Bel Fıtığı Tedavisi

Bel fıtığı kulağa kötü bir hastalıkmış gibi gelse de çoğu hasta haftalar içinde cerrahi tedavi yapılmadan düzelir. Doktora erken başvurarak doğru ilaç tedavisi, fizik tedavi, egzersiz önerilebilir. Düzgün teşhis ve tedavi hızlı iyileşmeyi sağlar. Ağrı kesicileri sık almamaya çalışın ve belirtilerde değişiklik olursa doktorunuza haber verin. Ağrının yanında mesane ve bağırsak kontrolünde bozukluk olursa ve genital bölgede his kaybı olursa hekiminize hemen haber verin.

Fıtık Nedir?

Bel bölgesi vücut ağırlığını en çok taşıyan yer olarak bilinir. Omurganın bel kısmında beş adet omur kemiği bulunur. Bu omur kemiklerinin arasında hareketi kolaylaştıran, omurganın dayanıklı olmasını sağlayan ve darbelere karşı koruyucu görev yapan, disk şeklinde özel bir bağ dokusu bulunur. Omurlar arasında bulunan disk iç ve dış tabaka olmak üzere iki kısımdan oluşur. Dıştaki tabakanın yapısı bozulunca içte bulunan yumuşak tabaka dışarıya doğru taşar. Bu taşan kısım omurilik kanalındaki sinirlere baskı yapar ve bu sinirleri sıkıştırır. Bu şekilde ortaya çıkan hastalığa bel fıtığı denir.

Omurga, omur adı verilen birbiri üstüne binen kemik yapılardan oluşur. Disk, bağ dokusundan oluşan ve iki omur arasında yastık görevi gören bir yapıdır. Diskin dış tabakası serttir ve “Anulus fibrozis” denir. Merkezi ise jel kıvamındadır ve ”nükleus pulposus” denir. Yaşlanma ile birlikte diskin merkezi su kaybeder ve yastık görevini kaybeder. Bu da diskin merkezinin dış tabakadan fırlamasına ve fıtıklaşmaya neden olur. Çoğu fıtık, lumbar son iki diskte olur. Fıtıklaşan disk sinire bası yaparak ağrıya, uyuşukluğa, siyatik denen bacaklarda güçsüzlüğe neden olur. Siyatik 30-50 yaş arası ve %1-2 hastada görülür. Ayrıca fıtıklaşan disk, bel ağrısına neden olabilir.

Bel Fıtığı Kimlerde Görülür?

Bel fıtığı genellikle orta yaşlarda görülür. Fakat her yaşta da ortaya çıkabilir. Bel fıtığının görülme sıklığı açısından kadın ve erkekler arasında bir farklılık gözlenmemiştir. Aşırı kilolu olmak, bel fıtığının en sık nedenidir. Vücudumuzun ağırlığını omurgamız taşır. Aşırı kilolu kişilerde disklerde baskı nedeniyle yıpranma ve şekil bozukluğu gelişir. Bu da bel fıtığına yatkınlık yaratmaktadır. Gebelikte de vücudun ağırlık merkezinin öne doğru yer değiştirmesi omurgaya ek yük binmesine neden olur.

Bel Fıtığının Nedenleri Nelerdir?

Omurga boyunca uzanan tüm boyun, sırt ve bel kaslarının, aynı zamanda karın kaslarının da fonksiyonu çok önemlidir. Omurgaya ve disklere yük bindiren başlıca nedenler şunlardır:

• Hareketsiz yaşam, düzenli egzersiz yapmama gibi durumlarda kaslar zayıf olduğundan, omurganın ve dolayısıyla disklerin üzerine ek yük biner.Bu da fıtıklaşmalara neden olur.
• Sigaranın disk yıpranmasını artırdığı ve iyileşmeyi yavaşlattığı bilinmektedir.
• Günlük yaşantımızda farkında olmadan ağır yük kaldırma, nesneleri itme, çekme gibi yanlış yaptığımız hareketler bel fıtığına yol açabilir.
• Ağır fiziksel aktivite ve ağır kaldırma gerektiren mesleklerde, devamlı öne eğilme, eğilerek dönme gerektiren mesleklerde, araba, otobüs, kamyon, kullanma gibi vücudu sürekli vibrasyona maruz bırakan mesleklerde, uzun süre ayakta durma veya oturma gerektiren mesleklerde, futbol, halter, kürek ve güreş sporlarıyla uğraşan kişilerde bel ağrısı ve bel fıtığı sıklığı artmaktadır.
• Yaş ilerledikçe diskleri besleyen damarlar ve diskteki su miktarı azalır. İçindeki su miktarı azalan ve yeterince besin alamayan disk küçülür. Disk yapısında bozulma ve buna bağlı bel fıtığına yatkınlık artar.
• Bu faktörlerin yanında kalıtsal (aileden gelen) faktörler de etkilidir. Ailesinde bel fıtığı olanlar risk altındadır.

Bel Fıtığının Belirtileri Nelerdir?

Bel fıtığının belirtileri şunlardır:

• Bel fıtığının en sık belirtisi belde ve bacakta oluşan ağrıdır.
• Bel ağrısı,
• Bacaklara vuran ağrılar,
• Ayaklarda uyuşma,
• Hareket kabiliyetinin kısıtlanması,
• Yürümede ve oturmada güçlük,
• Yürürken topallamak.

Bel fıtığının daha ilerlemiş aşamalarında görülen belirtiler şunlardır:

• Bacaklarda felç,
• Cinsel bozukluklar,
• İdrarını ve büyük abdestini yaparken zorlanmak ya da idrarını tutamamak.

Bel Fıtığı Teşhisi Nasıl Konur?

• Fiziki Muayene: İnsanların yaklaşık %80’i hayatları boyunca en az bir kez bel ağrısı çekerler. Ancak her bel ağrısı bel fıtığı değildir. Kanser, bel kayması, romatizmal hastalıklar, belini incitmek gibi birçok sorun bel ağrısı yapabilir. Bu yüzden teşhis koyarken dikkatli olmak gerekir. Bel fıtığı teşhisinde tıbbi hikaye tanıda en önemli ipuçlarını sağlar. Genellikle, az veya çok bel ağrısını takiben bacağa vuran ağrı hikayesi vardır. İyi bir nörolojik ve fiziki muayene genellikle tanıyı sağlar. Muayene ile hangi sinir kökünün sıkıştığı, bu sıkışmanın ciddiyeti rahatlıkla saptanabilir. Tedavi yönteminin seçiminde muayene bulguları esastır.
• Radyolojik İnceleme: Basit bir radyolojik inceleme ile omurga mekaniğini etkileyen, bel ağrısı ile karakterize doğumsal omurga hastalıkları, kireçlenmeler, omurga kaymaları, bazı tümörler tanınabilir. Bel MR’ ı tanıda önemli bir yer tutmaktadır. Bu yöntemle sorunun nerde ve hangi dokuda olduğu kolaylıkla tespit edilebilir. Ayrıca bilgisayarlı tomografi kemiğin durumunu daha iyi ortaya koyduğu için tercih edilebilir. Bu görüntülerin, yapılan tetkikler ve klinik testler sonucu desteklenmesi gerekir. EMG, muayene bulguları ile cerrahi karar verilen vakalarda ayırıcı tanı ve operasyon stratejisi açısından gerekebilir.

Bel Fıtığı Tedavisi

Bel fıtığın tedavisi, fıtıklaşmanın bacağa giden sinirlere yaptığı basının derecesine bağlıdır. Eğer sadece bel ve bacak ağrısı mevcut ise ve herhangi bir uyuşukluk, güç kaybı, hareket kısıtlılığı yoksa bel fıtığı başlangıç safhasında demektir. Bu halde hastaya kas gevşetici ve ağrı kesici ilaçlarla birlikte yatak istirahati önerilir.

Tedaviye rağmen hastanın şikayetleri devam ediyorsa fizik tedavi uygulanmalıdır. Uygulanan tıbbi tedavilere ve fizik tedaviye rağmen ağrılar hala devam ediyorsa, bacaklarda güç kaybı ve incelme mevcutsa, hastalar idrarını yapamıyorsa, bu durum; bel fıtığının ileri safhada olduğunu düşündürür ve kesin tedavisi cerrahi müdahaledir.

Gelişen teknoloji sayesinde bel fıtığı ameliyatlarında hem hekim hem de hasta konforu artık çok daha ön plandadır.

Fıtık Tedavisinde Hangi Yöntemler Mevcuttur?

Hastaların %80-90'ında akut disk fıtığı, cerrahi yapılmadan iyileşir. İlk haftalarda cerrahi dışı tedaviler tercih edilir. Eğer bu tedavilere rağmen ağrı geçmezse cerrahi önerilir. Cerrahi bacak kuvvetini geri döndürmeyebilir ancak bacağın daha da güçsüzleşmesini önler ve ağrıyı ortadan kaldırır. %90 başarıyla cerrahi, bacak ağrısını düzeltir. Bel ağrısında daha az etkilidir. Cerrahi dışı tedaviler içinde kısa süreli istirahat, antienflamatuar ilaç tedavisi, analjezikler, fizik tedavi, epidural steroid enjeksiyonu bulunur. Yatak istirahati çok uzun süreli olmamalıdır. Çünkü eklem ve kaslarda tutulmaya neden olur. Egzersizler genelde bele yük vermeyen tarzda olmalıdır. Cerrahi tedavinin amacı disk ve sinirdeki irritasyonu azaltmak ve hastanın fonksiyonlarını geri getirmektir. Bu çoğu hastada organize bir programla sağlanabilir. Bunların haricinde ultrason, elektik uyarı, sıcak ve soğuk uygulama, masaj gibi tedaviler ağrıyı ve kas spazmını çözmek için uygulanabilir. Bazen bel korsesi kullanımı da önerilebilir. Manipülasyon fıtığı daha da kötüleştirebileceği için önerilmez. İlk zamanlarda yumuşak germe egzersizleri ve duruş değişiklikleri önerilir. Ağrı azaldıkça esneklik, kuvvet sağlamak için daha kapsamlı ve zor egzersizlere geçilir. Bu egzersizleri evde de uygulamak tedavinin önemli bir parçasıdır. Bu egzersizler ilerisi için hastanın yaşam biçimi olmalıdır.

Bel Fıtığında İlaç Tedavisi

Ağrı için kullanılan medikasyona analjezi denir. Çoğu ağrı aspirin, antienflematuar, aseteminofen gibi ilaçlarla geçer. Eğer ağrı devam ederse narkotik analjezikler kullanılabilir. Bazen kas gevşeticiler de kullanılabilir. Bu ilaçlar sadece önerilen dozda alınmalıdır ve yan etkilerinin olduğu unutulmamalıdır. Non steroidal antienflamatuar ilaçlar ağrıyı kestiği gibi fıtıklaşmadan kaynaklanan ödem ve enflemasyonu da giderir. Bu ilaçlar içinde aspirin, ibuprofen, naproxen bulunur. Bu ilaçlar, mide sorunlarına özellikle mide kanamasına yol açabilir ve doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Güçlü antienflematuar özelliklerinden dolayı steroidler çok şiddetli bel ve bacak ağrılarında kullanılabilir. Bu ilaçların da yan etkileri unutulmamalıdır. Ayrıca ciddi ağrılarda epidural enjeksiyon ya da sinir blokları uygulanabilir. Lokal anestetiklerin hassas noktalara uygulanması da ayrı bir metottur. Bunlar ağrılı yumuşak dokuya, omurga boyunca uzanan kaslara uygulanabilir.

Bel Fıtığı Ameliyatı ile Fıtık Tedavisi

Cerrahinin amacı ağrıya ve güçsüzlüğe neden olan fıtıklaşan diskin sinire olan irritasyonunu ortadan kaldırmaktır. En sık uygulanan yöntem diskektomi ya da parsiyel diskektomidir. Bu metotla fıtıklaşan disk parçası çıkarılır. Bazen diski net görebilmek için diskin arkasındaki kemik olan lamina çıkarılır. Bu kemik çıkarımı minimal (hemi-laminatomi) yada geniş (hemi-laminektomi) olabilir. Bazı cerrahlar endoskop yada mikroskop kullanabilir. Diskektomi lokal, spinal yada genel anestezi altında yapılabilir. Hasta operasyon masasına yüz üstü yatırılır. Fıtıklaşan disk üzerinden küçük bir kesi yapılır ve omurlar arasındaki kaslar kemikten ayrıştırılır. Basıya uğramış siniri görebilmek için bir parça kemik çıkarılabilir. Sinire bası kalkana kadar fıtıklaşan disk ve gevşek parçalar temizlenir. Herhangi bir kemik çıkıntısı varsa onlarda alınır. Genelde bu operasyonda çok az kanama olur.

Bel Fıtığı Ameliyatında Mikrodiskektomi İşlemi

‘Mikrodiskektomi’ işlemi, hastaların iyileşme ve sosyal yaşama dönüş sürelerini kısaltması sayesinde, bel fıtığı ameliyatlarında sıkça başvurulan bir yöntemdir. Bu yöntem sayesinde sadece 1,5-2 cm'lik bir kesi yapılmakta ve ameliyat sonrası cilt yüzeyine dikiş atılmamaktadır. Ameliyatın gelişmiş mikroskoplar altında yapılması, ameliyat bölgesindeki sinirlerin 25-40 kat büyütülerek görülmesini sağlamakta; böylece sinirlerin hasar görme riski son derece azalmaktadır.

Bel Fıtığı Ameliyatı Riskli midir?

Toplumda yaygın olan, bel fıtığı ameliyatlarının riskli olduğuna dair inanç son derece yanlıştır. Çünkü hastalar bu ameliyattan sonra eski yaşam kalitesine kolaylıkla geri dönebilmektedirler. Bu yöntem sayesinde hastalar ameliyat olduktan 6-7 saat sonra yürüyebilmekte, ameliyat oldukları gün taburcu olabilmektedir. Hastalar, 7-10 gün sonrasında ise günlük yaşama tamamen dönüş sağlanabilmektedir.

Bel Fıtığı Ameliyatı Sonrası Neler Bekleyebilirim?

• Eğer ana belirti bel ağrısından çok bacak ağrısıysa cerrahinin sonuçları çok iyidir.
• Operasyon öncesi ağrının nedeni gerçekten fıtık olup olmadığını anlamak için çok iyi tetkik edilmelidir.
• Fiziki muayenede düz bacak kaldırma testinin pozitif olması siyatik varlığını gösterir. Çeşitli görüntüleme yöntemleri sinir basısını net gösterir. Eğer bu tetkiklerin hepsi pozitifse sinir basınız var demektir ve cerrahinin başarısı %90’dan fazladır.
• Çoğu hastada diskektomiden sonra komplikasyon gelişmez ve eğer gelişirse bunlar içinde kanama, enfeksiyon, spinal sinir kökünü koruyan dış yapının yırtılması ya da sinire hasardır.
• Hastaların %5'inde fıtık tekrarlayabilir.
• Hastaların çoğu 24 saat içinde evine dönebilir ve ayağa kalkabilir.
• Bu hastalar ilk haftalarda araba sürmekten, uzun süre oturmaktan ve öne eğilmekten kaçınmalıdırlar. Rehabilitasyon programları bu hastalar için faydalıdır.

Bel Fıtığında Acil Cerrahi İhtiyacımın Olduğunu Nasıl Anlarım?

Çok nadir olarak büyük parça fıtıklaşma mesane ve bağırsakları kontrol eden sinirlere bası yaparak bunların fonksiyonlarını bozabilir. Buna genital bölgede uyuşukluk ve his kaybı eşlik edebilir. İşte bu durumun gelişmesi durumunda acil olarak doktorunuza haber vermelisiniz.