Çocuklarda Kısa Bağırsak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda Kısa Bağırsak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Kısa bağırsak sendromu, çocuğun vücudu tüketilen gıdalardan yeterince sıvı ve besin ememediğinde ortaya çıkar. Bunun nedeni ince bağırsaklarının bir kısmının eksik olması veya gerektiği gibi çalışmamasıdır. Bazı bağırsak ameliyatları bu duruma neden olabilir. Ameliyat, beslenme düzeninde değişiklikler yapmak ve ilaç tedavisiyle birlikte bu durumu düzeltilebilir.

Kısa Bağırsak Sendromu Nedir?

Kısa bağırsak sendromu, ince bağırsağın bir kısmı eksik olduğu veya gerektiği gibi çalışmadığı için çocuğun vücudu yeterli besin ve sıvıyı ememediğinde ortaya çıkar. Kısa bağırsak sendromu, doğumdan itibaren mevcut olabilir veya çocuğun ince bağırsağının büyük bir bölümünü çıkarmak için yapılan ameliyattan sonra gelişebilir.

İnce Bağırsak Nedir?

İnce bağırsak sindirim sistemimizin bir parçasıdır. Tüketilen gıdalardan sıvıları, proteinleri, karbonhidratları (nişastalar ve şekerler), demiri, yağları, vitaminleri ve mineralleri (kalsiyum, sodyum ve potasyum gibi) emer. Yiyecekler ince bağırsakta sıvıya dönüşür ve daha sonra yiyeceklerin parçalanmasından kaynaklanan atıklar kalın bağırsağa geçer.

İnce bağırsak üç bölümden oluşur:

• Duodenum: İnce bağırsağın en kısa bölümdür ve midenin yanında yer alır.
• Jejunum: En kısa bölüm (duodenum) ile en uzun bölüm (ileum) arasında yer alan orta bölüm.
• İleum: Kalın bağırsağa (kolon) bağlanan en uzun bölüm.

Kısa Bağırsak Sendromu İnce Bağırsağı Nasıl Etkiler?

İnce bağırsakta meydana gelen değişiklikler, vücudun tüketilen gıdalardan ne kadar besin emdiğini etkileyebilir.

Bazı tıbbi durumlar, çocuğun ince bağırsağının bir kısmını çıkarmak için ameliyat olmasını gerektirir. Genel olarak, çocuk yedek olarak yeterli uzunlukta ince bağırsağa sahip olarak doğar. Ameliyatla duodenum ve jejunumun bir kısmı alınırsa, ileum besinleri emmedeki rolü üstlenebilir. Ancak jejunum veya ileumun önemli bir kısmı ameliyatla alınırsa, yiyeceklerin parçalanmak ve vücuda emilmek için kat ettiği yol kısalacağından yeterli beslenme zorlaşır.

Çocuk ince bağırsağının bir kısmı eksik olarak doğarsa, bu durum çocuğun öğünlerinden yeterli besin alamaması gibi komplikasyonlara neden olabilir. Tedavi edilmediği takdirde bu durum hayati tehlike yaratabilir.

Kısa Bağırsak Sendromu Ne Kadar Yaygındır?

Kısa bağırsak sendromu nadir görülür ve Amerika Birleşik Devletleri'nde tahmini olarak 10.000 ila 20.000 kişiyi etkiler. Bu tahmin hem çocukları hem de yetişkinleri kapsamaktadır.

Çocuklarda Kısa Bağırsak Sendromunun Belirti ve Semptomları Nelerdir?

Kısa bağırsak sendromunun belirti ve semptomları şunları içerir:

• İshal.
• Şişkinlik.
• Aşırı gaz.
• Kötü kokulu dışkı.
• Yorgunluk.
• Zayıf büyüme.

Gevşek, sulu dışkı veya ishal, bebeklerde ve çocuklarda kısa bağırsak sendromunun en yaygın belirtileridir.

Kısa Bağırsak Sendromuna Ne Sebep Olur?

Tıpkı adı gibi, kısa bağırsak sendromunun nedeni de bağırsağın kısa olmasıdır. İnce bağırsağın uzunluğu, vücudun tüketilen gıdaları parçalama ve emme yeteneğini etkiler. Bu durum, vücudun gıdalardaki besinleri ne kadar iyi emdiğini ve ince bağırsağın ne kadar iyi çalıştığını etkileyebilir.

Çocuklarda kısa bağırsak sendromunun nedenleri şunlardır:

• Çocuğun ince bağırsağının çok kısa olması, bağırsağının bir bölümünün eksik olması veya fetal gelişim sırasında bağırsağının tamamen oluşmaması (bağırsak atrezisi) dahil olmak üzere doğumda ince bağırsak büyüme anormallikleri.
• Altta yatan bir durumu tedavi etmek için çocuğun ince bağırsağının bir bölümünün alındığı bir ameliyatın yan etkisi.

Çocukların ince bağırsaklarının bir kısmını almak için ameliyat gerektirebilecek en yaygın sağlık durumlarından bazıları şunlardır:

• Nekrotizan enterokolit: Bağırsaklarda iltihaplanma ve kan akışı kaybı.
• Gastroşizis: Çocuğun bağırsaklarının doğumdan önce vücudunun dışında gelişmesi.
• İnce bağırsak atrezisi: Doğuştan ince bağırsağın birçok bölümünün aşırı dar ve işlevsiz olması
• Volvulus: Çocuğun bağırsaklarının kıvrılmış olması.
• Crohn hastalığı: Sindirim sisteminde iltihaplanma ve tahriş.
• İntussusepsiyon: Bağırsakların bir kısmının başka bir kısmın içine katlanması ve kan akışını etkilemesi.

Kısa Bağırsak Sendromu İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Edinilmiş kısa bağırsak sendromu için en yaygın risk faktörü, çocuğun sindirim sistemini etkileyen altta yatan tıbbi bir durum veya yaralanmadır. Örneğin, bağırsak atrezisi nedeniyle ince bağırsağın bir kısmının alınması için ameliyat olunması gerekiyorsa çocuğun riski daha yüksektir.

Kısa Bağırsak Sendromunun Komplikasyonları Nelerdir?

Çocuklarda kısa bağırsak sendromunun komplikasyonları şunları içerebilir:

• Sıvı dengesini koruyamama nedeniyle dehidrasyon.
• Malnütrisyon, kilo kaybı ve uygun şekilde kilo alamama.
• Vitamin, mineral ve/veya elektrolit eksikliği veya dengesizliği.
• Sık bağırsak hareketleri ve asidik dışkıya bağlı olarak şiddetli pişik.
• Anormal yeme alışkanlıkları ve yemekten kaçınma.
• Karaciğer hastalığı. Birçok nedenden dolayı olabilir ancak genellikle çok ihtiyaç duyulan damar yoluyla beslenmenin uzun süreli kullanımından kaynaklanmaktadır.
• Kalsiyum ve oksalat emilimindeki dengesizliklerden kaynaklanan böbrek taşları.
• Safra kesesinde çamur birikmesine ve uzun süreli damar yoluyla beslenme kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan safra kesesi taşları.
• Bağırsaklarında bakteriyel aşırı çoğalma veya yüksek bakteri seviyeleri.
• Laktoz intoleransı gibi gıda intoleransları.

Kısa bağırsak sendromu tedavi edilmezse, özellikle de çocuğun vücudu yediği yiyeceklerden besinleri ememiyorsa, hayati tehlike oluşturabilir. Çocukta kısa bağırsak sendromunun herhangi bir belirtisi veya semptomu fark edilirse bir doktoru ziyaret etmek gerekmektedir.

Kısa Bağırsak Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, tam bir tıbbi geçmiş, aile öyküsü, semptomlar ve bunlara neyin neden olduğu hakkında daha fazla bilgi edinmek için bir muayene ve testten sonra çocuğa kısa bağırsak sendromu teşhisi koyacaktır.

Kısa Bağırsak Sendromu Hangi Testlerle Teşhis Edilir?

Kısa bağırsak sendromunu teşhis eden testler şunları içerir:

• Kan testleri (tam kan sayımı, kan kimyası, vitamin ve mineral seviyeleri).
• Dışkıda yağ testi.
• Baryum testleri de dahil olmak üzere bir röntgen.
• BT (bilgisayarlı tomografi) taraması.

Çocuklarda Kısa Bağırsak Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda kısa bağırsak sendromu tedavisi, çocuğun ihtiyaç duyduğu besinleri almasına yardımcı olmaya ve yaşadığı semptomları hafifletmeye odaklanır. Tedavi şunları içerebilir:

• Beslenme değişiklikleri.
• İlaçlar.
• Ameliyat.

Beslenme Değişiklikleri

Çocuğun gıda alımında ve beslenmesinde yapılacak değişiklikler kısa bağırsak sendromunun tedavisine yardımcı olabilir. Kısa bağırsağı olan çocukların beslenme ihtiyaçlarının yakından izlenmesi gerekir. Öneriler kısa bağırsağın ciddiyetine göre değişebilir ve şunları içerir:

• Çocuğun yediklerinin değiştirilmesi: Doktor; küçük ve daha sık öğünler, yeterli karbonhidrat ve protein sağlayan yüksek kalorili bir yemek planı ve çocuğun büyüdükçe ihtiyaç duyduğu vitamin ve mineralleri önerebilir. Vitamin ve mineral takviyeleri almasını ve yağ, basit şeker ve lif oranı yüksek gıdalardan kaçınmasını tavsiye edebilir. Bu, yetersiz beslenme ve dehidrasyon gibi komplikasyonları önler ve çocuğun kilo almasına yardımcı olabilir.
• Total parenteral beslenme: Bağırsak ameliyatından sonra çocuğun total parenteral beslenmeye veya intravenöz beslenmeye ihtiyacı olabilir. Total parenteral beslenme, santral hatlar (Broviac veya Hickman hattı) adı verilen özel intravenöz kateterler kullanılarak damar yoluyla verilen bir solüsyondur. Karbonhidratlar, protein, yağlar, şekerler ve temel vitamin ve mineraller gibi sıvı ve besin maddelerinin bir karışımını içerir. Çocuğun sindirim sistemini atlar, böylece ihtiyaç duyduğu besinleri doğrudan vücuda alır. Total parenteral beslenme kullanan çocuklar, kalori ve besin bileşenlerinin en iyi şekilde verilmesini sağlamak için çok yakından izlenmelidir.
• Enteral beslenme: Enteral beslenme veya tüple besleme, çocuğun doğrudan midesine, ince bağırsağına yerleştirilen veya burnundan sokulan esnek bir mide tüpü kullanarak besin almasını sağlar. Tüple beslenme, ağızdan yemek yemeden veya ağızdan beslenmeye ek olarak ekstra besin takviyesi için bir tedavidir.

İlaçlar

İlaçlar, kısa bağırsak sendromu semptomlarını tedavi edebilir:

• İnce bağırsak bakterilerinin aşırı çoğalmasını önlemek için antibiyotikler. Bunlar döngüler halinde verilebilir.
• Mide asidini azaltmak için proton pompası inhibitörleri ve H2 blokerleri.
• İshali azaltmak için safra tuzu bağlayıcıları.
• Besin emilimini artırmak için büyüme hormonları.
• Bağırsaklarında hareket eden yiyeceklerin hızını yavaşlatmak için hipomotilite ajanları.

Ameliyat

Çocuğun kısa bağırsak sendromunun tedavi edilebilmesi için ameliyat olması gerekebilir. Çocuğun doktoru, bağırsak fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olması amacıyla ameliyat seçeneğinin çocuk için doğru olup olmadığını aileye bildirecektir. Bu, birçok faktörün dikkatlice değerlendirilmesinden sonra yapılmalıdır.

Ameliyat ile şunlar yapılabilir:

• Çocuğun ince bağırsağının uzunluğu artırılabilir.
• Bağırsak çapı daraltılarak aşırı bakteri üremesi olasılığı azaltılabilir.
• Bağırsaklardaki tıkanıklıklar önlenebilir.
• Çocuğun bağırsağındaki gıda parçalanma hızı yavaşlatılabilir.
• Bir beslenme tüpü yerleştirilebilir.

Ağır vakalarda, çocuğun bağırsağının veya karaciğerinin bir donörden alınan sağlıklı bir bağırsak veya karaciğer ile değiştirilmesi için bağırsak nakli ve/veya karaciğer nakli gerekebilir. Nakiller büyük veya hayatı tehdit eden komplikasyonları önleyebilir.

Bağırsak Adaptasyonu Nedir?

Bazı durumlarda, bağırsaklarının bir kısmı ameliyatla alınan çocuklar bağırsak adaptasyonu adı verilen bir süreçten geçerler. Bu süreçte, bağırsakları ameliyattan sonra büyüyebilir. Bu özellikle küçük çocuklarda faydalıdır, çünkü bağırsakları ergenlik çağına yaklaşana kadar doğal olarak büyüyecektir.

Bağırsakların mukozası veya iç yüzeyindeki zar kalınlaştıkça ve bağırsak lümeni genişledikçe bağırsakların içindeki yüzey alanı artar. Villuslar veya bağırsak emiliminden sorumlu olan bağırsak iç yüzeyi daha uzun ve daha yoğun hale gelir. Bu, vücudun gıdalardaki besinleri emmesine yardımcı olur. Bağırsakların çapı da artar ve peristaltizm yavaşlayarak gıdanın emilmesi için daha fazla temas süresi sağlar.

Düzenli olarak verilen bir enjeksiyon olan teduglutide gibi daha yeni tedaviler adaptasyonu iyileştirebilir ve çocukların damar yoluyla beslenmeyi bırakmalarına ve emilimi artırmalarına yardımcı olabilir.

Tedavinin Yan Etkileri Var mıdır?

Her tedavi türü, ameliyat sonrası enfeksiyonlar gibi olası yan etkilerle birlikte gelir. Total parenteral beslenme güvenlidir ancak karaciğer hastalığı da dahil olmak üzere komplikasyonları önlemek için aşırı özen ve yakın izleme gerekir. Tedavi başlamadan önce tedavinin yan etkileri ve tedavi sırasında nelere dikkat edilmesi gerektiği hakkında daha fazla bilgi edinmek için çocuğun doktoruyla konuşulmalıdır.

Kısa Bağırsak Sendromu Önlenebilir mi?

Kısa bağırsak sendromunu önlemenin bilinen bir yolu yoktur.

Çocuğunda Kısa Bağırsak Sendromu Olanları Neler Bekler?

Kısa bağırsak sendromu çocuklar için ömür boyu süren bir durum olabileceği gibi kısa süreli bir durum da olabilir. Çocuğun vücudu zaman içinde besinleri emme yeteneğini geliştirebilir. Durumları iyileşse bile büyümeyi ve ortaya çıkabilecek beslenme eksikliklerini izlemek için yine de yaşam boyu takip edilmeleri gerekecektir.

Bakım ve tedavi seçeneklerindeki gelişmeler ve komplikasyonların izlenmesi ile çocuklar olumlu bir görünüme sahip olabilirler. Çocuğun seyri ve beklenen yaşam süresi, durumun ciddiyetine bağlıdır. Birçok bebek ve çocuk iyi bir seyre ve normal bir yaşam beklentisine sahiptir. Bu, bağırsakların uzunluğuna bağlı olarak değişir. Durumdan kaynaklanan komplikasyonlar, özellikle enfeksiyona, dehidrasyona veya yetersiz beslenmeye neden olursa, hayatı tehdit edici olabilir.

Çocuğun Bakım Ekibinde Kimler Olmalıdır?

Kısa bağırsak sendromu için çocuğun bakım ekibi şunları içerebilir:

• Bir çocuk doktoru.
• Pediatrik gastroenterologlar.
• Bir pediatrik diyetisyen.
• Pediatrik cerrahlar ve/veya nakil cerrahları.
• Pediatrik sosyal hizmet uzmanı.

Çocuğu Ne Zaman Bir Doktora Götürmek Gerekir?

Çocuk kısa bağırsak sendromu semptomları yaşıyorsa bir doktoru ziyaret etmek gerekir. Bağırsak ameliyatı geçirdikten sonra oluşan komplikasyonlar veya kısa bağırsak sendromu belirtileri varsa hemen bir doktora görünmek önemlidir.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Kısa bağırsak sendromuna ne sebep oldu?
• Çocuğumun ameliyata ihtiyacı var mı?
• Tedavinin yan etkileri nelerdir?
• Çocuğum ne yemeli ve ne sıklıkta yemeli?

Kısa bağırsak sendromu, yani çocuğun vücudunun yediği gıdalardan yeterince sıvı ve besin emmemesi, çocuk yeni doğduğunda veya büyüdükçe onu etkileyebilir. Vücudunun büyümek için ihtiyaç duyduğu tüm besinleri emdiğinden emin olmak için çocuğun ne yediğini ve bağırsak hareketlerinin kıvamını izlemek önemlidir. Çocukta kısa bağırsak sendromu belirtileri veya semptomları varsa, özellikle de bunlar bir bağırsak ameliyatından sonra görüldüyse, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak gerekir.