Çfarë është Zona? Cilat janë simptomat? Si trajtohet?

Çfarë është Zona? Cilat janë simptomat? Si trajtohet?Në këtë artikull do të shqyrtojmë detajet rreth kësaj teme. Sëmundja zona shkaktohet nga virusi varicella-zoster, i njëjti virus që shkakton lisë e dhenve (suçiçe). Ekzistojnë trajtime për simptomat e zonës, por nuk është e mundur që të zhduket plotësisht sëmundja. Ekzistojnë vaksina kundër zonës dhe nevralgjisë postherpetike.

Çfarë është sëmundja Zona?

Zona (herpes zoster) është një infeksion viral që shkakton shfaqjen e një skuqjeje të dhimbshme ose flluskash në lëkurë. Zona shkaktohet nga virusi varicella-zoster, i njëjti virus që shkakton lisë e dhenve. Skuqja shfaqet zakonisht në një grup flluska ose skuqje në një zonë të trupit.

Nga vjen sëmundja Zona?

Kur fëmijët kalojnë lisë e dhenve, trupi lufton virusin varicella-zoster dhe simptomat fizike të lisë zhduken, por virusi qëndron i fshehur në trup. Në moshën e rritur, virusi mund të aktivizohet përsëri. Kështu, virusi i lisë së dhenve shfaqet përsëri si zona.

Sa e përhapur është sëmundja Zona?

Në SHBA diagnostikohen rreth 1 milion raste zona në vit. Rreziku i zonës rritet me moshën dhe rreth gjysma e rasteve ndodhin tek personat mbi 50 vjeç. Zona zhvillohet tek rreth 10% e personave që kanë kaluar lisë e dhenve më herët në jetën e tyre.

Kush është në rrezik më të lartë për të zhvilluar sëmundjen Zona?

Personat që kanë kaluar lisë e dhenve dhe kanë më shumë gjasa të zhvillojnë zonën janë:

• Ata me sistem imunitar të dobësuar (p.sh., pacientë me kancer, HIV, marrës organesh, ose që marrin kimioterapi).
• Personat mbi 50 vjeç.
• Personat që janë të sëmurë.
• Ata që kanë pësuar trauma.
• Personat nën stres.

Virusi i lisë së dhenve nuk largohet nga trupi pas sëmundjes. Ai mbetet në një pjesë të palcës kurrizore të quajtur ganglion dorsal i rrënjës nervore. Për shumicën e njerëzve, virusi qëndron i qetë aty dhe nuk shkakton probleme. Studiuesit nuk janë të sigurt se përse virusi aktivizohet përsëri, por kjo zakonisht ndodh gjatë periudhave të stresit.

A mund të infektohet dikush me zonë më shumë se një herë?

Është e mundur të kesh sëmundjen e zonës disa herë. Një nga mite më të mëdha për zonën është se ajo ndodh vetëm një herë, por kjo nuk është e vërtetë. Mund të ketë disa episode të sëmundjes. Kur zona përsëritet, zakonisht skuqja nuk shfaqet në të njëjtin vend.

Çfarë e shkakton sëmundjen Zona?

Sëmundjen e zonës e shkakton virusi varicella-zoster, i njëjti virus që shkakton lisë e dhenve (suçiçe).

Cilat janë simptomat e sëmundjes Zona?

Simptomat e hershme mund të përfshijnë:

• Temperaturë.
• Dridhje.
• Dhimbje koke.
• Lodhje.
• Ndjeshmëri ndaj dritës.
• Mërritje stomaku.

Disa ditë pas këtyre shenjave, mund të shfaqen:

• Kruarje, ndjesi shpimi gjilpërash ose djegie në një pjesë të lëkurës.
• Kuqje në lëkurë në zonën e prekur.
• Njolla të ngritura të vogla në lëkurë.
• Flluska të mbushura me lëng që shpojnë dhe krijojnë kore.
• Dhimbje nga e lehtë deri në të fortë në zonën e prekur.

Sa zgjat zona?

Nga momenti që fillon dhimbja, skuqja mund të zgjasë 3-5 javë. Flluska zakonisht shfaqen në një anë të trupit, shpesh rreth belit ose në fytyrë, qafë apo kraharor. Pas disa ditësh, flluskat tharjen dhe formojnë kore që bien pas 2-3 javësh.

A shfaqet gjithmonë skuqja tipike në zonë?

Ndonjëherë, disa njerëz nuk shfaqin skuqje. Nëse ndihen simptomat e tjera, duhet parë urgjent mjeku edhe pa skuqje.

Pse shfaqet zona zakonisht vetëm në një anë të trupit?

Virusi aktivizohet në nerva specifikë, dhe skuqja lokalizohet në zonën që përket nervit të prekur, zakonisht si një brez apo njollë.

A është ngjitëse zona?

Një person me zonë nuk e përçon zonën tek të tjerët, por mund të përçojë lisë e dhenve tek personat që nuk e kanë kaluar atë më parë ose nuk janë vaksinuar. Virusi përhapet përmes kontaktit të drejtpërdrejtë me lëngun e flluskave.

Sa kohë është ngjitëse zona?

Zona është ngjitëse derisa flluskat të thahen dhe të krijojnë kore.

Si diagnostikohet zona?

Diagnoza bëhet kryesisht nga pamja klinike e skuqjes, por mund të konfirmohet me teste laboratorike nga mostrat e lëngut të flluskave.

Si trajtohet zona?

Nuk ka kurë, por ka trajtime për lehtësimin e simptomave:

• Antiviralët (p.sh. asiklovir, famsiklovir, valasiklovir) që ndihmojnë në shpejtimin e shërimit dhe reduktimin e dhimbjes, veçanërisht në 72 orët e para.
• Qetësuesit e dhimbjeve si acetaminofeni dhe ibuprofeni.
• Antibiotikë, në rast infeksioni bakterial të skuqjes.
• Kortikosteroide, nëse zona prek fytyrën ose sytë.

Çfarë ndodh në spital me pacientët që kanë zona?

Nëse është nevoja për spitalizim, përdoret izolimi për të parandaluar përhapjen e virusit, me masa mbrojtëse për stafin.

Komplikacionet e zonës

Një nga komplikacionet më të shpeshta është nevralgjia postherpetike – dhimbje nervore që vazhdon pas shërimit të skuqjes, mund të zgjasë muaj apo vite dhe është shumë e dhimbshme.

Të tjera komplikacione përfshijnë:

• Ndjesi mpirjeje ose kruarje.
• Infeksione bakteriale të skuqjes.
• Inflamacion i syrit apo veshit, në rastet ku zona prek këto zona.

Si trajtohet nevralgjia postherpetike?

Me kremra lokalë (lidokain, kapsaisin), medikamente antidepressante, antiepileptikë, dhe në raste të rënda bllokada nervore ose stimulatorë nervorë të implantuar.

A ekziston vaksina për zonën?

Po, në SHBA ka dy vaksina:

• Zostavax (që përdoret kryesisht tek mbi 60 vjeç).
• Shingrix, më efektive dhe rekomandohet për të gjithë mbi 50 vjeç.

Shingrix jepet në dy doza, me një interval 2-6 muajsh dhe ka mbi 90% efektivitet në parandalimin e zonës dhe komplikacioneve të saj.

Kush duhet të vaksinohet me Shingrix?

Të gjithë mbi 50 vjeç, përfshirë ata që kanë pasur më parë zonë ose janë vaksinuar me Zostavax.

Kush nuk duhet të vaksinohet me Shingrix?

Personat me alergji të rënda ndaj përbërësve të vaksinës, gratë shtatzëna ose që ushqejnë me gji, ata që kanë tashmë zonë aktive, apo me sëmundje të rëndë me ethe.

Sa kohë duhet të presë një person që sapo ka kaluar zonën për t’u vaksinuar?

Vaksina mund të merret sapo skuqja të jetë shëruar.

A është vaksina 100% mbrojtëse?

Jo, por ul ndjeshëm rrezikun e sëmundjes dhe e bën atë më të lehtë në rast se ndodh.

A mund të kesh zonë edhe nëse je vaksinuar për lisë e dhenve?

Po, asnjë vaksinë nuk është 100% efektive dhe efekti i saj mund të zvogëlohet me kalimin e kohës. Por personat e vaksinuar kanë shumë më pak rrezik të sëmuren.