Çfarë është Fryrja e Stomakut? Pse Ndodh? Çfarë e Lehtëson Fryrjen e Stomakut?

Çfarë është Fryrja e Stomakut? Pse Ndodh? Çfarë e Lehtëson Fryrjen e Stomakut?Në artikullin tonë me këtë titull, do të shqyrtojmë në detaje këtë temë. Një stomak i fryrë jep ndjesinë e tensionit, mbushjes dhe zakonisht edhe dhimbje. Edhe pse barku mund të mos duket i fryrë nga jashtë, personi mund të ndihet i tillë. Fryrja është zakonisht një problem që lidhet me tretjen, por edhe hormonet dhe stresi mund të luajnë rol në këtë gjendje. Ndonjëherë, shkaku mund të jetë edhe një gjendje mjekësore e fshehur.

Çfarë është Fryrja e Stomakut?

Fryrja është para së gjithash një ndjesi tensioni, presioni ose mbushjeje në bark. Kjo mund të shoqërohet ose jo me një bark të fryrë që dallohet me sy. Kjo ndjesi mund të variojë nga një shqetësim i lehtë deri në një dhimbje të fortë. Zakonisht kalon pas njëfarë kohe, por për disa persona është një problem i përsëritur. Problemet me tretjen dhe luhatjet hormonale mund të shkaktojnë fryrje ciklike. Nëse fryrja e barkut nuk kalon, duhet kërkuar ndihmë mjekësore për të përcaktuar shkakun.

Pse Fryhet Stomaku?

Shkaku më i zakonshëm i dhimbjes dhe fryrjes së stomakut është gazrat e tepërta në zorrë. Nëse barku fryhet pas ngrënies, mund të bëhet fjalë për një problem me tretjen. Kjo mund të vijë nga ngrënia shumë shpejt ose në sasi të madhe, por edhe nga një intolerancë ushqimore apo ndonjë gjendje tjetër që shkakton grumbullimin e gazit apo përmbajtjes së tretjes. Cikli menstrual është një tjetër shkak i zakonshëm për fryrje të përkohshme. Ndonjëherë, fryrja e stomakut mund të jetë tregues i një gjendjeje mjekësore më serioze.

Sa e Shpeshtë Është Fryrja e Stomakut?

Nga 10% deri në 25% e njerëzve të shëndetshëm ankohen herë pas here për fryrje të barkut. 75% e tyre e përshkruajnë simptomën si të moderuar deri në të fortë. Rreth 10% raportojnë se e përjetojnë rregullisht këtë gjendje. Tek personat me sindromën e zorrës së irrituar (IBS), kjo përqindje mund të arrijë deri në 90%. 75% e grave përjetojnë fryrje përpara dhe gjatë ciklit menstrual. Vetëm 50% e atyre që ndiejnë fryrje raportojnë se barku i tyre duket realisht i fryrë.

Çfarë Shkakton Fryrjen në Stomak?

Gazrat

Gazi është një nënprodukt natyral i procesit të tretjes, por nëse ka sasi të tepërt të gazrave në zorrë, kjo mund të tregojë se diçka nuk po shkon mirë me tretjen. Gazi mund të hyjë në trup duke gëlltitur ajër apo duke pirë pije me gaz, por shumica e këtij gazi zakonisht largohet nga trupi përmes gromësirës, pa arritur në zorrë.
Gazrat që grumbullohen në zorrë prodhohen zakonisht nga një proces që quhet fermentim, ku bakteret e zorrëve shpërbëjnë karbohidratet.

Nëse fermentimi është i tepërt, kjo do të thotë që një sasi e madhe e karbohidrateve nuk është përthithur në mënyrë natyrale në fazat e hershme të tretjes, përpara se të arrijnë te bakteret e zorrëve. Kjo mund të ketë disa shkaqe. Mund të jetë rezultat i të ngrënit shumë shpejt dhe në sasi të madhe, ose për shkak të një intolerance ushqimore apo sëmundjeje gastrointestinale. Disa nga shkaqet e mundshme janë:

• Malabsorbimi i karbohidrateve:Shumë njerëz kanë vështirësi në tretjen e disa karbohidrateve (sheqernave). Ndër ndërlikuesit më të zakonshëm janë: laktoza, fruktoza dhe karbohidratet që gjenden te gruri dhe fasulet. Njerëzit mund të kenë intolerancë ndaj këtyre ushqimeve, ose mund të kenë vështirësi të përgjithshme në përpunimin e karbohidrateve më komplekse. Një dietolog apo gastroenterolog mund të ndihmojë për të identifikuar saktësisht cilët ushqime shkaktojnë probleme.
• Rritja e tepërt e baktereve në zorrën e hollë (SIBO):Kjo ndodh kur bakteret që normalisht ndodhen në zorrën e trashë migrojnë në zorrën e hollë. Kur këto baktere shtohen në mënyrë të pakontrolluar, ato mund të pengojnë bakteret e tjera që ndihmojnë në ekuilibrin e tretjes. Disa baktere thithin gazrat që prodhohen nga bakteret e tjera, por nëse ka shumë nga një lloj dhe pak nga një tjetër, kjo dizbalancë shkakton akumulim të gazit.
• Çrregullime funksionale të tretjes:Sindroma e zorrës së irrituar (IBS) dhe dispepsia funksionale janë diagnoza që vendosen kur sistemi tretës nuk funksionon siç duhet pa ndonjë shkak të dukshëm. Simptomat përfshijnë zakonisht gaz, fryrje pas ngrënies, si dhe mund të shoqërohen me: diarre ose kapsllëk, të përziera, të vjella, temperaturë, gjakderdhje, anemi dhe humbje peshe pa qëllim. Këto janë simptoma alarmuese dhe kërkojnë vëmendje mjekësore.
• Mbindjeshmëri viscerale:Disa njerëz ndihen të fryrë edhe kur sasia e gazit është normale. Kjo gjendje shpesh lidhet me sindromën e zorrës së irrituar dhe çrregullime të tjera që përfshijnë komunikimin mes zorrëve dhe trurit. Disa persona zhvillojnë një reagim të tepruar të muskujve të barkut për të krijuar më shumë hapësirë për gazrat në bark (disinergji abdominofrenike). Edhe kur sasia e gazit është normale, muskujt e barkut mund të relaksohen në mënyrë jo të duhur dhe të shkaktojnë fryrje të dukshme.

Përmbajtja e Tretjes

Kjo përfshin lëngje, ushqime të ngurta dhe gazra. Kur ka një pengesë apo dobësi në kanalin tretës, ose nëse muskujt që lëvizin përmbajtjen e tretjes nuk funksionojnë siç duhet, përmbajtja e tretjes mund të grumbullohet në sistemin tretës. Kjo grumbullim zvogëlon hapësirën për kalimin e gazrave dhe gjithashtu lë më pak vend për elementët e tjerë në bark – si lëngjet dhe yndyrnat – duke shkaktuar ndjesi shtrëngimi dhe fryrjeje.

• Kapsllëku:Kapsllëku mund të ndodhë për shkak të mënyrës së jetesës ose dietës, por edhe për arsye të sëmundjeve kronike. Kur jashtëqitja grumbullohet në zorrë, ushqimi i sapotretur qëndron më gjatë në zorrë duke pritur të kalojë poshtë. Për të mbajtur këtë vëllim shtesë, gjithçka në bark zgjerohet – duke shkaktuar fryrje.
• Pengesa në zorrë:Nëse bllokimi i zorrës nuk është shkaktuar nga jashtëqitja, atëherë mund të kemi të bëjmë me një gjendje më serioze. Si zorra e trashë, ashtu edhe ajo e hollë mund të bllokohen nga: tumore, inde të mbresë (fibrozë), ngushtime, stenozë ose hernie. Sëmundjet inflamatore si sëmundja e Crohn dhe divertikuloza mund të dëmtojnë pjesë të zorrës së hollë, duke shkaktuar ngushtime që e bëjnë të vështirë kalimin e përmbajtjes së tretjes.
• Çrregullimet e motilitetit (lëvizshmërisë):Këto mund të çojnë në kapsllëk ose thjesht të ngadalësojnë lëvizjen e ushqimit përgjatë traktit tretës. Shkaku qëndron zakonisht te problemet në muskujt dhe nervat që ndiejnë dhe lëvizin përmbajtjen e tretjes. Shembuj përfshijnë:

1. Pseudobllokimi i zorrëve (simulon bllokimin por pa pengesë reale)
2. Gastropareza (paralizë e pjesshme e stomakut)
3. Disfunksion i dyshemesë së legenit

• Shtimi në peshë kohët e fundit:Pesha e fituar gjatë vitit të fundit zakonisht shfaqet fillimisht në zonën e barkut. Nëse janë shtuar më shumë se 10 kg, kjo mund të ndikojë në vëllimin e barkut, duke lënë më pak vend për tretjen normale. Edhe një vakt i zakonshëm mund të shkaktojë ndjesi fryrjeje të tepruar. Nganjëherë shtimi në peshë përfshin edhe mbajtje të lëngjeve, duke shkaktuar fryrje jo vetëm në bark por edhe në pjesë të tjera të trupit.

Hormonet

Ndonjëherë fryrja e barkut ndjek një cikël të veçantë – jo atë të tretjes, por ciklin menstrual. 3 nga 4 gra raportojnë fryrje para dhe gjatë menstruacioneve. Gjithashtu, fryrja është e zakonshme edhe gjatë perimenopauzës, për shkak të ndryshimeve hormonale. Hormonët femërorë ndikojnë në fryrje në shumë mënyra, duke përfshirë edhe ndjeshmërinë ndaj saj.

• Estrogjeni shkakton mbajtje të ujit. Kur estrogjeni rritet dhe progesteroni bie, ndjesia e fryrjes nga lëngjet rritet.
• Gjithashtu, rritja e vëllimit të mitrës para menstruacioneve shton ndjesinë e fryrjes.
• Estrogjeni dhe progesteroni ndikojnë edhe në lëvizshmërinë e zorrëve – duke e ngadalësuar apo përshpejtuar tretjen – dhe rrjedhimisht në prodhimin e gazrave.
• Receptorët e estrogjenit në traktin gastrointestinal ndikojnë gjithashtu në ndjeshmërinë viscerale, duke bërë që disa persona të ndihen më shumë të fryrë edhe kur gazi është në sasi normale.

Shkaqe të tjera

Fryrja që vjen dhe shkon zakonisht ka shkaqe tretëse, hormonale, ose të dyja. Ajo mund të shoqërohet me ndjesi të përgjithshme lodhjeje dhe plogështie. Nëse simptomat zhduken vetvetiu, zakonisht nuk është shqetësuese.
Por nëse fryrja nuk kalon, përkeqësohet, ose shoqërohet me temperaturë, të vjella, apo shenja të tjera serioze, duhet kërkuar ndihmë mjekësore për të përjashtuar probleme të rënda si:

• Mbledhje lëngjesh në bark (ascit):Akumulim gradual i lëngut në bark, zakonisht për shkak të sëmundjes së mëlçisë, por ndonjëherë edhe nga dështimi i veshkave ose i zemrës.
• Pamjaftueshmëri pankreatike:Kur pankreasi nuk prodhon mjaftueshëm enzima për tretjen – shkakton tretje të dobët dhe fryrje.
• Gastrit ose enterit (inflamacion i stomakut ose zorrëve):Zakonisht shkaktohet nga infeksione bakteriale si H. pylori ose nga konsumimi i tepruar i alkoolit. Mund të lidhet edhe me ulçera peptike.
• Kanceri:Në veçanti: vezore, mitër, zorrë e trashë, pankreas, stomak ose mezenterik (membrana që mban zorrët).

Kontrollet mjekësore të rregullta janë të rëndësishme për zbulimin e hershëm të kancerit.

Sa Zgjat Fryrja e Barkut?

Nëse fryrja shkaktohet nga ndonjë ushqim, pije apo luhatje hormonale, zakonisht fillon të lehtësohet brenda disa orëve deri në disa ditë. Nëse personi vuan nga kapsllëku, fryrja nuk do të kalojë derisa të ketë jashtëqitje. Uji, aktiviteti fizik dhe çajrat bimorë mund të ndihmojnë në përmirësimin e situatës. Nëse fryrja nuk kalon ose përkeqësohet, duhet kërkuar ndihmë mjekësore.

Çfarë e Lehtëson Fryrjen?

Ajo që do të sjellë lehtësim në afatgjatë, varet nga shkaku i fryrjes. Për të gjetur burimin e problemit mund të nevojitet një diagnostikim profesional, por ka disa metoda natyrale që mund të provohen në shtëpi për të qetësuar stomakun ose për të parandaluar fryrjen:

• Çajra bimorë: Mente, kamomil, xhenxhefil, shafran i Indisë dhe finok ndihmojnë në tretje dhe në përpunimin e gazrave.Çaji nga lulet e luleshtrydhes së egër (karahindiba) ndihmon në largimin e lëngjeve të tepërta (retencioni i ujit).
• Kapsulat me vaj menteje :Këto kanë efekt antispazmodik natyral, që do të thotë se ndihmojnë në relaksimin e muskujve të zorrëve. Kjo mund të ndihmojë në largimin e jashtëqitjes apo gazrave të mbërthyer, veçanërisht nëse problemet vijnë nga lëvizshmëria e ngadalësuar.
• Antacidet (medikamente kundër acidit):Ndihmojnë në zbutjen e inflamacionit në sistemin tretës dhe në kalimin më të lehtë të gazrave. Shumë antacide përmbajnë simetikone, një substancë që bashkon flluskat e vogla të gazit në flluska më të mëdha që nxirren më lehtë. Simetikoni gjendet edhe si produkt më vete.
• Suplemente me magnez:Magnezi ndihmon në neutralizimin e acidit të stomakut dhe në relaksimin e muskujve të zorrëve. Ai ka gjithashtu një efekt natyral laksativ, i cili mund të jetë i dobishëm herë pas here, por nuk duhet përdorur shpesh, pasi mund të krijojë varësi.
• Probiotikët:Ndihmojnë në balancimin e florës bakteriale të zorrëve. Disa lloje përmirësojnë tretjen e ushqimeve, të tjera ndihmojnë në absorbimin e gazit të tepërt. Për të parë efektin real, duhet përdorur rregullisht për disa ditë ose javë.
• Lëvozhga e psyllium-it: Një shtesë shumë e përdorur me fibra, që ndihmon në rregullimin e jashtëqitjes. Duhet marrë gradualisht dhe me shumë ujë. Edhe laksativët pa recetë mund të përdoren në raste të veçanta.
• Ushtrime të rregullta fizike:Veçanërisht ato që forcojnë muskujt e barkut, ndihmojnë në luftimin e fryrjes së barkut dhe në përmirësimin e tretjes.

Si mund të parandalohet fryrja e stomakut?

Nëse fryrja e stomakut shkaktohet nga dieta ose konsumi i alkoolit, mund të ndihmojë ndryshimi i disa zakoneve në stilin e jetesës.

Disa rregulla të përgjithshme që mund të jenë të dobishme:

• Të konsumoni mjaftueshëm fibra: Nëse dieta zakonisht nuk përmban shumë fibra, duhet filluar gradualisht në mënyrë që të mos mbingarkoni sistemin tretës. Fillimisht fibrat mund të shkaktojnë më shumë gaz, por më pas ndihmojnë në pastrimin e materialeve të fermentuara që kanë mbetur në zorrë. Fibrat gjithashtu nxisin trupin të pijë më shumë ujë, ndihmojnë në ngopje më të shpejtë dhe parandalojnë ngrënien e tepërt. Së fundmi, fibrat janë një lloj prebiotiku që ushqen bakteret e dobishme në zorrë.
• Të pini mjaftueshëm ujë: Uji ndihmon në mbajtjen e lëvizshmërisë përgjatë gjithë traktit tretës dhe parandalon që ushqimi i tretur të ngurtësohet ose të ngecë. Gjithashtu, ndihmon të ndiheni të ngopur ndërmjet vakteve.
• Të bëni pak aktivitet fizik: Ushtrimet fizike ndihmojnë në parandalimin e mbajtjes së ujit dhe nxisin lëvizjen e zorrëve. Ato mund të ndihmojnë gjithashtu në parandalimin e shtimit të shpejtë në peshë në zonën e barkut. Për ata që punojnë ulur, ushtrimet e rregullta mund të duken të vështira, por edhe vetëm të ngriheni dhe të ecni herë pas here ka efekte pozitive.
• Të shmangni ushqimet e përpunuara: Këto ushqime janë të varfra në fibra dhe të pasura me kripë e yndyrë. Kripa nxit mbajtjen e lëngjeve dhe yndyra tretet ngadalë, duke e vonuar procesin tretës. Këto faktorë mund të çojnë në kapsllëk dhe fryrje. Ushqimet e përpunuara kanë pak vlera ushqyese dhe shkaktojnë uri të përsëritur, duke shtuar rrezikun për ngrënie të tepërt dhe agravim të problemit.
• Të praktikoni ngrënie me vetëdije: Duhet të përtypni mirë dhe të ndaloni ngrënien përpara se të ndiheni plotësisht të ngopur. Ndjesia e ngopjes vonon, sepse i duhet kohë ushqimit të arrijë në stomak. Shumë njerëz hanë më shumë sesa u nevojitet përpara se të ndiejnë ngopje të vërtetë.
• Të identifikoni ndjeshmëritë: Qoftë ndaj alkoolit apo disa ushqimeve të veçanta, vetëm duke i kushtuar vëmendje mund të kuptoni se cilat përbërës ndikojnë negativisht. Disa persona mbajnë ditar ushqimor për të regjistruar se si ndihen pas vakteve. Gjithashtu mund të provohet eliminimi i ushqimeve një nga një për të parë nëse simptomat ndryshojnë.

Nëse shkaku i fryrjes është një intolerancë ushqimore, perimenopauza ose një gjendje mjekësore e caktuar, mund të nevojitet ndihmë për diagnostikim, trajtim dhe parandalim.

Disa mundësi janë:

• Dieta e eliminimit: Një dietolog mund t’ju ndihmojë të identifikoni ndjeshmëritë ushqimore dhe t’i jepni zorrëve kohë për t’u shëruar. Zakonisht përfshin një periudhë të shkurtër me dietë shumë të kufizuar, e ndjekur nga rikthimi i ushqimeve një nga një për të parë reagimet. Një dietë që shpesh rekomandohet kundër fryrjes është dieta me pak FODMAP, që eliminon karbohidratet që zakonisht shkaktojnë gazra dhe fryrje.
• Testi i frymëmarrjes me hidrogjen: Ky test i thjeshtë ndihmon në identifikimin e intolerancës ndaj disa sheqernave apo tepricës bakteriale në zorrën e hollë (SIBO). Testi mund të kryhet në klinikë ose ndonjëherë edhe në shtëpi, dhe rezultatet jepen brenda një ose dy ditësh.
• Probiotikë të synuar: Nëse mjeku diagnostikon SIBO ose çekuilibër bakterial, mund të sugjerojë shtimin e llojeve të caktuara të baktereve për të rikthyer balancën e mikrobiomës.
• Terapia hormonale: Disa gra përdorin pilula kontraceptive për të lehtësuar fryrjen mujore dhe simptomat e PMS. Përdorimi i tyre duhet diskutuar me mjekun. Gratë në perimenopauzë ndonjëherë përfitojnë nga terapia zëvendësuese hormonale (HRT). Është e rëndësishme të konsultoheni me mjekun për të parë nëse kjo është një zgjedhje e përshtatshme.
• Biofeedback: Një formë terapie mendje-trup që ndihmon në relaksimin dhe ri-edukimin e funksioneve trupore. Biofeedback mund të ndihmojë në parandalimin e fryrjes nëse ajo lidhet me reagimin ndaj stresit, kapsllëkun apo ndjeshmërinë viscerale edhe kur tretja është normale.

Kur duhet të konsultoheni me mjekun?

Nëse fryrja e barkut:

• Po përkeqësohet me kalimin e kohës.
• Zgjat më shumë se një javë.
• Është e vazhdueshme dhe e dhimbshme.
• Shoqërohet me temperaturë, të vjella ose gjakderdhje.

Fryrja e barkut është një ndjesi e pakëndshme. Edhe pse e zakonshme dhe zakonisht kalimtare, është normale të ndiheni të lodhur nga kjo gjendje. Përqendrimi te shkaqet mund të ndihmojë. Mund të mbani një ditar për simptomat dhe shkaktarët e mundshëm. Shënimet mbi ushqimin, hormonet dhe stresin mund t’ju ndihmojnë për ta kuptuar më mirë situatën. Nëse keni dyshime, këto të dhëna mund t’ia paraqisni një profesionisti shëndetësor. Ka shumë faktorë që ndikojnë në fryrje dhe ndonjëherë janë të ndërlikuar për t’u dalluar, por testet mjekësore mund të ndihmojnë. Si gjithmonë, nëse simptomat janë të vazhdueshme ose të rënda, duhet kërkuar ndihmë mjekësore.