Ayak Parmağı Kırıkları Neden Olur? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Ayak Parmağı Kırıkları Neden Olur? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Ayak parmağı kırığı, 14 ayak parmağı kemiğinden (falankslar) herhangi birini etkileyebilir. Bu kemikler küçük olsa da ayak parmağı kırıkları ağrılı olabilir ve ayağın işlevselliğini etkileyebilir. Çoğu ayak parmağı kırığı, dinlenme ve evde bakım ile kendi kendine iyileşir ancak yaralanmanın daha fazla tedaviye ihtiyaç duymadığından emin olmak için bir doktora başvurulmalıdır.

Ayak Parmağı Kırığı Nedir?

Ayak parmağı kırığı, yaygın bir yaralanmadır. Ayak parmaklarındaki kemikler küçük ve hassastır, bu nedenle kolayca kırılabilir. Bu kemikler küçük olsa da onlara gelen yaralanmalar oldukça ağrılı olabilir. Ayrıca ayak ve ayak parmaklarındaki tüm kemikler yürürken birlikte çalışır. Bu nedenle bu parmaklardan biri kırıldığında, ayakların işlevselliği etkilenebilir.

Çoğu durumda kırık ayak parmakları dinlenme ve bazı evde bakım yöntemleriyle kendi kendine iyileşir. Ancak ağrı veya şişlik şiddetliyse, yaralanmayı değerlendirmek için bir doktora başvurulmalıdır. Daha ciddi yaralanmalar ek tıbbi tedavi gerektirebilir. Nadir olsa da bu durum parmağın yeniden hizalanması için manipülasyon veya hatta cerrahiyi içerebilir.

Ayak Parmağı Kırığı Türleri Nelerdir?

Ayak ve bilek cerrahları, ayak parmağı kırıklarını iki kategoriye ayırır: Travmatik kırıklar ve stres kırıkları.

• Travmatik kırıklar: Parmağa doğrudan bir darbe veya çarpma, travmatik bir kırığa neden olabilir. Akut kırık olarak da adlandırılan bu tür, yer değiştirmiş veya yer değiştirmemiş olabilir. Yer değiştirmiş kırık, kemiğin ucunun kısmen veya tamamen ayrılması ve pozisyonunun değişmesi anlamına gelir. Yer değiştirmemiş kırık ise kemiğin çatlak olduğu ancak ucunun ayrılmadığı anlamına gelir.
• Stres kırıkları: Parmaktaki tekrarlayan stres, stres kırığı adı verilen küçük bir kılcal kırık oluşturabilir. Bu kırık türü genellikle sporcuları etkilerken, sağlık durumları ve diğer faktörler de buna neden olabilir. Stres kırığı görmezden gelinmemelidir. Doğru iyileşmesi için uygun tıbbi müdahale gereklidir.

Doktorlar, ayak parmağı kırıklarını ayrıca kapalı veya açık olarak sınıflandırır:

• Kapalı kırık: Yara cildi delmemişse, bu kapalı bir kırık olarak adlandırılır.
• Açık kırık: Yara cildi delip kemiğe kadar uzanıyorsa, bu açık bir kırıktır. Bu tür ciddi olabilir çünkü açık cilt yoluyla bakteriler yaraya girerek kemikte enfeksiyona neden olabilir.

Ayak Parmağı Kırıklarının Belirtileri Nelerdir?

Ayak parmağı kırığının en yaygın belirtileri zonklayıcı ağrı ve şişliktir. Diğer kırık ayak parmağı belirtileri şunlar olabilir:

• Parmağı bükememe veya dokunulduğunda ağrı hissetme.
• Yürüyememe veya ayağa ağırlık verememe.
• Uyuşma veya karıncalanma.
• Ayak parmağı tırnağının altında morarma veya renk değişikliği, bu diğer ayak bölgelerine yayılabilir.

Travmatik bir kırıkta, kırılma anında bir ses duyulabilir. Parmak eğri görünebilir veya anormal bir görünüme sahip olabilir. Stres kırığında şişlik olabilir ancak morarma olmayabilir. Ağrı, dinlenirken kaybolabilir ancak ayakta durulduğunda veya aktiviteye dönüldüğünde geri gelebilir.

Ayak Parmağı Kırıklarının Sebepleri Nelerdir?

Ayak parmağı kırıkları genellikle parmak kemiğine doğrudan darbe, yaralanma veya travma sonucu oluşur. Bu, ayağa ağır bir cisim düşmesi, sert bir şeye çarpma veya parmağın ciddi şekilde burkulmasıyla olabilir.

Kırıklar, tek seferlik bir yaralanma yerine aşırı kullanım ve tekrarlayan aktivite sonrasında da gelişebilir. Bunlar stres kırıkları olarak adlandırılır. Stres kırıkları, futbol ve basketbol gibi yüksek enerjili sporlara katılan sporcuları sıklıkla etkiler. Koşucularda da sık görülür. Stres kırıklarının diğer nedenleri şunlardır:

• Anormal ayak yapıları veya deformiteler.
• Osteoporoz gibi sağlık durumları.
• Çok sıkı veya çok gevşek ayakkabılar giymek.

Ayak Parmağı Kırıklarının Komplikasyonları Nelerdir?

Kişide kırık bir ayak parmağı olabileceği düşünülüyorsa, mümkün olan en kısa sürede bir doktora başvurulması önemlidir. Tedavi edilmezse, kırık ayak parmağı şu komplikasyonlara yol açabilir:

• Kronik ayak ağrısı.
• Kemik deformitesi.
• Ayak ve bilek artriti.
• Yürüme zorluğu.
• Gelecekte ameliyat ihtiyacı.

Ayak Parmağı Kırıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, belirtiler ve tıbbi geçmiş hakkında sorular soracaktır. Parmağın nasıl yaralandığını öğrenmek istenecektir. Ayrıca fiziki bir muayene yapılacaktır.

Bu muayene şunları içerir:

• Şişlik, hassasiyet veya morarma aranması.
• Deformite olup olmadığını görmek için ayakların karşılaştırılması.
• Açık yaraların veya cilt sıyrıklarının incelenmesi.

Doktor, yalnızca fiziki muayeneye dayanarak ayak parmağı kırıklarını teşhis edebilir. Ancak bazen görüntüleme testleri de istenebilir.

Bu testler şunlar olabilir:

• Ayak röntgeni: Doktorlar genellikle travmatik kırıkları rutin bir röntgende görebilir. Ancak stres kırıkları küçük çatlaklar olarak başlar ve röntgende görünmeyebilir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR) taraması: Doktor, stres kırığından şüpheleniyorsa ancak röntgende göremiyorsa MR isteyebilir.

Ayak Parmağı Kırıkları İçin Neler Yapılabilir?

Kırık ayak parmağının hareketliliği etkileyen ağrılı belirtileri varsa, bir doktora başvurulmalı ve röntgen çektirilmelidir. Doktora görülmeyi beklerken evde RICE yöntemi uygulanabilir.

RICE yöntemi; dinlenme, buz, kompresyon ve yükseltme anlamına gelen kelimelerin İngilizce karşılıklarından türetilmiştir:

• R (Dinlenme): Ayak hareketsiz tutulmalı ve üzerine konan ağırlık sınırlanmalıdır.
• I (Buz): İnce bir havluya sarılmış buz, yaralanmaya 20 dakika boyunca uygulanmalıdır.
• C (Kompresyon): Kırık ayak parmağı hafifçe yumuşak, sıkıştırıcı bir bandajla sarılmalıdır.
• E (Yükseltme): Ayak, kalp seviyesinin biraz üzerinde yükseltilerek dinlendirilmelidir.

Gerektiğinde ağrı kesici ilaçlar alınabilir. İbuprofen veya naproksen gibi nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar veya asetaminofen kullanılabilir. Çocuklara aspirin verilmemelidir.

Normal ayakkabı giymek ağrıya yol açabilir. Normalden daha geniş bir ayakkabı giymek daha rahat olabilir.

Ayak Parmağı Kırıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Kırık ayak parmağı tedavisi, yaralanmanın konumuna ve kırık türüne bağlıdır. Doktor şunları önerebilir:

• Bantlama: Bantlama ile doktor, ağrıyı hafifletmek ve parmağı sabit tutmak için kırık parmağa ve yanındaki parmağa bir bant parçası saracaktır. Ardından, nemi önlemek için parmaklar arasına küçük bir pamuk parçası yerleştirilecektir. Pamuk her gün değiştirilmelidir.
• Özel ayakkabılar: Doktor, şişlik için yer açmak, parmağı korumak ve doğru pozisyonda tutmak için sert tabanlı bir ayakkabı önerebilir. Şişlik azaldığında, sağlam, sabit bir ayakkabı veya bot yürüteç giyilmelidir.
• Manipülasyon: Parmak eğri veya yerinden çıkmış görünüyorsa, doktorun kırığı manipüle ederek veya redükte ederek düzeltmesi gerekebilir. Bu prosedürde, doktor önce ayağı lokal anestezi ile uyuşturacaktır. Ardından, parmağı düzelterek ve yerine oturtarak kırığı yeniden hizalar.
• Trefinasyon: Bu prosedürde doktor, tırnak altında biriken kanı serbest bırakmak için iğne veya elektrokoter cihazı kullanarak tırnakta küçük bir delik açar.
• Ameliyat: Şiddetli yer değiştirmiş bir kırık varsa veya kırık bir eklemi etkiliyorsa, doktor cerrahi önerebilir. Kırık ayak parmağı cerrahisi genellikle cerrahın pim gibi sabitleme cihazları kullanmasını içerir.

Ayak Parmağı Kırıklarının İyileşmesi Ne Kadar Sürer?

Başlangıçtaki ağrı ve şişlik bir hafta içinde geçmelidir. Çoğu ayak parmağı kırığının tamamen iyileşmesi altı ila sekiz hafta sürer. Durumun ciddiyetine bağlı olarak bu süre daha uzun sürebilir. Ayak, birkaç ay boyunca şiş kalabilir.

Normal Aktivitelere Ne Zaman Geri Dönülebilir?

Doktor, spora ve normal aktivitelere ne zaman güvenle dönülebileceğini bildirecektir. Ancak şişlik azaldığında ve destekleyici ayakkabılar rahatça giyilebildiğinde geri dönülebilir. Her gün yapılan fiziksel aktivite miktarı kademeli olarak artırılmalıdır.

Yürürken biraz sertlik ve hassasiyet hissedilebilir ancak parmak kasları esneyip güçlendikçe bu durum geçmelidir. Yeni bir ağrı başlarsa, yapılan aktivite hemen durdurulmalı ve doktora başvurulmalıdır. Kendini yeniden yaralama riski alınmamalıdır.

Ayak Parmağı Kırıkları Önlenebilir mi?

Travmatik kırıklar kazalar ve yaralanmalar nedeniyle olduğu için bunların önlenmesi zordur ancak stres kırıklarını önlemek için birkaç adım atılabilir:

• Egzersiz yaparken veya spora katılırken ağrı hissedilmeye başlanırsa hemen durulmalıdır. Ağrıyı görmezden gelerek devam edilmemelidir.
• Herhangi bir egzersiz, spor veya diğer fiziksel aktivitelerden önce ısınma ve soğuma yapılmalıdır.
• Tüm sporlar ve fiziksel aktiviteler için doğru ayakkabılar giyilmelidir.
• Evde ayakkabı giyilmelidir.
• Kemik sağlığı için D3 vitamini alınmalıdır.
• Sağlıklı bir kilo korunmalıdır.
• Ağrı veya diğer belirtiler fark edilirse, bir doktordan tedavi alınmalıdır.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri fark edilirse, doktora başvurulmalıdır:

• Ani karıncalanma veya uyuşma.
• Ani artan şişlik veya ağrı.
• Kanama veya açık yara.
• Ateş veya titreme.
• Parmakta kırmızı çizgiler.
• Eğri veya bükülmüş parmak.
• Beklenenden daha yavaş iyileşme.

Kırık ayak parmağı için tedavi alındıysa, yaralanmadan bir ila iki hafta sonra doktorla takip yapılmalıdır. Ciddi bir yaralanma varsa, doktor hastayı daha sık görmek isteyebilir.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Doktora sorulabilecek sorular şunlardır:

• Kırık ayak parmağı için hangi tedaviyi önerirsiniz?
• Parmak ağrısını hafifletmek için evde neler yapabilirim?
• Normal aktivitelerime ne zaman geri dönebilirim?
• Gelecekte oluşabilecek ayak parmağı kırıklarını nasıl önleyebilirim?

Ayak parmağı kapıya çarptığında bu acı verici olabilir! Ağrı azaldığında, bunu görmezden gelip bir sonraki şeye geçilebilir. Sadece bir ayak parmağı, değil mi? Küçük olsa da ayak parmaklarındaki kemikler, ayakların işlevselliği için hayati bir öneme sahiptir. Yürümek, spor yapmak ve sevilen diğer aktivitelerde bulunmak için bunların düzgün çalışması gerekir. Bu nedenle gerektiğinde dinlenilmeli ve olası ayak parmağı kırıkları kontrol ettirmek için bir doktora başvurulmalıdır.