Glokom (Göz Tansiyonu) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Glokom (Göz Tansiyonu) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Glokomu olan kişilerde gözlerinde sıvı birikmesi nedeniyle optik sinir hasarı oluşur. Tedavi edilmediği takdirde bu göz tansiyonu görmeyi kalıcı olarak etkileyebilir. Glokom dünyada körlüğün ikinci önde gelen nedenidir. Göz damlaları, lazer tedavileri ve ameliyatlar dahil olmak üzere çeşitli tedaviler görme kaybını yavaşlatabilir ve görüşü kurtarabilir.

Glokom Nedir?

Glokom, optik sinire zarar veren bir grup göz bozukluğunu tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir. Görme kaybına yol açan optik sinir hasarının en yaygın şeklidir. Çoğu durumda gözün ön kısmında sıvı birikir. Bu ekstra sıvı göze baskı yaparak optik sinire kademeli olarak zarar verir. Bu basıncın adı göz içi basıncı veya göz tansiyonudur. Bazı insanların göz tansiyonu normaldir ama yine de glokom olabilirler. Tedavi edilmeyen veya kötü yönetilen glokom kalıcı ve geri dönüşü olmayan görme kaybına ve körlüğe yol açabilir.

Çoğu kişide her iki gözde de glokom gelişir ancak hastalık başlangıçta bir gözde daha kötü olabilir. Açık açılı glokomda, bir gözde orta veya ciddi hasar olabilirken diğer göz hafif etkilenebilir. Bir gözünde kapalı açılı glokom olan kişilerin beş ila 10 yıl içinde diğer gözünde de aynı tip glokom gelişme ihtimali %40 ila %80 arasındadır.

Glokom Ne Kadar Yaygındır?

Glokom, tahminen 3 milyon Amerikalıyı etkileyen, yaşa bağlı yaygın bir göz sorunudur. Küresel olarak katarakttan sonra ikinci önde gelen körlük nedenidir.

Glokom Türleri Nelerdir?

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli glokom türleri vardır:

• Açık Açılı Glokom

Bu tip en yaygın olanıdır ve glokomu olan Amerikalıların %90'ını etkiler. Gözün drenaj kanallarında direnç oluştuğunda ortaya çıkar. Drenaj kanalları açık ve normal çalışıyor gibi görünür. Aylar veya yıllar içinde gözdeki sıvı birikebilir ve optik sinire baskı yapabilir. Hastalık yıllarca fark edilmeyebilir çünkü çoğu insanda belirtiler görülmez.

• Kapalı Açılı Glokom

Açı kapanması veya dar açılı glokom olarak da adlandırılan bu nadir tip genellikle aniden (akut) ortaya çıkar. İris ve kornea arasındaki açı çok dar olduğunda meydana gelir. Göz bebeği çok hızlı bir şekilde değiştiğinde ve çok büyüdüğünde (genişlediğinde) ortaya çıkabilir. Bu durum drenaj kanallarını tıkar ve aköz sıvının gözden çıkmasını engelleyerek göz tansiyonunun yükselmesine neden olur. Göz ağrısı ve baş ağrısı gibi belirtiler şiddetli olabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

• Normal Gerilimli Glokom

Her 3 kişiden 1'i göz tansiyonu normal olduğunda veya çok yüksek olmadığında bile optik sinir hasarına sahiptir. Uzmanlar normal tansiyonlu glokoma neyin neden olduğu konusunda emin değiller. Bu türün bir diğer adı da normal basınçlı veya düşük gerilimli glokomdur. Bu tip, Asya kökenli veya Asyalı Amerikalılar arasında daha yaygındır.

• Konjenital Glokom

Bazı bebekler anne karnında düzgün şekilde oluşmayan drenaj kanallarıyla doğarlar. Doktorlar bebeğin glokom belirtilerini doğumda fark edebilir veya belirtiler çocukluk döneminde fark edilebilir hale gelebilir. Bu türün diğer adları çocukluk, infantil veya pediatrik glokomdur.

Glokomun Belirtileri Nelerdir?

İnsanlar glokomun erken uyarı belirtilerinin neler olduğunu bilmek isterler. Sorun şu ki, bazı glokom türleri için herhangi bir erken uyarı belirtisi yoktur ve görme değişiklikleri kademeli olarak gerçekleşebilir, bu nedenle belirtilerin gözden kaçması kolaydır. Açık açılı glokomu olan birçok kişide herhangi bir belirti görülmediğinden, bu hastalığı erken evrelerinde tespit etmek için rutin göz muayenesi yaptırmak çok önemlidir. Glokom hasarı geri döndürülemez, bu nedenle körlüğü önlemek için erken teşhis ve tedaviye ihtiyaç vardır.

Kapalı açılı glokom, aniden ortaya çıkma eğiliminde olan daha şiddetli semptomlara sahiptir.

Her türünde aşağıdakiler yaşanabilir:

• Göz ağrısı veya basıncı.
• Baş ağrısı.
• Işıkların etrafında gökkuşağı renginde haleler.
• Az görme, bulanık görme, daralmış görme (tünel görüşü) veya kör noktalar.
• Mide bulantısı ve kusma.
• Kırmızı gözler.

Glokoma Ne Sebep Olur?

Glokom herhangi bir neden olmaksızın ortaya çıkabilir ancak birçok faktör bunu etkileyebilir. Bu faktörlerden en önemlisi göz içi basıncıdır. Gözler, onları besleyen aköz humor adı verilen bir sıvı üretir. Bu sıvı göz bebeğinden gözün önüne doğru akar. Sağlıklı bir gözde sıvı, iris ve kornea arasında bulunan drenaj kanallarından dışarı çıkar.

Glokomda drenaj kanallarındaki direnç artar. Sıvının gidecek yeri yoktur, bu nedenle gözde birikir. Bu fazla sıvı göze baskı yapar. Sonunda bu yüksek göz basıncı optik sinire zarar verebilir ve glokoma yol açabilir.

Glokom İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Glokom herkesi etkileyebilir ancak risk yaşla birlikte artar. Siyah ve İspanyol kökenli kişilerde glokom görülme olasılığı diğer etnik gruplara göre çok daha yüksektir ve bu kişiler hastalığa daha erken yaşlarda yakalanma eğilimindedir. Asya ve Inuit popülasyonları da açı kapanması glokomu veya kapalı açılı glokom olarak bilinen belirli bir glokom türüne karşı daha hassastır.

Diyabetli kişilerin glokoma yakalanma olasılığı iki kat daha fazladır. Diğer risk faktörleri şunlardır:

• Ailede glokom öyküsü.
• Hipermetrop (kapalı açılı glokom için).
• Yüksek kan basıncı (hipertansiyon ve çok düşük kan basıncı yani hipotansiyon)
• Uzun süreli kortikosteroid kullanımı.
• Miyop (açık açılı glokom için).
• Geçirilmiş göz yaralanması veya ameliyatı.

Glokom Nasıl Teşhis Edilir?

Glokom hastası olup da bunu bilmemek mümkündür. Glokomu veya diğer göz sorunlarını yakalamak için düzenli göz muayeneleri önemlidir. Göz muayeneleri optik sağlığı ve görme kaybını değerlendirebilir.

Glokomu kontrol etmek için bir göz doktoru aşağıdaki ağrısız testlerden bir veya daha fazlasını yapabilir:

• Göz bebeklerini genişletmek ve gözlerin arkasındaki optik siniri görmek için genişletilmiş göz muayenesi.
• İris ve korneanın birleştiği açıyı incelemek için gonyoskopi.
• Optik sinirde glokoma işaret edebilecek değişiklikleri aramak için optik koherens tomografi (OCT).
• Göz basıncını ölçmek için oküler basınç testi (tonometri).
• Kornea kalınlığını ölçmek için pakimetri.
• Gözün içini yarık lamba adı verilen özel bir mikroskopla incelemek için yarık lamba muayenesi.
• Görme kaybını kontrol etmek için görme keskinliği testi (göz çizelgeleri).
• Çevresel görüşteki (yan taraftaki şeyleri görme yeteneği) değişiklikleri kontrol etmek için görme alanı testi (perimetri).

Glokom Nasıl Yönetilir veya Tedavi Edilir?

Tedavi edilmeyen glokom, kalıcı görme kaybının veya körlüğün daha hızlı gelişmesine yol açabilir. Tedaviler ilave görme kaybını yavaşlatabilir ancak kaybedilen görmeyi geri getiremez. Göz ağrısı, şiddetli baş ağrıları veya görme sorunları olanların hemen bir göz doktoruna görünmesi önemlidir.

Glokom Tedavisi İçin İlaçlar Nelerdir?

Birçok reçeteli göz damlası glokomu tedavi edebilir. Bazıları göz basıncını iyileştirmek için sıvıları azaltır ve drenajı artırır. Glokom ömür boyu süren bir durum olduğundan, ömür boyu günlük göz damlası kullanmak ve bunları günde birden fazla kez uygulamak gerekebilir.

ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), göz damlası olarak kullanılabilen bir glokom tedavisi olan bimatoprost için yeni bir dağıtım cihazını onayladı. Çözünen ve birkaç ay boyunca çalışan bir implant almak ABD’de mümkün hale geldi. Bimatoprost implantını göze bir doktor yerleştirebiliyor. Şu anda her göze yalnızca bir kez yerleştirmek mümkün.

Glokom Tedavisi İçin Lazer Tedavisi

Göz doktoru gözdeki sıvı drenajını iyileştirmeye yardımcı olması için bir lazer (güçlü bir ışık demeti) kullanır. Doktor lazeri göz damlası yerine veya göz damlasına ek olarak birinci basamak tedavi olarak önerebilir. Lazer tedavisi göz damlası kullanımının yerini tamamen almayabilir. Lazer tedavilerinin sonuçları değişkenlik gösterir ancak bazı durumlarda yıllarca sürebilir. Doktor bazı lazer tedavilerini tekrarlayabilir.

Glokom Tedavisi İçin Ameliyat

Ameliyat, göz tansiyonunu düşürmeye yardımcı olmanın bir başka yoludur. Daha invazivdir ancak damla veya lazerlerden daha hızlı bir şekilde daha iyi göz basıncı kontrolü sağlayabilir. Ameliyat görme kaybını yavaşlatmaya yardımcı olabilir ancak kaybedilen görmeyi geri getiremez veya glokomu tedavi edemez. Glokom için birçok ameliyat türü vardır ve belirli tür ve ciddiyete bağlı olarak göz doktoru birini diğerine tercih edebilir.

Örneğin gözün kesilmesini içeren geleneksel cerrahi ve minimal invaziv glokom cerrahisi (MIGS olarak adlandırılır) vardır. Gözden sıvı çıkışını iyileştirmek için kullanılan farklı tipte stentler veya cihazlar da dahil olmak üzere birçok MIGS prosedürü mevcuttur. MIGS prosedürlerinin uygulanması tipik olarak daha az zaman alır ve geleneksel glokom ameliyatlarına göre potansiyel olarak daha az riskle birlikte daha hızlı bir iyileşme süresine sahiptir. Glokom için mevcut ameliyat türleri, özellikle de daha az invaziv olan MIGS prosedürleri genişlemeye ve gelişmeye devam etmektedir.

Glokomun Komplikasyonları Nelerdir?

Glokomu olan her 10 kişiden tahmini 1'inde bir dereceye kadar görme bozukluğu gelişir. Körlük daha az yaygındır ve glokomlu kişilerin %5'ini etkiler.

Glokom Tedavi Edilebilir mi?

Glokomun tedavisi yoktur ancak belirtiler yönetilebilir ve hastalığın daha kötüye gitmesi engellenebilir.

Glokom İçin En Etkili Tedavi Nedir?

Glokom için tek bir “en iyi tedavi” yoktur. Doktor bir kişi için bir tedavi önerirken glokomu olan başka biri için farklı bir tedavi önerebilir.

Glokom Nasıl Önlenebilir?

Rutin göz muayeneleri yoluyla glokomun erken teşhisi, göz sağlığını korumanın ve görme kaybını önlemenin en iyi yoludur. Glokom testi aşağıdaki yaş gruplarında aşağıdaki şekilde yapılmalıdır:

• Yüksek risk altındaki kişiler için 35 yaşından sonra bir ila üç yıl.
• 40 yaşından önce iki ila dört yıl.
• 40-54 yaşları arasında bir ila üç yılda bir.
• 55-64 yaşları arasında bir ila iki yıl.
• 65 yaşından sonra altı ay ila 12 ay.

Glokomu Olanları Neler Bekler?

Glokomu olan kişilerde körlük, erken teşhis edildiği sürece nadir görülen bir komplikasyondur. Bununla birlikte, glokom kronik ve ilerleyici bir durumdur ve genellikle zaman içinde bir dereceye kadar görme kaybına neden olur. Glokom ne kadar erken yakalanır ve tedaviye başlanırsa, görüşü kurtarma şansı da o kadar artar. Tedaviler hastalığın ilerlemesini ve görme kaybını yavaşlatabilir. Glokom için yüksek risk altında olan kişiler düzenli göz muayenesi yaptırmalıdır.

Ne Zaman Doktor ile İletişime Geçilmelidir?

Aşağıdaki durumlarla karşılaşılırsa doktor ile iletişime geçilmelidir:

• Bulanık veya düşük görme.
• Haleler, göz uçuşmaları veya flaşörler.
• Ani, şiddetli göz ağrısı veya baş ağrısı.
• Işığa karşı hassasiyet.
• Görme kaybı.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Doktora aşağıdaki soruları sormak faydalı olacaktır:

• Neden glokom oldum?
• Ne tür bir glokomum var?
• Sahip olduğum glokom türü için en iyi tedavi nedir?
• Herhangi bir tedavi riski veya yan etkisi var mı?
• Görüşümü korumak için yaşam tarzımda ne gibi değişiklikler yapabilirim?
• Komplikasyon belirtilerine dikkat etmeli miyim?

Glokom tümüyle ortadan kaldırılamasa da tedaviler göz tansiyonunu kontrol altında tutabilir ve görme kaybını önleyebilir. Göz muayeneleri hastalığı erken yakalayabilir ve görüşü kurtarabilir. Kişi glokom için yüksek risk altındaysa, ne sıklıkta taramaya ihtiyacı olduğu konusu göz doktoruna danışmalıdır. Glokomu olanların günlük göz damlalarını reçete edildiği şekilde kullanması önemlidir. Lazer tedavileri ve ameliyat seçenekleri doktora danışılabilir. Uygun bakım ile glokomun kötüleşmesi ve geri dönüşü olmayan görme kaybına veya körlüğe neden olması önlenebilir.