Sarkopeni Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Sarkopeni Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Sarkopeni, yaşa bağlı olarak kas kütlesi ve gücünün ilerleyici kaybıdır. Durumun ana belirtisi kas zayıflığıdır. Sarkopeni, öncelikle doğal yaşlanma sürecinden kaynaklanan bir kas atrofisi türüdür. Bilim insanları, fiziksel olarak hareketsiz olmanın ve sağlıksız bir diyetin hastalığa katkıda bulunabileceğine inanmaktadır.

Sarkopeni Nedir?

Sarkopeninin tıbbi tanımı, kas kütlesi, güç ve fonksiyonun kademeli kaybıdır. Bu durum genellikle yaşlı nüfusu etkiler ve yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Sarkopeni, günlük görevleri yerine getirme yeteneğini azaltarak yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyebilir. Bağımsızlığın kaybına ve uzun süreli bakım ihtiyacına yol açabilir.

Sarkopeni, kas-iskelet sistemini etkiler ve artan kırılganlık, düşmeler ve kırıklar için önemli bir faktördür. Bu durumlar, komplikasyon riskini artıran hastaneye yatışlara ve cerrahi müdahalelere yol açabilir, bu da ölüm riskini artırabilir.

Sarkopeni, yüksek beden kitle indeksi (BMI) olan kişilerde de görülebilir ve bu durum sarkopenik obezite olarak adlandırılır. Obezite ve sarkopenisi olan kişiler, sadece obezite veya sadece sarkopeniye sahip olanlara kıyasla daha yüksek komplikasyon riskine sahiptir.

Sarkopeni Kimleri Etkiler?

Sarkopeni en yaygın olarak 60 yaş ve üzeri kişileri etkiler. Yaş ilerledikçe oranlar artar. Hastalık her iki cinsiyeti de eşit şekilde etkiler. Etkilenen etnik gruplar üzerine yapılan çalışmalar tutarsızdır. Kronik hastalığı olan kişilerde durumun oranları artar.

Sarkopeni Ne Kadar Yaygındır?

Çalışmalar tutarsızdır ve birçok kişi sarkopeni için teşhis veya tedavi almaz. Ancak 60 yaş ve üzeri kişilerde durumun oranı %5 ila %13 arasında değişir. 80 yaş ve üzeri kişilerde bu tahminler %11 ila %50’ye yükselir.

Sarkopeni Vücudu Nasıl Etkiler?

Kas liflerinin hem sayısında hem de boyutunda azalma, kasların incelmesine (kas atrofisi) neden olur.

Yaş ilerledikçe vücut, sarkopeni gelişiminde önemli bir rol oynayan belirli değişiklikler yaşar. Örneğin, vücut kasların büyümesi için ihtiyaç duyduğu protein miktarını üretmez. Bu olduğunda, kas hücreleri küçülür.

Ayrıca yaş ilerledikçe, testosteron ve insülin benzeri büyüme faktörü (IGF-1) gibi belirli hormonlarda değişiklikler kas liflerini etkiler. Bu, sarkopeniye yol açabilir.

Sarkopeni Belirtileri Nelerdir?

Sarkopeninin en yaygın belirtisi kas zayıflığıdır. Diğer belirtiler şunlar olabilir:

• Dayanıklılık kaybı.
• Günlük aktiviteleri gerçekleştirme zorluğu.
• Yavaş yürüme.
• Merdiven çıkma zorluğu.
• Zayıf denge ve düşmeler.
• Kas boyutunda azalma.

Sarkopeninin Sebepleri Nelerdir?

Sarkopeninin en yaygın nedeni doğal yaşlanma sürecidir. Kişi 30’lu veya 40’lı yaşlarda kas kütlesi ve gücünü kademeli olarak kaybetmeye başlar. Bu süreç, 65 ila 80 yaş arasında hızlanır. Oranlar değişir ancak her on yılda kas kütlesinin %8’ine kadarı kaybedilebilir. Herkes zamanla kas kütlesi kaybeder ancak sarkopenisi olan kişiler bunu daha hızlı yaşar.

Yaşlanma genellikle baskın faktör olsa da araştırmacılar sarkopeni için diğer olası risk faktörlerini keşfetmiştir. Bunlar şöyledir:

• Fiziksel hareketsizlik.
• Obezite.
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), böbrek hastalığı, diyabet, kanser ve HIV gibi kronik hastalıklar.
• Romatoid artrit.
• İnsülin direnci.
• Hormon seviyelerinde azalma.
• Yetersiz beslenme veya yetersiz protein alımı.
• Proteini enerjiye dönüştürme yeteneğinde azalma.
• Beyinden kaslara hareket etmelerini söyleyen mesajları gönderen sinir hücrelerinin sayısında azalma.

Sarkopeni Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, fiziksel muayene yaparak ve belirtiler hakkında sorular sorarak sarkopeniyi teşhis edebilir. Kişi, kendi bildirdiği belirtilere dayalı olarak SARC-F adı verilen bir anket doldurabilir. SARC-F, şu anlamlara gelir:

• S: Güç.
• A: Yürümeye yardım.
• R: Sandalyeden kalkma.
• C: Merdiven çıkma.
• F: Düşmeler.

Her faktör 0 ile 2 arasında bir sayıyla puanlanır. En yüksek SARC-F puanı 10’dur. 4 veya daha yüksek bir SARC-F puanı, daha fazla test yapılmasını gerektirir.

Sarkopeniyi Teşhis Etmek İçin Hangi Testler Yapılır?

Sarkopeniyi teşhis etmek için tek bir test yoktur. Doktor, sarkopeniyi teşhis etmek ve ardından durumun ciddiyetini belirlemek için birkaç test önerebilir.

Kas Gücü Testleri

• El sıkma testi: El sıkma gücü, diğer kaslardaki güce paralel bir bilgi verir. Doktorlar bunu, genel kas gücündeki eksiklikleri belirlemek için kullanır.
• Sandalye kalkma testi: Doktorlar, sandalye kalkma testini bacak kas gücünü, özellikle kuadriseps kaslarını ölçmek için kullanır. Sandalye kalkma testi, 30 saniye içinde kollar kullanılmadan sandalyeden kaç kez kalkılıp oturulabileceğini ölçer.
• Yürüme hızı testi: Yürüme (adım) hızı testi, kişinin normal yürüme hızında 4 metre mesafeyi kat etmesi için geçen süreyi ölçer.
• Kısa fiziksel performans bataryası (SPPB): SPPB testi ile üç zamanlı görev yapılır: sandalye kalkma testi, ayakta denge testi ve yürüme hızı testi.
• Zamanlı kalk ve yürü testi (TUG): TUG testi, bir sandalyeden kalkıp, sandalyeden 3 metre uzaklaşmak, 3 metre geri yürümek ve tekrar sandalyeye oturmak için geçen süreyi ölçer.

Kas Kütlesi Ölçümü İçin Görüntüleme Testleri

• Çift enerjili X-ışını absorpsiyometri (DEXA veya DXA): Bu görüntüleme testi, düşük enerjili X-ışınları kullanarak kas kütlesini, yağ kütlesini ve kemik yoğunluğunu ölçer.
• Biyoelektrik empedans analizi (BIA): BIA testi, DEXA’ya göre daha ucuzdur ve daha yaygın olarak bulunur. Vücut yağını, yağsız vücut kütlesine göre ölçer.

Sarkopeni Nasıl Tedavi Edilir?

Sarkopeni tedavisi genellikle yaşam tarzı değişikliklerini içerir. Bu yaşam tarzı davranışlarındaki değişiklikler, sarkopeniyi tedavi edebilir ve tersine çevrilmesine yardımcı olabilir.

• Fiziksel aktivite: Doktor, ilerleyici direnç temelli güç antrenmanı önerebilir. Bu tür egzersiz, gücü iyileştirmeye ve kas kaybını tersine çevirmeye yardımcı olabilir.
• Sağlıklı diyet: Düzenli egzersizle eşleştirildiğinde, sağlıklı bir diyet yemek de sarkopeninin etkilerini tersine çevirmeye yardımcı olabilir. Özellikle gıda veya takviyeler yoluyla protein alımını artırmak önemlidir.

Sarkopeniyi Tedavi Etmek İçin Hangi İlaçlar Kullanılır?

Araştırmacılar, kas kütlesini artırmak için hormon takviyelerinin kullanılabilirliğini incelemektedir. Ancak şu anda sarkopeniyi tedavi etmek için FDA onaylı bir ilaç yoktur.

Sarkopeninin Seyri Nasıldır?

Sarkopeninin seyri, öncelikle yaşa bağlıdır. Yaş ilerledikçe bu durumun oranları artar. Ayrıca durumun seyri, kişinin sağlık durumuna ve yaşam tarzına bağlı olarak değişir.

Hastalık, yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyebilir. Yaşam tarzı değişiklikleriyle durumun etkileri tersine çevrilebilir. Önerilen değişiklikler yapılmazsa, hastalık kasları zayıflatmaya devam edecektir. Zamanla kişinin hayatını sürdürebilmesi için tam zamanlı bakıma ihtiyaç duyulabilir.

Sarkopeni Nasıl Önlenebilir?

Sarkopeni, doğal yaşlanma sürecinin bir parçası olarak ortaya çıktığı için tamamen önlenemeyebilir. Ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için adımlar atılabilir. Bunlar şunlardır:

• Sağlıklı yiyecek seçimleri yapmak: Yüksek kaliteli proteinler içeren sağlıklı bir diyet sürdürülmelidir. Her öğünde 20 ila 35 gram protein hedeflenmelidir.
• Egzersiz: Direnç antrenmanı gibi egzersizleri içeren fiziksel olarak aktif bir yaşam tarzı sürdürülmelidir.
• Rutin fiziksel kontroller: Doktor düzenli olarak ziyaret edilmeli ve sağlık durumundaki herhangi bir değişiklik hakkında bilgilendirilmelidir.

Sarkopeni Bir Hastalık mıdır?

2016 yılında, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), sarkopeniyi belirli bir hastalık olarak ilan ederek durum için Uluslararası Hastalık Sınıflandırması (ICD) 10 kodu oluşturdu. Bu atama, sarkopeniyi doktorlar tarafından rapor edilebilir bir hastalık haline getirdi. Bu nedenle, hastalığın teşhisi ve tedavisi arttı. Bu etiket, sarkopeniyi benzer hastalıklardan ayırmaya yardımcı oldu ve araştırmacıların durum hakkında değerli veriler toplamaya başlamasını sağladı.

Sarkopeni ile Kas Atrofisi Arasındaki Fark Nedir?

Sarkopeni, yaş ilerledikçe kişileri özellikle etkileyen bir kas atrofisi türüdür. Kas atrofisi, kas dokusunun kaybıdır. İki durum, kas kaybı açısından ortak özellikler paylaşır ancak arkasındaki süreçler farklıdır. Kas liflerinin boyutunda ve sayısında azalma sarkopeniye neden olur. Kas atrofisinde ise liflerin boyutunda azalma olur ancak lif sayısı aynı kalır.

Sarkopeni teşhisini anlamak bunaltıcı olabilir. Herkes yaşlandıkça bir miktar kas kaybı yaşar. Ancak sarkopeni ile bu kas kaybı daha hızlı gerçekleşir. İyi haber şudur ki, durumu tedavi etmenin ve hatta etkilerini tersine çevirmenin yolları vardır. Kas zayıflığı, dayanıklılık kaybı veya sarkopeninin diğer belirtileri yaşanıyorsa, doktora başvurulmalıdır. Doktor, durumu teşhis edebilir ve kas kaybını tersine çevirmek ve durumu iyileştirmek için bir tedavi planı geliştirebilir.