Yeme Bozukluğu Nedir? Yeme Bozukluklarının Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Yeme Bozukluğu Nedir? Yeme Bozukluklarının Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Yeme bozuklukları her yaştan, cinsiyetten, ırktan ve tüm vücut ağırlıklarından, şekillerinden ve boyutlarından insanlarda görülebilir. Fiziksel, zihinsel ve duygusal belirtiler kişiden kişiye ve yeme bozukluklarının türüne göre değişir. Tedavi; bilişsel terapi, ilaç tedavisi ve diğer terapileri birleştirebilir. 

Yeme Bozukluğu Nedir? 

Yeme bozukluğu, kişinin duygusal ve fiziksel sağlığını etkileyen ciddi, karmaşık, zihinsel bir sağlık sorunudur. Yeme bozukluğu olan kişiler yiyeceklerle, kilolarıyla veya görünümleriyle sağlıksız bir ilişki geliştirirler. Anoreksiya, bulimia ve tıkınırcasına (aşırı) yeme bozukluğu yeme bozukluklarının tüm türleridir. Yeme bozuklukları tedavi edilebilir. Tedavi edilmeyen yeme bozuklukları olan kişilerde yaşamı tehdit eden sorunlar gelişebilir. 

Yeme Bozuklukları Ne Kadar Yaygındır? 

Amerika'da yaklaşık 20 milyon kadın ile 10 milyon erkek çocukta yeme bozukluğu vardır. Yeme bozuklukları genetik, beyin biyolojisi, kişilik, kültürel ve sosyal idealler ve ruh sağlığı sorunları gibi çeşitli karmaşık faktörlerden kaynaklanır. 

Yeme Bozukluklarının Türleri Nelerdir? 

Yeme bozukluklarının farklı türleri vardır. Bazı kişilerde birden fazla yeme bozukluğu türü olabilir. Yeme bozukluğu türleri şunları içerir: 

• Anoreksiya nervoza: Anoreksiya nervozalı kişiler yiyecekleri ve kalorileri bazen kendilerini aç bırakacak kadar kısıtlarlar. Her vücut ölçüsünde anoreksiya olabilir. Bu yeme bozukluğu; takıntılı bir kilo verme arzusu ve vücut tipine ve aktivite seviyesine göre sağlıklı miktarlarda yemek yemeyi reddetme ile karakterizedir. 
• Bulimia nervoza: Bulimia nervoza teşhisi konan kişiler kısa bir süre içinde aşırı miktarda yemek yer ya da yediklerini zannederler. Daha sonra, vücutlarını yiyecek ve kalorilerden kurtarmak için kusma, laksatif kullanma veya aşırı egzersiz yapma gibi yolara başvurup bir şekilde vücutlarını kalorileri temizlemeye zorlayabilirler. 
• Tıkınırcasına yeme bozukluğu: Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişiler zorunlu yeme davranışları yaşarlar. Kısa bir süre içinde büyük miktarlarda yemek yerler ancak tıkınırcasına yedikten sonra egzersizle ya da farklı şekillerde kalorileri yakmazlar. Bunun yerine, kendilerini rahatsız edici derecede tok hissederler ve utanç, pişmanlık, suçluluk veya depresyonla mücadele edebilirler. 

Yeme Bozuklukları İçin Kimler Risk Altındadır? 

Yeme bozuklukları her yaşta ortaya çıkabilir. Tüm cinsiyetleri, ırkları ve etnik kökenleri etkiler. Yeme bozukluklarının çoğunlukla kadınları etkilediği bir efsanedir. Erkekler ve çocuklar da eşit derecede risk altındadır. Bazı faktörler kişiyi yeme bozukluğu geliştirmeye daha yatkın hale getirebilir.

Bunlar örneğin: 

• Ailede yeme bozukluğu, bağımlılık veya depresyon gibi diğer ruh sağlığı sorunları öyküsü. 
• Travma öyküsü (fiziksel, duygusal veya cinsel). 
• Kişisel anksiyete, depresyon veya obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) öyküsü. 
• Diyet yapma geçmişi. 

Diğer faktörler şunlardır: 

• Diyabet (Tip 1 diyabetli kadınların dörtte biri yeme bozukluğu geliştirmektedir). 
• Modellik, jimnastik, yüzme, güreş ve koşu gibi ince bir görünüme odaklanan faaliyetlere katılım. 
• Yeni bir okula veya işe başlama, boşanma veya taşınma gibi büyük yaşam değişiklikleri. 
• Mükemmeliyetçi eğilimler. 

Yeme Bozukluklarına Ne Sebep Olur? 

Yeme bozukluklarının gelişiminde genetik, çevresel ve sosyal faktörlerin bir karışımı rol oynar. Yeme bozukluğu olan bazı kişiler, hayatlarının diğer yönlerini idare etmenin zor olduğunu hissettiklerinde gıda alımını veya gıda gruplarını sınırlamak için aşırı önlemler alabilirler. Yiyecek takıntısı, acı veren duygu ve hislerle başa çıkmanın sağlıksız bir yolu haline gelir. Bu nedenle, yeme bozuklukları yemekten çok duyguları yönetmenin sağlıklı bir yolunu bulmakla ilgilidir. 

Yeme Bozukluklarının Belirtileri Nelerdir? 

Bir kişinin yeme bozukluğu olduğu her zaman dış görünüşünden anlaşılmaz. Herhangi bir vücut ağırlığı veya beden ölçüsünde de yeme bozukluğuna sahip olunabilir. Yeme bozuklukları genellikle insanların yemek hakkındaki düşüncelerini veya yemekle olan ilişkilerini etkiler ve bu durum kilolarına veya bedenlerine yansımaz. Yeme bozukluklarının spesifik semptomları türe göre değişir. Genellikle diyet yapmayı taklit ettiği için bir yeme bozukluğunu fark etmek zor olabilir ya da yeme bozukluğu ile mücadele eden bir kişi yeme endişelerini paylaşma konusunda isteksiz olabilir.

Kişinin kendisinde veya sevdiği birinde yeme bozukluğu varsa aşağıdaki genel değişiklikler fark edilebilir: 

• Ruh hali değişimleri. 
• Yorgunluk, bayılma veya baş dönmesi. 
• Saç incelmesi veya saç dökülmesi. 
• Yemek yedikten sonra sık sık tuvalete gitme. 
• Açıklanamayan kilo değişiklikleri veya ciddi kilo kaybı. 
• Olağandışı terleme veya sıcak basması. 

Diğer değişiklikler şunları içerebilir: 

• Tek başına yemek yeme veya diğer insanlarla birlikte yemek istememe. 
• Arkadaşlardan veya sosyal aktivitelerden uzaklaşma. 
• Yiyecekleri saklamak veya atmak. 
• Yiyecek, kalori, egzersiz veya kilo kaybına takılma. 

• Yemek ritüelleri (yemeği gereğinden uzun süre çiğnemek, gizlice yemek). 

Yeme Bozuklukları Nasıl Teşhis Edilir? 

Doktorlar ve ruh sağlığı uzmanları gibi sağlık hizmeti sağlayıcıları yeme bozukluklarını teşhis eder. Birinci basamak sağlık hizmeti doktorları belirtileri gözden geçirebilir, fiziki muayene yapabilir ve kan testleri isteyebilir. Psikolog veya psikiyatrist gibi bir ruh sağlığı danışmanı, kişinin yeme davranışları ve yemek yemekle ilgili inançları hakkında daha fazla bilgi edinmek için psikolojik bir değerlendirme yapar. 

Doktorlar tanı koymak için Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nı (DSM) kullanır. DSM, her bir yeme bozukluğu türü için belirtileri ana hatlarıyla belirtir. Yeme bozukluğu tanısı almak için her belirtiye sahip olmak gerekmez ve kişinin DSM listesinde yer alan belirli bir yeme bozukluğu olmasa bile, yine de yemekle ilgili sorunların üstesinden gelmek için yardıma ihtiyaç duyabilir. 

Yeme Bozukluklarının Komplikasyonları Nelerdir? 

Yeme bozuklukları, opioid kullanım bozukluğunun ardından en ölümcül ikinci psikiyatrik bozukluktur. Kalorileri büyük ölçüde kısıtlamak, kusmak veya aşırı egzersiz yapmak genel sağlığa zarar verebilir. Tedavi edilmeyen bir yeme bozukluğu kişiyi aşağıdaki gibi ciddi sorunlar için risk altına sokar: 

• Aritmi, kalp yetmezliği ve diğer kalp sorunları. 
• Asit reflüsü (gastroözofageal reflü hastalığı). 
• Gastrointestinal sorunlar. 
• Düşük kan basıncı (hipotansiyon). 
• Organ yetmezliği ve beyin hasarı. 
• Osteoporoz ve diş hasarı. 
• Şiddetli dehidrasyon ve kabızlık. 
• Adet döngüsünün durması (amenore) ve kısırlık. 
• İnme. 

Yeme Bozuklukları Nasıl Yönetilir veya Tedavi Edilir? 

Yeme bozuklukları için tedaviler, bozukluğun türüne ve kişinin özel ihtiyaçlarına bağlı olarak değişir. Kişinin teşhis edilmiş bir yeme bozukluğu olmasa bile, bir uzman yemekle ilgili sorunları ele almaya ve yönetmeye yardımcı olabilir. Tedaviler şunları içerir: 

• Psikoterapi: Bir ruh sağlığı uzmanı duruma en uygun psikoterapiyi belirleyebilir. Yeme bozukluğu olan birçok kişi bilişsel davranışçı terapi ile iyileşir. Bu terapi şekli, davranışları ve duyguları yönlendiren çarpık düşünce kalıplarını anlamaya ve değiştirmeye yardımcı olur. 
• Maudsley yaklaşımı: Bu aile terapisi şekli, anoreksiyalı gençlerin ebeveynlerine yardımcı olur. Ebeveynler, daha sağlıklı alışkanlıklar öğrenirken çocuğun yemek yemesine aktif olarak rehberlik eder. 
• İlaçlar: Yeme bozukluğu olan bazı kişilerin anksiyete veya depresyon gibi başka rahatsızlıkları da vardır. Antidepresan veya diğer ilaçları almak bu durumları iyileştirebilir. Sonuç olarak kişinin kendisi ve yemek hakkındaki düşünceleri iyileşir. 
• Beslenme danışmanlığı: Yeme bozuklukları konusunda eğitim almış kayıtlı bir diyetisyen, yeme alışkanlıklarını iyileştirmeye ve besleyici yemek planları geliştirmeye yardımcı olabilir. Bu uzman ayrıca market alışverişi, yemek planlama ve hazırlama konusunda da kişiye ipuçları sunabilir. 

En iyi tedavi yaklaşımı genellikle fiziksel, zihinsel ve davranışsal yönleri ele alan kapsamlı bir tedavi elde etmek için birlikte çalışan tüm bu profesyonellerin bir kombinasyonudur. 

Yeme Bozuklukları Nasıl Önlenebilir? 

Yeme bozuklukları ailede varsa, uyarı işaretlerinin farkında olmak sorunu erken yakalamak için iyi bir ilk adımdır. Hızlı tedavi, üstesinden gelinmesi daha zor hale gelmeden sağlıksız yeme alışkanlıklarını kırabilir. Ayrıca depresyon, anksiyete ve OKB gibi sorunlar için tedavi alarak yeme bozukluğu riski azaltılabilir. Aile için olumlu bir rol model olunmalı, sağlıklı yiyecekler yenmeli ve yiyecekler hakkında "iyi ya da kötü" şeklinde konuşmaktan kaçınılmalıdır. Diyet hakkında konuşulmamalı veya vücut hakkında olumsuz yorumlar yapılmamalıdır. 

Yeme Bozukluğu Olan Kişileri Neler Bekler? 

Yeme bozuklukları için tedavi gören kişiler genellikle iyileşir ve sağlıklı bir yaşam sürmeye devam ederler. Bir sorunu erken tespit etmek ve hemen tedaviye başlamak faydalıdır. 

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere farklı bakım seviyeleri vardır: 

• Ayakta tedavi (haftada bir danışmanlık). 
• Yoğun ayakta tedavi (haftada birkaç kez terapi). 
• Yatarak tedavi (hastaneye yatış). 

Doktor, kişi için hangi tedavi düzeyinin doğru olacağına karar vermek için onunla birlikte çalışacaktır. Tedavi edilmezse, yeme bozukluğu olan kişilerde yaşamı tehdit eden komplikasyonlar gelişebilir. Bazı kişilerin bir hastanede veya tedavi merkezinde tıbbi ve ruh sağlığı bakımı alması gerekebilir. 

Ne Zaman Bir Doktor ile İletişime Geçilmelidir? 

Yeme bozukluğu olanlar aşağıdaki durumlarda doktorlarıyla iletişime geçmelidir: 

• Yiyeceklerle olan ilişkisinin kendisine sıkıntı verdiğini düşünüyorsa. 
• Yemekle olan ilişkisinin günlük aktivitelerinin önüne geçtiğini düşünüyorsa. 
• Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya kalp çarpıntısı yaşıyorsa. 
• Baş dönmesi veya baygınlık geçiriyorsa. 
• Şiddetli boğaz ağrısı veya asit reflüsü varsa. 
• Konuşma bozukluğu veya bulanık görmeye sahipse. 

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır? 

Yeme bozukluğu olanların doktorlarına aşağıdaki soruları sormaları faydalı olabilir: 

• Ne tür bir yeme bozukluğum var? 
• Sahip olduğum yeme bozukluğu için en iyi tedavi nedir? 
• Tedavi riskleri ve yan etkileri nelerdir? 
• Tedaviden sonra ne tür bir takip bakımına ihtiyacım var? 
• Komplikasyon belirtilerine dikkat etmeli miyim? 

Yeme bozuklukları ruhsal ve fiziki sağlığı etkileyebilecek ciddi bir sorundur. Yeme bozukluğu olduğunu düşünenler yardım istemekten utanmamalıdır. Milyonlarca Amerikalı her gün bir yeme bozukluğu ile mücadele etmektedir. Uygun tıbbi bakım ve ruh sağlığı danışmanlığı ile iyileşmek mümkündür. Yıllarca tedavi edilmemiş bir yeme bozukluğu ile yaşamak fiziki sağlığa zarar verebilir ve hayatı tehdit eden sorunlara yol açabilir. Bir doktorla konuşarak sağlığı korumak için ilk adım atılabilir.