Multipl Miyelom Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Multipl Miyelom Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Multipl miyelom, sağlıklı plazma hücreleri çoğalan ve anormal antikorlar üreten anormal hücrelere dönüştüğünde meydana gelir. Bu değişiklik kemikleri, böbrekleri ve vücudun sağlıklı kırmızı ve beyaz kan hücreleri ve trombosit üretme yeteneğini etkileyebilecek bir dizi tıbbi sorun ve durumu başlatır. Doktorlar multipl miyelomu tümüyle ortadan kaldıramazken ilgili durumları ve semptomları tedavi edebilir ve ilerlemesini yavaşlatabilirler.

Multipl Miyelom Nedir?

Multipl miyelom, plazma hücrelerini etkileyen nadir bir kan kanseridir. Plazma hücreleri beyaz kan hücreleridir ve bağışıklık sisteminin bir parçasıdır. Plazma hücreleri (bazen B hücreleri olarak da adlandırılır) antikor üretir. İmmünoglobülin adı verilen bu antikorlar enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olur.

Multipl miyelom, sağlıklı hücreler çoğalan ve M proteinleri adı verilen anormal antikorlar üreten anormal hücrelere dönüştüğünde meydana gelir. Bu değişim, kemikleri, böbrekleri ve vücudun sağlıklı beyaz ve kırmızı kan hücreleri ve trombosit üretme yeteneğini etkileyebilecek bir dizi tıbbi sorun ve durumu başlatır.

Bazı kişilerde semptomlar olmaksızın multipl miyelom vardır ancak kan testleri multipl miyeloma dönüşebilecek durumların belirtilerini gösterir. Bu durumda doktorlar tedaviye başlamak yerine dikkatle beklemeyi veya genel sağlık durumunu izlemeyi önerebilir. Doktorlar multipl miyelomu tedavi edemezler ancak ilgili durumları ve semptomları tedavi edebilir ve ilerlemesini yavaşlatabilirler.

Multipl Miyelom Ölümcül Bir Hastalık mıdır?

Multipl miyelomun bilinen bir çaresi yoktur. Doktorlar insanların iyi bir yaşam kalitesine sahip olarak mümkün olduğunca uzun süre yaşamalarına yardımcı olmak için çeşitli tedaviler sağlar. Hastalığı tümüyle ortadan kaldıran bir tedavi olmasa da uzun süreli remisyon olasılığı vardır. Remisyon, tedaviden sonra multipl miyelom belirtileri veya semptomlarının yaşanmadığı zamandır.

Multipl Miyelom Yaygın Bir Hastalık mıdır?

Multipl miyelom nadir görülür ve her yıl 100.000 kişiden yaklaşık 7 kişiyi etkiler. Uzmanlar Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık 100.000 kişide multipl miyelom olduğunu tahmin etmektedir.

Multipl Miyelomdan Kimler Etkilenir?

Multipl miyelom kadınlardan çok erkekleri etkiler. Siyah ırktan olan insanları diğer ırklardan olan insanlara göre iki kat daha fazla etkilemektedir. Multipl miyelomlu kişilerin çoğuna 40 ila 70 yaşları arasında tanı konur. Ortalama teşhis yaşı 65 ile 74 arasındadır.

Multipl Miyelom Vücudu Nasıl Etkiler?

Bazı kişilerde belirti görülmez ancak yapılan testler multipl miyeloma dönüşebilecek durumlara sahip olduklarını gösterebilir.

Örneğin, bir kemik iliği aspirasyonu veya kemik iliği biyopsisi anormal plazma hücreleri ve genetik mutasyonlar gösterebilir, bu da multipl miyelomun erken, kanser öncesi bir formu olan smoldering multipl miyelom (SMM) hastası olunduğu anlamına gelebilir. Benzer şekilde, kan ve idrar testleri anormal plazma hücreleri tarafından üretilen proteinleri gösterebilir. Bu, önemi belirlenmemiş monoklonal gammopati (MGUS) adı verilen bir durumdur.

Multipl miyelom belirtileri zaman içinde gelişir ve diğer tıbbi durumlara veya hastalıklara benzeyebilir. Multipl miyelom ile bağlantılı bazı durumlar ve nedenleri aşağıda verilmiştir:

• Anemi: Kişide yeterli kırmızı kan hücresi yoktur çünkü çoğalan anormal plazma hücreleri kırmızı kan hücreleri için yer bırakmaz.
• Bakteriyel enfeksiyon, özellikle de pnömoni: Kırmızı kan hücreleri gibi, anormal plazma hücreleri de çoğalmakta ve enfeksiyonla savaşan sağlıklı beyaz kan hücrelerinin önüne geçmektedir.
• Trombositopeni: Yeterli trombosit (kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan hücreler) yoktur çünkü anormal plazma hücreleri bu trombositleri dışarıda bırakır ve kemik iliğinin yeterli trombosit üretmesini engeller.
• Kemik ağrısı/kemik kırılması: Anormal plazma hücreleri kemik dokusunu tahrip ederek kemikte yumuşak bir noktaya neden olursa kemik ağrısı ve/veya kırığı meydana gelebilir. Bunlar osteolitik lezyonlardır.
• Böbrek sorunları/başarısızlığı: Böbrekler atıkları ve toksinleri filtreler. Anormal plazma hücreleri, filtreleme işlemini engelleyen ve böbreklere zarar veren M proteinleri üretir.
• Amiloidoz: Bu hastalık, organlarda anormal proteinler (amiloid proteinleri) biriktiğinde ortaya çıkar.
• Hiperkalsemi: Bu durum, hasar görmüş veya zayıflamış kemikler kan dolaşımına çok fazla kalsiyum saldığında meydana gelir.
• Hiperviskozite sendromu: M proteinleri (anormal plazma hücreleri tarafından yapılan proteinler) kanı kalınlaştırır. Kap vücuda kan pompalamak için daha fazla çalışmak zorunda kalır.
• Kriyoglobulinemi: Multipl miyelom, soğuk olduğunda kandaki proteinlerin bir araya toplanmasına neden olabilir.

Multipl Miyelom Belirtileri Nelerdir?

Multipl miyelom birçok belirtiye neden olur ancak kemik ağrısı genellikle insanların fark ettiği ilk belirtidir. Diğer belirtiler şunları içerir:

• Kollarda ve bacaklarda güçsüzlük ve/veya kollarda ve bacaklarda uyuşma hissi. Multipl miyelom omurgadaki kemikleri etkileyerek çökmelerine ve omuriliğe baskı yapmalarına neden olabilir.
• Yorgunluk (günlük aktiviteleri yerine getiremeyecek kadar yorgun hissetmek) ve halsizlik. Bunlar anemi belirtileridir.
• Mide bulantısı ve kusma. Bu, hiperkalseminin bir işareti olabilir.
• İştahsızlık ve/veya normalden daha fazla susama hissi. Bunlar hiperkalsemi belirtileri olabilir.
• Açıklanamayan kilo kaybı.
• Açıklanamayan ateş. Bu bakteriyel bir enfeksiyonun belirtisi olabilir.
• Daha kolay morarma veya kanama. Bu, anormal plazma hücrelerinin vücudun yeterince trombosit üretmesini engellediğinin bir işareti olabilir. Trombositler kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur.
• Kafası karışık veya "sisli" hissetmek.

Multipl Miyeloma Nasıl Yakalanılır?

Doktorlar ve araştırmacılar multipl miyeloma neyin sebep olduğundan emin değiller. Araştırdıkları bazı potansiyel nedenler şunlardır:

• Genetik mutasyonlar: Araştırmacılar mutasyona uğrayan veya değişen onkogenler (büyümeyi destekleyen hücreler) ile multipl miyelom arasındaki bağlantıları araştırmaktadır. Ayrıca multipl miyelomu olan çoğu insanda belirli bir kromozomun tüm parçalarının bulunmadığını tespit etmişlerdir.
• Çevresel faktörler: Bazı çalışmalar multipl miyelom ile radyasyona veya pestisit, gübre veya portakal gazındaki kimyasallara maruz kalma arasında potansiyel bağlantılar olduğunu göstermektedir.
• Enflamatuar bir hastalığa veya duruma sahip olmak: İnflamatuar hastalık örnekleri arasında kalp hastalığı, Tip 2 diyabet ve romatoid artrit yer alır.
• Obezite sahibi olmak: Bu, yüksek düzeyde vücut yağına sahip olmaktır.

Multipl Miyelomu Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlar multipl miyelom tanısını fiziki muayene yaparak, belirtileri ve ailenin tıbbi geçmişini sorarak koyar. Teşhisi doğrulamak için birkaç test yapabilirler. Öğrendiklerine dayanarak, durumun sınıflandırmasına karar verirler, böylece kanserin evresini veya kanser tümörünün (tümörlerinin) boyutunu veya yerini belirleyebilirler.

Multipl Miyelomu Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Kullanılır?

Doktorlar kişinin multipl miyelomu olduğunu ve varsa hastalığının erken veya geç evrede olduğunu doğrulamak için kan testleri, görüntüleme testleri ve idrar testleri yapabilir. Bu testler aşağıdakiler gibi olabilir:

• Tam kan sayımı: Bu test kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin sayısını, kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin miktarını ve kırmızı kan hücresi konsantrasyon seviyesini ölçer.
• Kan kimyası testi: Bu test kreatin düzeylerini (böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını), albümin düzeylerini (bu bir proteindir), kalsiyum düzeylerini ve laktik dehidrojenaz düzeylerini (LDH) gösterir. LDH bir tümör belirtecidir. Tümör belirteci, kanserli hücrelerde veya kansere yanıt veren sağlıklı hücrelerde bulunan bir maddedir.
• Kantitatif immünoglobulin testi: Bu kan testi kandaki belirli antikorların seviyelerini ölçer.
• Elektroforez: Bu test kandaki M proteinlerini arar.
• İdrar testleri: Doktorlar multipl miyelomun bir başka belirtisi olan Bence Jones proteinini test edebilmek için 24 saatlik bir süre boyunca evde idrarın toplanmasını isteyebilir.
• Röntgenler: Doktorlar multipl miyelom nedeniyle hasar gören kemikleri aramak için röntgen ışınları kullanır.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması: Bu, kemik hasarını aramanın başka bir yoludur.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Bu test, kemiklerin ve omurganın ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için radyo dalgaları ve güçlü mıknatıslar kullanır. Doktorlar bu testi plazmasitomları aramak için kullanabilir. Bunlar anormal plazma hücrelerinden oluşan tekli gruplardır.
• Pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması: Bu, plazmasitomlar için başka bir testtir.
• Kemik iliği biyopsileri: Doktorlar kemik iliğindeki normal ve anormal plazma hücrelerinin yüzdesini analiz etmek için kemik iliği biyopsileri yapabilirler. Ayrıca kemik iliği örneğini DNA'da kanser büyümesine neden olabilecek değişiklikler açısından test edebilirler.

Multipl Miyelomu Nasıl Evrelendirilir?

Doktorlar kanserin boyutu ve yeri hakkında bilgi edinmek için multipl miyelom ve diğer kanserleri evrelendirir. Kanser evrelemesi tedavinin temelini oluşturur. Multipl miyelom için evreleme süreci, durumun dört sınıflandırmadan birine yerleştirilmesiyle başlar:

• MGUS: Kan testleri az miktarda M proteini gösterir. MGUS'lu kişilerin yaklaşık %1 ila %2'sinde multipl miyelom gelişir.
• Soliter veya izole plazmasitomlar: Bunlar anormal plazma hücrelerinden oluşan tek gruplardır.
• SMM: Bu multipl miyelomun kanser öncesi bir formudur. SMM'si olan kişilerde hafif semptomların yanı sıra kanlarında az miktarda M proteini ve kemik iliklerinde artmış sayıda plazma hücresi gösteren testler olabilir.
• Multipl miyelom: Bu sınıflandırma, testlerin birden fazla anormal plazma hücresi grubu, kanda veya idrarda yüksek M proteini seviyeleri ve kemik iliğinde yüksek oranda anormal plazma hücresi gösterdiği anlamına gelir. Bu sınıflandırmadaki kişilerde sıklıkla anemi, hiperkalsemi, böbrek yetmezliği ve osteolitik lezyonlar görülür.

Doktorlar multipl miyelomu evrelemek için Revize Edilmiş Uluslararası Evreleme Sistemini (R-ISS) kullanır. RISS sistemi kısmen albümin, beta-2 mikroglobulin ve laktat dehidrogenaz seviyelerini gösteren kan testlerine dayanmaktadır. Doktorlar ayrıca belirli gen anormallikleri için yapılan testleri de dikkate alır.

Multipl Miyelom Tedavileri Nelerdir?

Doktorlar miyelomu belirtilere ve hastalığın boyutuna göre tedavi eder. Örneğin, MGUS'u olan kişilerin genellikle tedaviye ihtiyacı yoktur ancak doktorlar bu kişilerin genel sağlık durumlarını yakından izleyecektir. Ayrıca belirtiler gelişirse hızlı hareket edebilmek için bir tedavi planı geliştirebilirler.

Multipl miyelomun neden olduğu semptomları olanlar için doktorların kullanabileceği bazı tedaviler şunlardır:

• Ağrı kesici ilaçlar: Kişiler genellikle belirgin kemik ağrısı çekerler.
• Antibiyotikler: Zayıflamış bir bağışıklık sistemi daha fazla enfeksiyona yol açabilir. Doktorlar bu enfeksiyonları temizlemek için antibiyotik reçete edebilir.
• Steroidler: Yüksek dozda steroidler kanser hücrelerini öldürebilir ve iltihabı azaltabilir.
• Kemoterapi: Doktorlar anormal plazma hücrelerinin sayısını azaltmak için kemoterapi kullanır.
• İmmünoterapi: Bu tedavi bağışıklık sistemini uyararak daha fazla kanserle savaşan hücre geliştirmesini sağlar.
• Radyasyon tedavisi: Bu tedavi kanser hücrelerini öldürür ve kemik tümörlerini azaltır.
• Kök hücre nakli: Kök hücreler, kemik iliğinde veya kanda bulunan ve sağlıklı yeni plazma hücrelerinin üretilmesine yardımcı olabilen özelleşmiş hücrelerdir. Doktorlar tipik olarak otolog kök hücre nakillerini önerir. Bu tedavi hasarlı veya sağlıksız kök hücreleri vücuttan alınan sağlıklı kök hücrelerle değiştirir. Nadiren, bir donörden sağlıklı plazma kök hücreleri alınabilir. Bu bir allojenik kök hücre naklidir.

Multipl Miyelom Önlenebilir mi?

Multipl miyelomu önlemenin bilinen bir yolu yoktur. Araştırmacılar SMM'nin aktif multipl miyeloma dönüşmesini engellemenin yollarını araştırmaktadır.

Multipl Miyelomda Beklenen Yaşam Süresi Nedir?

Bazı insanlar multipl miyelom ile 10 yıl veya daha fazla yaşar. Çoğu kanser türünde olduğu gibi, erken tanı ve tedavi insanların daha uzun yaşamasına yardımcı olur. Bu durumda, tek plazmasitomu olan kişilerin %78'i tanıdan beş yıl sonra hayattadır. Multipl miyelomu olan kişiler için genel beş yıllık sağkalım oranı %40 ile %82 arasında değişmektedir. Bu rakamlar Revize Edilmiş Multipl Miyelom Uluslararası Evreleme Sistemine (R-ISS) dayanmaktadır.

Bu gibi istatistiklerin yaş veya genel sağlık durumu gibi faktörleri dikkate almayan ortalamalar olduğunu unutmamak önemlidir. Kişide multipl miyelom varsa, özel durumu hakkında bilgi almak için en iyi kaynak doktoru olacaktır.

Multipl Miyelom Hastaları Kendine Nasıl Bakmalıdır?

Multipl miyelom insanları farklı şekillerde etkiler. Örneğin, MGUS veya SSM (multipl miyelomun kanser öncesi formları) olan kişilerin acil tedaviye ihtiyacı olmayacaktır. Düzenli kontrollere ve testlere ihtiyaçları olacaktır. Kişinin multipl miyelomu remisyondaysa, doktor özel durumuna göre bir kontrol programı ve testler önerecektir.

Kişi multipl miyelom ile yaşıyorsa, genel sağlığını desteklemek için atabileceği bazı adımlar vardır:

• Her gün sağlıklı yiyecekler tüketmek. Multipl miyelom iştahı etkileyebilir, bu nedenle gün boyunca dört veya beş küçük öğün yemek istenebilir.
• Sigara içiliyorsa bırakmaya çalışmak.
• Yeterince dinlenmek.
• Kendini enfeksiyondan korumak. Doktordan enfeksiyonu önlemenin yolları öğrenilebilir.
• Biraz egzersiz yapmak. Ancak kişi önce bu konuyu doktoruna danışmalıdır.
• Duygusal sağlığa dikkat etmek. Kişi kendini hastalığını yüzünden depresif hissediyorsa bu olağandır ancak üzüntü ve depresyon iki haftadan uzun sürerse veya günlük aktiviteleri engellerse bu durum doktor ile konuşulmalıdır.
• Kişi remisyondaysa, muhtemelen tedaviyi bitirdiği için rahatlamıştır ancak kanserin geri gelmesinden endişe ediyordur. Doktoruyla durumu hakkında konuşmalı, böylece ne beklemesi gerektiğini konusunda fikir sahibi olmalıdır.

Multipl miyelom, plazma hücrelerini etkileyen nadir bir kan kanseridir. Doktorlar multipl miyelomu tümüyle tedavi edemezken, ilgili durumları ve semptomları tedavi edebilir ve ilerlemesini yavaşlatabilirler. Bazı insanlar multipl miyelom ile yıllarca yaşar. Diğer insanlar ise remisyonda olan multipl miyeloma sahiptir. Her iki durumda da geçmeyen veya geri gelebilen bir kanserle yaşamak kolay değildir. Kanserle yaşamak, her zaman hayatının bir parçası olacak tedavi ve testlerle yaşamak anlamına gelir. Doktorlar multipl miyelom ile yaşamanın getirdiği zorlukların farkındadır. Multipl miyelom ile yaşamayı öğrenirken onlardan yardım istenmelidir. Doktorlar kişiye yararlı hizmetler ve programlar önereceklerdir.