı veya destek.
• Koltuk değnekleri.
• Yürüteç.
• Tekerlekli sandalye.

Ortotikler ve Ayakkabı Değişiklikleri

Ortotikler, ayakları destekleyen ve parmakları doğru pozisyonda tutan ayakkabı iç tabanlarıdır. Özel yapım tabanlar veya bilek desteği gerekebilir. Doktor, ayaklardaki fazla baskıyı hafifletmek ve yürürken destek sağlamak için ortotikler veya ekstra derinlikli özel ayakkabılar önerecektir.

Fizik Tedavi

Fizyoterapist, vücudun fiziksel hareketleri gerçekleştirmesini iyileştirmeye yardımcı olan bir sağlık uzmanıdır. Hareket etmeyi zorlaştıran ağrı, sertlik ve rahatsızlık gibi belirtileri yönetmeye yardımcı olacaktır. Ayrıca vücudun hareketini desteklemek için özelleştirilmiş egzersizler ve hareketler setleri önerecektir.

Charcot Ayağı Cerrahisi

Şiddetli belirtiler (çökmüş kemikler ve eklemler veya ülserler dahil) veya yayılabilecek bir enfeksiyon varsa Charcot ayağı ameliyatı gerekebilir.

Cerrah, ayakta ve bilek eklemindeki hasarı onaracak ve ayağı stabilize edecektir. Nadir durumlarda, ciddi Charcot ayağı olan kişilerde ayak amputasyonu gerekebilir.

Cerrah, hangi prosedürün gerektiği ve iyileşme sırasında neler bekleneceği konusunda bilgi verecektir.

Charcot Ayağı Varsa Ne Beklenmelidir?

Doktor Charcot ayağını erken teşhis ederse, ciddi komplikasyonlardan kaçınılabilir.

Doktorla düzenli takip randevuları gerekecektir. Ayaklarda değişiklikler veya yeni belirtiler olup olmadığını kontrol etmek için daha fazla röntgen çekilecektir.

Charcot ayağı ciddi belirtilere veya komplikasyonlara neden oluyorsa, farklı şekilde yürümeyi ve hareket etmeyi öğrenmek veya hareketlilik yardımcıları kullanmak gerekebilir. Doktor, neler bekleneceğini anlamaya yardımcı olacaktır. İyileşme yolculuğunda rehberlik edecek ve tüm sorulara yanıt verecektir.

Charcot Ayağı Nasıl Önlenebilir?

Charcot ayağını önlemenin en iyi yolu, diyabeti ve genel sağlığı yönetmektir. Kan şekerinin yönetilmesi, hiperglisemiyi önler ve nöropati riskini azaltır.

Doktorla ayakların ne sıklıkla kontrol edilmesi gerektiği konuşulmalıdır. Podolog veya ayak ve bilek ortopedisti gibi bir ayak bakım uzmanına görünmenin gerekip gerekmediği doktora sorulmalıdır.

Charcot ayağı ve diğer diyabetle ilişkili ayak sorunları riski şu yollarla da azaltılabilir:

• Her gün ayaklarda herhangi bir değişiklik olup olmadığını kontrol edilmelidir. Parmak araları unutulmamalıdır. Gerekirse birinden yardım istenmeli veya ayna kullanılmalıdır.
• Doktorla her ziyarette ayaklar kontrol edilmelidir.
• Tırnaklar kesilip törpülenmelidir. Tırnak batmasını önlemek için tırnaklar düz kesilmelidir.
• Ayaklara kan akışı sürdürülmelidir. Otururken ayaklar yükseltilmeli ve parmaklar sık sık oynatılmalıdır.
• Gün boyu çorap ve ayakkabı (veya terlik) giyilmelidir. Çorapların çok sıkı olmaması ve ayakkabıların uygun şekilde uyması sağlanmalıdır.
• Ayaklar her gün yıkanmalıdır. Parmak araları dahil iyice kurulanmalıdır. Ayakların üstüne ve altına losyon uygulanmalı ancak parmak aralarına uygulanmamalıdır.

Doktora Ne Zaman Başvurulmalıdır?

Ayaklarda yeni veya kötüleşen herhangi bir belirti fark edilir edilmez doktora başvurulmalıdır.

Diyabet varsa, aşağıdaki durumlarda hemen doktor bilgilendirilmelidir:

• Ayağın şeklinde değişiklikler.
• Ayaktaki ciltte oluşan değişiklikler (yara, renk değişikliği, sıcaklık hissi veya garip bir koku dahil).
• Parmaklarda, ayaklarda veya bacaklarda kıl kaybı.
• Bacaklarda, bileklerde, ayaklarda veya parmaklarda his kaybı.
• Bacaklarda veya ayaklarda ağrı, karıncalanma, yanma veya kramp (özellikle geceleri).

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Doktora aşağıdaki soruları sormak faydalı olabilir:

• Charcot ayağı mı yoksa diyabetle ilişkili başka bir ayak rahatsızlığına mı sahibim?
• Hangi tedavilere ihtiyacım var?
• Ameliyata ihtiyaç olacak mı?
• Ayaklarım ne sıklıkla kontrol edilmeli?

Charcot Ayağıyla Yürünebilir mi?

Erken Charcot ayağıyla yürümek ve hareket etmek mümkündür. Ancak, özellikle de şişlik veya renk değişikliği fark edilirse, ayağı kullanmaya zorlamamak gerekir. Bunlar, hissedilmese bile ayağın yaralandığının işaretleri olabilir.

Aktif kalınmalı ancak yüzme veya bisiklet gibi ayaklar için daha uygun olan aktiviteler seçilmelidir. Hangi aktivitelerin en güvenli olduğu doktora sorulmalıdır.

Charcot ayağı, diyabetin alt bacaklar ve ayaklardaki sinirlere zara vermesiyle ortaya çıkan nadir bir komplikasyondur. Charcot ayağından dolayı oluşan ciddi komplikasyonları önlemenin en iyi yolu, hastalığın mümkün olan en kısa sürede teşhis edilmesidir. Diyabet varsa, düzenli kontroller ve ayak muayeneleri için doktora başvurulmalıdır. Doktor, ayaklarda risk oluşturabilecek herhangi bir değişikliği izleyecek, diyabet kaynaklı nöropati ve Charcot ayağı yaşama riskini azaltmak için kan şekerini yönetmeye yardımcı olacak kaynaklar önerecektir.