Yaşa Bağlı Katarakt Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Yaşa Bağlı Katarakt Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Katarakt, göz merceğinde oluşan bulutlu alanlardır. Yaşa bağlı katarakt en yaygın görülen türdür. Belirtiler arasında bulanık görme ve ışıkların etrafında parlama yer alır. Katarakt ameliyatı, bulanık merceği çıkarır ve yerine IOL adı verilen şeffaf bir yapay mercek yerleştirir. Doktorlar, katarakt semptomları günlük yaşamı etkilediğinde ameliyat önermektedir.

Katarakt Nedir?

Katarakt, gözün merceğinde oluşan bulutlu alanlardır. Mercek, çoğunlukla proteinlerden (kristalinlerden) oluşan berrak, esnek bir yapıdır. Yaşlandıkça, mercekteki proteinler parçalanır ve görüşü etkileyen bulutlu lekeler oluşturur. Bu durum dünyaya kirli bir pencereden bakıyormuş gibi hissetmeye neden olabilir. Zamanla görüş daha da kötüleşir. Kişi rutin işleri yerine getirmekte zorlanabilir.

Doktorlar kataraktı yaşlanmanın kaçınılmaz bir parçası olarak görür ve yaşa bağlı katarakt bu durumun en yaygın şeklidir. Ancak kimse soluk bir görme ile yaşamak zorunda değildir. Göz doktorları kataraktları çıkarmak ve görüşü yeniden sağlamak için ameliyat yapabilirler.

Katarakt Türleri Nelerdir?

Kataraktın birçok türü vardır. Bu yazı yaşa bağlı kataraktlara odaklanmaktadır. Diğer katarakt türleri ise şunlardır:

• Pediatrik katarakt: Pediatrik katarakt bebekleri ve çocukları etkiler. Bebekler kataraktla doğabilir (konjenital) veya katarakt doğumdan bir süre sonra oluşabilir. Pediatrik katarakt tipik olarak ailesel geçişli görülür ancak göz yaralanmaları veya diğer göz rahatsızlıkları nedeniyle de ortaya çıkabilir. Pediatrik kataraktı olan bebekler ve çocuklar, ambliyopi (göz tembelliği) gibi sorunları önlemek için hızlı tedaviye ihtiyaç duyarlar.
• Travmatik kataraktlar: Bu kataraktlar göze bir şey zarar verdiğinde oluşur. Bu türün tedavisi daha karmaşıktır çünkü merceğin etrafındaki yapıların da onarılması gerekebilir.
• İkincil kataraktlar: Bunlar mercek kapsülünde veya merceği kaplayan zarda oluşan bulutlu lekelerdir. Bu durum için kullanılan bir diğer terim de arka kapsüler opasifikasyondur. Katarakt ameliyatının yaygın ancak kolay tedavi edilebilir bir komplikasyonudur.

Yaşa Bağlı Katarakt Türleri Nelerdir?

Yaşa bağlı kataraktın çeşitli türleri vardır. İsimleri mercekteki konumlarını ifade eder. Bu türleri anlamak için merceğin anatomisi hakkında biraz bilgi edinmek yardımcı olacaktır.

Mercek birkaç katmandan oluşur. Bunlar bir elmanın katmanları gibi düşünülebilir:

• Çekirdek, merceğin merkezindedir. Elmanın çekirdeği gibidir.
• Korteks, çekirdeği çevreleyen katmandır. Çekirdeği çevreleyen yenen meyve gibidir.
• Mercek kapsülü, korteksi kaplayan ince zardır. Teknik olarak merceğin bir parçası değildir, bunun yerine merceği örten ve koruyup sıkıca oturan bir deri gibidir. Mercek kapsülü biraz elma kabuğuna benzer.

Göz doktorları kataraktları merceğin neresinde oluştuklarına göre sınıflandırır. Çoğu zaman, insanlarda aynı anda birden fazla tip bulunur. Bunun nedeni, merceğin birden fazla bölgesinde bulutlu yamalar oluşmasının yaygın olmasıdır.

Yaşa bağlı kataraktın en yaygın üç türü şunlardır:

• Çekirdekte oluşan nükleer sklerotik katarakt.
• Kortekste oluşan kortikal katarakt.
• Posterior kortekste oluşan posterior subkapsüler katarakt. Bu bağlamda "posterior", merceğin "arkası" anlamına gelir. Bu, retinaya en yakın olan kısımdır (merceğin arkasındadır). "Subkapsüler", kataraktın korteksin dış kenarında, mercek kapsülünün hemen altında oluştuğu anlamına gelir.

Katarakt Genellikle Hangi Yaşta Başlar?

Göz merceğindeki proteinler 40 yaş civarında parçalanmaya başlar. Ancak genellikle 60 yaşına veya daha sonrasına kadar belirtiler fark edilmez. Diyabet gibi bazı tıbbi durumlar daha erken belirti göstermeye neden olabilir.

Katarakt Ne Kadar Yaygındır?

Katarakt ABD'de ve tüm dünyada çok yaygındır. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, dünya çapında insanların yaklaşık %17'sinde görme sorunlarına neden olan katarakt vardır. Bununla birlikte, yaygınlık ülke ve bölgelere göre büyük farklılıklar göstermektedir. İnsanların genellikle daha fazla risk faktörüne ve katarakt tedavisine sınırlı erişime sahip olduğu orta gelirli ve düşük gelirli ülkelerde daha yüksek bir yaygınlık söz konusudur.

ABD'de 65 ila 74 yaş arasındaki her 5 kişiden yaklaşık 1'inde görmelerini etkileyen katarakt bulunmaktadır. 80 yaşın üzerindeki insanların %50'sinden fazlasında ya katarakt vardır ya da katarakt ameliyatı geçirmişlerdir.

Kataraktın Belirtileri Nelerdir?

Katarakt belirtileri şunları içerir:

• Bulanık, bulanık, sisli veya puslu gibi görme.
• Renkleri görme şeklinde değişiklikler (renkler soluk görünebilir veya o kadar canlı olmayabilir).
• Parlak güneş ışığına, farlara veya lambalara karşı hassasiyet.
• Işıkların etrafında oluşan haleler veya çizgiler de dahil olmak üzere parlama.
• Gece görmede zorluk.
• Kötüleşen yakın görüşlülük de dahil olmak üzere görme derecelerinde değişiklikler.
• Okumak için daha parlak bir ışığa ihtiyaç duymak.
• Çift görme.

Katarakt Ağrılı mıdır?

Katarakt genellikle acı vermez ancak gözleri ışığa karşı daha hassas hale getirerek rahatsızlığa neden olabilir.

Katarakta Ne Sebep Olur?

Kataraktın ana nedeni mercekteki proteinlerin kademeli olarak parçalanmasıdır. Bununla birlikte, bazı genetik ve çevresel faktörler katarakt geliştirme veya diğerlerine kıyasla daha genç yaşta geliştirme riskini artırabilir.

Katarakt İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Katarakt oluşumu için risk faktörleri üç ana gruba ayrılır: Çevresel, tıbbi ve genetik.

Çevresel Risk Faktörleri

Çevresel risk faktörleri, etraftaki dünyada karşılaşılan faktörlerdir. Bunlar bazen solunan veya yutulan toksik maddelerdir. Çevresel faktörler zararlıdır çünkü vücuttaki serbest radikallerin miktarını artırırlar. Bunlar sağlıklı hücrelere zarar veren kararsız moleküllerdir. Serbest radikaller, göz merceğindeki hücrelere zarar vererek katarakt oluşumuna yol açabilir.

Çevresel risk faktörleri şunları içerir:

• Hava kirliliği.
• Tütün dumanı.
• Alkol.
• Endüstriyel kimyasallar.
• Pestisitler.
• Güneşten gelen UV ışığına uzun süre maruz kalma.
• Vücudun üst kısmına radyasyon tedavisi geçmişi.

Çevresel maruziyetleri sınırlandırmak katarakt oluşumunu yavaşlatabilir. Araştırmacılar önleyici tedbirlerin oynadığı kesin rolü incelemeye devam etmektedir.

Tıbbi Risk Faktörleri

Katarakt riskini artıran tıbbi risk faktörleri şunları içerebilir:

• Diyabet veya yüksek kan şekerine sahip olmak.
• Glokom gibi belirli göz ameliyatları geçirmek.
• Bazı tıbbi durumları (romatoid artrit gibi) tedavi etmek için kortikosteroid kullanmak.
• Retina pigmentosa veya üveit gibi belirli göz hastalıklarına sahip olmak.

Genetik Risk Faktörleri

Ailede katarakt öyküsü olması, bu hastalığa yakalanma riskini artırır. Bazı genetik mutasyonlar konjenital katarakta (doğumda mevcut) yol açar. Yaşa bağlı katarakt söz konusu olduğunda, genetik mutasyonlar göz merceğini çevresel risk faktörlerinden kaynaklanan hasara karşı daha savunmasız hale getirebilir. Araştırmacılar bu bağlantıları keşfetmeye devam etmektedir. Dolayısıyla, genetik risk değiştirilemese de aile geçmişini bilmek ve bunu doktorla paylaşmak yardımcı olacaktır.

Katarakt Nasıl Teşhis Edilir?

Göz doktorları ve optometristler kapsamlı bir göz muayenesi ile katarakt teşhisi koyarlar. Doktor, katarakt belirtilerini aramak ve ciddiyetini değerlendirmek için gözleri yakından inceleyecektir. Doktor ayrıca size görüş, tıbbi geçmiş ve eskisi kadar iyi görülemediği için günlük işlerde sorun yaşanıp yaşanmadığı hakkında da sorular soracaktır.

Katarakt Teşhisi İçin Testler Nelerdir?

Yaptırılabilecek spesifik testler şunları içerir:

• Yarık lamba muayenesi.
• Görme keskinliği testi.

Kataraktı Tedavi Etmenin En İyi Yolu Nedir?

Katarakt ameliyatı, kataraktı ortadan kaldırmanın ve net görüşü geri kazanmanın tek yoludur. Katarakt ameliyatı sırasında bir göz doktoru bulanıklaşmış doğal merceği çıkarır ve yerine göz içi lensi (IOL) yerleştirir. IOL, kalıcı olarak gözde kalan yapay bir mercektir. Doktorun önerebileceği birçok farklı IOL seçeneği vardır.

IOL’un ana faydası, doğal merceğin olması gerektiği gibi şeffaf olmasıdır. Bir diğer faydası da kırma kusurlarını düzeltebilmesi ve ameliyattan sonra gözlük veya kontak lenslere daha az ihtiyaç duymayı sağlamasıdır.

Katarakt Ameliyatı Güvenli midir?

Katarakt ameliyatı ABD'de en güvenli ve en yaygın olarak yapılan ameliyatlardan biridir. Ancak retina dekolmanı ve enfeksiyon da dahil olmak üzere tüm olası risklerin farkında olmak önemlidir. Bazı göz hastalıkları veya altta yatan tıbbi durumlar komplikasyon riskini artırabilir. Bu nedenle, ameliyattan önce doktorla bireysel risk düzeyi hakkında konuşulmalıdır. Ayrıca, ortaya çıkabilecek potansiyel sorunların nasıl tedavi edebilecekleri de sorulmalıdır.

Katarakt Ameliyatından Sonra İyileşme

Ameliyattan sonra hafif ağrı ve rahatsızlık hissedilebilir. Doktor ilk bir veya iki gün kullanılması için kişiye bir ağrı kesici verebilir. Tam iyileşme dört ila sekiz hafta sürer ancak görüşteki iyileşmeler çok daha erken fark edilebilmelidir. Doktor normal aktivitelere ne zaman dönmenin güvenli olduğunu hastaya söyleyecektir.

Kataraktı Önlenebilir mi?

Katarakt gelişimi yaşlanmanın tipik bir parçasıdır ancak göz sağlığını korumak ve potansiyel olarak süreci yavaşlatmak için birkaç adım atılabilir:

• Sigara içmemek: Tütün dumanı katarakt riskini artırır. Kişi sigara içiyorsa, bırakmaya yardımcı olacak kaynaklar için bir doktora danışılmalıdır.
• Gözleri güneşten korumak: Güneş gözlüğü veya anti-UV kaplamalı gözlükler takılmalıdır. Kenarlı bir şapka da yardımcı olabilir.
• Düzenli göz bakımı yaptırmak: Doktora kontroller için ne sıklıkta gidilmesi gerektiğini sorulmalıdır. Randevulara uyulduğundan emin olunmalı ve yeni veya değişen semptomlar doktora bildirilmelidir.

Kataraktı Olanları Neler Bekler?

Bir göz doktoru veya optometrist kişiye durumu hakkında bilgi verebilecek en iyi kişidir. Doktor gözleri ve sahip olunan kataraktın ciddiyetini inceleyecektir. Başlangıçta ameliyata ihtiyaç olmayabilir. Görüşteki değişiklikler hafif olabilir. Ancak katarakt zaman içinde ilerleyerek daha belirgin semptomlara neden olabilir. Belirtiler günlük yaşamı etkilemeye başlarsa, doktor olağan işleri güvenle yapmaya yardımcı olmak için ameliyat önerebilir.

Kişi Kendine Nasıl Bakabilir?

Kişinin kataraktı varsa kendine bakmak için yapabileceği pek çok şey vardır.

İpuçları şunları içerir:

• Güçlü güneş ışığında parlamayı azaltmak için polarize güneş gözlüğü takmak.
• Okumaya yardımcı olması için büyüteç kullanmak.
• Okurken daha iyi görmeye yardımcı olması için lambalara daha parlak ampuller eklemek.
• Farlar rahatsız ediyorsa veya parlamaya neden oluyorsa gece araba kullanmaktan kaçınmaya çalışmak.
• Sağladıkları programa göre bir göz doktoruna görünmek ve gerektiğinde gözlük reçetesini güncellemek.
• Diyabet gibi altta yatan herhangi bir tıbbi durumu yönetmek.

Doktoru Ne Zaman Ziyaret Etmek Gerekir?

Kişide katarakt belirtileri varsa veya görüşte herhangi bir değişiklik fark edilirse bir doktora başvurulmalıdır. Bulanık görme gibi sorunlar, katarakt dışında birçok potansiyel göz sorununa işaret edebilir. Bu nedenle, uygun tedaviyi alabilmek için bir sağlık kuruluşuna görünmek ve belirtilerin nedenini öğrenmek önemlidir.

Ne Zaman Acil Servise Başvurulmalıdır?

Kişide retina dekolmanı belirtileri varsa derhal acil yardım alınmalıdır. Bu, katarakt ameliyatının nadir ancak ciddi bir komplikasyonudur ve yaklaşık 100 kişiden 1'ini etkiler.

Uyarı işaretleri şunları içerir:

• Aniden başlayan uçuşan noktalar ve flaşlar.
• Gözleriniz açık veya kapalıyken fark edilen ışık parlamaları.
• Görüş alanı boyunca yayılan bir gölge veya perde.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Doktora sormak istenebilecek bazı sorular şunlardır:

• Katarakt belirtilerim var mı?
• Kataraktım ne kadar şiddetli?
• Ne türdeler ve merceğimin neresinde bulunuyorlar?
• Her iki gözüm de etkileniyor mu?
• Sizce ne zaman ameliyat olmam gerekebilir?
• Ameliyatın benim için riskleri nelerdir?
• Ne tür bir IOL benim için en iyisi olur?
• Ameliyat olana kadar daha iyi görmek için ne yapabilirim?
• Yaşam tarzımda ne gibi değişiklikler yapmalıyım?

Katarakt yaşlanmanın yaygın bir parçasıdır. Göz ameliyatı olasılığı kişiyi gergin hissettirebilir ve sonrasında görüşün nasıl olacağını merak edilebilir. Çok fazla endişelenmemeye çalışılmalıdır. Katarakt ameliyatının en yaygın ve rutin prosedürlerden biri olduğu akılda tutulmalıdır. Herkes çevresinde muhtemelen ameliyat olmuş ve kendisi için bir kaynak oluşturabilecek en az bir kişi tanıyordur. Onlarla konuşulup deneyimleri sorulabilir. Ameliyatı planlamak için baskı altında hissedilmemeli veya acele edilmemelidir. Kişi kendisi için doğru zamanlamaya karar vermek için doktoruyla birlikte çalışmalıdır.