Gastroenterit Nedir? Belirtileri ve Sebepleri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Gastroenterit Nedir? Belirtileri ve Sebepleri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Gastroenterit, mideden bağırsaklara yayılan, ağrı, kusma ve ishale neden olan iltihaplanmadır. Genellikle yanlışlıkla alınan bir virüs, bakteri veya kimyasal sebebiyle ortaya çıkar. Gastroenterit çoğu zaman kendiliğinden geçer.

Gastroenterit Nedir?

Gastroenterit, mide ve bağırsaktaki iltihaplanma anlamına gelir. Enflamasyon bu organların şişmesine ve ağrımasına neden olur. Ayrıca bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi hastalık belirtilerine yol açar.

Gastroenterit genellikle gastrointestinal sistemde bir enfeksiyon olduğunda ortaya çıkar. Bakteriler ve virüsler gıda zehirlenmesine ve mide üşütmesi olarak adlandırılan enfeksiyonlarına neden olabilir. Kimyasallar da gastroenterite yol açabilir.

Gastroenterit Türleri Nelerdir?

Enfeksiyöz gastroenterit en yaygın türdür. Gastrointestinal sistemdeki (mide ve/veya bağırsaklar) bir enfeksiyondan kaynaklanır. Virüsler, bakteriler, mantarlar veya parazitler enfeksiyona neden olabilir.

Kimyasal gastroenterit, gıda ve su kaynaklarını kirletebilen toksik kimyasallar yutulursa ortaya çıkabilir. Bazı ilaçlar da dahil olmak üzere yüksek dozda alkol veya uyuşturucu sebebiyle de gastroenterit olunabilir.

Gastroenterit Ne Kadar Yaygındır?

Hemen hemen herkes gastroenterit geçirir, muhtemelen de birden fazla kez. Gastroenterit çoğu zaman ciddi değildir ancak daha savunmasız popülasyonlarda ciddi olabilir. Dünya genelinde gastroenterit önde gelen ölüm nedenlerinden biridir.

Gastroenteritin Belirti ve Semptomları Nelerdir?

Bağırsaklarla (ishal, kramplar) ve mideyle ilgili belirtiler (bulantı, kusma) gastroenteritin ayırt edici özellikleridir.

Gastroenterit belirtileri şunları içerebilir:

• İshal.
• Mide bulantısı ve kusma.
• İştah kaybı.
• Karın ağrısı ve kramp.
• Ateş.
• Üşüme.
• Yorgunluk.
• Vücut ağrıları.

Gastroenteritin İlk Belirtileri Nelerdir?

Gastroenterit belirtileri genellikle aniden ortaya çıkar. İlk olarak gastrointestinal semptomlar görülür. Kısa bir süre içinde birçok kez ishal, mide ağrısı veya krampları, bulantı ve/veya kusma yaşanabilir.

Gün geçtikçe, "sistemik semptomlar" olarak adlandırılan ve vücudun geri kalanını etkileyen semptomları yaşanmaya başlanabilir. Bunlar ateş, titreme ve vücut ağrılarını içerebilir.

Gastroenterit Ne Kadar Sürer?

En yaygın gastroenterit türleri yalnızca bir veya iki gün sürer. Vücut, çoğu bakteriyel ve viral enfeksiyonun üstesinden kendi başına gelebilir. Bazı türleri daha uzun sürebilir veya geçmesi için tedavi gerekebilir.

Gastroenteritin Ana Nedeni Nedir?

Gastroenterit, bağışıklık sistemi mideyi ve bağırsakları zarardan korumak için harekete geçtiğinde meydana gelir. Bağışıklık sistemi enfeksiyonlarla savaşmaya ve yaralı dokuları onarmaya yardımcı olmak için enflamatuar hücreleri gönderir.

Bu genellikle geçici bir tehdit veya yaralanmaya karşı verilen geçici (akut) bir tepkidir. İşe yaraması kısa sürer ve ardından iltihap kaybolur. Daha uzun süreli (kalıcı) gastroenterit olağandışıdır.

Akut Gastroenteritin Spesifik Nedenleri Nelerdir?

Bulaşıcı hastalıklar veya toksik kimyasallar akut gastroenteriti tetikleyebilir.

Bulaşıcı Hastalıklar

Enfeksiyöz gastroenterit, gastrointestinal sistemdeki bir enfeksiyondan kaynaklanır:

• Viral enfeksiyon.
• Bakteriyel enfeksiyon.
• Parazit enfeksiyonu.
• Mantar enfeksiyonu.

Enfeksiyonlar akut gastroenteritin en yaygın nedenidir.

Viral Gastroenterit

Viral enfeksiyonlar, genel olarak en yaygın tür olan viral gastroenterite neden olur. Virüsler tüm gastroenterit vakalarının %60'ına neden olmaktadır. Norovirüs tek başına tüm viral gastroenterit vakalarının %50'sini oluşturmaktadır.

Viral gastroenterit bazen "mide üşütmesi" olarak adlandırılır ancak bu tıbbi bir terim değildir. İnfluenza (grip) virüsleri viral gastroenterite neden olmaz. "Mide üşütmesine" neden olabilen virüsler şunları içerir:

• Norovirüs.
• Rotavirüs.
• Astrovirüs.
• Adenovirüs.
• Calicivirus.
• Sapovirüs.

Bakteriyel Gastroenterit

Bakteriyel enfeksiyonlar bakteriyel gastroenterite neden olur. Yaygın bakteriyel gastrointestinal enfeksiyonlar şunları içerir:

• Campylobacter.
• Clostridioides difficile (C. diff).
• Escherichia coli (E. coli).
• Salmonella.
• Shigella.
• Stafilokoklar (Staph).
• Parazitik gastroenterit

Parazit enfeksiyonları parazitik gastroenterite neden olur. Yaygın parazit enfeksiyonlar şunları içerir:

• Giadiasis.
• Cryptosporidiosis.
• Siklosporiyazis.
• Amebiasis (amipli dizanteri).
• Mantar gastroenteriti

Mantar enfeksiyonları mantar gastroenteritine neden olabilir. En yaygın mantar enfeksiyonları şunlardır:

• Kandidiyazis.
• Aspergilloz.

Kimyasal Gastroenterit

Kimyasallar midenin ve bağırsakların iç yüzeyini yaralayabilir ve iltihaplandırabilir. Bazı kimyasallar bunu küçük miktarlarda bile yapar. Alkol ve bazı ilaçlar gibi diğerleri ise daha yüksek dozlarda gastroenterite neden olabilir.

Kimyasal gastroenteritin nedenleri şunlardır:

• Ağır metal zehirlenmesi.
• Zehirli mantarlar gibi bitki toksinleri.
• Kokain.
• Kemoterapi ilaçları.
• Aşırı alkol kullanımı.
• Non-steroidal antiinflamatuar ilaçların aşırı kullanımı.
• Kolşisinin aşırı kullanımı.
• Digoksinin aşırı kullanımı.

Gastroenterit Bulaşıcı mıdır?

Enfeksiyöz gastroenterit bulaşıcıdır. Gastrointestinal sistemde bir enfeksiyon olduğunda, bu enfeksiyon dışkıya bulaşır. Enfeksiyonlar dışkıyla temas eden herkese yayılabilir.

Mikroskobik dışkı izleri banyo yüzeylerinde, bebek bezi değiştirme alanlarında ve iyi yıkanmadığı takdirde insanların ellerinde kalabilir. Bu izler, onlara dokunan diğer kişilere ya da onların yiyeceklerine veya sularına geçebilir.

Kimyasal gastroenterit bulaşıcı değildir ancak aynı anda aynı yerde bulunan çok sayıdaki insanı etkileyebilir. Yiyeceklerden, sudan veya çevreden toksik zehirlenme geçirilirse, bu şeyleri paylaşan başkaları da bu hastalığa yakalanabilir.

Gastroenterit Enfeksiyonlarına Nasıl Yakalanılır?

Gastrointestinal enfeksiyona yakalanmanın en yaygın yolu kontamine gıda veya sudur. Enfekte bir kişiye dokunarak veya enfekte bir kişinin dokunduğu bir yüzeye dokunarak da gastroenterit kapılabilir.

Gastroenterit Ne Kadar Süreyle Bulaşıcıdır?

Gastrointestinal enfeksiyonlar en çok semptomların görüldüğü dönem ve sonrasındaki iki gün boyunca bulaşıcıdır. Bu son iki gün, vücudun enfeksiyonu dışkı yoluyla attığı zamandır.

Gastroenterite Yakalanmak İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Hemen hemen herkes gastroenterit geçirebilir ancak aşağıdaki durumlarda daha sık geçirme olasılığı daha yüksektir:

• 65 yaşından büyük veya 6 yaşından küçükler.
• Bir çocuk bakım veya huzurevinde yaşayan veya çalışanlar.
• Çiğ balık veya et tüketenler.
• Yurt dışına, özellikle de daha az gelişmiş bölgelere seyahat edenler.
• Bağışıklık sistemini zayıflatan kronik bir rahatsızlığı olanlar.
• Bazı ilaçları veya alkolü sık kullananlar.

Akut Gastroenteritin Olası Komplikasyonları Nelerdir?

Çoğu zaman gastroenterit kısa sürer ve kendiliğinden sona erer. Durum böyle olduğunda, dikkat edilmesi gereken birincil komplikasyon dehidrasyondur. Bu daha çok çocuklar ve yaşlılar için bir risktir.

Sık sık ishal veya kusma yaşandığında çok fazla sıvı ve elektrolit kaybedilir. Bunlar yeterince hızlı yerine konmazsa susuz kalınabilir ve elektrolit dengesizlikleri geliştirilebilir.

Gastroenterit uzun sürerse, mide ve bağırsaklara zarar vermeye başlayabilir. Örneğin, organlarda kanayan ülserler gelişebilir. Sadece birkaç gastroenterit türü uzun sürebilir.

Bazı spesifik gastroenterit nedenlerinin kendi yan etkileri olabilir. Bunlar gastroenteritin kendi etkilerinden ayrıdır. Bazı enfeksiyonlar veya toksinler vücuda daha kalıcı zararlar verebilir.

Bağışıklık sistemi zayıf olan ve temiz su, beslenme, sanitasyon ve sağlık hizmetlerine daha az erişimi olan kişiler gastroenterite karşı daha savunmasızdır. Daha sık ve daha uzun süre gastroenterit geçirebilirler.

Daha az gelişmiş ülkelerdeki çocuklar ve uzun süreli bakım tesislerindeki yaşlılar gastroenteritten kaynaklanan ciddi komplikasyonlar açısından daha fazla risk altındadır. Bunun nedeni, sağlık durumlarının başlangıçta daha hassas olmasıdır.

Gastroenterit Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlar gastroenteriti genellikle belirtiler yardımıyla anlayabilir. Doktor kişiye belirtilerin ne zaman başladığı ve o sırada onları tetiklemiş olabilecek neler olduğunu soracaktır.

Kişinin olağandışı belirtileri varsa veya doktor belirtileri daha fazla araştırmak istiyorsa bazı testler istenebilir. Dışkı testi veya kan testi gastroenteritin kanıtlanmasına ve diğer durumların ekarte edilmesine yardımcı olabilir.

Gastroenteritten Kurtulmanın En İyi Yolu Nedir?

Çoğu durumda gastroenterit kendiliğinden geçer. Vücudun iyileşmesine yardımcı olmanın en iyi yolu ona bol bol dinlenme ve sıvı vermektir. Birkaç gün boyunca yumuşak, sindirimi kolay yiyeceklerle idare etmek iyi olacaktır.

Ancak bazı daha az yaygın gastroenterit nedenlerinin tedavi edilmesi gerekir. Belirtiler geçmiyor gibi duruyor veya bir tür toksik zehirlenme yaşandığı düşünülüyorsa bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.

Gastroenterit İçin Tıbbi Tedavi Nedir?

Gastroenterit için tıbbi tedavi çoğu zaman destekleyicidir. Bu, tedavinin gastroenteriti iyileştirmek yerine vücudun doğal iyileşme sürecini desteklediği anlamına gelir. Tedaviler şunları içerebilir:

• Dehidrasyonu ve elektrolit dengesizliklerini önlemek veya düzeltmek için damar yolu sıvılar.
• Stresli haldeki sindirim sistemini kullanmadan vücuda enerji vermek için parenteral beslenme.
• Bazı durumlarda bulantı ve ishal gibi semptomları tedavi etmek için ilaçlar.

Ancak bazı akut gastroenterit nedenlerinin ortadan kalkması için ilaç tedavisi gerekebilir. Örneğin, belirli bir tür bakteri veya parazit enfeksiyonunu tedavi etmek için belirli bir antibiyotik veya antiparazitik ilaca ihtiyaç duyulabilir.

Kişinin toksik zehirlenmeye bağlı kimyasal gastroenteriti varsa, toksinin vücuttan temizlenmesine yardımcı olmak için ek tedaviye ihtiyaç olabilir. Tedavi toksine ve kişinin durumuna bağlı olacaktır.

Tedavi Sonrası Ne Kadar Sürede Daha İyi Hissedilir?

Belirtiler ilk başladıktan sonra iki ila üç gün içinde veya ihtiyaç varsa ilaç tedavisine başlandıktan sonra kişinin kendini daha iyi hissetmesi gerekir. Kişi bu süre sonunda hala kendini daha iyi hissetmiyorsa bu durumu sağlık uzmanına bildirmelidir.

Gastroenterit Önlenebilir mi?

Her gastroenterit vakası önlenebilir değildir. Ancak kişisel riski azaltmak ve yaygın gastrointestinal enfeksiyonların toplumda yayılmasını önlemek için yapılabilecek çok şey vardır. Bunlar örneğin:

• İyi el yıkama: İyi el yıkama, kişinin kendini ve başkalarını enfeksiyonlardan korumanın en önemli ve en kolay yollarından biridir. Elleri en az 20 saniye boyunca sabunla köpürtmek, ağza veya diğer insanlara geçebilecek mikropları ve toksinleri ellerden uzaklaştırır.
• İyi temizlik: Özenli temizlik özellikle okullar, kreşler, bakım evleri ve hastaneler gibi birçok insanın her gün aynı tesisleri kullandığı toplu yerlerde önemlidir. Dezenfektanlarla temizlik, ortak yüzeylerde kalabilecek mikropların giderilmesine yardımcı olabilir.
• Güvenli gıda işleme: Gıdalar, hasat ve depolamadan pişirme ve hazırlamaya kadar üretimin herhangi bir aşamasında kontamine olabilir. Gıdalarla ilgilenmeden önce ve sonra ellerin yıkanması unutulmamalıdır. Yiyecekler gıda güvenliği kurallarına göre yıkanmalı, soğutulmalı, dondurulmalı, pişirilmeli veya servis edilmelidir.
• Güvenli seyahatler: Yurtdışına seyahat ederken gıda zehirlenmesine yakalanmak özellikle kolaydır (Buna turist ishali denir.) Orada evde karşılaşılmayan mikroorganizmalara maruz kalınabilir. Seyahat ederken, pişmiş, soyulmuş veya paketlenmiş gıdalara ve şişelenmiş suya bağlı kalmak en iyisidir.
• Güvenli ilaç kullanımı: İlaç sadece belirtildiği şekilde kullanılmalıdır. İlaçların belirtildiği kadar yeterli olmadığı düşünülüyorsa veya kişin kendi kendine ilaç kullanıyorsa, daha iyi bir uzun vadeli tedavi planı için bir doktora görünülmelidir. Kişide madde kullanım bozukluğu varsa, tedavi almak yardımcı olabilir.

Gastroenterit Ne Kadar Ciddidir?

Çoğu insan için gastroenterit ciddi değildir ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için ciddi olabilir. Buna 5 yaş altı çocuklar, 65 yaş üstü yetişkinler ve genel olarak sağlık durumu daha düşük olan herkes dahildir.

Kişi kendinin veya bakımındaki birinin bağışıklık sisteminin daha zayıf olduğunu biliyorsa, gastroenterit nedeniyle dehidrasyon ve bitkinlikten kaçınmak için özel dikkat göstermelidir. Belirtiler kısa sürede düzelmezse sağlık hizmeti alınmalıdır.

Gastroenterit ile Yaşarken Hangi Yiyecekler Yenmeli, Hangileri Yenmemelidir?

Gastroenteritte kişinin iştahı olmayabilir ve bu doğaldır. Tahriş olmuş mide ve bağırsaklar yiyeceklerin çoğunu sindiremeyecek veya ememeyecektir.

Enflamasyon azalana kadar birkaç gün boyunca çok sınırlı bir diyet uygulamakta sakınca yoktur. Sadece sindirimi kolay olan yumuşak yiyeceklere odaklanılmalı ve gastrointestinal semptomları daha da kötüleştirebilecek yiyeceklerden kaçınılmalıdır.

Gastroenterit Sırasında Neler Tüketilmelidir?

• Krakerler.
• Çorba.
• Muz.
• Kızarmış ekmek.
• Pirinç veya yulaf lapası.
• Elma püresi.
• Karpuz.
• Buz parçaları.
• Spor içecekleri veya hidrasyon formülleri.

Kaçınılması Gereken Yiyecekler ve İçecekler Nelerdir?

• Kafeinli içecekler.
• Yapay tatlandırıcılar.
• Süt ürünleri.
• Alkol.
• Kırmızı et.
• Baharatlı yiyecekler.
• Cipsler.
• Tohumlar ve kuruyemişler.
• Yağlı yiyecekler.
• Tatlılar.

Gastroenterit İçin Ne Zaman Tıbbi Yardım Alınmalıdır?

Aşağıdakiler gibi olağandışı belirtiler fark edilirse bir doktora başvurulmalıdır:

• Sıvıları tutamama, dehidrasyon belirtileri.
• Belirtilerin beş günden uzun sürmesi.
• Ateşin üç günden fazla sürmesi veya 40 santigrat dereceden yüksek olması.
• Şiddetli karın ağrısı veya sert, şişkin bir karın.
• Anormal kalp atışı veya anormal nefes alma.
• Dışkıda kan görülmesi.
• Yeşil kusmuk.
• Değişen zihinsel durum.

Gastrit ile Gastroenterit Arasındaki Fark Nedir?

Gastrit midedeki iltihaplanmadır.

Gastroenterit ise midede ve bağırsakta oluşan iltihaplanmadır (Enterit ince bağırsaktaki iltihap anlamına gelir ancak kalın bağırsağa da yayılabilir).

Gastrit mide ağrısı, bulantı ve kusma gibi mide semptomlarına neden olur. Bağırsaktaki iltihap dışkıyı etkileyerek ishale neden olur.

Gastroenterit, her ikisine de sahip olunduğu anlamına gelir.

İshal ve kusma gibi ani ve sık semptomlar yaşamak endişe verici olabilir. Bir şeyler gerçekten yanlış gidiyormuş gibi hissedilir ancak bu belirtiler, vücudun zaten bununla ilgilendiği anlamına gelir.

Çoğu insan ilaçlara ihtiyaç duymaz veya ilaçlardan fayda görmez. Birçok enfeksiyonun panzehiri yoktur ancak birkaçının vardır ve bunların geçmesi için de ilaçlara ihtiyaç duyulabilir. Gastroenterit geçmiyorsa, bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.

Kişinin bağışıklık sistemi zayıfsa veya bağışıklık sistemi zayıf olan birine bakıyorsa, gastroenterit sırasında bir sağlık uzmanıyla iletişim halinde kalmalı ve ona hastalığın nasıl gittiği konusunda bilgi vermelidir.