Ertesi Gün Hapı Nedir? Türleri Nelerdir? Ne Kadar Etkilidir? Ne Zaman Alınmalıdır?

Ertesi Gün Hapı Nedir? Türleri Nelerdir? Ne Kadar Etkilidir? Ne Zaman Alınmalıdır? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Ertesi gün hapı, tipik doğum kontrolünün kullanılmadığı veya başarısız olduğu acil durumlarda ve rıza dışı cinsel ilişki (tecavüz) durumlarında kullanılabilen bir doğum kontrol türüdür. Bu hap gebeliği önlemede, korunmasız cinsel ilişkiden sonra ne kadar çabuk alınırsa o kadar etkili olur. Çeşitli markalara ait farklı ertesi gün hapları vardır.

Ertesi Gün Hapı Nedir?

 Ertesi gün hapı bir tür acil doğum kontrol yöntemidir. Acil doğum kontrolü, tipik doğum kontrolü ile aynı değildir. Doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu ya da koruyamadığı durumlar içindir. Bu ilaçlar gebeliği önlemenin geçici bir yoludur, uzun süreli rutin doğum kontrol yöntemleri kesinlikle değildir. Doğum kontrol hapları, rahim içi araçlar ve implantlar gibi gebeliği önlemenin daha iyi ve daha etkili yolları vardır.

Ertesi gün hapına ihtiyaç duyulabilecek bazı durumlar şunlardır:

• Herhangi bir önleyici doğum kontrol yöntemi kullanmadan cinsel ilişkiye girmek.
• Doğum kontrolü başarısızlığı yaşamak (yırtık bir prezervatif, unutulmuş doğum kontrol hapları veya atlanmış doğum kontrol iğnesi dozu gibi).
• Rıza dışı veya zorla cinsel ilişkiye girmiş olmak (tecavüz).

Acil doğum kontrolü hakkında bilinmesi gereken en önemli şey, ne kadar sürede alındığının ne kadar etkili olduğu üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğudur. Her ertesi gün hapı türünün ne zaman alınması gerektiğine dair kendi zaman dilimi vardır ancak araştırmalar her iki türün de korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 24 saat içinde alındığında en iyi sonucu verdiğini göstermektedir.

Farklı Ertesi Gün Hapı Türleri Var mıdır?

ABD'de FDA tarafından onaylanmış iki ana ertesi gün hapı türü vardır. İkisi de muhtemelen herkesin duyduğu popüler marka adlarına sahiptir. Her iki tür de yutulabilen haplar olarak kullanılır. Daha az yaygın olan üçüncü bir acil doğum kontrolü türü ise kombine doğum kontrol hapları kullanmaktır.

Levonorgestrel Ertesi Gün Hapları

Levonorgestrel (bir tür progestin) içeren haplar, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki üç gün (72 saat) içinde alındığında en iyi sonucu verir. Çoğu eczaneden satın alınabilir. Satın alınabilecek çeşitli markalar vardır ve fiyatları değişir ancak hepsi aynı şekilde çalışır.

 Ulipristal Asetat

Ulipristal asetat içeren haplar korunmasız cinsel ilişkiden sonra beş güne (120 saat) kadar etki eder. Sadece reçete ile alınabilir.

Kombine Doğum Kontrolü

Bu tür acil doğum kontrolü hem progestin hem de östrojen içeren doğum kontrol haplarının alınmasını içerir. Diğer iki ertesi gün hapı türünün aksine, bu seçenek tipik olarak iki doz almayı içerir. Acil doğum kontrol seçeneği olarak kombinasyon doğum kontrolü kullanıldığında, tipik bir doğum kontrol hapı daha yüksek dozda alınmış olur. İhtiyaç olan tam dozaj ve iki ilacın ne kadar arayla alınması gerektiği konusunda bir doktora veya eczacıya danışmak önemlidir. Bu, bir doktorla konuşmadan yapılmaması gereken bir şeydir.

Kombine Doğum Kontrolü (Yuzpe Rejimi)

Bu tür acil doğum kontrolü, düzenli bir doğum kontrol paketinden fazladan hap almayı içerir. Yuzpe rejimi olarak da adlandırılır. Bu yöntem, mevcut bir doğum kontrol paketindeki hapların toplam 100 mcg etinil estradiol ve 0,5 mg levonorgestrel olacak şekilde birleştirilmesini içerir. Daha sonra 12 saat içinde ikinci bir doz tekrarlanır. Bu rejimin diğer acil doğum kontrol yöntemlerine göre daha az etkili olduğunu ve daha az tolere edildiğini bilmek önemlidir.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Çalışır?

Ertesi gün hapı gebeliği tersine çevirmez. Bunun yerine gebeliği önleyen bir tür acil doğum kontrol yöntemidir. Ertesi gün hapının çalışmasının ana yolu yumurtlamayı önlemek veya geciktirmektir. Eğer kişi yumurtlamazsa hamile de kalamaz. Ertesi gün hapı başlamış olan bir hamileliği sonlandırmaz.

 Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Etkilidir?

Tüm acil doğum kontrol hapları ne kadar erken alınırsa o kadar etkilidir, ideal olarak korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 24 saat içinde alınmalıdır. “Ertesi gün hapı” ismine rağmen bu ilaçları almak için ertesi güne kadar beklemeye gerek yoktur. Dolayısıyla, korunmasız cinsel ilişkiden sonra hamilelikle ilgili endişeleri olanların mümkün olan en kısa sürede bu hapları alması en iyisidir.

Her ertesi gün hapı türünün kendine özgü bir etkinliği vardır. Her birinin ne kadar etkili olduğu konusundaki veriler ve çalışmalar karışıktır:

• Levonorgestrel seçeneği korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 72 saat (üç gün) içinde alınmalıdır. Çalışmalar, ilk 24 saat içinde alındığında yaklaşık %94 etkili olabileceğini göstermektedir. 72 saat içinde yaklaşık %58 etkilidir.
• Ulipristal asetat seçeneği cinsel ilişkiden 120 saat (beş gün) sonrasına kadar alınabilir. Çalışmalar, ilk 24 saat içinde alınırsa %98'e kadar etkili olabileceğini göstermektedir. Eğer 120 saat içinde alınırsa yaklaşık %85 etkilidir.
• Kombine doğum kontrolü en az etkili acil doğum kontrol yöntemidir.

Ertesi Gün Hapı Alınsa Bile Hamile Kalınabilir mi?

 Mükemmel kullanımda bile ertesi gün haplarının hamileliği önleyeceğinin garantisi yoktur.

Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Alınmalıdır?

Ertesi gün hapı almak için ertesi sabaha kadar beklemeye gerek yoktur. Acil doğum kontrol hapları, korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olduğunca çabuk alındıklarında gebeliği önlemede oldukça etkilidirler. Gereken süre farklı ilaçlar arasında değişebilir.

• Levonorgestrel: Levonorgestrel'in hala etkili olacağı yaklaşık üç günlük bir zaman aralığı vardır. Ne kadar uzun süre beklenirse gebeliği önlemede o kadar az etkili olur
• Ulipristal: Korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemede hala etkili olduğu beş güne kadar zaman vardır. Ne kadar erken alınırsa o kadar etkilidir.
• Kombine doğum kontrol hapları: Progestin ve östrojen içeren kombine doğum kontrol hapları korunmasız cinsel ilişkiden sonra beş güne kadar alınabilir. Farklı doğum kontrol hapı markaları arasında çok fazla çeşitlilik olabilir, bu nedenle tam zamanlama ve dozaj hakkında doktorla konuşulmalıdır.

Ertesi Gün Hapının Riskleri Nelerdir?

Acil doğum kontrolü güvenli ve etkilidir. Bu haplar gelecekte hamile kalma ihtimalini azaltmaz veya doğurganlığı etkilemezler.

Yine de yan etkileri vardır. Ertesi gün hapı almanın bazı semptomları şunları içerebilir:

• Normal adet döngülerinde değişiklikler (adet dönemi normalden daha erken veya daha geç olabilir)
• Hafif vajinal kanama (lekelenme)
• Mide bulantısı ve kusma
• Yorgunluk
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• Meme hassasiyeti
• Karında ağrı veya kramp

Ertesi gün hapının yan etkileri çoğu insan için hafiftir. Ancak ertesi gün hapı aldıktan sonra daha şiddetli belirtiler fark edilirse veya endişeler olursa doktor ile iletişime geçilmelidir.

Ertesi Gün Hapının Başarısız Olmasının Nedenleri Nelerdir?

Başarısızlığın en yaygın nedeni zamanlamadır. Acil doğum kontrol hapını mümkün olan en kısa sürede almak her zaman en iyisidir. Başarısızlığın diğer olası nedenleri şunlardır:

• İlacı aldıktan sonraki iki saat içinde kusma
• Kilo (aşırı kilo varsa levonorgestrel daha az etkili olabilir)
• Daha az etkili hale getiren diğer ilaçlarla etkileşim (bazı barbitüratlar veya sarı kantaron gibi)

Kilolu Olmak Ertesi Gün Hapının Etkinliğini Azaltabilir mi?

 Kilonun, levonorgestrel ertesi gün hapının kişi için ne kadar işe yarayacağını etkileyebileceğini gösteren araştırmalar vardır. Vücut kitle indeksi (BMI) daha yüksek olan kişilerde aynı düzeyde etkinlik görülmeyebilir. Ulipristal içeren haplar, daha yüksek bir BMI'ye sahip olmaya bakılmaksızın aynı şekilde çalışıyor gibi görünmektedir.

Ertesi Gün Hapını Aldıktan Sonra Kanama Olur mu?

Acil doğum kontrol hapı aldıktan sonra lekelenme olarak adlandırılan hafif kanama yaşanabilir. Bu durum ertesi gün hapı alan herkesin başına gelmese de endişelenecek bir şey değildir. Kanamanın daha ağır olduğu veya bir adet dönemini kaçırdıktan sonra gerçekleştiği fark edilirse bir doktor ile iletişime geçilmelidir.

Ertesi Gün Hapı Adeti Geciktirebilir veya Adet Döngüsünü Bozabilir mi?

Ertesi gün hapı bir sonraki adet döneminin düzensiz olmasına neden olabilir. Adet dönemi gecikir veya anormalleşirse doktorla iletişime geçilmeli ve evde bir gebelik testi yapma seçeneği düşünülmelidir. Adet döngüsü normale dönmezse doktor sonraki adımlar konusunda tavsiyelerde bulunacaktır.

Ertesi Gün Hapının Işe Yaramadığına Dair İşaretler Nelerdir?

Ertesi gün hapı korunmasız cinsel ilişkiye girdikten hemen sonra alınırsa oldukça etkili olabilir. Ertesi gün hapının işe yaramadığının ana işaretlerinden biri adet döneminin kaçırılmasıdır. Adet dönemi beklenen tarihten yedi gün veya daha fazla uzamışsa bir gebelik testi yaptırılmalıdır.

Ertesi Gün Hapı Aldıktan Sonra Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir mi?

Çoğu durumda, ertesi gün hapı aldıktan sonra doktoru görmek gerekmez. Ancak beklenen tarihten itibaren bir hafta içinde adet görülmediyse doktorla görüşülmelidir. Adet görmemek hamileliğin erken belirtilerinden biridir. Ayrıca şiddetli karın ağrısı veya ağır vajinal kanama varsa da doktora başvurulmalıdır. Bunlar düşük veya dış gebelik belirtileri olabilir.

Ertesi gün hapı birincil doğum kontrol yöntemi olmamalıdır. Kişi kendisi için en uygun doğum kontrol seçeneğini bulma konusunda bir doktora danışmalıdır.

Ertesi Gün Hapı Korunmasız Cinsel İlişkiden Önce Alınırsa İşe Yarar mı?

Ertesi gün hapı korunmasız cinsel ilişkiden sonra alınmak üzere üretilmiştir. Korunmasız cinsel ilişkiye girmeden önce alınırsa etkili olmaz.

Ertesi gün hapı kullanmayı düşünenlerin bilmesi gereken en önemli şey, zamanlamanın her şey demek olduğudur. Ertesi gün hapları, korunmasız cinsel ilişkiden hemen sonra alındığında en etkilidir (ertesi sabaha kadar beklemek gerekmez).

Eczaneden satın alınabilecek çok sayıda ertesi gün hapı vardır ve her birinin kendi talimatları vardır. Bunlardan bazıları üç güne kadar bazıları ise beş güne kadar etkilidir. Her ikisi de  24 saat içinde alınırsa en fazla etkiyi gösterir.

Ertesi gün hapı gebeliği sonlandırmaz, gebeliğin oluşmasını engeller. Ancak kesinlikle birincil doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır.Acil doğum kontrolü veya genel doğum kontrolü yöntemleri hakkında herhangi bir sorusu olanlar bir doktorla görüşmelidir.