Vitiligo Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Vitiligo, ciltte soluk beyaz lekelerin oluştuğu kronik bir hastalıktır. Vitiligo, derideki bir pigment olan melaninin eksikliğinden kaynaklanır. Vitiligo cildin herhangi bir bölgesini etkileyebilir ancak genellikle yüz, boyun, eller ve cildin katlandığı kıvrımlı bölgelerde görülür.

Cildin bu hastalıktan etkilenen soluk bölgeleri, güneş yanığına karşı daha savunmasızdır. Bu nedenle güneş altındayken bu bölgelere ekstra özen göstermek ve yüksek güneş koruma faktörü (SPF) içeren bir güneş kremi kullanmak önemlidir.

Vitiligo Hastalığından En Çok Etkilenen Bölgeler Hangileridir?

Ciltte vitiligodan en çok etkilenen bölgeler şunlardır:

• Ağız ve gözler
• Parmaklar ve bilekler
• Koltuk altları
• Kasık bölgesi
• Üreme organları
• Ağzın içi.
• Vitiligo, bazen kafa derisi gibi kıl köklerinin olduğu yerlerde de ortaya çıkabilir.

Vitiligo Belirtileri Nelerdir?

Vitiligonun belli başlı belirtileri şunlardır:

• Ciltteki melanin eksikliği, etkilenen bölgedeki tüyleri beyaza veya griye çevirebilir.
• Vitiligo genellikle, yavaş yavaş tamamen beyaza dönüşen soluk bir cilt lekesi olarak başlar. Bu lekenin merkezi beyaz, çevresi ise daha soluk bir cilt renginde olabilir. Derinin altında kan damarları varsa, bu bölge beyaz yerine biraz daha pembeye yakın bir renktedir.
• Lekelerin kenarları düz veya düzensiz olabilir. Bazen kırmızı ve iltihaplıdırlar veya kahverengimsi bir renk değişikliği (hiperpigmentasyon) vardır.
• Vitiligo ciltte kuruluk gibi rahatsızlıklara neden olmaz ancak lekeler bazen kaşıntılı olabilir.
• Vitiligodan etkilenme şekli kişiden kişiye değişir. Bazı insanlar sadece birkaç küçük beyaz lekeye sahipken diğerleri ciltlerinin geniş alanlarında birleşen daha büyük beyaz lekelere sahiptir.
• Cildin bu hastalıktan kadar etkileneceğini tahmin etmenin bir yolu yoktur ancak beyaz lekeler genellikle kalıcıdır.

Vitiligo Türleri Nelerdir?

Vitiligonun iki ana tipi vardır:

• Segmental vitiligo
• Segmental olmayan vitiligo

Nadir durumlarda vitiligonun tüm vücudu etkilemesi mümkündür. Bu evrensel veya tam vitiligo olarak bilinir.

Segmental Olmayan Vitiligo Nedir?

Segmental olmayan vitiligoda (iki taraflı veya jeneralize vitiligo olarak da adlandırılır), semptomlar genellikle vücudun her iki tarafında simetrik beyaz lekeler olarak görülür.

Simetrik lekeler aşağıdaki yerlerde görülebilir:

• Ellerinin üzeri
• Kollar
• Gözler gibi vücut açıklıklarının etrafındaki deri
• Dizler
• Dirsekler
• Ayaklar

Segmental olmayan vitiligo, vitiligosu olan 10 kişiden yaklaşık 9'unu etkileyen en yaygın vitiligo türüdür.

Segmental Vitiligo Nedir?

Segmental vitiligoda (tek taraflı veya lokalize vitiligo olarak da bilinir), beyaz lekeler vücudunuzun yalnızca bir bölgesini etkiler.

Segmental vitiligo, çocuklarda yetişkinlere göre daha yaygın olmasına rağmen segmental olmayan vitiligodan çok daha az görülür. Genellikle daha erken başlar ve vitiligolu her 10 çocuktan 3'ünü etkiler.

Vitiligo Sebepleri Nelerdir?

Vitiligo, deride melanin adı verilen pigmentin eksikliğinden kaynaklanır. Melanin, melanosit adı verilen cilt hücreleri tarafından üretilir ve cilde rengini verir.

Vitiligoda, ciltte gerektiği kadar melanin üretmek için yeteri kadar çalışan melanosit yoktur. Bu durum ciltte veya saçta beyaz lekelerin oluşmasına neden olur. Melanositlerin, derinin etkilenen bölgelerinde neden var olmadıkları net olarak bilinmemektedir.

Vitiligonun Otoimmün Sebepleri

En yaygın tip olan segmental olmayan vitiligonun otoimmün bir durum olduğu düşünülmektedir. Otoimmün durumlarda bağışıklık sistemi düzgün çalışmaz. Bağışıklık sistemi, virüsler gibi yabancı hücrelere saldırmak yerine vücudun sağlıklı hücrelerine ve dokularına saldırır.

Segmental olmayan vitiligoya sahip kişinin bağışıklık sistemi, melanin üreten melanosit cilt hücrelerini yok eder.

Vitiligo ayrıca hipertiroidizm (aşırı aktif tiroid bezi) gibi diğer otoimmün durumlarla da ilişkilidir ancak vitiligolu herkes bu durumları geliştirmez.

Vitiligonun Risk Faktörleri

Aşağıdaki durumlarda kişinin segmental olmayan vitiligo geliştirme riski artabilir:

• Diğer aile üyelerinde de var olması.
• Ailede başka otoimmün hastalık öyküsü olması. Örneğin, ebeveynlerden birinde pernisiyöz anemi (mideyi etkileyen otoimmün bir durum) olması.
• Kişinin başka bir otoimmün rahatsızlığının olması.
• Kişinin melanom (bir tür cilt kanseri) veya Hodgkin olmayan lenfoma (lenfatik sistem kanseri) hastası olması.
• Kişinin genlerinde, segmental olmayan vitiligo ile bağlantılı olduğu bilinen belirli değişikliklere sahip olması.

Nörokimyasallar

Daha az yaygın tip olan segmental vitiligonun derideki sinir uçlarından salınan kimyasallardan kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu kimyasallar, melanosit cilt hücreleri için zararlıdır.

Vitiligonun Tetikleyicileri

Vitiligo'nun aşağıdakiler gibi belirli bazı olaylar tarafından tetiklenmesi mümkündür:

• Doğum yapmak gibi stresli olaylar
• Şiddetli güneş yanığı veya kesikler gibi cilt hasarı (Bu durum Koebner yanıtı olarak bilinir)
• Belirli kimyasallara maruz kalma (Örneğin iş yerinde)

Vitiligo bir enfeksiyondan kaynaklanmaz ve onu vitiligosu olan başka birinden kapmak mümkün değildir.

Vitiligo Nasıl Teşhis Edilir?

Bir uzman doktor, cildin etkilenen bölgelerini inceledikten sonra vitiligoyu teşhis edebilir. Doktor, teşhis amacıyla kişiye aşağıdaki soruları sorabilir:

• Ailede vitiligo öyküsü olup olmadığı
• Ailede başka otoimmün hastalık öyküsü olup olmadığı
• Cildin bu durumdan etkilenen bölgelerinde bir yaralanma yaşanıp yaşanmadığı. (Örneğin o bölgede güneş yanığı veya ciddi bir döküntü olup olmadığı)
• Kişinin güneş altında kolayca bronzlaşma ya da yanma durumunun olup olmadığı
• Herhangi bir tedavi olmaksızın cildin bu durumdan etkilenen herhangi bir bölgesinin iyileşip iyileşmediği veya daha kötüye gidip gitmediği
• Herhangi bir tedavinin denenip denenmediği.
• Doktor ayrıca kişiye, vitiligonun yaşamı üzerindeki etkisini de sorabilir. Örneğin, kişinin özgüveninizi ne kadar etkilediği ve işini etkileyip etkilemediği gibi.

Wood Lambası Nedir?

Doktor, kişinin cildine daha ayrıntılı bakmak için Wood lambası adı verilen bir ultraviyole (UV) lamba kullanabilir. Bu işlem sırasında karanlık bir odada olunması gerekecek ve lamba kişinin cildinden 10 ila 13 cm uzakta tutulacaktır.

Vitiligo lekelerini UV ışığı altında görmek daha koladır. Bu da doktorun vitiligoyu, pityriasis versicolor (mantar enfeksiyonu nedeniyle pigment kaybının oluşması) gibi diğer cilt rahatsızlıklarından ayırt etmesine yardımcı olur.

Vitiligoyla Bağlantılı Diğer Otoimmün Durumlar Nelerdir?

Non-segmental vitiligo diğer otoimmün rahatsızlıklarla yakından ilişkili olduğundan kişi, aşağıdakiler gibi otoimmün bir durumu düşündürebilecek herhangi bir semptomu olup olmadığını görmek için de değerlendirilebilir:

• Addison hastalığının bir işareti olabilecek yorgun ve enerjisiz olma hali
• Diyabet belirtisi olabilecek sürekli susama ve sık idrara çıkma ihtiyacı

Ayrıca tiroid bezinizin ne kadar iyi çalıştığını kontrol etmek için bir kan testi de gerekebilir.

Vitiligo Nasıl Tedavi Edilir?

Vitiligo şiddetliyse veya kişiyi mutsuz ediyorsa tedavi düşünülebilir. Vitiligonun neden olduğu beyaz lekeler genellikle kalıcıdır ancak görünümlerini azaltmak için tedavi seçenekleri mevcuttur.

• Lekeler nispeten küçükse, bunları kapatmak için cilt kapatıcı kremler kullanılabilir.
• Bazı pigmentleri eski haline getirmek için ciltte steroid kremler kullanılabilir ancak uzun süreli kullanım ciltte çatlaklara ve incelmeye neden olabilir.
• Steroid kremler işe yaramazsa fototerapi (ışıkla tedavi) kullanılabilir.

Tedaviler cildin rengini geri kazanmasına yardımcı olsa da bu etki genellikle uzun sürmez. Tedavi, vitiligonun yayılmasını durduramaz.

Vitiligonun Komplikasyonları Nelerdir?

Vitiligo bazen başka sorunlara neden olabilir. 

• Melanin eksikliği nedeniyle cilt, güneşin etkilerine karşı daha savunmasız olacaktır. Güneş yanığından kaçınmak için güçlü bir güneş koruyucu kullanılması önemlidir.
• Vitiligo ayrıca iris iltihabı, gözün orta tabakasının iltihabı (üveit) gibi göz problemleriyle ve kısmi işitme kaybı (hipoakuz) gibi sorunlarla da ilişkilendirilebilir.
• Vitiligolu kişilerde, özellikle sık maruz kalınan ve kolayca görünen cilt bölgeleri etkilenmişse, özgüven sorunları da yaygın olarak görülebilir.